1, 2. E laurai vakacava ena ivakaraitaki nei Tony ni rawa ni veisau na bula?

E LEQATAKI ni na biu vuli dole mai na sekeneri o Tony. E gone sega ni vakatamani, sa sega tale ga ni taleitaka na vuli. Ena muanimacawa, e dau lai sara iyaloyalo se maliwai ira nona itokani. E sega ni voravora se vakayagataka na wainimate gaga, ia e sega ni vakainaki tu na nona bula qai vakatitiqataka ni bula tiko na Kalou. Dua na siga, e sotava e dua na veiwatini iVakadinadina i Jiova, ratou veivosakitaka na nona lomatarotaro. Rau solia sara vua na brochure—The Origin of Life—Five Questions Worth Asking kei na Was Life Created?

² E veisau sara ga na rai nei Tony ni rau lesu yani na veiwatini. Na levu ni nona vulica na brochure, e kakalobilobi kina na drauna. E tukuna: “E dodonu me bula tiko e dua na Kalou.” E vulica na iVolatabu, ni toso na gauna e veisau sara ga nona rai me baleta na bula. Sa dua vei ira na gone vuku e koronivuli, sa sega ni ulu malumalumu me vaka e liu. E qoroi koya na nodra qasenivuli liu. E kaya vua: “Dua na veisau levu au raica vei iko kei na nomu ka ni vuli. E cava, baleta ni o sa  maliwai ira na iVakadinadina i Jiova?” E duavata kei koya o Tony, qai wasea vua na ka sa vulica. Toso na gauna e vakacavara vinaka nona vuli ena sekeneri. Nikua sa painia tudei tiko o Tony, e dauveiqaravi tale ga ni ivavakoso. Dua na ka nona marau ni mai kila na Tamana dauloloma o Jiova—Same 68:5.

3. Na cava na nona ivakasala o Jiova vei ira na itabagone?

³ E laurai ena ivakaraitaki nei Tony na nona kauaitaki kemuni dina na itabagone o Jiova. E vinakata mo vakatulewa vinaka, mo marautaka tale ga nomu bula. Oya na vuna e vakasalataki iko kina: “Mo nanuma na Dauveibuli Cecere ena nomu gauna vakaitabagone.” (Dauv. 12:1) E sega ni rawarawa qori ena vuravura nikua. Ia e sega ni dua na ka e dredre ni na vukei iko o Jiova mo marautaka nomu bula taucoko, sega ni gauna ga vakaitabagone. Ena matata qori nida dikeva nodra valuti ira ena Vanua Yalataki na Isireli kei na nona valuti Koliaci o Tevita.

4, 5. Na cava eda vulica ena nodra valuti Kenani na Isireli, kei na nona valuti Koliaci o Tevita? (Raica na imatai ni iyaloyalo.)

⁴ Nira volekata na Vanua Yalataki na Isireli, e sega ni kaya vei ira o Jiova mera vakavakarau ena ivalu se vakavinakataka nodra ivakarau ni vala. (Vkru. 28:1, 2) E kaya ga mera talairawarawa vua qai nuitaki koya. (Josua 1:7-9) Ena sega ni vakaibalebale na ivakasala qori ena rai vakatamata! Ia e ivakasala vinaka duadua, nira qaqa vakavica na Isireli vei ira e Kenani ena veitokoni i Jiova. (Josua 24:11-13) E bibi dina na vakabauta meda talairawarawa vua na Kalou, ena tini vinaka tu ga kina na sasaga. E vakadinadinataki tale ga qori nikua.

⁵ O Koliaci e dauvala qaqa, e voleka ni tolu na mita na kena balavu, qai vakaiyaragi vinaka tu. (1 Sam. 17:4-7) Ia vakacava o Tevita? E tiko ga vua na irabo, e vakabauti Jiova tale ga. Era na kaya o ira na lailai nodra vakabauta ni lialia o Tevita. Ia e cala nodra rai, e lialia ga o Koliaci.—1 Sam. 17:48-51.

6. Na cava eda na dikeva ena ulutaga qo?

⁶ Eda vulica ena ulutaga sa oti e va na sala eda na marautaka kina noda bula. Oya nida kauaitaka noda bula vakayalo, vakaitokani vinaka, sauva na isausau yaga, mareqeta tale ga na galala e solia na Kalou. Eda na dikeva qo eso tale na sala e yaga kina qori nida vulica eso na ivakavuvuli ena Same 16.

7. (a) O na vakamacalataka vakacava na tamata vakayalo? (b) Na cava na “ivotavota” nei Tevita, e yaga vakacava vua?

⁷ Na tamata vakayalo e vakabauta na Kalou qai vakatotomuria na nona rai. Ena qara nona veidusimaki, e vakadeitaka tale ga me talairawarawa vua. (1 Kor. 2:12, 13) Dua na ivakaraitaki vinaka o Tevita, e lagata: “E noqu ivotavota o Jiova, e noqu iwasewase, kei na noqu bilo.” (Same 16:5) E okati ena “ivotavota” qori na nona veiwekani voleka kei na Kalou na nona ivakaruru. (Same 16:1) Oya na vuna e vola kina: “E marau na yagoqu taucoko.” E sega gona ni vakatauvatani rawa na marau e vakila o Tevita ena nona veiwekani voleka kei Jiova.—Wilika Same 16:9, 11.

8. Na cava e vakavu marau?

⁸ O ira na vakaliuca na marau kei na iyau era sega ni vakila na marau e vakila o Tevita. (1 Tim. 6:9, 10) E kaya e dua  na tacida e Kenada: “Na marau dina e vu mai na noda soli ka vei Jiova na ivurevure ni iloloma vinaka kece, sega ni noda sasagataka na rawaka.” (Jeme. 1:17) Nida vakabauti Jiova qai qaravi koya, ena vakainaki na noda bula, eda na marau tale ga. Ena kaukaua vakacava nomu vakabauta? Mo vakayagataka nomu gauna vei Jiova ni o wilika na nona Vosa, dikeva na veika e bulia, vakasamataka tale ga na nona itovo, me vaka nona lomani iko.—Roma 1:20; 5:8.

9. O na muria vakacava na Vosa i Jiova me vakataki Tevita?

⁹ Eso na gauna, ena vakaraitaka o Jiova nona loloma ni veivakadodonutaki me vaka na tama dauloloma. E mareqeta o Tevita na veivakadodonutaki qori. E kaya: “Au na vakacaucautaki Jiova, ni vakasalataki au. Ena bogi mada ga, e vakadodonutaki au noqu vakanananu titobu.” (Same 16:7) Io, e vakasamataka vakatitobu o Tevita na rai i Jiova, e mareqeta qai yalorawarawa ni muria. Ni o cakava tale ga qori, o na lomani Jiova vakalevu, o na vinakata tale ga mo talairawarawa vua. O na matua kina vakayalo. E kaya e dua na tacida yalewa o Christin, “Niu vakekeli qai vakasamataka vakatitobu na ka au wilika, au vakadeitaka ni vakarautaka sara ga qori o Jiova me baleti au!”

10. Me vaka e tukuni ena Aisea 26:3, e yaga vakacava nida tamata vakayalo?

¹⁰ Nida tamata vakayalo eda na yalomatua, eda na kila tale ga na rai ni Kalou me baleta na vuravura kei na veigauna se bera mai. Na cava e solia kina vei iko o Jiova na kilaka kei na yalomatua? E vinakata mo vakaliuca na ka e bibi, mo vakatulewa vinaka, qai nuidei ni na vinaka nomu veigauna se bera mai! (Wilika Aisea 26:3.) E kaya e dua na tacida e Merika o Joshua, “Ni o volekati Jiova, o na kila na ka e bibi duadua.” Qori e vakavu marau dina!

11. E digi ira vakacava na itokani vinaka o Tevita?

¹¹ Wilika Same 16:3. O Tevita e digitaki ira vinaka na nona itokani. E “vakamarautaki” koya vakalevu ni maliwai ira na lomani Jiova. E kaya nira “yalosavasava,” e dusia ni savasava nodra itovo, era yalododonu tale ga. E va tale ga qori nona rai e dua tale na daunisame ni vola: “Au nodra itokani kece na rerevaki kemuni, o ira tale ga na muria na nomuni ivakaro.” (Same 119:63) Me vaka eda vulica ena ulutaga sa oti, e rawa ni levu nomu itokani vinaka era dokai Jiova, era talairawarawa tale ga vua. Era okati kina o ira e duidui nodra yabaki ni bula.

12. E yavutaki ena cava na nodrau veitokani o Tevita kei Jonacani?

¹² O Tevita e sega ni vakailala ga kei ira na tabavata kei koya. O kila e dua nona itokani “lagilagi”? Na yacana o Jonacani. E vakasakiti dina na ka e tukuni ena iVolatabu me baleta na nodrau veitokani. Ia o bau kila ni qase o Jonacani vei Tevita ena rauta ni 30 na yabaki? E yavutaki ena cava na nodrau veitokani? Nodrau vakabauti Jiova, veidokai, kei na nodrau yaloqaqa ni valuti ira na meca ni Kalou.—1 Sam. 13:3; 14:13; 17:48-50; 18:1.

13. Ena levu vakacava na nomu itokani? Tukuna e dua na ivakaraitaki.

¹³ Me vakataki Tevita kei Jonacani, eda ‘marautaka tale ga vakalevu’ meda veitokani kei ira na lomani Jiova, era vakabauti koya tale ga. Dua na tacida yalewa o Kiera, sa vica vata na yabaki nona qaravi Jiova, e kaya: “Au veitokani  kei ira mai na veiyasa i vuravura e duidui na nodra isususu kei na nodra itovo vakavanua.” Ni o cakava tale ga qori, o na vakadinata ni vakaduavatataki keda na Vosa ni Kalou kei na nona yalo tabu.

14. (a) O na digia vakacava na isausau e yaga? (b) Na cava era kaya eso na itabagone me baleta na isausau vakayalo?

¹⁴ Wilika Same 16:8. E bibi duadua vei Tevita nona qaravi Kalou. O na marautaka tale ga nomu bula ke o vakaliuca na nomu qaravi Jiova, me tiko tale ga na nomu isausau. E kaya e dua na tacida o Steven, “Niu rawata e dua na isausau au sasagataka tiko qai raica na noqu toso, au dau marau sara ga.” E kaya e dua na tacida tagane itabagone mai Jamani e veiqaravi tiko e vanuatani, “Niu sa qase, au na sega ni taleitaka keu liaca niu a vakaliuca ga na ka e baleti au.” Ke o duavata kei na tacida qori, vakayagataka nomu kaukaua kei na nomu taledi me rokovi kina o Jiova, mo vukei ira tale ga eso tale. (Kala. 6:10) Tekia na nomu isausau vakayalo qai kerei Jiova me vukei iko mo rawata. Ena marau me sauma na masu va qori.—1 Joni 3:22; 5:14, 15.

15. Na cava e rawa ni nomu isausau? (Raica na kato “ iSausau Meda Vakasamataka.”)

¹⁵ Na cava e rawa ni nomu isausau? De dua mo saumitaro ena soqoni ena nomu vosa ga, mo painia, se veiqaravi e Peceli. O rawa ni vulica e dua tale na vosa mo lai veiqaravi ena kena yalava. E kaya e dua na tacida itabagone o Barak, e veiqaravi vakatabakidua: “Niu yadra mai ena veisiga, au kila niu sa vakayagataka tiko vei Jiova noqu kaukaua kece, e sega tale ni dua na cakacaka au vakila kina qori.”

16. Na cava nona rai o Tevita me baleta na ivakatagedegede savasava i Jiova?

¹⁶ Wilika Same 16:2, 4. Me vaka eda vulica ena ulutaga sa oti, eda galala nida muria na lawa kei na ivakavuvuli ni Kalou. Eda taleitaka kina na ka vinaka, cata tale ga na ka ca. (Emosi 5:15) E kila o Tevita ni o Jiova e “iVurevure ni  veika vinaka.” E vauci ena veika vinaka na noda cata na ka ca, qai cakava na ka vinaka. E dau vinaka tu ga na ka e cakava o Jiova. E gumatua o Tevita me vakatotomuri Jiova, me muria na ka e okata me vinaka. E cata tale ga o Tevita na ka e cata o Jiova. Qori e okati kina na qaravi matakau ni beci kina na tamata, beci tale ga kina o Jiova ni dodonu me vakalagilagi.—Aisea 2:8, 9; Vkta. 4:11.

17, 18. (a) Na cava e kaya o Tevita me baleta na sokalou lasu? (b) Cava e “vakalevutaka na nodra rarawa” e levu nikua?

¹⁷ Ena gauna vakaivolatabu, e okati ena sokalou lasu na veiyacovi tawadodonu. (Osea 4:13, 14) Levu era taleitaka na sokalou lasu nira galeleta na itovo vakasisila. Ia e sega sara ga ni rawati kina na marau dina. E yaco ga na kena veibasai! E kaya o Tevita: “O ira na qara eso tale na kalou era vakalevutaka na nodra rarawa.” Era cabori luvedra mada ga vei ira na kalou lasu. (Aisea 57:5) E cata o Jiova na ivalavala qori! (Jere. 7:31) Ke o bula ena gauna ya, o na marau mada ga ke rau sokaloutaki Jiova na nomu itubutubu.

¹⁸ Levu na lotu lasu nikua, era vakadonuya na veiyacovi tawadodonu, okati kina na veimoceri vakatagane se vakayalewa. Era nanuma nira sa galala, ia era “vakalevutaka [ga] na nodra rarawa.” (1 Kor. 6:18, 19) De dua o sa raica tale ga qori. Koya gona, kemuni na itabagone, ni vakarorogo vua na Tamamuni vakalomalagi. Mo vakadeitaka ni vinaka duadua mo talairawarawa vua. Vakasamataka tale ga na rarawa e vu mai na ivalavala vakasisila. (Kala. 6:8) E kaya o Joshua, na tacida sa cavuti oti, “Eda rawa ni vakayagataka noda galala ena ka eda taleitaka, ia eda na rarawa ke da vakayagataka cala.”

19, 20. Era na vakalougatataki vakacava na itabagone era vakabauti Jiova qai talairawarawa vua?

¹⁹ E kaya o Jisu vei ratou na nona imuri: “Oni noqu tisaipeli dina ke oni muria tiko ga na noqu vosa, oni na kila na ka dina, na ka dina ena qai sereki kemuni.” (Joni 8:31, 32) Io, eda sereki mai na lotu lasu, lecaika, kei na vakabauta vakatevoro. Sega ni o koya ga qori, me vaka eda sa raica mai, eda na rawata tale ga “na galala lagilagi era vakila tu na luve ni Kalou.” (Roma 8:21) O na vakila nikua eso na galala qori ni o ‘muria tiko ga na vosa i Karisito,’ se nona ivakavuvuli. Ni o cakava qori, o na sega ga ni “kila na ka dina” o vulica, ia o bulataka sara ga.

²⁰ Ra itabagone, mareqeta na galala e solia vei iko o Jiova. Vakayagataka vakavinaka, o na marautaka kina na nomu bula ena veigauna se bera mai. E kaya e dua na tacida itabagone: “Ni o vakayagataka vinaka nomu galala ni o se gone, ena yaga vakalevu ena veika bibi o vakatulewataka ena gauna se bera mai, me vaka na digitaki ni cakacaka, mo vakawati se wawa mada.”

21. O na rawata vakacava na “bula dina”?

²¹ Ena sega ni dei na veika era okata e levu nikua me bula vinaka duadua. Eda sega ni kila na veisiga ni mataka. (Jeme. 4:13, 14) E ka vakavuku gona mo vakatulewataka na ka ena rawati kina “na bula dina,” oya na bula tawamudu. (1 Tim. 6:19) Eda kila ni sega ni vakasaurarataki keda o Jiova, e noda ga na vakatulewa. Me nomu “ivotavota” mada ga o Jiova ni o sasagataka e veisiga mo volekati koya, qai mareqeta na “veika vinaka” e solia vei iko. (Same 103:5) Mo nuidei ni na “uasivi na marau” e solia vei iko o Jiova, ena “tawamudu” tale ga.—Same 16:11.