Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

EDWƐKƐ 2

Ye Gyihova Ayɛlɛ Wɔ Asafo Ne Anu

Ye Gyihova Ayɛlɛ Wɔ Asafo Ne Anu

“Mebaye wɔ ayɛlɛ wɔ wɔ menli ne ayia kpole ne anu.”​—EDW. 22:22.

EDWƐNE 59 Maa Yɛhanvo Gyaa

MƆƆ YƐBAZUKOA *

1. Kɛzi Devidi dele nganeɛ wɔ Gyihova anwo ɛ, na duzu a ɔmaanle ɔyɛle a?

BELEMGBUNLI DEVIDI hɛlɛle kɛ: “[Gyihova] le kpole, yɛɛ ɔwɔ kɛ bɛye ye ayɛlɛ kpole.” (Edw. 145:3) Ɔhulole Gyihova, na ɛlɔlɛ zɔhane hanle ye maanle ɔyele Nyamenle ayɛlɛ “wɔ menli ne ayia kpole ne anu.” (Edw. 22:22; 40:5) Ɔda ali kɛ ɛkulo Gyihova na ɛ nee Devidi yɛ adwenle wɔ ye edwɛkɛ ɛhye anwo: “Yɛ nlenya Gyekɔbo [Gyihova] Nyamenle, ayɛlɛyelɛ ɛha wɔ dahuu!”​—1 Ek. 29:10-13.

2. (a) Kɛ ɔkɛyɛ na yɛahanvo Gyihova ɛ? (b) Ngyegyelɛ boni a bie mɔ lɛ a, na duzu a yɛbazuzu nwo a?

2 Ɛnɛ, adenle ko mɔɔ yɛdua zo yɛkanvo Gyihova la a le kɛ yɛbamaa mualɛ wɔ Kilisiene ayia bo. Noko ɛhye ɛyɛlɛ yɛ se kpalɛ maa yɛ mediema bie mɔ. Bɛkulo kɛ bɛfa bɛ nwo bɛwula debiezukoalɛ ne anu, noko ɛzulolɛ ti, bɛngola. Kɛ ɔkɛyɛ na bɛali ɛzulolɛ ɛhye azo ɛ? Na nzuzulɛ boni mɔ a baboa yɛ amaa yɛamaa mualɛ wɔ debiezukoalɛ bo a? Kolaa na yɛabua kpuya ɛhye mɔ la, bɛmaa yɛzuzu ninyɛne titili nna mɔɔ ɔti yɛmaa mualɛ wɔ ayia ne mɔ abo la anwo.

DEƐMƆTI YƐMAA MUALƐ WƆ DEBIEZUKOALƐ BO LA

3-5. (a) Kɛ mɔɔ Hibuluma 13:15 ka la, duzu ati a yɛmaa mualɛ wɔ ayia bo a? (b) Asoo ɔwɔ kɛ yɛ muala yɛmaa mualɛ kɛ mɔɔ awie mɔ yɛ la ɔ? Kilehile nu.

3 Gyihova ɛva nwolɛ adenle ne ɛmaa yɛ muala kɛ yɛhanvo ye. (Edw. 119:108) Mualɛ mɔɔ yɛmaa ye wɔ ayia ne mɔ abo la boka “ayɛlɛyelɛ afɔle” mɔɔ yɛbɔ la anwo, na awie ɛnyɛ ɛmmaa awie. (Kenga Hibuluma 13:15.) Asoo Gyihova anye la kɛ yɛ muala yɛbabɔ afɔle anzɛɛ yɛbamaa mualɛ kɛ mɔɔ awie mɔ yɛ la ɔ? Kyɛkyɛ!

4 Gyihova ze kɛ asolo awie biala nee ye mɔdenlebɔlɛ nee ye tɛnlabelɛ, yemɔti ɔ nye sɔ mɔɔ awie biala kola yɛ maa ye la. Dwenle afɔlebɔlɛ ngakyile mɔɔ ɛnee Gyihova die to nu wɔ Yizilayɛma mekɛ zo la anwo nea. Ɛnee bie mɔ kola fa boane ralɛ anzɛɛ abɔnkye bɔ afɔle. Noko, ɛnee Yizilayɛnli mɔɔ le ehyianli la bahola ava “abubule anzɛɛ mɔlɔnoma nwiɔ” abɔ afɔle. Saa Yizilayɛnli ne angola anva nloma nwiɔ a, ɛnee Gyihova die “esamo kilo nwiɔ” to nu. (Sɛl. 5:7, 11) Ɛnee esamo bolɛ ɛnyɛ se, noko saa awie fa esamo bɔ afɔle a, Gyihova anye sɔ ye.

5 Yɛ Nyamenle ne mɔɔ le atiakunlukɛnlɛma la te nganeɛ zɔhane ala ɛnɛ. Saa yɛlɛmaa mualɛ a, ɔ nye ɛnla kɛ yɛ edwɛkɛ bayɛ kɛ Apɔlɔso mɔɔ ɔ nloa ɛde anzɛɛ Pɔɔlo mɔɔ tendɛ maa ɔka menli ahonle la ɛdeɛ ne. (Gyi. 18:24; 26:28) Mɔɔ Gyihova kpondɛ la ala a le kɛ, yɛbamaa mualɛ kpalɛ kɛ mɔɔ yɛbahola la. Kakye kunlavolɛ raalɛ ne mɔɔ vale ngapɛlɛ nwiɔ raguale ɛlɛka ne anu la. Gyihova anye liele ɔ nwo kpalɛ ɔluakɛ, yeyɛ mɔɔ ɔbahola la.​—Luku 21:1-4.

Yɛmaa mualɛ a, ɔboa yɛ nee menli mɔɔ tie yɛ la (Nea ɛdendɛkpunli 6-7) *

6. (a) Kɛ mɔɔ Hibuluma 10:24, 25 ka la, kɛzi awie mɔ mualɛ boa yɛ ɛ? (b) Na kɛzi ɛbahile bɛ mualɛ mɔɔ maa anwosesebɛ la anwo anyezɔlɛ ɛ?

6 Yɛmaa mualɛ yɛfa yɛmaa yɛ nwo anwosesebɛ. (Kenga Hibuluma 10:24, 25.) Saa yɛte kɛ mediema ngakyile ɛlɛmaa mualɛ wɔ ayia bo a, ɔmaa yɛ nye die. Yɛ nye die mualɛ sikalɛ mɔɔ ngakula fi bɛ ahonle nu maa la anwo. Saa awie ɛlɛfa anyelielɛ aha ɛzukoalɛdeɛ bie mɔɔ yenyia ye la anwo edwɛkɛ a, ɔka yɛ ahonle kpalɛ. Yɛ nye die bɛdabɛ mɔɔ bɛfa “akɛnrasesebɛ” bɛmaa mualɛ ɔnva nwo kɛ bɛse nyiane anzɛɛ bɔ zo mɔɔ bɛlɛsukoa yɛ aneɛ ne la anwo. (1 Tɛs. 2:2; ɔbdw.) Kɛzi yɛbahile bɛ mɔdenlebɔlɛ ne anwo anyezɔlɛ ɛ? Yɛbahola yɛayɛ bɛ mo wɔ bɛ mualɛ ne anwo. Adenle bieko a le kɛ, yɛdayɛ mumua ne yɛbamaa mualɛ. Saa yɛyɛ zɔ a, ɔmaa yɛmaa yɛ nwo ngoko anwosesebɛ.​—Wlo. 1:11, 12.

7. Saa yɛmaa mualɛ a, kɛzi ɔboa yɛ ɛ?

7 Yɛmaa mualɛ a, ɔboa yɛ. (Aye. 48:17) Adenle boni azo? Mɔɔ limoa, saa yɛfa yɛsie yɛ nye zo kɛ yɛmaa mualɛ a, ɔmaa yɛsiezie yɛ nwo kpalɛ. Ɛhye maa yɛte Nyamenle Edwɛkɛ ne abo kpalɛ. Mekɛ mɔɔ yɛ ndelebɛbo ne ɛlɛyɛ kpole la, ɔnyɛ se kɛ yɛbava mɔɔ yɛzukoa la yɛayɛ gyima. Mɔɔ tɔ zo nwiɔ, ɔluakɛ yɛva yɛ nwo yɛwula nu la ati, yɛ nye balie wɔ debiezukoalɛ bo. Mɔɔ tɔ zo nsa, kɛmɔ yɛsiezie yɛ nwo kpalɛ na yɛamaa mualɛ la ati, ɔmaa yɛta yɛkakye mɔɔ yɛhanle la kpalɛ.

8-9. (a) Kɛ mɔɔ Malakae 3:16 kile la, kɛzi Gyihova te nganeɛ yɛ mualɛ mɔɔ yɛmaa la anwo ɛ? (b) Noko ngyegyelɛ boni a bie mɔ lɛ a?

8 Saa yɛka yɛ diedi ne anwo edwɛkɛ a, Gyihova anye die. Yɛbahola yɛanyia anwodozo kɛ Gyihova ze mɔdenle mɔɔ yɛbɔ yɛmaa mualɛ wɔ ayia bo la, na ɔ nye sɔ ye kpole. (Kenga Malakae 3:16.) Saa yɛbɔ mɔdenle biala kɛ yɛyɛ mɔɔ sɔ ɔ nye la a, ɔyila yɛ.​—Mal. 3:10.

9 Nɔhalɛ nu, yɛlɛ ndelebɛbo kpalɛ mɔɔ ɔti yɛmaa mualɛ wɔ ayia ne mɔ abo a. Noko, ɔyɛ se ɔmaa bie mɔ kɛ bɛbamaa bɛ sa zo. Saa zɔhane a ɔde wɔ wɔ afoa nu a, mmamaa ɛ sa nu to. Bɛmaa yɛzuzu Baebolo ngyinlazo, neazo yɛɛ nzuzulɛ bie mɔ mɔɔ baboa yɛ muala amaa yɛabɔ mɔdenle yɛamaa mualɛ dɔɔnwo wɔ debiezukoalɛ bo la anwo.

KƐZI ƐBALI ƐZULOLƐ ZO LA

10. (a) Duzu a ka yɛ nuhua dɔɔnwo ɛzulolɛ a? (b) Duzu ati a ɛzulolɛ zɔhane ɛnle ɛtane ɛ?

10 Saa ɛka kɛ ɛmaa ɛ sa zo wɔamaa mualɛ a, wɔ ahonle tu ɔ? Saa ɔle zɔ a, tɛ ɛ ngome ɔ. Nɔhalɛ ne a le kɛ, yɛ nuhua dɔɔnwo ahonle tu wɔ mekɛ mɔɔ yɛlɛmaa mualɛ la. Amaa wɔahola wɔali ɛzulolɛ ɛhye azo konim la, ɔwɔ kɛ ɛnwu deɛmɔti wɔ ahonle tu la. Ɛsulo kɛ ɛ rɛle bavi mɔɔ ɛkulo kɛ ɛka la anzɛɛ ɛnrɛha ye kpalɛ ɔ? Ɛsulo kɛ wɔ mualɛ ne ɛnrɛyɛ kɛnlɛma kɛ mɔɔ awie mɔ ɛdeɛ de la ɔ? Nɔhalɛ nu, ɔnle ɛtane kɛ ɛbade nganeɛ zɔhane. Ɔkile kɛ ɛbɛlɛ ɛ nwo aze na ɛbu awie mɔ kɛ bɛtɛla wɔ. Gyihova anye die subane zɔhane anwo. (Edw. 138:6; Fel. 2:3) Noko eza Gyihova kulo kɛ ɛye ye ayɛlɛ na ɛmaa ɛ mediema anwosesebɛ wɔ ayia ne mɔ abo. (1 Tɛs. 5:11) Ɔkulo wɔ na ɔbamaa wɔanyia akɛnrasesebɛ.

11. Baebolo ne anu edwɛkɛ boni a baboa yɛ a?

11 Suzu Ngɛlɛlera ne anu edwɛkɛ bie mɔ anwo nea. Baebolo ne ka kɛ yɛ mualɛ yɛfo wɔ edwɛkɛ mɔɔ yɛka nee kɛzi yɛka ye la anu. (Gye. 3:2) Gyihova nee yɛ mediema ɛmkpondɛ munlililɛ ɛnvi yɛ ɛkɛ. (Edw. 103:12-14) Bɛle yɛ sunsum nu mediema mɔɔ bɛkulo yɛ a. (Maake 10:29, 30; Dwɔn 13:35) Bɛte ɔ bo kɛ, tɛ mekɛ ne amuala a yɛkola yɛka mɔɔ yɛkulo kɛ yɛka la a.

12-13. Duzu a yɛsukoa yɛfi Nihɛmaya nee Dwona ɛkɛ a?

12 Suzu Baebolo nu neazo bie mɔ mɔɔ baboa wɔ amaa wɔali ɛzulolɛ zo konim la anwo. Kakye Nihɛmaya. Ɔyɛle gyima wɔ belemgbunli tumivolɛ bie sua nu. Nihɛmaya yɛle basaa ɔluakɛ ɔdele kɛ Gyɛlusalɛm bane ne yɛɛ ye nlenkɛ ne mɔ ɛzɛkye. (Nih. 1:1-4) Dwenle kɛzi ye ahonle dule wɔ mekɛ mɔɔ belemgbunli ne zele kɛ ɔha deɛmɔti yeyɛ basaa ɔhile ye la. Nihɛmaya yɛle asɔne ndɛndɛ na ɔhanle ye edwɛkɛ ne. Ɔlua zo, belemgbunli ne boale Nyamenle menli ne kpalɛ. (Nih. 2:1-8) Na Dwona noko ɛ? Mɔɔ Gyihova zoanle ye kɛ ɔhɔdendɛ ɔhile Nenɛvɛma la, ye ahonle dule kpalɛ, yemɔti ɔbɔle ɔ ti ɛleka fofolɛ. (Dwona 1:1-3) Noko ɔlua Gyihova moalɛ zo, Dwona yɛle ye gyima ne. Ye edwɛkɛ ne boale Nenɛvɛma kpalɛ. (Dwona 3:5-10) Mɔɔ yɛsukoa yɛfi Nihɛmaya edwɛkɛ ne anu la le kɛ, ɔwɔ kɛ yɛyɛ asɔne kolaa na yɛamaa mualɛ. Yɛnwu ye wɔ Dwona edwɛkɛ ne anu kɛ, Gyihova kola boa yɛ ɔmaa yɛsonle ye ɔnva nwo kɛ yɛsulo la. Nɔhalɛ nu, asafo biala ɛnle ewiade mɔɔ ɔ nwo ka ɛzulolɛ tɛla Nenɛvɛma a.

13 Nzuzulɛ boni mɔ a bahola aboa wɔ yeamaa wɔamaa mualɛ wɔ yɛ ayia ne mɔ abo a? Bɛmaa yɛzuzu nuhua ekyi anwo.

14. Duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛsiezie yɛ nwo kpalɛ yɛmaa ayia ne mɔ a, na mekɛ boni a yɛbahola yɛayɛ zɔ a?

14 Siezie ɛ nwo maa ayia biala. Saa ɛsuzu nwolɛ ɛsie na ɛsiezie ɛ nwo kpalɛ a, ɛbanyia anwodozo wɔamaa mualɛ. (Mrɛ. 21:5) Nɔhalɛ nu, asolo awie biala ngyehyɛleɛ. Eloise, kunlavolɛ bie mɔɔ wɔ ye ɛvolɛ 80 anu la bɔ ɔ bo siezie ɔ nwo maa Ɛzinzalɛ Arane Debiezukoalɛ ne wɔ dapɛne ne mɔlebɛbo. Ɔka kɛ, “Mebɔ ɔ bo ndɛ a, ɔmaa me nye die wɔ debiezukoalɛ bo.” Joy mɔɔ fa ye mekɛ ne amuala yɛ gyima la sukoa ye Ɛzinzalɛ Arane ne wɔ Folɛ. Ɔka kɛ, “ɔmaa mekakye edwɛkɛ ne kpalɛ.” Ike, asafo nu kpanyinli bie mɔɔ ɛnlɛ alagye na eza ɔle adekpakyelɛnli la ka kɛ, “Menwu ye kɛ ɔle kpalɛ kɛ mebazukoa ye ngyikyi ngyikyi wɔ dapɛne ne anu tɛla kɛ mebazukoa ɔ muala kenle ko.”

15. Kɛzi ɛbaziezie ɛ nwo kpalɛ wɔamaa ayia ne mɔ ɛ?

15 Kɛzi yɛbaziezie yɛ nwo kpalɛ yɛamaa ayia biala ɛ? Ɛbɔ debiezukoalɛ biala abo a, yɛ asɔne sɛlɛ Gyihova sunsum nwuanzanwuanza ne. (Luku 11:13; 1 Dwɔn 5:14) Akee fa mekɛ ekyi neɛnlea edwɛkɛ ne amuala anu. Suzu edwɛkɛtile ne, edwɛkɛ adile ngyikyi, nvoninli yɛɛ ndinu kpuya ne mɔ anwo. Saa ɛlɛsukoa ɛdendɛkpunli ne mɔ a, bɔ mɔdenle kenga ngɛlɛlera dɔɔnwo mɔɔ ɛbahola la. Dwenledwenle edwɛkɛ ne anwo, na suzu mɔɔ ɛbava wɔamaa mualɛ la nwo kpalɛ. Saa ɛsiezie ɛ nwo kpalɛ a, ɛbanyia zolɛ nvasoɛ, na ɔnrɛyɛ se kɛ ɛbamaa mualɛ.​—2 Kɔl. 9:6.

16. Ninyɛne boni mɔ a wɔ ɛkɛ a, na kɛzi ɛfa ɛdi gyima ɛ?

16 Saa ɔbayɛ boɛ a, fa ɛlɛtɔlɔneke zo ninyɛne mɔɔ wɔ aneɛ mɔɔ ɛte anu la di gyima. Gyihova ɛlua ye ahyehyɛdeɛ ne azo ɛva ɛlɛtɔlɔneke zo ninyɛne mɔɔ boa maa yɛsiezie yɛ nwo yɛmaa yɛ ayia ne mɔ la ɛmaa yɛ. JW Library® app ne maa yɛkola yɛtwe mbuluku mɔɔ yɛbazukoa la yɛgua yɛ ɛlɛtɔlɔneke milahyinli zo. Akee yɛbahola yɛazukoa, yɛagenga anzɛɛ yɛadie edwɛkɛ ne​—mekɛ biala yɛɛ wɔ ɛleka biala. Bie mɔ fa JW Library® app ne sukoa debie ewiazo, wɔ mekɛ mɔɔ bɛlɛdie bɛ menle wɔ gyima anzɛɛ sukulu nu anzɛɛ mekɛ mɔɔ bɛlɛtu adenle la. Watchtower Library ne yɛɛ Ɛzinzalɛ Arane YINTANƐTE ZO MBULUKUZIELƐLEKA ne boa maa yɛyɛ ninyɛne bie mɔ anwo neɛnleanu dɔɔnwo.

Mekɛ boni a ɛkpa ɛfa ɛsiezie ɛ nwo ɛmaa ayia ne mɔ ɛ? (Nea ɛdendɛkpunli 14-16) *

17. (a) Duzu ati a ɔle kpalɛ kɛ ɛbaziezie mualɛ dɔɔnwo ɛ? (b) Duzu a ɛzukoale ɛvile Bayɛ Gyihova Agɔnwo​—Siezie Wɔ Mualɛ vidio ne anu a?

17 Saa ɔbayɛ boɛ a, siezie mualɛ dɔɔnwo maa ɛzukoalɛdeɛ ko biala. Duzu ati ɔ? Ɔluakɛ tɛ mekɛ ne amuala a ɛmaa ɛ sa zo ɛkɛ ne ala a bɛbavɛlɛ wɔ a. Bie a awie mɔ noko bamaa bɛ sa zo, na ahenle mɔɔ ɛlɛnea zo la bavɛlɛ bɛ nuhua ko. Amaa bɛanli mekɛ la, ɔdwu mekɛ ne bie a, ahenle mɔɔ ɛlɛnea zo la ɛnrɛvɛlɛ menli mɔɔ ɛmaa bɛ sa zo la amuala. Yemɔti saa yeanvɛlɛ wɔ a, mmafa ɛya yɛɛ mmamaa ɛ sa nu to. Saa ɛsiezie mualɛ dɔɔnwo a, ɛbanyia nwolɛ adenle wɔamaa mualɛ wɔ debiezukoalɛ ne anu. Ɛbahola wɔaziezie ɛ nwo wɔagenga ngɛlɛlera. Noko eza ɛbahola wɔaziezie ɛ nwo kɛ ɛbava wɔ edwɛkɛ wɔamaa mualɛ. *

18. Duzu ati a ɔwɔ kɛ ɛmaa wɔ mualɛ yɛ ezinra ɛ?

18 Maa mualɛ ezinra. Fane dɔɔnwo ne ala, mualɛ mɔɔ le ezinra anzɛɛ sikalɛ la ta maa anwosesebɛ. Yemɔti, fa sie ɛ nye zo kɛ ɛbamaa wɔ mualɛ ayɛ ezinra. Bɔ mɔdenle fa kɛyɛ kɛkɛ 30 tendɛ. (Mrɛ. 10:19; 15:23) Saa wɔva ɛvolɛ dɔɔnwo wɔmaa mualɛ a, ɛnee ɛzonlelilɛ la ɛ nwo zo​—maa mualɛ ezinra fa yɛ neazo kpalɛ. Saa ɛfa mekɛ dɔɔnwo ɛka ninyɛne dɔɔnwo anwo edwɛkɛ wɔ wɔ mualɛ nu a, awie mɔ ahonle badu, bɛbadwenle kɛ bɛnrɛhola bɛnrɛmaa mualɛ kɛ ɛdawɔ la. Eza noko saa ɛmaa wɔ mualɛ yɛ ezinra a, ɔbamaa awie mɔ noko anyia bie aha. Titili saa bɛdimoa bɛfɛlɛ wɔ a, maa wɔ mualɛ ne ɛyɛ sikalɛ na bua kpuya ne fɔɔnwo. Mmabɔ mɔdenle kɛ ɛka ɛdendɛkpunli ne anu edwɛkɛ ne amuala. Saa bɛka ɛdendɛkpunli ne anu edwɛkɛ titili ne bɛwie a, ɛbahola wɔaha ninyɛne gyɛne mɔɔ wɔ nu la anwo edwɛkɛ.​—Nea ɛlɛka “ Duzu A Mebahola Meaha Nwolɛ Edwɛkɛ A?

19. Kɛzi ahenle mɔɔ banlea zo la bahola aboa wɔ ɛ, noko duzu a ɔwɔ kɛ ɛyɛ a?

19 Maa ahenle mɔɔ banlea zo la ɛnwu kɛ ɛbahulo kɛ ɛmaa mualɛ wɔ ɛdendɛkpunli bie anu. Saa ɛkpa kɛ ɛbayɛ ɛhye a, ka nwolɛ edwɛkɛ kile adiema ne mɔɔ banlea zo la kolaa na ayia ne abɔ ɔ bo. Saa bɛbiza ɛdendɛkpunli zɔhane kpuya ne a, maa ɛ nwo ɛyɛ ndɛ maa ɛ sa zo kpalɛ amaa ahenle mɔɔ ɛlɛnea zo la anwu wɔ.

20. Kɛzi asafo ayia le kɛ aleɛ mɔɔ ɛ nee agɔnwolɛma kpalɛ bɔ nu di la ɛ?

20 Bu asafo ayia kɛ aleɛ mɔɔ ɛ nee agɔnwolɛma kpalɛ bɔ nu di la. Fa ye kɛ asafo ne anu amra bie ɛdo ɛsalɛ ɛvɛlɛ wɔ wɔ ayia bie abo, saa bɛka kɛ ɛdo aleɛ ekyi mɔɔ bɛbali la ɛrɛla a, duzu a ɛbayɛ a? Bie a, wɔ ahonle badu ekyi, noko ɛbaziezie debie ekyi mɔɔ ɛfa ɛkɔ a bɛ nye balie nwo la. Gyihova mɔɔ to ɛsalɛ fɛlɛ yɛ wɔ ayia ne mɔ abo la siezie aleɛ mgbalɛ dɔɔnwo maa yɛ. (Edw. 23:5; Mat. 24:45) Saa yɛfi yɛ ahonle nu yɛfa ahyɛlɛdeɛ ekyi mɔɔ yɛbanyia la yɛkɔ a, ɔ nye die. Yemɔti siezie ɛ nwo kpalɛ na fi wɔ ahonle nu maa mualɛ. Saa ɛyɛ zɔ a, ɛnrɛdidi Gyihova ɛkponle zo ala, emomu, ɛbava wɔ ahyɛlɛdeɛ wɔara na ɛ nee asafo ne ahyɛ.

EDWƐNE 2 Wɔ Duma A Le Gyihova

^ ɛden. 5 Kɛ mɔɔ edwɛndolɛnli Devidi yɛle la, yɛ muala yɛkulo Gyihova na yɛ nye die kɛ yɛbahanvo ye. Yɛnyia nwolɛ adenle titili yɛyɛ ɛhye ɔlua mualɛ mɔɔ yɛmaa wɔ asafo debiezukoalɛ bo la azo. Noko ɔyɛ se ɔmaa yɛ nuhua bie mɔ kɛ yɛbamaa mualɛ wɔ debiezukoalɛ bo. Saa ɛngola ɛmmaa mualɛ a, edwɛkɛ ɛhye baboa wɔ yeamaa wɔanwu wɔ ngyegyelɛ ne na wɔali nwolɛ gyima.

^ ɛden. 17 Nea Bayɛ Gyihova Agɔnwo​—Siezie Wɔ Mualɛ vidio ne wɔ jw.org/nzi azo. Nea BAEBOLO NGILEHILELƐ > NGAKULA abo.

^ ɛden. 63 NVONINLI NWO EDWƐKƐ: Asafo bie anu amra ɛlɛfa anyelielɛ azuzu Ɛzinzalɛ Arane ne anwo.

^ ɛden. 65 NVONINLI NWO EDWƐKƐ: Yɛlimoa yɛnwu mediema ɛhye mɔ kɛ bɛlɛmaa mualɛ wɔ Ɛzinzalɛ Arane Debiezukoalɛ ne abo. Asolo biala nee ye tɛnlabelɛ ɛdeɛ, noko bɛkpondɛ mekɛ bɛfa bɛsiezie bɛ nwo bɛmaa ayia ne.