1, 2. ¿Bin-utʼil ya yakʼ ta ilel te ejemplo yuʼun te Tony te ya xjuʼ ya jel jkuxlejaltike?

TE Tony jaʼ jtul kerem te maʼyuk spapa chʼi tal sok te ma xyakʼbey yipal snopel jun ta eskuela. Och snop te ya yijkʼitay snopel jun. Spisil-ora ta slajibal semana ya xbajtʼ ta paxial sok yamigotak o ya xbajtʼ yil pelikula ta sine. Maba ya x-utsʼinwan sok ma stuuntes droga, pero ma snopoj bin ya spas ta skuxlejal sok ya snop te maniwan ayuk Dios. La snaʼbey sba jtul ermano sok yinam, la yalbey yaʼiyik te bin ay ta naʼetel yuʼun sok la spasbey te jojkʼoyeletik ay yuʼune. Te ermanoetik la yakʼbeyik te foyeto El origen de la vida sok te ¿Es la vida obra de un Creador?

² Kʼalal bajtʼ schaʼulaʼtayik te Tony, yanajemix-a te stalele. La sjapuy skʼoponel te foyetoetik, puxtiklanbilix yuʼun-a. Te Tony jich la yalbey yaʼiyik: «Aynanix-a te Diose». La schʼuun snopel te Bibliae sok kʼunkʼun la sjel te bin yilel ya yil te kuxlejalile. Jaʼnix jich jajch yakʼbey yipal ta snopel jun ta eskuela. Chajpto la yil te direktor te jich la yalbey te Tony: «Kʼax lekuben te atalel sok te akalifikasione. ¿Jaʼbal yuʼun te yakat ta snopel skʼop Dios sok te testigoetik yuʼun Jehová?». Te Tony la yalbey te jaʼnix yuʼun-a sok la scholbey yaʼiy te bin yak ta snopele. Ta patil bael, laj yoʼtan ta snopel jun, ta ora ini jaʼ prekursor regular sok sierbo ministerial.  Jaʼnix jich tseʼel yoʼtan ya yaʼiy sba, melel kʼax lekil Tatil staoj, jaʼ te Jehová (Sal. 68:5).

3. ¿Bin tsitsel ya yakʼbey Jehová te achʼix keremetik?

³ Te bin kʼax ta skuxlejal te Tony ya sjultes ta koʼtantik te bayal skʼoplal ta yoʼtan Jehová te achʼix keremetike. Yoʼtanuk te tseʼeluk awoʼtan sok te ya amulanbey yutsil te akuxlejale. Jaʼ yuʼun jich ya stsitsat ta spasel: «Naʼa me te Jpaswanej awuʼun ta yorahil te jcolel al-nichʼanat» (Ecl. 12:1). Ta melel ta ora ini ay ma kʼunuk ta pasel, pero ya xjuʼ. Sok te koltayel yuʼun te Jehová ya xjuʼ te lek ya xkʼoat ta lokʼel, ma jaʼuknax ta ora ini, jaʼnix jich te jayeb kʼajkʼal kuxulate. Swenta ya xkʼotxan ta lek ta koʼtantik, kiltik bin koltayotik yuʼun te israeletik ta yuʼuninel te Kʼinal te albil skʼoplal ya yichʼike sok banti la sta yip te David ta stsalel te mukʼul najtʼil winik Goliat.

4, 5. Te bin la spas te israeletik ta yochintayel te Kʼinal te albil skʼoplal ya yichʼik sok te bin la spas te David ta stsalel te Goliat, ¿bin ya yakʼ jnoptik? (Ilawil te lokʼombaetik ta sjajchibal te artikulo).

⁴ Kʼalal te israeletik nopol ya x-ochikix ta Kʼinal te albil skʼoplal ya yichʼike, te Dios maba la spas ta mantal te ya schajpan sbaik yuʼun lekxan soldado ya xkʼotik-a sok te akʼa schajpan sbaik ta yakʼel guerra (Deut. 28:1, 2). Te bin la yalbey jaʼ te akʼa schʼuunbeyik skʼop sok te akʼa yakʼ smukʼul yoʼtanik ta stojol (Jos. 1:7-9). Jich yilel te maʼyuk swentail te bin albotik yuʼun Dios. Pero te bin albotik yuʼun te Jehová jaʼnanix lek-a, melel ta swenta te koltayotik yuʼun la stsaltiklanik te cananeoetik (Jos. 24:11-13, TNM). Chikan ta ilel te swenta ya jchʼuuntik spasel te bin ya yal te Dios ya skʼan ayuk schʼuunel koʼtantik. Teme ay schʼuunel koʼtantik, spisil-ora lek ya xkʼootik ta lokʼel. Jich kʼoem ta pasel ta namey tal, jichnanix ta ora ini.

⁵ Te Goliat jaʼ jtul soldado te mero ya snaʼ yakʼel guerra, jteb ma sta oxeb metro snajtʼil. Sok mero chapal ta yaʼtejib yuʼun guerra (1 Sam. 17:4-7). Yan stukel te David chebnax bin ay yuʼun, jaʼ te sjimochʼ sok te schʼuunel yoʼtan ta stojol Jehová. Te machʼatik maʼyuk schʼuunel yoʼtanik ya skuyik te ma snaʼ kʼinal te David. Pero jkʼaxel chʼayemik, melel te machʼa ma snaʼ kʼinale, jaʼ te Goliat (1 Sam. 17:48-51).

6. ¿Bin ya kiltik ta artikulo ini?

⁶ Ta yan artikulo la kilbeytik skʼoplal chanchajp te bintik ya yakʼ stseʼelil koʼtantik sok te leknax ya kaʼiy jbatik yuʼun, jaʼik ini, te ya jmakʼlin schʼuunel koʼtantik, te ya jta lekil kamigotaktik te kʼux ta yoʼtanik te Jehová, te ay bin ya kakʼ ta koʼtantik spasel ta stojol Jehová te ma tojolnax sok te ayuk skʼoplal ta koʼtantik te yakʼojotik ta libre te Jehová. Ta artikulo ini yame kiltik bintikxan lek ya jtatik kʼalal jich ya jpastik. Jaʼ yuʼun yame kiltik tojobteseletik te ya jtatik ta Salmo 16.

7. 1) ¿Bin yilel te machʼa ay ta yoʼtan te bintik swenta Dios? 2) Kʼalal te David la yal: «Te Jehová ha te bin ya xʼaʼboton quichʼ», ¿bin yak ta yalbeyel skʼoplal-a sok bin ya xtijbot yoʼtan ta spasel yuʼun?

⁷ Te machʼa ay ta yoʼtan te bintik swenta Dios ay schʼuunel yoʼtan ta stojol sok ya spas tulan yuʼun jichnix ya xkʼot spensar bitʼil stukel. Ya skʼanbey te ya xtojobtesot yuʼun sok yakʼoj ta yoʼtan te ya schʼuunbey te skʼope (1 Cor. 2:12, 13). Jich ya spas-a te David. Jun buelta jich la yal ta kʼayoj: «Te Jehová ha te bin ya xʼaʼboton quichʼ». Jaʼ yak ta yalbeyel skʼoplal-a te bitʼil lek yiloj sba soke (Sal. 16:5). Ya yal bayal wokol yuʼun te yamigoinej te Diose sok jaʼ anibal yuʼun (Sal. 16:1). Jaʼ yuʼun la stsʼibay te mero tseʼel yoʼtan ya yaʼiy sbae. Ta melel jich ya yaʼiy te maʼyuk yan bin jich ya x-akʼbot stseʼelil yoʼtan yuʼun te bitʼil mero jun ay sok te Jehová (kʼopona Salmo 16:9, 11).

8. Ala chaʼoxchajpuk bin ya skoltayat yuʼun ayuk yutsil akuxlejal ta smelelil.

⁸ Te machʼatik jaʼnax baem ta yoʼtanik smulanbeyel yutsil te kuxlejalil o stael bayal takʼin ma xjuʼ te tseʼel yoʼtan ya yaʼiy sbaik bitʼil te David (1 Tim. 6:9, 10). Jtul ermano yuʼun Canadá jich ya yal: «Ta melel, ma jaʼuk lek ya kaʼiy jbatik yuʼun te bin ya xjuʼ ya jta ta jkuxlejaltik, jaʼ ay yutsil jkuxlejaltik te kʼalal ay bin ya kakʼbeytik te Jehová te jaʼ ya  yakʼbotik spisil te bin leke» (Sant. 1:17). Jich bitʼil ya ata ta ilel teme tulan schʼuunel awoʼtan ta stojol Jehová sok ya x-abatinat ta stojol, ayme swentail ya xkʼot akuxlejal sok ya amulanbey yutsil. Swenta ya xmukʼubxan te schʼuunel awoʼtan ya skʼan te ya akʼopon te sKʼope, te ya awilbey te yaʼtel skʼab sok te ya anopilan ta awoʼtan te taleliletik yuʼun, jich bitʼil te skʼuxul yoʼtan ta atojol (Rom. 1:20; 5:8).

9. Jichnix bitʼil te David, ¿bin ya skʼan ya apas yuʼun ya x-aʼtej ta akuxlejal te sKʼop Diose?

⁹ Te bitʼil lekil Tatil te Jehová sok kʼuxotik ta yoʼtan, ya stojobtesotik. Te David lek ya yil te ya xtojobtesot yuʼun te Jehová, jaʼ yuʼun jich la yal: «Ya calbe yutsilal te Jehová te ya yaʼbon jnaʼ bin lec ta pasel, ta ahcʼabal ya snohpteson te coʼtane» (Sal. 16:7). Te David jaʼ yak ta yalbeyel skʼoplal-a te bin ya snop ta skʼubulil yoʼtan. Ya snopilan ta yoʼtan te tsitsel ya x-akʼbot yuʼun Dios sok ya spas tulan yuʼun jich ya xkʼot spensar bitʼil stukele. Ma tulanuk ya yakʼ yoʼtan swenta ya x-aʼtej ta skuxlejal te tsitsel ya x-akʼbot yuʼun Dios, jich ya xjelbot stalel sok lekil j-abat ya xkʼot yuʼun. Teme jichnix ya apas, kʼux-xan ya awaʼiy ta awoʼtan te Jehová sok ya akʼanxan schʼuunbeyel skʼop. Jaʼnix jich ya xkʼoat ta j-abat yuʼun Dios te yijuben ta lek te schʼuunel awoʼtan. Jtul ermana te Christin sbiil la yal: «Kʼalal ya jkʼopon te Biblia sok ya jnopilan ta koʼtan jich ya kaʼiy te jaʼ ta jtojol la stsʼibay te Jehová».

10. Ta swenta te bin ya yal Isaías 26:3, ¿bintik lek ya jtatik kʼalal ay ta koʼtantik te bintik swenta Dios?

¹⁰ Teme ay ta awoʼtan te bintik swenta Dios, te Jehová bayal bin ya yakʼbat anaʼ sok spʼijil awoʼtan swenta jich ya awil te balumilal sok te bin ya xkʼot ta stojol bitʼil ya yil stukel. Ya skoltayat yuʼun ya skʼan ya yakʼbat anaʼ bin tulanxan skʼoplal ta jkuxlejaltik, te lekuk te bin ya ata ta nopel spasel sok te ma xiwat ta sitintayel te bin ya xtal ta pajel chaʼbej. Te j-alwanej Isaías la yal te ya skanantay Jehová te machʼatik jkʼaxel ya yakʼ smukʼul yoʼtanik ta stojol soknix te ya yakʼbey yaʼiyik lamalkʼinal ta spisil-ora (kʼopona Isaías 26:3). Jtul ermano te Joshua sbiil te nainem ta Estados Unidos ay bin ya yal te mero smelelile: «Teme nopol ya x-ayinat ta stojol Jehová ya ata ta ilel ta jamal bin-a te ay skʼoplal ta smelelil sok te bin maʼuke».

11. ¿Bin-utʼil ya stsa yamigotak-a te David?

¹¹ (Kʼopona Salmo 16:3). Te David snaʼoj te jaʼnax ya xjuʼ ya sta lekil yamigotak teme ya stsa ta yolil te machʼatik kʼux ta yoʼtanik te Jehová. La yal te «chʼuhltesbilic», melel ya spasik tulan ta schʼuunel te mantaliletik yuʼun te Diose. La yal te kʼax bayal yutsil ya yaʼiy te ya sjokinlane. Yan machʼa te la stsʼibay te sjun Salmo ay bin jteb ma pajal la yal sok. La stsʼibay te jaʼ ya yamigoin sba sok te machʼatik ichʼbil ta mukʼ yuʼunik te Dios sok te ya schʼuunbeyik te skʼope (Sal. 119:63). Jich bitʼil la kiltik ta yan artikulo, jaʼnix jich te jaʼat ya xjuʼ ya ata awamigotak ta yolil te machʼatik kʼux ta yoʼtanik te Jehová sok te ya schʼuunbeyik te skʼope. Ta melel ya xjuʼ te ma pajal awaʼbilal sok te awamigotake.

12. ¿Bin yuʼun mero la yamigoin sbaik te David sok te Jonatán?

¹² Te David ma jaʼuknax la stsa ta yamigo te machʼatik pajal yaʼbilal soke. ¿Yabal xjul ta awoʼtan jtul winik te mero yamigoe? Jaʼ te Jonatán. Te Biblia ya yakʼ ta ilel ta jamal te kʼax tʼujbil te bitʼil la yamigoin sbaike. Pero, ¿anaʼojbal-a te treintaniwan jaʼbil jaʼ bankilal te Jonatán? ¿Bin-utʼil-abi te mero la yamigoin sbaike? Jaʼ yuʼun te schebal ay schʼuunel yoʼtanik ta stojol Dios, ya yichʼ sbaik ta mukʼ sok talel kʼaxel ya smulanik te tʼujbil taleliletik ay yuʼunike, jich bitʼil te maba ya xiwik ta skoltayel te lum yuʼun Dios ta stojol te skontratak (1 Sam. 13:3; 14:13; 17:48-50; 18:1).

13. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ te yanyantik yilel te awamigotak ya atae? Ala junuk ejemplo.

¹³ Jichnix bitʼil te David sok te Jonatán bayal yutsil ya kaʼiytik teme ya kamigointik te machʼatik kux ta yoʼtanik te Jehová sok ya yakʼik ta ilel te ay schʼuunel yoʼtanik ta stojol. Jtul ermana te ayix jaʼbil te yak ta abatinel ta stojol Dios te Kiera sbiil jich ya yal: «Ay kamigotak ta swolol Balumilal, yanyantik bin kʼaxem ta skuxlejalik sok jkʼaxel ma  pajal jtsʼumbal sok». Teme jichnix ya apas bitʼil te Kiera yame awil ta jamal bin-utʼil te sKʼop Dios sok te chʼul espiritu jun-nax ya yakʼotik.

14. 1) ¿Bin ya skoltayat yuʼun ya awakʼ ta awoʼtan te ay bin ya apas ta stojol Dios? 2) ¿Bin yalojik chaʼtul keremetik yuʼun te ay bin ya kakʼ ta koʼtantik spasel ta stojol Dios?

¹⁴ (Kʼopona Salmo 16:8). Te bin tulanxan skʼoplal ta skuxlejal te David jaʼ te ya x-abatin ta stojol Dios. Jaʼnix jich ya amulanbey yutsil-euk te akuxlejal sok tseʼel awoʼtan-euk teme ya atʼun te ejemplo yuʼune. Jich yuʼun jaʼme nail xa awakʼ ta akuxlejal spasel te yaʼtel Dios sok akʼa ta awoʼtan te ay bintik ya apasxan ta stojol, pero ichʼame ta wenta spisil-ora te bin ya skʼan Jehová te ya apase. Jtul ermano te Steven sbiil la yal: «Kʼalal ya kakʼ ta koʼtan te ay bin ya jpas ta stojol Dios, te ya kakʼbey yipal stael, sok te patil ya kil bin-utʼil lekuben te kaʼtel ta stojole, kʼax lek ya kaʼiy jba yuʼun». Jtul kerem yuʼun Alemania te yak ta abatinel ta yan nasion jich la yal: «Kʼalal mamalonix-a sok ya kil bin la jpas ta jkuxlejal, ma jkʼan ya kil te jaʼnax la jle kutsil jlekil». Jaʼ ya jkʼantik te pajaluk bin anopoj sok te keremetik-abi. Teme jiche, tuuntesa apʼijil sok te bin ya anaʼ spasel ta abatinel ta stojol Dios sok ta skoltayel te yantike (Gál. 6:10). Akʼa ta awoʼtan bintik ya akʼan ya apas ta stojol sok kʼanbeya te yakuk skoltayat ta stael. Te Jehová mero ya smulan sutbeyel skʼop te machʼatik jich ya skʼoponik (1 Juan 3:22; 5:14, 15).

15. ¿Bintik ya xjuʼ ya awakʼ ta awoʼtan spasel ta stojol Jehová? (Ilawil te rekuadro « Chaʼoxchajp bin ya xjuʼ ya awakʼ ta awoʼtan spasel ta stojol Jehová»).

¹⁵ ¿Bintik ya xjuʼ ya awakʼ ta awoʼtan spasel ta stojol Jehová? Ya xjuʼ ya anop yakʼel akomentario ta akʼopnix, te ya x-ochat ta prekursor o te ya xbaat ta Betel. Jaʼnix jich ya xjuʼ ya anop yan kʼopil yuʼun ya xbaat ta scholel skʼop Dios ta yan nasion. Te Barak jaʼ jtul kerem te ya x-abatin ta tiempo kompleto ta stojol Dios, jich ya yal: «Maʼyuk bin yan te ya yakʼbonxan stseʼelil koʼtan te bitʼil snaʼel ta jujun sab te ya x-abatinon ta stojol Jehová sok spisil koʼtan».

16. ¿Bin yilel la yil David te leyetik sok te tojobteseletik yuʼun te Jehová, sok bin yuʼun?

¹⁶ Ta yan artikulo la kiltik te ya yakʼotik ta libre te leyetik sok te tojobteseletik yuʼun Dios, melel ya skoltayotik yuʼun kʼux ya kaʼiy ta koʼtantik te bin lek sok te ya kilaytik te bin chopole (Amós 5:15). Te salmista David la yal ta jamal te ya xtal ta stojol  Jehová spisil te bin lek, melel kʼax lek yoʼtan stukel (Sal. 145:7, TNM). Te lekil oʼtanil jaʼ ya skʼan ya yal te ay machʼa lek ta smelelil te stalele. Te talelil ini talem ta stojol Jehová. Te David la spas tulan ta skʼayinel te slekil yoʼtan te Jehová sok ta yilayel te bin ya yilaye, jich bitʼil te yichʼel ta mukʼ lotil diosetik o lokʼombaetik. Jaʼiknix ya spejkʼan skʼoplalik te machʼatik jich ya spasik sok jaʼ ya yichʼ akʼbeyel yutsilal te lokʼombaetik te jaʼnax ya skʼan akʼbeyel te Jehová (Is. 2:8, 9; Apoc. 4:11).

17, 18. 1) ¿Bin la yal te David te ya xkʼot ta lokʼel ta skaj schʼuunel lotil diosetik? 2) ¿Bin yuʼun «ya xpʼohl swocolic» bayal ants winiketik?

¹⁷ Ta namey kʼinal ya spasik biluk ta chajp muliletik ta sbakʼetalik kʼalal ya yichʼik ta mukʼ lotil diosetik (Os. 4:13, 14). Bayal machʼatik ya yichʼik ta mukʼ lotil diosetik yuʼun ya smulanik spasel muliletik ta sbakʼetalik. Pero maba tseʼel yoʼtanik yuʼun. Te David la yal te «ya xpʼohl swocolic» te machʼatik ya schʼuuntayik lotil diosetik (kʼopona Salmo 16:4). Te ants winiketik ay ya yakʼik ta milbil majtʼanil ta stojol te lotil diosetik te yal snichʼnabik (Is. 57:5). Te Jehová jkʼaxel ma smulan te bin ya spasike (Jer. 7:31). Te kuxinukat ta yorail-a, ¿mabal jichuk te ya awal wokol te jaʼ schʼuunejik Jehová te ameʼ atate?

¹⁸ Jaʼnix jich ta ora ini bayal lotil relijionetik lek ya yilik te spasel biluk ta chajp muliletik, lek ya yilik-euk te sjoynix ta winikil o ta antsil te ya sjokin sbaik ta wayel. Pero jichnix bitʼil ta namey kʼinal jaʼnax ya sta swokolik yuʼun. Te ants winiketik ya skuyik te libre ayike, pero ta melel «ya xpʼohl swocolic» (1 Cor. 6:18, 19). Jichniwan ataoj ta ilel. Jaʼ yuʼun aʼiya awaʼiy te bin ya yalbat te jTatik ay ta chʼulchan. Chʼuuna sok spisil awoʼtan te jaʼnanix lek ya xkʼoat ta lokʼel-a teme ya achʼuunbey skʼope. Mame xchʼay ta awoʼtan te jaʼ bayalxan te wokolil ya ata yuʼun spasel te bin ma lekuk te bitʼil te yutsil ya ata yuʼun te jkʼaxelnaxe (Gál. 6:8). Te Joshua te la kalbeytik skʼoplal ta parrafo 10, jich ya yal: «Ya xjuʼ biluk bin-utʼil ya jtuuntestik te libre ayotike. Pero teme ma lekuk ya jtuuntestik, maba tseʼel koʼtantik yuʼun».

19, 20. Te achʼix keremetik te ya yakʼik ta ilel schʼuunel yoʼtanik ta stojol Jehová sok te ya schʼuunbeyik skʼop, ¿bin bendisionetik ya staik?

¹⁹ Te Jesús jich la yalbey te jnopojeletik yuʼun: «Teme jun awoʼtanic ya xʼayinex ta stojol te jcʼope, mero jnopojelex cuʼun ya xcʼohex; soc ya me anaʼbeyic sba te smelelil cʼop, soc ha ya yaqʼuex ta libre te smelelil cʼope» (Juan 8:31, 32). Te smelelil kʼop ini ya yakʼotik ta libre ta swenta te lotil relijion, ta swenta te bintik lotil chʼuunbil yuʼun te ants winiketik sok ya sjam jsitik. Ma jaʼuknax-abi. Jich bitʼil la kiltikixe, ta pajel chaʼbej ya yakʼ te «jelawen yutsilal te libre ya xcʼot spisil te yal-snichʼan te Diose» (Rom. 8:21, XCD). Pero ta ora ini ya xjuʼ ya amulan jtebuk te akʼel ta libre-abi. ¿Bin-utʼil? Jaʼ teme jun awoʼtan ya x-ayinat ta stojol te skʼop te Cristo te jaʼ ya skʼan ya yal te ya jchʼuunbeytik te nojpteseletik yuʼun. Jich ya anaʼbey skʼoplal te smelelil kʼope, ma jaʼuknax yuʼun te yakat ta snopele, jaʼnix jich yuʼun te yakat ta spasel ta akuxlejale.

²⁰ Achʼix kerem, ayukme skʼoplal ta awoʼtan te libre yakʼojat te Diose. Teme lek ya atuuntes, chapal ya xkʼoat yuʼun lek bin ya apas ta akuxlejal ta pajel chaʼbej. Jtul kerem te jaʼ Testigo jich la yal: «Teme ya anaʼ stuuntesel te libre ayate ya skoltayat kʼalal mukʼatix-a sok ay bintik tulan ya skʼan ya ata ta nopel, jich bitʼil snopel bin aʼtelil ya atsak, teme ya xnujpunat o teme ya awakʼ kʼaxuk jtebuk tiempo».

21. ¿Bin ya skʼan ya apas teme ya akʼan ya ata te smelelil kuxlejalile?

²¹ Ta balumilal ini manchukme ay machʼatik ya yalik te lek skuxlejalik mananix ya xjalaj-a. Ta melel maʼyuk machʼa ya snaʼ bin ya xkʼot ta pasel pajel (Sant. 4:13, 14). Jaʼ yuʼun jaʼ lek te maba ya xlokʼotik ta be te ya x-ikʼawan bael ta stael te smelelil kuxlejalil o te kuxlejalil ta sbajtʼelkʼinal (1 Tim. 6:19). Te Jehová maba ya sujotik yuʼun jaʼ ya jtʼuntik te be-abi. Tulutul ya jtatik ta nopel. Jich yuʼun pasame tulan yuʼun jich ya awal-euk: «Te Jehová ha te bin ya xʼaʼboton quichʼ». Ayukme skʼoplal ta awoʼtan spisil te bin lek ya yakʼbate (Sal. 103:5). Sok chʼuuname sok spisil awoʼtan te yame yakʼbat lekil kuxlejalil sok te tseʼel awoʼtan ta sbajtʼelkʼinal (Sal. 16:11).