Skip to content

Gaˇ kawˆ uˬ dzah deuˬ maˬ bi mawˇ laˇ˗eu

Dzaw˗eu gaˇ kawˆ 2

Bawˬ dzaˬ ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ja ceuˬ

Bawˬ dzaˬ ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ja ceuˬ

“Tsawˇ haˬ aˇ maꞈ bymˇ leˇ˗euˬ gaˇ, nawˬ˗ahˇ ngaˇ guˇ˗awˇ ja ceuˬ ma.”—Ja ceuˬ 22:22.

Dawˬ caˇ 59 Ngaˬ nehˬ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ja ceuˬ

Kawˆ shawˆ a

1. Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nga? Heu aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ jahˇ ni laˆ noeˬ nehˬ˗eu nga?

 Sahˬ paˬ Daˬbiˇ ‘Yeˬhawˇbaˬ huiˬ dui mahˇ dui dui˗awˇ, ja ceuˬ dui dui paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh’ lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 145:3) Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh, nui gaˬ heu naˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ “tsawˇ haˬ aˇ maꞈ bymˇ leˇ˗euˬ gaˇ” Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ja ceuˬ ni laˆ noeˬ nehˬ˗eu meh. (Ja ceuˬ 22:22; 40:5) Nawˇ jiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ, Daˬbiˇ neh ‘Nga maꞈ˗euˬ aˬ poeˬ Yaˬkoˆ˗euˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗oˇ, mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ nawˬ˗ahˇ ja ceuˬ luꞈ˗uˇ’ lehˇ ehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ nui ma tsaˬ˗eu yaw duˬ baw meh.—1 Laˬsaˬbaˬ 29:10-13.

2. (a) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ja ceuˬ nya˗eu nga? (b) Tiˬ gʼaˬ na aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nga, aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga?

2 Nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ja ceuˬ nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ, Ka li zaˬ deuˬ bawˬ dzaˬ gaˇ nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗eu heu meh. Ehˇ kʼawꞈ mehˇ nmˇ tiˬ deuˬ na heu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu maˬ awˬ nya lehˇ ehˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ dawˬ kʼoꞈ biꞈ mawꞈ˗eu kʼawꞈ guˆ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ maˬ guˆ paˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga? Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu nui noeˬ nui duˇ biꞈ nya ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga? Dawˬ kʼoꞈ heu˗ahˇ maˬ haw mi naˆ˗ehˇ, aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh bawˬ dzaˬ gaˇ nui noeˬ nui duˇ biꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga lehˇ ehˇ˗eu gaˇ kawˆ 4 kawˆ˗ahˇ ja sawˇ ma.

Aˬ dui bawˬ dzaˬ ngeh aˬ jeˬ miˇ neh nui noeˬ nui duˇ biꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

3-5. (a) Heˬbyehˇ 13:15-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, aˬ dui bawˬ dzaˬ ngeh aˬ jeˬ miˇ neh nui noeˬ nui duˇ biꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? (b) Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ nui noeˬ nui duˇ aˬ yawˬ tiˬ jeˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ naˇ, tiˬ kawˆ di ni ya biꞈ ngaˇ laˬ?

3 Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ bi ja ceuˬ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ biꞈ. (Ja ceuˬ 119:108) Bawˬ dzaˬ ngeh nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗eu heu naˇ, “Miˬyehˇ˗ahˇ ja ceuˬ˗eu jeˬ lawˇ nehˬ”˗eu tiˬ jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, aˬ dui tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ mˇ dah nya˗a. (Heˬbyehˇ 13:15-ahˇ gui.) Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ lawˇ˗eu sehˇ˗eu jeˬ aˬ yawꞈ tiˬ jeˬ tehꞈ˗ehˇ lawˇ nehˬ gaˇ noeˬ tmˬ ngaˇ laˬ? Aˬ dui nui noeˬ nui duˇ aˬ yawˬ tiˬ jeˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ naˇ, tiˬ kawˆ di ni biꞈ gaˇ noeˬ tmˬ ngaˇ laˬ? Aˬ yawꞈ teu loꞈ˗ehˇ maˬ noeˬ tmˬ˗eu yaw duˬ baw meh.

4 Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ nya˗eu jeˬ hawˇ˗eu ya puˬ ya mawˇ˗eu jeˬ beu gaˇ˗eu lehˇ siˬ nya˗awˇ, aˬ yawꞈ aˬ dui neh lawˇ nehˬ nya˗eu jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu meh. Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ neh lawˇ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ Miˬyehˇ ha geuꞈ˗euˬ gaˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Tiˬ gʼaˬ na, yawˇ maˬ ngeuˇ naˇ ciꞈ myehꞈ lawˇ nehˬ nya kʼawꞈ, iˇ shaˬ zaˬ deuˬ naˇ “kʼaˬ kʼoeˬ nyiˬ mawˇ, maˬ ngeuˇ naˇ, kʼaˬ guˬ nyiˬ mawˇ” hawˇ˗eu, ‘cehˇ meu tiˬ pehˬ’ lawˇ nehˬ nya meh. (Uˬduˬtahˬ˗eu 5:7, 11) Cehˇ meu maˬ poeˬ kʼawꞈ, muiˬ dui dui˗eu “cehˇ meu” yaw nmˆ pyeuꞈ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ neh lawˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu meh.

5 Yeˬhawˇbaˬ nui ma muiˬ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗awˇ, nymˬ˗mˇ iˬ nah keuˆ ni teu loꞈ˗ehˇ gʼeh luꞈ˗eu meh. Aˬ dui nui noeˬ nui duˇ biꞈ ngeh, Miˬyehˇ aˬ dui dawˬ ngehˬ˗eu bym dui dui˗eu Aˬpawˇluˆ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗awˇ, Pawˇluˆ naˆ ni yaw duˬ duˬ lehˇ dzawˇ nehˬ nya meh lehˇ maˬ noeˬ tmˬ˗a. (Gʼaˬkʼehˇ 18:24; 19:8) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh muiˬ dui dui˗eu dawˬ kʼoꞈ bi biꞈ mawꞈ˗eu meh. Guiˬ shuiˇ maˇ byaˆ nyiˬ byaˆ damˬ nehˬ˗euˬ miˬ coeˬ miˬ ma tiˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh muiˬ dui dui˗eu jeˬ damˬ nehˬ˗euˬ miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ mehˬ shi aˇ poeˬ baw˗eu meh.—Luˇkaꞈ 21:1-4.

Nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗eu heu naˇ aˬ dui˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ maˬ ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ (Aˇ deuˆ 6-7-ahˇ haw) c

6. (a) Heˬbyehˇ 10:24, 25-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ nui noeˬ nui duˇ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi gʼeh laˇ˗eu nga? (b) Aˬ dui aˬ cawˬ neh nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi siˬ nmˇ?

6 Nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗eu jeˬ, tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼaˬ biꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ. (Heˬbyehˇ 10:24, 25-ahˇ gui.) Aˬ dui bawˬ dzaˬ ngeh ya gaˬ˗eu gʼawˬ mya jeˬ lehˇ gʼeh˗eu nui noeˬ nui duˇ deuˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu ma. Aˬ dui zaˬ deuˬ neh nui ma laꞈ kʼoeˇ neh yaw awˬ awˬ lehˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ gaˇ ya leˇ˗awˇ, yaw shuiꞈ shuiꞈ lehˇ gʼeh˗eu yaw tsaˬ yaw dawˇ˗euˬ dawˬ kʼoꞈ˗ahˇ ya gaˬ ngeh jiˇ gʼaˬ za laˇ˗eu meh. Aˬ dui shaꞈ dawˇ deuˬ hawˇ˗eu nymˬ˗mˇ hawˇ˗eu aˬ dui˗euˬ dawˬ dzaw laˇ˗euˬ deuˬ neh “kʼaˬ duˬ ni” dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ja ceuˬ ma. (1 Teˇsaˬloˇni 2:2, YS 97) Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ neh leh jeh˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi siˬ nmˇ? Bi siˬ nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ, bawˬ dzaˬ gʼaˬ ngeh guiˬ lahˬ huiˬ miˇ˗a lehˇ ehˇ nehˬ˗eu heu meh. Nyiˬ jeˬ aˬ yawꞈ jeˬ naˇ, aˬ dui dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu heu meh. Teu miˇ neh aˬ dui bawˬ dzaˬ iˇ ngeh, aˬ dui gʼaˬ za laˇ ni tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu, aˬ cawˬ˗ahˇ jiˇ gʼaˬ ya biꞈ˗eu meh.—Loˇmaˆ 1:11, 12.

7. Aˬ dui nui noeˬ nui duˇ biꞈ naˇ, aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nga?

7 Aˬ dui nui noeˬ nui duˇ biꞈ naˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za. (Iˇsaˬyaˇ 48:17) Aˬ joˆ˗ehˇ? Dahˬ beh˗eu jeˬ, aˬ dui nui noeˬ nui duˇ biꞈ ma lehˇ noeˬ naˇ, yaw muiˬ˗ehˇ lehˬ hmˬ˗eu meh. Aˬ dui yaw muiˬ˗ehˇ lehˬ hmˬ naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naꞈ suiˇ ni siˬ nya laˇ˗awˇ, ngehˬ˗ehˇ siˬ nya laˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ yaw muiˬ˗ehˇ zmˬ iˇ nya˗eu meh. Nyiˬ jeˬ aˬ yawꞈ jeˬ, aˬ dui jiˇ bawˬ dzaˬ gaˇ nui noeˬ nui duˇ ya biꞈ˗euˬ miˇ neh laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. Smˇ jeˬ aˬ yawꞈ jeˬ naˇ, aˬ dui nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ ya leh jeh˗euˬ miˇ neh, bawˬ dzaˬ gʼaˬ˗euˬ kʼawꞈ, aˬ dui neh ngehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ gʼawˬ myahˇ ni noeˬ taˬ nya˗eu meh.

8-9. (a) Maˬlaˬkiˇ 3:16-ahˇ ehˇ˗eu loꞈ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui nui noeˬ nui duˇ biꞈ ngeh aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nga? (b) Tiˬ gʼaˬ na aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh luꞈ nga siˬ?

8 Aˬ dui˗euˬ nui jah mˇ mawˇ ngeh Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui neh bawˬ dzaˬ gaˇ leh jeh˗awˇ nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗awˇ aˇ poeˬ taˬ baw meh lehˇ, aˬ dui jah ziꞈ nya meh. (Maˬlaˬkiˇ 3:16-ahˇ gui.) Miˬyehˇ teu˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui neh aˬ yawꞈ nui kʼahˇ shiˇ ni leh jeh˗awˇ mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ biꞈ˗eu meh.—Maˬlaˬkiˇ 3:10.

9 Heu gaˇ haw ngeh tiˬ jawˇ, aˬ dui aˬ jeˬ miˇ bawˬ dzaˬ ngeh nui noeˬ nui duˇ biꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu muiˬ˗eu gaˇ kawˆ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya mawˇ˗euˬ ma. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ laꞈ maˬ baꞈ diˇ peuˬ˗eu deuˬ jiˇ jawˇ˗a siˬ. Nawˬ˗ahˇ toˆ˗ehˇ gʼeh naˇ gʼaˬ taˬ baˬ siˬ. Aˬ dui Jaˇliꞈ zahˇ tiˬ hmˬ na˗ahˇ maˬ ehˇ, tiˬ gʼaˬ na˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ehˇ, bawˬ dzaˬ ngeh nui noeˬ nui duˇ biꞈ nya laˇ ni caw ba nehˬ˗eu tiˬ jeˬ na˗ahˇ maˬ ehˇ haw ma.

Guˆ˗eu nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ

10. (a) Aˬ dui gʼawˬ mya gʼaˬ aˬ jeˬ˗ahˇ guˆ˗eu nga? (b) Nawˇ dawˬ kʼoꞈ maˬ biꞈ peuˬ˗eu teu naˇ aˬ jeˬ baˬ daˬ pyeuꞈ nya˗eu nga?

10 Nawˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ laꞈ baꞈ diˇ˗eu tehꞈ kʼawꞈ yaw dzuˬ dzuˬ miˇ˗a loˇ? Dzuˬ naˇ, nawˇ tiˬ gʼaˬ tehꞈ maˬ ngeuˇ˗a. Maˇ diˇ naˇ aˬ dui myaˬ tiˬ paˆ dawˬ kʼoꞈ biꞈ ngeh toˆ˗ehˇ gʼeh meh. Teu˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh guˆ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ jeˬ hu ya siˬ nya˗eu meh. Nawˇ dawˬ kʼoꞈ maˬ biꞈ peuˬ˗eu teu naˇ, dawˬ kʼoꞈ˗ahˇ ngehˇ gaˇ hawˇ˗eu ngehˬ bahˬ gaˇ guˆ˗eu miˇ neh de laˬ? Maˬ ngeuˇ naˇ, aˬ cawˬ loꞈ˗ehˇ yaw muiˬ muiˬ lehˇ maˬ biꞈ nya nya lehˇ guˆ˗eu miˇ neh de laˬ? Tiˬ poˆ na teu loꞈ˗ehˇ guˆ˗eu kʼawꞈ yaw muiˬ meh. Teu naˇ, nawˇ taˬ aw˗awˇ, aˬ cawˬ deuˬ yawˬ ha naˆ maˬ tseˇ muiˬ meh lehˇ haw˗eu miˇ neh, toˆ˗ehˇ gʼeh gaˇ Yeˬhawˇbaˬ kʼawꞈ ya leˇ˗eu meh. (Ja ceuˬ 138:6; Piˇliˇpiˆ 2:3) Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ bi ja ceuˬ mawꞈ˗awˇ, bawˬ dzaˬ gaˇ jawˇ luꞈ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ kʼawꞈ gʼaˬ bi biꞈ mawꞈ˗eu meh. (1 Teˇsaˬloˇni 5:11) Aˬ yawꞈ nawˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ loˬ˗eu nui kʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗eu meh.

11. Jaˇliꞈ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ saˇ tiˇ biꞈ˗eu nga?

11 Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ saˇ tiˇ dawˬ tiˬ hmˬ na˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Jaˇliꞈ˗ahˇ aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ ngehˬ˗eu dawˬ hawˇ˗eu ngehˬ jeˬ ngehˬ kawˆ neh mˇ lehˬ nya meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Yaˬkoˆ 3:2) Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui byah kuꞈ˗eu gaˇ maˬ noeˬ tmˬ˗eu loꞈ˗ehˇ, mehˇ nmˇ deuˬ jiˇ aˬ dui˗ahˇ toˆ˗ehˇ maˬ noeˬ tmˬ˗a. (Ja ceuˬ 103:12-14) Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ dui˗euˬ nymˇ jiˇ pyeuꞈ˗awˇ, aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu meh. (Maˬkuˆ 10:29, 30; Yoˇhaˬ 13:35) Tiˬ poˆ na aˬ dui neh biꞈ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ ngeuˇ leˇ˗euˬ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ gʼoˆ shaw nehˬ laꞈ˗eu meh.

12-13. Aˬ dui Neˬhaˬmiˇ hawˇ˗eu Yawˇnaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga?

12 Nawˇ dawˬ kʼoꞈ maˬ biꞈ peuˬ naˇ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ na˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw. Neˬhaˬmiˇ naˇ, baoˬ huiˬ dui dui˗eu sahˬ paˬ tiˬ gʼaˬ˗euˬ nymˇ hawˇ˗ahˇ gaˇ mˇ˗awˇ, Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ˗euˬ meuˬ lahˇ hawˇ˗eu laˇ gʼoˆ deuˬ byaˆ iˇ taˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ya gaˬ ngeh nui ma cawˆ˗eu meh. (Neˬhaˬmiˇ 1:1-4) Shaˇ noeˬ haw sheˇ, nawˇ aˬ jeˬ miˇ nui ma cawˆ luꞈ de lehˇ sahˬ paˬ naˇ haˬ ngeh, aˬ yawꞈ aˇ naˆ ni yaw dzuˬ dzuˬ paˬ nga. Teu ngeh aˬ yawꞈ guiˬ lahˬ kawˇ ma˗ehˇ shaˬ˗awˇ, sahˬ paˬ˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ nehˬ˗eu meh. Dawˬ kʼoꞈ teu baˬ da neh, Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ gʼaˇ duˬ sahˬ paˬ gʼawˬ mya jeˬ mˇ nehˬ˗euˬ meh. (Neˬhaˬmiˇ 2:1-8) Kʼoeˇ naˇ Yawˇnaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ jiˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Miˬyehˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ Niˇnaˬbeˬ meuˬ˗ahˇ bi iˇ ngeh aˬ yawꞈ guˆ dui dui˗eu miˇ neh yawˬ paw yawˬ cehˆ˗euˬ meh. (Yawˇnaˆ 1:1-3) Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ˗euˬ miˇ neh, aˬ yawꞈ gaˇ mˇ luiˆ nya˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ, aˬ yawꞈ neh ngehˬ˗euˬ dawˬ teu jiˇ Niˇnaˬbeˬ meuˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ buˬ˗iˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ meh. (Yawˇnaˆ 3:5-10) Heu nyiˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh aˬ dui aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? Neˬhaˬmiˇ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh dzaw geuꞈ nya˗eu jeˬ naˇ, aˬ dui dawˬ kʼoꞈ maˬ biꞈ mi naˆ˗ehˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu heu aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, Yawˇnaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh naˇ, aˬ dui aˇ naˆ ni guˆ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ nya ni caw nehˬ nya ngaˇ lehˇ ya siˬ˗euˬ ma. Maˇ diˇ naˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ Niˇnaˬbeˬ meuˬ zaˬ loꞈ˗ehˇ guˆ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ jawˇ˗eu maˬ ngeuˇ˗a laˬ?

13 Nawˬ˗ahˇ bawˬ dzaˬ gaˇ gʼaˬ za laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nui noeˬ nui duˇ biꞈ nya ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ jeˇ nga? Aˬ dui nui noeˬ nui duˇ tiˬ jeˬ na˗ahˇ haw kaˇ˗euˇ.

14. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh mehˬ bawˬ gʼaˇ duˬ, yaw muiˬ˗ehˇ ya lehˬ hmˬ˗eu nga? Aˬ dui aˬ geu ngeh neh lehˬ hmˬ nya˗eu nga?

14 Bawˬ dzaˬ˗eu gʼaˇ duˬ yawˬ poˆ na luꞈ lehˬ hmˬ. Nawˇ maˬ keuˆ laˇ mi naˆ˗ehˇ yaw muiˬ˗ehˇ lehˬ hmˬ taˬ naˇ, nui noeˬ nui duˇ yaw muiˬ˗ehˇ biꞈ nya meh. (Dawˬdaˬ 21:5) Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ aˇ yamˬ biˇ taˬ˗eu maˬ duˇ leˇ˗a. 80 kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ miˬ coeˬ miˬ ma pyeuꞈ˗eu Ehˇloiˆ˗suiꞈ, Loꞈ˗eu nymˇgoˇ jawˇ nah dzeuˇ tiˬ nah nyiˬ nah˗ahˇ neh lehˬ hmˬ taˬ˗eu ma lehˇ ehˇ˗awˇ, “Aˇ cuiˆ yaw naꞈ˗ehˇ gʼeh ngeh neh lehˬ hmˬ taˬ naˇ, bawˬ dzaˬ ngeh laˬ kʼaˬ cehˬ dzehˬ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˇ yamˬ tiˬ byah ni gaˇ mˇ˗awˇ Loꞈ˗eu nymˇgoˇ jawˇ nah dzeuˇ kʼoꞈ nah˗ahˇ lehˬ hmˬ˗eu Jaw˗iˬ jiˇ, “Bawˬ dzaˬ˗eu keuˆ laˇ˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ lehˬ hmˬ naˇ, ngaˬ˗ahˇ noeˬ taˬ nya dzehˬ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh. Gaˇ myaˬ˗eu sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗awˇ huˬ mehˬ mehˬ˗eu Aiˇ˗keuˬ “Ngaˬ˗ahˇ naˇ tiˬ poˆ tehꞈ˗ehˇ maˬ lehˬ hmˬ jiˇ ni, tiˬ jaw laꞈ kʼoeˇ tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ lehˬ hmˬ˗eu heu muiˬ dzehˬ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh.

15. Mehˬ bawˬ gʼaˇ duˬ yaw muiˬ˗ehˇ lehˬ hmˬ nya ni nawˇ aˬ jeˬ jeˇ ya jahˇ˗eu nga?

15 Mehˬ bawˬ gʼaˇ duˬ yaw muiˬ˗ehˇ lehˬ hmˬ mawꞈ naˇ, nawˇ aˬ jeˬ jeˇ ya jahˇ˗eu nga? Nawˇ yawˬ poˆ na luꞈ dahˬ beh ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ shaˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. (Luˇkaꞈ 11:13; 1 Yoˇhaˬ 5:14) Kʼoeˇ naˇ, aˇ yamˬ cuiˆ zmˬ˗awˇ gaˇ kawˆ uˬ dzah, uˬ dzah zaˬ, aˇ baˇ deuˬ, oeˬ coeˇ oeˬ bawˬ, heu deuˬ˗ahˇ kawˆ shawˆ˗ehˇ haw. Kʼoeˇ naˇ nawˇ tiˬ deuˆ saˇ˗i tiˬ deuˆ gui ngeh, kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh Jaˇliꞈ aˇ deuˆ deuˬ˗ahˇ gui˗awˇ, nawˇ nui noeˬ nui duˇ biꞈ lehˇ gʼeh˗eu tsahˇ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ haw. Ngehˬ˗ehˇ lehˬ hmˬ muiˬ naˇ ngehˬ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗awˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu jiˇ yaw awˬ meh.—2 Gawˇliˬtu 9:6.

16. Aˬ dui mehˬ bawˬ gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ gaˇ caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ keu ka jaˆ˗eu nga? Nawˇ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ de?

16 Nawˬ˗ahˇ yehꞈ˗eu dawˬ neh jaˆ˗eu keu ka deuˬ˗ahˇ zmˬ. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ mehˬ bawˬ gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ nya ni, aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ neh keu ka gʼawˬ mya jeˬ biꞈ nehˬ taˬ˗euˬ meh. JW Laiˇbaˬliˬ ehˆ heu naˇ, aˬ dui dzaw˗eu gaˇ kawˆ deuˬ, tehˇbehˬ˗lehꞈ hawˇ˗eu naˬ gaˬ˗ahˇ daoˇloˆ ahˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Heu naˇ aˬ dui aˬ geu gaˇ jawˇ ngeh maˬ kaˬ, lehˬ hmˬ nya ni, gui nya ni, naˇ haˬ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Tiˬ deuˬ na keu ka heu˗ahˇ zmˬ˗awˇ, gaˇ mˇ duˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, sahˬ boꞈ dzaw nymˇ˗ahˇ maˬ ehˇ, nah gʼahˇ hawˬ dzaˬ ngeh lehˬ hmˬ˗awˇ, tiˬ deuˬ na naˇ gaˇ ma doˆ˗iˇ ngeh lehˬ hmˬ˗eu meh. Gʼawˇ˗ciˬtaoˬbeuˇ Laiˇbaˬliˬ hawˇ˗eu Gʼawˇ˗ciˬtaoˬbeuˇ awˆlai Laiˇbaˬliˬ heu naˇ, aˬ dui siˬ duˬ mawꞈ˗eu gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ yaw awˬ˗ehˇ poˆ mawˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh.

Mehˬ bawˬ gʼaˇ duˬ nawˇ aˬ geu ngeh lehˬ hmˬ de? (Aˇ deuˆ 14-16-ahˇ haw) d

17. (a) Dawˬ kʼoꞈ gʼawˬ mya hmˬ lehˬ hmˬ taˬ˗eu aˬ jeˬ miˇ neh muiˬ˗eu nga? (b) Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ laˇ—Bawˬ dzaˬ ngeh, yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ lehˇ ehˇ˗eu biˬdiˬoˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya dzaw geuꞈ˗eu nga?

17 Gʼeh nya naˇ nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, yaw myaˬ tsahˇ lehˬ hmˬ taˬ. Aˬ jeˬ miˇ neh? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ dui aˬ laꞈ kʼaˇ baꞈ diˇ ngeh kuˇ laˇ˗eu maˬ ngeuˇ˗a, aˬ cawˬ deuˬ kʼawꞈ baꞈ diˇ˗eu miˇ neh. Kʼoeˇ naˇ, sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ mˇ jiˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, tiˬ deuˆ laꞈ kʼoeˇ aˇ myaˆ gʼaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ kuˇ˗eu lehˇ laˆ bawˬ taˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Teu miˇ neh nawˬ˗ahˇ dahˬ beh ngeh maˬ kuˇ nga lehˇ nui ma taˬ pehˇ, gʼaˬ taˬ baˬ siˬ. Nawˇ dawˬ kʼoꞈ gʼawˬ mya hmˬ lehˬ hmˬ taˬ naˇ, dawˬ kʼoꞈ ya biꞈ˗eu yaw duˬ baw meh. Nawˇ dawˬ kʼoꞈ lehˬ hmˬ ngeh, Jaˇliꞈ aˇ deuˆ gui˗eu gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗awˇ, gʼeh nya naˇ yawˬ ha˗euˬ dawˬ neh dawˬ kʼoꞈ biꞈ. b

18. Aˬ jeˬ miˇ neh dawˬ kʼoꞈ yaw nymˇ nymˇ lehˇ ya biꞈ˗eu nga?

18 Dawˬ kʼoꞈ yaw nymˇ nymˇ lehˇ biꞈ. Gʼaˬ za laˇ˗eu dawˬ kʼoꞈ naˇ, yaw nymˇ yaw awˬ awˬ lehˇ gʼeh˗eu dawˬ kʼoꞈ pyeuꞈ meh. Teu miˇ neh yaw nymˇ nymˇ lehˇ tiˬ peu˗ahˇ maˬ keuˆ leˇ ni tiˬ peu˗euˬ tiˬ paˆ tehꞈ˗ehˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ nya ni leh jeh. (Dawˬdaˬ 10:19; 15:23) Nawˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ laꞈ˗euˬ yaw myaˬ kʼoꞈ byah laˇ˗euˬ naˇ, yaw nymˇ nymˇ lehˇ aˬ cawˬ dzaw geuꞈ nya ni mˇ mehˬ nehˬ˗eu aˇ yeˇ huiˬ meh. Nawˇ dawˬ kʼoꞈ yaw kaꞈ yaw siˇ˗ehˇ gʼawˬ mya peu biꞈ naˇ, aˬ cawˬ deuˬ nawˇ loꞈ˗ehˇ maˬ jahˇ nya nya lehˇ noeˬ˗eu miˇ neh dawˬ kʼoꞈ maˬ biꞈ peuˬ ni kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Yaw nymˇ nymˇ lehˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu heu naˇ, yaw myaˬ gʼaˬ dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu doˆ laˇ˗awˇ, nawˬ˗ahˇ kuˇ dahˬ beh laˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ, yaw awˬ awˬ lehˇ kʼaˇ naˇ haˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ tehꞈ˗ehˇ ya biꞈ˗eu meh. Aˇ deuˆ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yaw tsahˇ na luꞈ˗ahˇ ngehˬ keuˆ˗eu lehˇ maˬ ya gʼeh˗a. Aˬ cawˬ deuˬ aˇ yeˇ huiˬ˗eu tsahˇ˗ahˇ ngehˬ dzeuˇ˗euˬ naˇ, nawˇ kʼawꞈ ngehˬ lahˬ nya meh.—“ Ngaˇ aˬ jeˬ jeˇ nui noeˬ nui duˇ biꞈ nya˗eu nga?” lehˇ ehˇ˗eu oeˬ coeˇ oeˬ bawˬ˗ahˇ haw.

19. Sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ nawˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ nya ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga? Ehˇ kʼawꞈ, nawˇ aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?

19 Nawˇ aˬ geu deuˆ˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ mawꞈ nya lehˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ˗ahˇ ehˇ nehˬ. Nawˇ heu loꞈ˗ehˇ jahˇ mawꞈ naˇ, bawˬ dzaˬ dahˬ maˬ beh laˇ mi naˆ˗ehˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ˗ahˇ ehˇ nehˬ taˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ nawˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ˗eu deuˆ˗ahˇ iˇ keuˆ ngeh, sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ mawˇ nya paˬ˗ehˇ yaw kawˇ kawˇ ma˗ehˇ aˬ laꞈ yaw goˇ goˇ lehˇ baꞈ diˇ.

20. Mehˬ bawˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ hawˬ dzaˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ duˇ leˇ˗eu nga?

20 Nawˇ mehˬ bawˬ˗ahˇ cawˬ nehˬ˗ehˇ hawˬ dzaˬ taꞈ˗eu loꞈ˗ehˇ haw. Nawˬ˗euˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ cawˬ hawˬ dzaˬ taˬ gaˇ nawˬ˗ahˇ gʼawˬ nyoeˇ ui cuiˆ na yuˇ leꞈ lehˇ ehˇ naˇ nawˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ de? Nawˇ ui cuiˆ na kʼahˬ lahˇ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ yawˬ gʼaˬ na luꞈ bi ya leˇ˗eu gʼaˇ duˬ, nawˇ kʼaˇ jahˇ kuiˇ nya˗eu jahˇ˗awˇ yuˇ leꞈ tehꞈ˗a. Yeˬhawˇbaˬ nymˇ sahˇ pyeuꞈ˗awˇ, mehˬ bawˬ˗ahˇ hawˬ jeh kʼoeˇ taꞈ dzaˇ tiˬ byah ni lehˬ hmˬ nehˬ taˬ˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 23:5; Maꞈtehˬ 24:45) Aˬ dui kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh muiˬ˗eu jeˬ biꞈ gaˇ Miˬyehˇ nui kʼahˇ shiˇ˗eu meh. Teu miˇ neh mehˬ bawˬ gʼaˇ duˬ yaw muiˬ˗ehˇ lehˬ hmˬ leꞈ˗awˇ, kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh dawˬ kʼoꞈ biꞈ. Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, nawˇ Yeˬhawˇba˗euˬ hawˬ jeh˗ahˇ dzaˬ le˗euˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ jiˇ yaw muiˬ jeˬ biꞈ nehˬ le˗euˬ meh.

Dawˬ caˇ 2 Nawˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ Yeˬhawˇbaˬ

a Ja ceuˬ sahˬ boꞈ boꞈ˗euˬ Daˬbiˇ loꞈ˗ehˇ duˇ ni, aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ ya ja ceuˬ˗eu laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. Aˬ dui Miˬyehˇ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu gʼaˇ duˬ bawˬ dzaˬ gaˇ iˇ ngeh, aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu muiˬ dui dui˗eu aˇ yamˬ jaˆ˗eu ma. Ehˇ kʼawꞈ tiˬ gʼaˬ na bawˬ dzaˬ gaˇ nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗eu yaw shaˬ nya lehˇ noeˬ˗eu meh. Nawˇ toˆ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ naˇ, heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ nawˇ aˬ jeˬ miˇ neh nui noeˬ nui duˇ maˬ biꞈ peuˬ˗eu lehˇ bi siˬ laꞈ˗awˇ, nui noeˬ teu˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼaˬ leˇ nya nga lehˇ jiˇ siˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh.

b Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ laˇ—Bawˬ dzaˬ ngeh, yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ lehˇ ehˇ˗eu biˬdiˬoˬ, Jaˇliꞈ mehˬ˗eu jeˬ > Zaˬ deuˬ lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ gaˇ haw.

c Aˇ baˇ˗euˬ gaˇ kawˆ: Aˇ muˇ tiˬ muˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ Loꞈ˗eu nymˇgoˇ ja sawˇ gaˇ laˬ kʼaˬ cehˇ luꞈ.

d Aˇ baˇ˗euˬ gaˇ kawˆ: Aˇ muˇ teu muˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ dah˗eu aˇ yamˬ maˬ duˇ leˇ kʼawꞈ mehˬ bawˬ gʼaˇ duˬ, Loꞈ˗eu nymˇgoˇ jeˬ hu lehˬ hmˬ luꞈ.