1, 2. Mâ ǀkharaǀkharana a dīhe ǁkha, nē skol axab xa i ra ǁgauhe khami?

TONY di ǀon hâ axab ge skola gere xū ǂgao. ǁGû-o axab nēb ge skoli ǃnâ ǃgâiǃgâibasen-e ge ūhâ tama hâ-i tsî ǁîb sâ ǁaeba muvide kōs tsî ǁîb ǀhōsan ǀkha hâs ai gere sîsen-ū. ǁÎb ge ǁgauoǃnâ tamas ka io ǀhubuǀhubu xūna ge sîsen-ū tama hâ i. ǁÎb ge ûib ǃnâ ǂâibasen-e ge ūhâ tama hâ i. Tsî Elob a ûisa ǃkhaisa ge ǂgom tama hâ i. ǁÎb ge ǃgame hâ ǀHûǀguitimî-aora ǀkha ge ǀhao tsî ǁîra ǀkha ǁîb ra ǂâi ǀgaub xa ge ǃhoa tsî dîde gere dî. ǁÎra ge ǁîba ǀgam ǂkhanikha ge mā—The Origin of Life—Five Questions Worth Asking tsî Was Life Created? di hâkha.

² ǁKhawa ra ge nē khoe-aogu ra ǁîb tawa oa sī o ,ob ge Toniba ǀkharaǀkharana ǁîb ûib ǃnâ ge dī hâ-i. ǁÎb ge nē ǂkhaniba ǁnātikōse ge khomai îb ǀūrixa. “Kuru-ao i ge nî hâ” dib ge ge mî. ǁÎb ge Elobmîs ǁkhāǁkhāsa ge ūǃoa tsî ǁnās ge ǁîb ûib mûǂuiba ge ǀkharaǀkhara. ǁÎb ge skoli tawas tsîna ǃgâise ge dī tsoatoa. Skol danab ge nēsa ge mû Tonib ge Elobmîsa a ǁkhāǁkhāsen tsoatsoas khaoǃgâ. “Sats ge sa tanisen ǀgaub tsî skol sîsenni ǃnâ ǃgâise ra dī”  dib ge ge mî. “Jehovab di ǀHûǀguitimî-aon ǀkhats ra hâǁae amagasa?” Tonib ge î di mî tsî ǃgâi aoǁnâsa ge mā. ǁÎb ge ǃgâi ǃgôab ǀkha ǁîb skola ge dītoa tsî nētsē a aimâba-ao tsî ǀhaohâb hui-ao. ǂKhîb ge a Jehovab khami ǃgâi ǁgûbab ūhâ amaga.—Psa. 68:5.

3. Mâ ûi daobab Jehovaba ǂkhamkhoena ra ǂhâbaba?

³ Tonib di aiǁgaus ge Jehovab ǂkhamkhoen ǃnâ ūhâ ǃgâiǃgâibasena ra ǁgau da. ǁÎb ge ǂhâba hâ i du ǃgâi ǂkhî ûiba ūhâ. ǁNā-amagab ge ra mî: “Kuru-aob xa ǂâi ǂkhamkhoesis âts di tsēdi ǃnâ.” (Aoǁn. 12:1) Nētsēs ûib ǃnâs ge nēsa supu tama hâ. Xawe nēs ge a dīhe ǁkhā. Elob ge nî huitsi îts nēs ǃnâ ǃgâiǃō, sa ǂkhamsis ǀguis ǃnâs ose xawe sa ûib hoab ǃnâ. Nēsa ǂkhōs ǃaroma sao ra aiǁgaude kō re. Davib tsî Xoliadi aiǁgaus tsî Isrealǁaes ǃkhams, mîmaisa ǃhūb ǃnân nî ǂgâs aiǃâ.

4, 5. Tae-e da Isrealǁaes ǃkhams tsî Davib dans Xoliab ǃoa-ais tsîna xū a ǁkhāǁkhāsen ǁkhā? (Tsoatsoas ǃnâ hâ ai-īsiga mû re.)

⁴ Israelǁaes ge mîmâisa ǃhūba a ǀgū o, ob ge Eloba ǁîna ge mîba tama hâ i, în ǁîn ǃkham ǀgauba ǃgâiǃgâi tamas ka io torob ǃgao aiǂhomisen. (Deu. 28:1, 2) Xaweb ge ǁîna ge mîba în ǁîb ǁgaraga ǁnâuǀnam tsî ǁîb ai ǂgomaiǂnûi. (Jos. 1:7-9) Nēs ge khoe-i mûǁae xū-e ga ǂâibasen tama hâ. Xawe nē ǀapemās ge kaise ge ǂoaǂamsa i, Jehovab ge ǁîb khoena dansa gere mā amaga Kanaanǁîn ǃoagu. (Jos. 24:11-13) Eloba ǁnâuǀnams ge ǂgomsa ǂhâ hâ, xawe nē ǂgoms ge hoaǁae ra ǃgâiǃō kai. Nē amab ge ǃgû ī tama hâ. Nētsēs tsîna i ge a ǂhâǂhâsa.

⁵ Xoliadi ge 2.9 meterga ge gaxu i tsî kaise ge ǀgaisa i. (1Sam. 17:4-7) Xawe Davib ge ǀgam xūna ge ūhâ i: ǀuis tsî ǂgoms Elob ǃnâb ge ūhâ is. ǁNān hîna ǂkhari ǂgomsa ūhân, ge Davib ǃkhauhâ ti ge ǂâi hâ-i. Xawen ge ge ǂâisa hâ-i. Xolia ge īb ge ǃkhau ge hâ-iba.—1Sam. 17:48-51.

6. Tae-e da nēsi nî ǃhoaǃgao?

⁶ ǃKharu go ǁkhāǁkhāǃâs ge sida ǂkhîb tsî ûib ǃnâ ǃgâiǃōs tsîna ra omkhâi haka xūna goro ǃhoaǃgao. Nēn ge sida gagasi ǂhâsiga dīǀoaǀoas, sida ǀhōsana ǃgôaǃgâs tsî sida ǃnorasasiba ǃgôaǃgâs tsîna ǃkhōǂgā hâ. Hā re î da nē xūna ǃnāsase ǃhoaǃgao, xawe nēsi Psalmdi 16 ǃnâ hâ ǁgaraga ǃamkuse kō.

7. (a) Gagasi khoe-e du mati a ǁguiǃā ǁkhā? (b) Davib ‘ǃhanaba’ ge tae-i tsî nēsa mati ǁîba ge tsâǀkhā?

⁷ Gagasi khoe î ge Elob ǃnâ ra ǂgom tsî hoa xūn ǃnâ Elob ǂâi ǀgauba ūhâ. ǁÎ-i ge Elob xa daoǁgauhes ǃoa ra kō tsî ǁîba hoaǁae ra ǁnâuǀnam ǂgao. (1Kor. 2:12, 13) Davib ge a ǃgâi aiǁgau. ǁÎb ge ge xoa: “ǃKhūb ge a ti ǀumi-amǃnâ tsî ti āǀgabi; sats ge ti ǀumi-amǃnâsa ra sâuba te.” (Psa. 16:5) Nēs ge Davib ge Elob ǀkha ūhâ i ǀhōsagusisa ge ǃkhōǂgā hâ i. (Psa. 16:1) ǀAmǂoasa ge tae-i? ‘Ti ǂgaob hoab ge ra ǃgâiaǂgao’ dib ge ge xoa. Xū-i ge Daviba ǂkhîba ge mā tama hâ i Elob ǀkha ǀhōsagusisa ūhâs ǂam-ai.—Khomai re Psalmdi 16:9, 11.

8. Mâ xūna ama dīǀoaǀoasa ûiba a mā ǁkhā?

 ⁸ Davib gere hōǃâ ǃgâiaǂgaob ge ǃkhūsisa ra ôa khoen xa a hōǃâhe ǁoa. (1Tim. 6:9, 10) ‘Ama ǃgâiaǂgaob’ ge ûiba xuts ra hō xūn ai ǃgaoǃgaosa tama hâ xawe Jehovaba da ra mā xūn ai a ǃgaoǃgaosa dib ge ǀnî ǃgâsab Kanadab ǃnâ hâba ge mî. (Jak. 1:17) Jehovab ǃnâ ǂgomsa omkhâis tsî ǁîba ǃoabas tsîn ge ǂkhîb tsî dīǀoaǀoasa ûib tsîna nî mā tsi. Matits ǂgoms ǃnâ nî ǀgai? Jehovab ǀkhats ge ǁaeba nî ūhâ, ǁnās ge Elobmîsa khomais, ǁîb kurusa ǃgaoǃgâs tsî ǁîb ǀgaugu xa ǂâiǃgâs tsîna ǃkhōǂgā hâ.—Rom. 1:20; 5:8.

9. Elobmîs xa du mati Davib khami a daoǁgauhe ǁkhā?

⁹ Elob ǀnammi ge ǀnî ǁaega ǀnamǀnamsa ǁgûba xu ra hā ǁnamas ase ra hā. Davib ge nē ǁnamade gere ūǃoa. ǁÎb ge ge mî: “Tita ge ǃKhūba nî kare, ǁîb ǀapemā te geba; ǁkhāti tsuxub ǃnâ ra ge ti ǃnaira ra ǁgau te.” (Psa. 16:7) ǁÎb ge Elob ǂâi ǀgauba ge ūhâ i tsî nēs xa gere daoǁgauhe. Sats tsîn ga nēsa dī o, ots ge Elob ǀnammi ǃnâ nî kai tsî ǁîba hoaǁae nî ǁnâuǀnam. Tsîts ge gagasises tsîna nî kai. Christin di ǀon hâ ǃgâsas ge ge mî, “ôaǃnâsa dīs tsî ǂâiǃgâs tsîn ge ra ǁgau te Jehovab ge nēsa tita ǃgao ge xoa kai di.”

10. Gagasi mûǂuiba ūhâsa xuts mati a ǀama ǁkhā?

¹⁰ Tsū tama î ge hâ gagasi mûǂuiba ūhâs ge gā-aisib tsî ǂans tsîna ra mā di mîsa, nēs ge a huitsi ǁkhā its ǃhūbaiba Elob mûdi ǃnâ-ū mû. Eloba tae-i ǃaroma gā-aisib tsî ǂans tsîna ra mā tsi? ǁÎb ge ra ǂgao its ǂâibasensa ûib ǃnâ ūhâ tsî ǃgâi mîǁguiga dī tsî hānîǁaeba ǃoa mûǂui. (Khomai re Jesajab 26:3.) Joshua di ǀon hâ ǃgâsab hîna Amerikab ǃnâ ra hâb ge ge xoa, “Jehovab ǀgūse hâs ge hoa xūna ǀguiba ra ūhâ.” Nēs ge kaise a ama tsî ǃgâiaǂgaoba ra mā.

11. Daviba ama ǀhōsana kurus di ǁkhowa-amsa mati ge ǁgau?

¹¹ Khomai re Psalmdi 16:3. Davib ge ama ǀhōsana kurusa ge ǂan i. ǁÎb ge kai ‘ǃgâiaǂgaoba’ ge hō Jehovaba a ǀnam khoen ǁaegu hâsa. “ǁNā ǃanun” din gere ǂgaihe amagan ge nē ǀhōsana ge ǁgauoǃnâ tama hâ i. ǀNî psalmdi xoa-aob ge ǁîb tsîna ǁîb ǀhōsan xa nēti gere tsâ. ǁÎb ge ge xoa: “Tita ge satsa ra ǃaoǃgân hoan di horesata, tsî ǁnān, sa mîmāde ra ǃkhōǀgaipen di ta.” (Psa. 119:63) ǃKharu go ǁkhāǁkhāǃâs ǃnâ da go mû khami da ge ǃgâi ǀhōsana Jehovaba ra ǃao tsî ǁnâuǀnam khoen ǁaegu ra hō. Nēs ge ǃkharagaǃnâgu kuriga ūhâ khoena ǃkhōǂgā hâ.

12. Davib tsî Jonatanni tsîn ǀhōsagusisa tae-e ra ǂâibasen?

¹² Psalmdi xoa-aob Davib ge ǁîb ǀkha ǀgui kurixa khoen ǀkha ǀgui ge ǀhōsagu tama hâ i. ǁÎb ǀhōsa kai ge ǀgapiǃgôasa ǂanǂansa khoeba du ra ǂâi hō? ǁÎb ǀons ge ge Jonatan i. ǁÎkha ǀhōsagusis ge kaise ge ǂoaǂamsa i. Xawe ǂan î du a Jonatanni ge 30 kuriga Davib xa kai isa? ǁÎkha ǀhōsagusisa tae-e gere ǂâibasen? Elob ǃnâ ǂgoms, ǃgôasib tsî ǁkhoaǂgaosiba ǁgaus Elob khākhoen ǃoagu kha ra ǃkham hîna.—1Sam. 13:3; 14:13; 17:48-50; 18:1.

13. Matits sa ǀhōsana kurus ǃnâ a khōraǂûisen ǁkhā? Aiǁgau-e mā re.

 ¹³ Davib tsî Jonatanni tsîkha khamits ge sats tsîna Jehovaba a ǀnam tsî ǁîb ǃnâ ra ǂgom ǀhōsana a ūhâ ǁkhā. Kieras hîna ge Eloba ǂgui kuriga a ǃoabas ge ra mî, “tita ge ǃkharagaǃnâgu ǃhūgu, khaoǃhūgu tsî ǃhaodi tsîna xu ra hā khoen ǀkha ǀhōsagusisa gere kuru.” Nē ǀgaub ǃnâts ga ra khōraǂûisen o, ots ge Elobmîs tsî Elob gagab di ǀgaib tsîna nî mû.

14. (a) Tae-e nî huitsi ǂhâǂhâsa mîǁguiga dīsa? (b) ǀNî ǂkhamkhoena mati ra tsâ mîǁguiga dīs xa?

¹⁴ Khomai re Psalmdi 16:8. Davib ûib ge Eloba ǃoabas ai ge hâ i. Sats tsîn ge dīǀoaǀoasa ûiba a ūhâ ǁkhā Jehovabats ga ǃoaba tsî gagasi mîǁguiga dī o ǁîba ǂâis ǃnâ ūhâse. Steven di ǀon hâ ǃgâsab ge ge mî, “mîǁguiga dī tsî nē mîǁguiga dīǀoaǀoas tsî dīhōts ge xūn hoana kōs ge ra huitsi îts ǃgâiaǂgao.” Duitsǃhūb di ǃgâsab hîna nēsi ǀnî hâ ǃhūb ǃnâ ra ǃoabab ge ge xoa, “kaira ta ga o, o ta ge mî ǂgao tama hâ ti ûib ǃnâ ta gere dī xūn hoan ge tita xa ǀgui hâ di.” Sats tsîn di nî tsâsa da ge ra ǂgao. Sa ǀkhaeba Elob tsî nau khoena ǃgôaǃgâs ǃgao sîsen-ū re. (Gal. 6:10) Gagasi mîǁguiga dī re tsî Jehovaba ǀgores ǃnâ ǂgan re îb huitsi nē mîǁguiga dīǀoaǀoasa. ǁÎb ge nē ǀgorede ra ǃeream.—1Jhn. 3:22; 5:14, 15.

15. Mâ mîǁguigats a dī ǁkhā? (“ Hui ra mîǁguigu” di hâ boksisa mû re.)

¹⁵ Mâ mîǁguigats a dī ǁkhā? Nēs ge ǀnîsi ǀhaodi tawa ǃereamde mās, aimâba-ao sîsenni ǃnâ ǁhaos tamas ka io betelsa ǃoa īsa. ǀNîsits ge ǀnî hâ gowaba a ǁkhāǁkhāsen ǁkhā, ǁnā gowab ra ǃhoaheba sī ǃoabas ǃgao. Barak di ǀon hâ ǃgâsab hîna ǀoasase ra ǃoabab ge ge mî, “tsēs hoasa Jehovaba ta ge xū-e nētsē ra dība di hâ ǂâis ǀkha khâis ge kaise a ǂoaǂamsa.”

16. Daviba Jehovab ǂhanu-ai ǀgaugu xa mati gere tsâ tsî tae-i ǃaroma?

¹⁶ Khomai re Psalmdi 16:2, 4. ǃKharu go ǁkhāǁkhāǃâs ǃnâ da go mû  khami î ge Elob ǂhanugu tsî ǁgaragu tsîna ra hui da î da ǃgâi xūna ǀnam tsî ǁgaina ǃhui. (Amo. 5:15) Psalmdi xoa-aob Davib ge Jehovaba “ǃgâiǃōsi-i” ase gere mû. ǃGâiǃōsi di hâ mîs ge ǃanusiba ra ǁgau. Davib ge ǃgarise ge ǁgūtsâ ǁîb Eloba ǃgâiaǂgao kaisa tsî Elob ǃgâiǃōsiba ǁîb di kai. Davib ge Elob mûǁae a ǁgai xūn tsîna ge ǃhui hâ i. Nēs ge ǁgauoǃnâsib tsî Jehovaba ǂkhaisiba mā tama hâ xūna ǃkhōǂgā hâ.—Jes. 2:8, 9; J.ǂHa. 4:11.

17, 18. (a) Daviba tae-e ama tama ǃoabas ǀamǂoas xa ge ǃgaoǃgâ? (b) Tae-e nētsē ra ǃaroma în khoena ǁîn ‘tsûna’ ǂgui kai?

¹⁷ Elobmîs ǁaegu ǃnâ î ge ama tama ǃoabade ǁgauoǃnâsiba ge ǃkhōǂgā hâ i. (Hos. 4:13, 14) Nēs ge sorosi ǁoreba gere ǃaroma. Xawe hâ hâ nî ǂkhîba ge mā tama hâ i. ‘ǁNān hîna ǀnî hâ eloga ra ǃoaban ge ǁîn tsûga gere ǂguiǂgui’ dib ge Daviba ge mî. Tsî ǂgui ǀgôan ǃgaos tsîna tsûaǂgaoba gere hau. (Jes. 57:5) Jehovab ge nēsa ge ǃhui hâ i. (Jer. 7:31) ǁNā tsēdi ǃnâts ga ûi hâ o, ots ge kaise ga ǃgâiaǂgao hâ, sa ǁgûn ga Jehovab ǃnâ ǂgom tsî ǁîba ǁnâuǀnam hâ o.

¹⁸ Nētsēs tsîna î ge ama tama ǃoabade ǁgauoǃnâsiba ra mā-am. Xawe nē ǀgaub ǀamǂoas ge ǃgâi tama hâ tsî ǃkharu ge ǁaeba xu dawa tama hâ. (1Kor. 6:18, 19) Khoen “tsûn” ge ‘ǂguis’ ǀguisa ra dī ǀnîsits ra ǃgaoǃgâ khami. ǁNās ǀkha ǂkhamkhoedo sa ǀhomsi ǁGûba ǃgâ re. Tsî ǂan ǁîba ǁnâuǀnams sa ǃgâib ǃnâ hâ ǃkhaisa. Sa ǂgaob ǃnâ mîǁgui re tsū xūna dīs ge ǁaerob di turaba ra ǃaroma. (Gal. 6:8) Josuab ge ra mî, “sa ǃnōrasasibats ge sats ra ǂgao khami a sîsen-ū ǁkhā xawe tā nēsa ǃgâi tama ǀgaub ǃnâ sîsen-ū re.”

19, 20. Mâ ǀkhaegan Jehovab ǃnâ ǂgom tsî ǁîba ra ǁnâuǀnam ǂkhamkhoena nî hōǃâ?

¹⁹ Jesub ge ǁîb saosabena ǃoa ge mî: “Ti mîs ǃnâ du ga hâhâo, o du ge a amase ti ǁkhāǁkhāsabe; tsî du ge amaba nî ǁnâuǃā, tsîb ge amaba sado nî ǃnoraǃnora.” (Jhn. 8:31, 32) Nē ǃnorasasib ge ama tama ǂgomde xu ǃnora kaihesa ǃkhōǂgā hâ. Tsî ǃnāsa xūn tsîna noxoba ǃkhōǂgā hâ. Mû da go khami î ge nēsa ‘Elob ôan ǂkhaisib di ǃnorasib’ tsîna ǃkhōǂgā hâ. (Rom. 8:21) Nē ǃnorasasiba nēsis tsîna tsâ re Xristub mîs tsî ǁkhāǁkhādi ǃnâ hâ hâs ǃnâ-ū. Nē ǀgaub ǃnâts ge “amaba nî ǁnâuǃā” tsî nēs ǃoagu nî ûi.

²⁰ ǂKhamkhoedo Elob ge mā tsi ǃnorasasiba ǃgôaǃgâ re. Nē ǃnorasasiba ǃgâi ǀgaub ǃnâ sîsen-ū re its ǃgâi hānîǁaeba ūhâ. ǀNî ǂkham ǃgâsab ge ge mî: “ǃNorasasiba ǂkhamkhoets ase ǃgâise sîsen-ūs ge ega a huitsi ǁkhā ûib ǃnâts ga mîǁguiga dī o. Aiǁgause, sîsen ôas tamas ka io ǃgamets nîsa.”

21. Matits ‘ǀamo ûiba’ ra mā daob ai a hâhâ ǁkhā?

²¹ Nētsē î ge ǃgâi ǁaeba ūhâsa ǀhape ǁaeba hâ tama hâ. ǁAris tae-e nî hausa da ge a ǀū. (Jak. 4:13, 14) ǁNās ǀkha ‘ǀamo ûiba’ ǃoa ra ī daob ai hâ re. (1Tim. 6:19) Elob ge ǁgari tsi tama hâ nē daoba saosa. Sats ge aitsama nî mîǁgui. Jehovaba sa “ǃhana” kai re. ǁÎb ge mā tsi “ǃgâi xūn” ǂguina ǃgôaǃgâ re. (Psa. 103:5) Tsî ǂgomsa ūhâ re ǁîb “ǀoasasib ǃgâiaǂgaob” tsî ǂkhîba “ǀamos kōse” nî mā tsi ǃkhaisa.—Psa. 16:11.