1. ¿Jantʼoj in atsʼalak a David abal kʼal a Jehová, ani jantʼoj in tʼajaʼ kom antsanáʼ in atsʼalak?

 AN TSʼALEJ DAVID in dhuchaʼ: «A Jehová lej pulik in ey, ani in tomnál ka puwenchat» (Sal. 145:3). Jajáʼ in kʼanidhalak a Jehová, jaxtám in puwenchij ban tamkuntaláb (Sal. 22:22; 40:5). Wawáʼ jayej i kʼanidhál a Jehová, jaxtám i tsalpayal ejtíl a David jajáʼ in uluw: «Jehová, tatáʼ lej pulik a ey, ani in tomnál kit kʼakʼnáj abal etsʼey» (1 Crón. 29:​10-13).

2. a) ¿Jantʼiniʼ i éjtowal ki puwénchij a Jehová? b) ¿Jantʼoj in watʼál talchik i epchal, ani jantʼoj neʼets ki tsuʼuw?

² Xowéʼ ta kʼicháj i puwenchal a Jehová tam i binál i tokʼtsixtaláb ban tamkuntaláb abal talchik i epchal in atsʼál kʼibat kin tʼajaʼ axéʼ belits abal in leʼ kin binaʼ jun i tokʼtsixtaláb. ¿Jantʼoj in éjtowalchik kin tʼajaʼ abal yab kin atsʼaʼ kʼibat kin bínaʼ jun i tokʼtsixtaláb? ¿Ani jantʼoj neʼets tu ku tólmiy abal an tokʼtsixtaláb axi ki binaʼ kin kanatbédhaʼ an epchalchik? Okʼxidh ki tokʼtsiy axéʼ xi konowixtaláb ki exóbna tseʼ i tsalap abal jaleʼ ti binál i tokʼtsixtaláb ti tamkuntaláb.

3-5. a) Jantʼiniʼ tin ulal Hebreos 13:15, ¿jaleʼ i binál i tokʼtsixtaláb ti tamkuntaláb? b) ¿Kwaʼal ki binaʼ an tokʼtsixtaláb antsanáʼ jantʼiniʼ in binál kʼeʼat i epchalchik?

³ A Jehová in leʼ abal ki puwénchij (Sal. 119:108). Tam i binál i tokʼtsixtaláb ti tamkuntaláb i kʼakʼnál a Jehová kʼal i wiʼ, axéʼ expidh i éjtowal ki tʼajaʼ wawáʼ (ka ajiy Hebreos 13:15). ¿Tu konchal a Jehová abal ti yanem ki binaʼ jayetsej an tokʼtsixtaláb? Imbáj.

⁴ A Jehová in exlál abal yab patal junat i ey ani abal yab junat i witʼadhtal, jajáʼ in lej kʼakʼnál jawaʼ i tʼajál abal ki puwénchij. Ki tsalpay kʼal an tsʼakchixtaláb axi in konchalak an israelitas, waʼats axi in binalak jun i oveja o jun i cabra pero jitaʼchik tsʼejwantalak in binalak «tsab i kukuʼ o tsab i bok». Ani max jitaʼ yab in kwaʼalak an tumín abal kin binaʼ tsab i tsʼitsin, a Jehová in uluw abal in éjtowal kin binaʼ «2 litros kʼal 200 mililitros i harina» (Lev. 5:​7, 11). Belits abal an harina yab lej jalbidh, a Jehová in tʼajalak ti kwéntaj, kom axi u pidhnalak pelak i harina axi más alwaʼ.

⁵ A Jehová yab in jalkʼuyamal in tsalapil, a Jehová in lej tʼajál ti kwéntaj tam i tsapnanchal ki binaʼ jun i tokʼtsixtaláb ti tamkuntaláb yab tu konchal ku káwin ejtíl a Apolos o jantʼiniʼ tin tʼajalak a Pablo (Hech. 18:24; 26:28). Expidh tu konchal ki tʼajaʼ kʼal patal i kanat, ki tʼilaʼ jawaʼ in tʼajaʼ an tsemchidh mimláb, axi in binaʼ tsab i tsakam túmin. A Jehová in lej tʼajaʼ ti kwéntaj axéʼ, kom in binaʼ patal jawaʼ in kwaʼalak (Luc. 21:​1-4).

6. a) Jantʼiniʼ tin ulal Hebreos 10:24, 25, ¿jantʼiniʼ neʼets tu ku tólmiy an tokʼtsixtaláb axi in binál an epchalchik ti tamkuntaláb? b) ¿Jantʼiniʼ a éjtowal ka tejwamédhaʼ abal a pidhál in jalbíl an tokʼtsixtaláb axi in binál an epchalchik?

⁶ Kʼal an tokʼtsixtaláb axi i binál u kanatbedhax (ka ajiy Hebreos 10:​24, 25). Ti yaném i kulbetnál ki atsʼaʼ an tokʼtsixtaláb axi in binál an epchalchik. Jun i tʼiplab, i lej kulbetnál tam i atsʼál jun i tsakam in binál jun i tokʼtsixtaláb al wekats i kaw, jayej tam jun i epchal in olnál jun i tokʼtsixtaláb kʼal jun jantʼoj axi itekʼej in exbayamal, ani tam jun i epchal in binál jun i tokʼtsixtaláb belits abal lej tidhebél o jitaʼ kʼwajat in exobnál i kawintal (1 Tes. 2:2). ¿Jantʼiniʼ i éjtowal ki tejwamédhanchij abal i kʼakʼnál an tsapláb axi in tʼajálchik, jantʼoj axi i éjtowal ki tʼajaʼ pel ki pidhaʼ an kʼakʼnamal talbél ti talnek an tamkuntaláb ani ki uchaʼ abal an tokʼtsixtaláb axi in binamal tu kanatbedhamal. Kʼeʼat jantʼoj pel abal wawáʼ jayej ki binaʼ i tokʼtsixtaláb abal ki kanatbédhaʼ an epchalchik. (Rom. 1:​11, 12).

7. ¿Jantʼoj tam alwaʼtaláb i batsʼuwal tam ki bínaʼ i tokʼtsixtaláb?

⁷ Tu lej kanatbedhál tam i binál i tokʼtsixtaláb (Is. 48:17). ¿Jantʼiniʼ tu kanatbedhál? Kʼaʼál, max ki tsalpay ki bínaʼ i tokʼtsixtaláb neʼets ku tʼojojon alwaʼ abal an tamkuntaláb, neʼets ki exbay alwaʼ an Biblia ani neʼets ki punuw ti tʼajbiláb jawaʼ ki exóbnaʼ. Tsabchíl, neʼets ki kulbetnaʼ más an tamkuntaláb kom neʼets ki bínaʼ i tokʼtsixtaláb. Ani oxchíl kom neʼets tu ku tólmiy abal yab ki ukʼchiy jawaʼ i exóbnaʼ.

8, 9. a) Jantʼiniʼ in ulal Malaquías 3:​16, ¿jantʼiniʼ a tsalpayal abal in atsʼál a Jehová tam i tsapnanchal ki bínaʼ i tokʼtsixtaláb ti tamkuntaláb? b) Bélits antsanáʼ, ¿jantʼiniʼ in atsʼál talchik i epchal?

⁸ A Jehová in kulbetnál tam i binál i tokʼtsixtaláb. A Jehová in tʼajál ti kwéntaj ani in pidhál in jalbíl tam i tʼajál an tsapláb abal ki bínaʼ jun i toktsixtaláb ban tamkuntaláb (ka ajiy Malaquías 3:16). Ani tu tejwamédhanchal abal tu kʼanidhál kom tu labliyal (Mal. 3:10).

⁹ I tsuʼuwits jaleʼ tin tomnál ki bínaʼ i tokʼtsixtaláb. Bélits antsanáʼ waʼats i epchal axi in atsʼalej kʼibat kin bínaʼ i tokʼtsixtaláb. Max játs jawaʼ a watʼál yab kit tʼeʼpin. Neʼets ki exóbnaʼ talchik i tsalap axi ti Biblia ani talchik i tʼiplab axi ti biyál, jayej talchik i tolmixtaláb axi neʼets tu ku tólmiy abal ki bínaʼ más i tokʼtsixtaláb ti tamkuntaláb.

10. a) ¿Jantʼoj i atsʼál yan kʼal wawáʼ? b) ¿Jantʼoj i tejwamedhál max u jikʼél ki bínaʼ jun i tokʼtsixtaláb?

¹⁰ ¿A atsʼál it tʼelelél tam a tsalpayal ka dhayaʼ a kʼubak abal ka bínaʼ jun i tokʼtsixtaláb ti tamkuntaláb? Yab kit tʼeʼpin ti patal i atsʼál antsanáʼ tam neʼets ki bínaʼ jun i tokʼtsixtaláb. Pero max ti atál an jikʼeltaláb in tomnál ka exlaʼ jantʼoj játs axi in tʼajál ka atsʼaʼ antsanáʼ. ¿Walám a tsʼejnál ka ukʼchiy jawaʼ a tsalpayámal ka uluw o kit kʼiblon?, ¿a tsalpayal abal yab neʼets ka ejtow ka bínaʼ jun i alwaʼ toktsixtaláb? Max antsanáʼ a atsʼál a tejwamedhál abal tsaʼat a ichích, kom yab a tsálpayal abal púlik a ey. A Jehová in kulbetnál an tsaʼataláb (Sal. 138:6; Filip. 2:3). Pero jayej in leʼ abal ka kʼakʼnaʼ ani abal ka kanatbédhaʼ an epchalchik axi ti tamkuntaláb (1 Tes. 5:11). Jajáʼ ti kʼanidhál ani neʼets ti pidhaʼ an iniktaláb axi ka yejenchij.

11. ¿Jantʼoj tam tsalpadh kaw axi ti Biblia in éjtowal tu ku tólmiy?

¹¹ Ki tsuʼuw talchik i tsalap axi ti Biblia. An Biblia in ulal abal ti patal u kʼiblonal tam u kaw (Sant. 3:2). A Jehová ani an epchalchik yab in aychal abal yab ku kʼiblon (Sal. 103:​12-14). An epchalchik tu kʼanidhál kom pel i yanél (Mar. 10:​29, 30; Juan 13:35). Ani in exbayalchik abal tam junchikíl neʼets ku ukʼpin tam u kaw.

12, 13. ¿Jantʼoj tu exóbchal in tʼiplabil a Nehemías ani a Jonás?

¹² Ki exóbnaʼ talchik i tʼiplab axi ti Biblia axi neʼets tu ku tólmiy ki tejwamédhaʼ i iniktaláb. An kʼaʼál pel a Nehemías, jajáʼ u tʼojnalak tin kʼimáʼ jun i tsʼalej. Jajáʼ lej tʼeʼpin tam ti in atsʼaʼ abal an wiʼleb ani an baʼteʼ in kʼál an templo axi ti Jerusalén jolnenek (Neh. 1:​1-4). Ki tsalpay jantʼiniʼ tin atsʼaʼ tam ti konowiyat kʼal an tsʼalej jaleʼ tin atsʼalak lej tʼeʼpidh. Okʼxidh ka tokʼtsin, a Nehemías in tʼajaʼ jun i oláb, jaxtám an tsʼalej in lej tólmiy in bichówil a Dios (Neh. 2:​1-8). Axéʼ tu exóbchal abal lej exbadh ku oláts okʼxidh ku tokʼtsin. Jayej ki tsalpay kʼal in tʼiplabil a Jonás. Tam ti uchan kʼal a Jehová abal ka kʼalej ti Nínive, jajáʼ lej jikʼey ani kʼalej al pil i bichow (Jon. 1:​1-3). Ani kʼal in tolmixtal a Dios in ejtow kin putuw kʼal in tʼojlabil jawaʼ in olnaʼ in lej tólmiy an atiklábchik axi ti Nínive (Jon. 3:​5-10). Jawaʼ in watʼaʼ a Jonás tu exóbchal abal a Jehová in éjtowal tu ku tólmiy bélits max i atsʼál u lej jikʼél. Ki tʼilaʼ abal an epchalchik yab ejtíl an ninivitas abal ki tsʼejnaʼ.

¹³ ¿Jantʼoj neʼets tu ku tólmiy abal ki bínaʼ i alwaʼ tokʼtsixtaláb axi kin kanatbédhaʼ an epchalchik? Ki tsuʼuw talchik i tʼipláb.

14. a) ¿Jaleʼ kwaʼal ku kʼwajiy tʼojojodh alwaʼ abal an tamkuntaláb? b) ¿Jaykʼiʼ i éjtowal ku tʼojojon?

¹⁴ Ku tʼojojon abal patal an tamkuntaláb. Max ku tʼojojon yab neʼets ku jikʼey abal ki bínaʼ i tokʼtsixtaláb (Prov. 21:5). Chubax, ti patál lej pilits jantʼiniʼ u kʼwajíl. A Eloise, pel jun i mimláb axi in kwaʼal 80 i támub, jajáʼ in tujchal ka tʼojojon kʼal an revista La Atalaya tin tujtal an semana. Jajáʼ in ulal: «U atsʼál in lej kulbél tam in tʼojojonal okʼxidh kʼal an tamkuntaláb. A Joy, pel jun i epchal axi u tʼojnal chudhél, jajáʼ in ulal abal in kulbetnál ka exobláts jun i kʼicháj okʼxidh kʼal an tamkuntaláb kom antsanáʼ in tʼilál an exobintaláb. A Ike, pel jun i ókʼnom axi u lej tʼojnal ani jayej pel i i precursor, jajáʼ in ulal: «Nanáʼ tin lej tolmiyámal kin exobláts ti wechik, ani yab kin exobláts junkalat».

15. ¿Jantʼiniʼ u tʼojojonal alwaʼ abal jun i tamkuntaláb?

¹⁵ ¿Jantʼiniʼ ti éjtowal ku tʼojojon alwaʼ abal an tamkuntaláb? Okʼox kwaʼal ki konchij in tʼokat tsap a Jehová (Luc. 11:13; 1 Juan 5:14). Talbél, ki tsuʼuw jantʼoj neʼets ki exóbnaʼ, ki tʼajaʼ ti kwéntaj in bij, an subtítulos, an imágenes ani an recuadros axi tal tanáʼ. Talbél ki ajiy an párrafo ani an textos axi tal tanáʼ. Ki lupudh tsalpay kʼal an exobintaláb ani ki tʼajaʼ ti kwéntaj an párrafos juʼtáj ti leʼ ki bínaʼ jun i tokʼtsixtaláb. Max ku tʼojojon alwaʼ neʼets tu ku tólmiy más ani yab neʼets ki atsʼaʼ kʼibat ki bínaʼ i tokʼtsixtaláb (2 Cor. 9:6).

16. ¿Jantʼoj tam eyextaláb a kwaʼal tatáʼ ani jantʼiniʼ ta eyendhál?

¹⁶ Ki eyendhaʼ an eyextaláb axi waʼats ti internet. A Jehová in eyendhámal in bichówil abal tu ku pidhaʼ i alwaʼ eyextaláb abal ku alwaʼ tʼojojon abal an tamkuntaláb. Ban aplicación JW Library^® i éjtowal ki paʼbaʼ an publicaciones abal ku exobláts kʼal an tamkuntaláb ban teléfono o ban tableta. Antsanáʼ i éjtowal ki exóbnaʼ o ki otsʼowiy an exobintaláb tam wawáʼ ki léʼnaʼ. Talchik in eyendhál abal ka exobláts tam u koyol tin tʼojlábil, ti escuela o tam neʼets ti belelel. Jayel kʼal an programa Watchtower Library ani kʼal an sitio BIBLIOTECA EN LÍNEA Watchtower^™, i éjtowal ki exbay más alwaʼ an exobintaláb.

17. a) ¿Jaleʼ ti alwaʼ ki tʼojojoy yan i tokʼtsixtaláb? b) ¿Jantʼoj a exobnál kʼal an video Hazte amigo de Jehová: Prepara bien tu comentario?

¹⁷ Ki tsapnanchij ki tʼojojoy yan i tokʼtsixtaláb abal an tamkuntaláb. ¿Jaleʼ? Kom yab etsʼey neʼets ku pidhan an tokʼtsixtaláb tam wawáʼ ki dhayaʼ i kʼubak. Jayej kom walám kʼeʼat i epchal jayej kin dhayaʼ in kʼubak ani yab ku pidhan wawáʼ an tokʼtsixtaláb. An epchal kwaʼal kin tʼajaʼ ti kwéntaj abal yab ka watʼey kʼal an kʼij axi bijchinenék. Jaxtám yab ki yajnaʼ nibal ku tʼepin max yab ku pidhan an toktsixtaláb tin tujtal an exobintaláb. Max ki tʼojojoy yan i tokʼtsixtaláb neʼets ki ejtow ki dhayaʼ i kʼubak al pilchik i párrafos. Jayej i ejtowal ki dhayaʼ i kʼubak abal ki ajiy jun i texto. Jayej i éjtowal ki bínaʼ jun i tokʼtsixtaláb kʼal i kweteʼ kawintal. *

18. ¿Jaleʼ kwaʼal ki bínaʼ i tokʼtsixtaláb axi jamat?

¹⁸ Ki bínaʼ jun i tokʼtsixtaláb axi yab nakat. An tokʼtsixtaláb axi yab nakat játs axi más in kanatbedhál an epchalchik. Ki tʼojojoy alwaʼ an tokʼtsixtaláb abal ki ejtow ki bínaʼ al treinta i segundos (Prov. 10:19; 15:23). Jitaʼchik biyálits tu tamkunal in éjtowalk kin bínaʼ jun i alwaʼ tʼiplab tin kwéntaj axéʼ. Max ka bínaʼ jun i tokʼtsixtaláb axi lej kʼibat o lej nakat an epchalchik walám kin tsalpay abal yab neʼets kin ejtow kin bínaʼ jun i tokʼtsixtaláb ejtíl nixéʼ. Tam an tokʼtsixtaláb yab lej nakat in éjtowal kʼeʼat i epchal jayej kin dhayaʼ in kʼubak. Max ku pidhan an kʼaʼál toktsixtaláb ba jun i párrafo lej exbadh abal yab ki leʼnaʼ ki uluw patal an tsalap axi tanáʼ tal. Tam ka tokʼtsiyatits an konowixtaláb axi u tʼajnal, a éjtowal ka uluw kʼeʼat i tsalap axi tal ban párrafo (ka tsuʼuw an recuadro « ¿Jawaʼ u éjtowal ku uluw ban tokʼtsixtaláb axi neʼets ku bínaʼ?»).

19. ¿Jantʼiniʼ in éjtowal tu ku tólmiy an epchal axi in binál an exobintaláb kʼal an revista La Atalaya, pero jantʼoj kwaʼal ki tʼajaʼ?

¹⁹ Ki uchaʼ an epchal axi neʼets kin okʼnaʼ an Atalaya abal i léʼ ki tokʼtsiy al jun i párrafo. Pero ki uchaʼ okʼxidh ka tujey an tamkuntaláb. Tam kin bajuw an párrafo juʼtáj ti ulumal dhubatkʼij ki dhayaʼ i kʼubak abal tu ku tsuʼuw.

20. ¿Jantʼiniʼ u jumbinal an tamkuntalábchik kʼal jun i kʼapnél kʼal i jaʼúbchik?

²⁰ An tamkuntaláb pel ejtíl tam u tamkunal tu kʼapul kʼal i jaʼúbchik. Max jun i epchal tu ku kaniy tu kʼapul kʼal jun i barbacoa ani tu ku konchij ki neʼdhaʼ jantʼoj axi yab lej kʼibat, ¿jantʼoj neʼets ki tʼajaʼ? Walám kʼibat ki atsʼaʼ pero neʼets ki tsapnanchij abal ki neʼdhaʼ jantʼoj axi patal kin kulbetnaʼ. Ban tamkuntaláb a Jehová in tʼojojoyamal i kʼapnél axi lej alwaʼ, Jajáʼ in kulbetnál ki bínaʼ jantʼoj axi yab lej kʼibat pero ki bínaʼ kʼal patal i kanat (Sal. 23:5; Mat. 24:45). Jaxtám ki tsapnanchij abal ku tʼojojon alwaʼ ani ki bínaʼ i tokʼtsixtaláb, kom antsanáʼ yab expidh ti kwetémtal neʼets ki exbay an exobintaláb, neʼets ki tólmiy abal an epchalchik jayej kin exbay.