1. Ne pefea a lagonaga o Tavita e uiga ki a Ieova, kae se a te mea ne fakamalosi atu ke fai ne ia?

NE TUSI mai te Tupu ko Tavita: “A Ieova e sili kae ‵tau eiloa o ‵viki atu ki ei.” (Sala. 145:3) Ne alofa a ia ki a Ieova, kae ne fakamalosi aka ne te alofa tenā ke tavae ne ia te Atua “i loto i te fakapotopotoga.” (Sala. 22:22; 40:5) E seai se fakalotolotolua, me e alofa koe ki a Ieova kae ‵lago atu koe ki pati a Tavita: “Ke vikia koe e Ieova te Atua o Isalaelu te motou tamana, ke oko eiloa ki te se-gata-mai.”—1 Nofo. 29:10-13.

2. (a) E mafai pefea o tavae ne tatou a Ieova? (e) Ne a fakalavelave e fakafesagai atu ki ei a nisi tino, kae ne a mea ka sau‵tala tatou ki ei?

² I aso nei, a te auala e tasi e tavae ne tatou a Ieova ko te faiga o tali i fakatasiga Kelisiano. Kae e fai eiloa te mea tenā e pelā me se fakalavelave ki nisi o ‵tou taina mo tuagane. E ma‵nako latou ke fai olotou tali i fakatasiga, kae taofi aka latou ne te mataku. E mafai pefea o fakafesagai atu latou ki te mataku tenā? Kae ne a auala aoga e mafai o fesoasoani mai ki a tatou katoa ke fai a tali fakamalosi loto? A koi tuai o tali aka ne tatou a fesili konā, ke sau‵tala muamua aka tatou ki pogai tāua e fa e fai ei ‵tou tali i fakatasiga.

3-5. (a) E pelā mo te fakamatalaga i te Epelu 13:15, kaia e fai ei ‵tou tali i fakatasiga? (e) E mata, e ‵tau o ‵pau a vaegā tali e fai ne tatou? Fakamatala mai.

³ Ne tuku mai ne Ieova ki a tatou katoa a te tauliaga ke ‵viki atu ki a ia. (Sala. 119:108) A ‵tou tali i fakatasiga se vaega o ‵tou “taulaga o vikiga,” kae e seai se tino e mafai o ofo atu ne ia te taulaga tenā mō tatou. (Faitau te Epelu 13:15.) E mata, e ‵tau eiloa o fakamoemoe a Ieova ke ‵pau a vaegā taulaga e  avatu ne tino taki tokotasi, io me ko olotou tali? Ikai, e se fakamoemoe a ia ki ei!

⁴ E iloa ne Ieova me e kese‵kese ‵tou ata‵mai mo fakanofonofoga, kae e fakatāua malosi ne ia a taulaga kolā e mafai o ofo atu ne tatou ki a ia. Mafaufau ki vaegā taulaga kolā ne talia ne ia mai te kau Isalaelu. Ne mafai ne nisi tino Isalaelu o ofo atu se tamā mamoe io me se kouti. Kae e mafai ne se tino Isalaelu mativa o ofo atu a “lupe e lua io me ne punua lupe e lua.” Kae kafai e isi se tino Isalaelu e se mafai o ofo atu ne ia ne lupe e lua, ne talia ne Ieova ke ofo atu ne ia se “tasi-vae-sefulu o te efa o falaoa ‵mata kae ‵lei.” (Levi. 5:7, 11) A te falaoa e ‵togi māmā, kae ne talia eiloa ne Ieova te taulaga tenā, me i te mea tāua ko te ofo atu o “falaoa ‵mata kae ‵lei.”

⁵ E penā foki a lagonaga o te ‵tou Atua atafai i aso nei. Kafai e fai ‵tou tali, e se fakamoemoe a ia ke ‵poto tatou i te fai‵pati e pelā mo Apolo io me ko Paulo telā ne apo malosi i te faipati. (Galu. 18:24; 26:28) A te mea telā e manako a Ieova ki ei ko te fai ne tatou a toe tali ‵gali—ki te mea telā e mafai o fai ne tatou. Masaua a te fafine ko mate tena avaga telā ne ofo atu ne ia a tupe fo‵liki e lua. Ne tāua tou fafine i te kilokiloga a Ieova me ne tuku atu ne ia te ‵toe mea ‵lei e mafai ne ia o tuku atu. — Luka 21:1-4.

6. (a) E ‵tusa mo pati i te Epelu 10:24, 25, e aoga pefea ki a tatou a tali kolā e lagona ne tatou? (e) E mafai pefea ne koe o fakaasi atu te loto fakafetai ki tali kolā e fakamalosi ne ia koe?

⁶ E fakamalosi ne tatou te suā tino ki te suā tino mai ‵tou tali. (Faitau te Epelu 10:24, 25.) E ma‵nako katoa tatou o fakalogo‵logo ki vaegā tali kese‵kese i ‵tou fakatasiga. E ‵gali ki a tatou a tali faigofie kolā e fai ne tamaliki fo‵liki. E otia ‵tou loto i se tali a se tino e uiga ki te auala ne maua ei ne ia te munatonu. Kae e fia‵fia tatou ki a latou kolā ‘ne ati aka ne latou te loto toa’ ke fai olotou tali, e tiga eiloa e ‵mā latou io me koi kamata o tauloto latou ki te ‵tou ‵gana. (1 Tesa. 2:2) E mafai pefea o fakaasi atu ne tatou te loto fakafetai mō olotou taumafaiga? E mafai o fakafetai atu tatou mō olotou tali ‵gali mai tua o te fakatasiga. A te suā auala ko te fai ne tatou a ‵tou tali. I te faiga tenā, e se maua fua ne tatou a fakamalosiga i ‵tou fakatasiga kae e tuku atu foki ne tatou a fakamalosiga ki tino.—Loma 1:11, 12.

7. E aoga pefea ki a tatou māfai ko fai ‵tou tali?

⁷ E maua ne tatou a mea aoga māfai e fai ‵tou tali. (Isa. 48:17) I te auala fea? Muamua  la, kafai e ma‵nako tatou ke fai ‵tou tali, ko fakamalosigina eiloa tatou ke fakatoka faka‵lei ki te fakatasiga. Kafai e fakatoka faka‵lei tatou, e mafai o ‵poko ‵tou malamalama i te Muna a te Atua. Kae ko te ‵poko o te ‵tou malamalama, ko te faigofie ke fakagalue aka a mea e tauloto ne tatou. Te lua, e mautinoa eiloa me ka gali ‵ki ki a tatou a te fakatasiga me ko aofia tatou i te sau‵talaga. Te tolu, ona ko te uke o ‵tou taumafaiga ne fai ke fai ‵tou tali, e fai ei ke ‵piki ‵mau a tali konā mō se taimi leva i ‵tou mafaufau.

8-9. (a) E pelā mo te mea ne fakaasi mai i te Malaki 3:16, e pefea a lagonaga o Ieova e uiga ki ‵tou tali? (e) Se a te mea faigata koi fakafesagai atu eiloa ki ei a nisi tino?

⁸ E fakafiafia ne tatou a Ieova māfai e fai‵pati e uiga ki ‵tou fakatuanaki. E mafai o tali‵tonu tatou me e fakalogologo mai a Ieova ki a tatou kae fakatāua malosi ne ia ‵tou taumafaiga e fai ke fai ‵tou tali i fakatasiga. (Faitau te Malaki 3:16.) E fakaasi mai ne ia tena fiafia mai te fakamanuia ne ia tatou māfai e taumafai malosi tatou o fakafiafia a ia.—Mala. 3:10.

⁹ E manino ‵lei, me e isi ne pogai ‵lei e fai ei ‵tou tali i fakatasiga. Kae ko nisi tino e mafai o ma‵taku ke sisi aka olotou lima. Kafai e penā ou lagonaga, ke mo a ma loto vāivāi. Ke na sau‵tala nei tatou ki nisi fakatakitakiga faka-te-Tusi Tapu, nāi fakaakoakoga, mo nisi auala aoga kolā e mafai o fesoasoani mai ke taumafai tatou o tali faeloa i fakatasiga.

10. (a) Se a te vaegā mataku telā e maua ne te tokoukega o tatou? (e) Kaia e fai ei pelā me se fakaasiga ‵lei a te mataku i te faiga o tali?

¹⁰ E mata, a koe e polepole sāle i te taimi e mafaufau ei koe ke sisi tou lima o fai tau tali? Kafai e penā loa, e se ko koe fua e fai penā. A te ‵tonuga loa, a te tokoukega e ma‵taku sāle māfai ko tali. Ke fakafesagai atu ki te mataku, e ‵tau o iloa ne koe te pogai e mataku ei koe. E mata, a koe e mataku me ka mafai o puli au pati e manako o fai atu io me ka mafai o ‵se tau tali? E mata, e manavase koe me e se gali tau tali e pelā mo tali a nisi tino? A te ‵tonuga loa, a lagonaga konā e mafai o aoga. Se fakaasiga me i a koe e loto maulalo kae kilo  atu ki nisi tino e pelā me e ma‵luga atu i a koe. A Ieova e fiafia ki te uiga tenā. (Sala. 138:6; Fili. 2:3) Kae e manako foki a Ieova ke tavae ne koe a ia kae fakamalosi atu ou taina mo tuagane i fakatasiga. (1 Tesa. 5:11) E alofa a ia ki a koe kae ka tuku atu ne ia te loto toa e manakogina ne koe.

11. Ne a fakamasauaga mai te Tusi Tapu e mafai o fesoasoani mai ki a tatou?

¹¹ Mafaufau ki nisi fakamasauaga mai te Tusi Tapu. E fai mai te Tusi Tapu me i tatou katoa e fai mea ‵se i pati e fai ne tatou mo te auala e fai atu ne tatou a pati konā. (Iako. 3:2) E se fakamoemoe a Ieova ke ‵lei katoatoa tatou, kae penā foki ‵tou taina mo tuagane. (Sala. 103:12-14) A latou ko ‵tou kāiga faka-te-agaga, kae e a‵lofa mai. (Male. 10:29, 30; Ioa. 13:35) E malamalama latou me i nisi taimi e mafai o tai ‵seke malie ‵tou tali e fai.

12-13. Ne a mea e tauloto ne tatou mai fakaakoakoga a Neemia mo Iona?

¹² Mafaufau ki nisi fakaakoakoga i te Tusi Tapu kolā e mafai o fesoasoani mai ke mo a e ma‵taku tatou. Masaua a Neemia. Ne tavini atu a ia i te palesi o se tupu malosi. Ne fanoanoa a Neemia me ne lagona ne ia te tala me i ‵pui mo mataloa o Ielusalema ko maofa ki lalo. (Nee. 1:1-4) Mafaufau aka la ki tena polepole mo tena mataku i te taimi ne fai atu ei te tupu ke fakamatala atu te pogai e mata fanoanoa ei tou tagata! Ne ‵talo fakavave a Neemia kae tali atu ki te tupu. A ko te ikuga, ne fai ne te tupu a mea e uke ke fesoasoani atu ki tino o te Atua. (Nee. 2:1-8) Mafaufau foki ki a Iona. I te taimi ne fai atu a Ieova ki tou tagata ke faipati atu ki tino Nineva, ne mataku ‵ki eiloa a Iona telā ne tele kea‵tea ei tou tagata. (Iona 1:1-3) Kae mai te fesoasoani o Ieova, ne fai eiloa ne Iona te galuega telā ne tuku atu ki a ia. Kae ne aoga ‵ki eiloa ana pati ne fai ki tino i Nineva. (Iona 3:5-10) Ne tauloto ne tatou mai i a Neemia a te tāua ke ‵talo a koi tuai o fai ‵tou tali. Kae e fesoasoani mai te tala o Iona ke tumau eiloa tatou i te tavini atu ki a Ieova faitalia me pefea te lasi o te ma‵taku o tatou. Tela la, e mata, a te faiga o tali i te fakapotopotoga e fakamataku atu i te fekau o te fakamasinoga ne fakaoko atu ne Iona ki tino Nineva?

¹³ Ne a auala aoga e mafai o fesoasoani atu ki a koe ke fai a tali fakamalosi loto i fakatasiga? Ke sau‵tala tatou ki nai manatu.

14. Kaia e ‵tau ei mo tatou o fakatoka faka‵lei mō fakatasiga, kae ko taimi fea e mafai ei o fai tatou penā?

¹⁴ Fakatoka mō fakatasiga takitasi. Kafai ko leva ne fai au palani kae fakatoka faka‵lei, ka sili atu tou loto talitonu ke fai au tali. (Faata. 21:5) E tonu, e se ‵pau ‵tou polokalame. A Eloise, se fafine ko mate tena avaga kae ko 80 tupu ana tausaga, e fakatoka faeloa mō te Sukesukega ki Te Faleleoleo Maluga i te kamataga o te vaiaso. E fai mai a ia, “E gali ‵ki ki au a fakatasiga māfai ko leva ne fakatoka au ki ei.” A Joy, telā e galue i se galuega ‵togi tumau, ne fakaavanoa ne ia se taimi i Aso Ono ke sukesuke ki tena Faleleoleo Maluga. “E gali ki a au māfai koi ‵fou a manatu i toku mafaufau,” e fai mai tou fafine. Ne fai mai a Ike, se  toeaina e uke ana tiute kae e paenia foki, “Ne lavea aka ne au me se mea ‵lei ke fai aku sukesukega mō se taimi toetoe i aso i loto i te vaiaso i lō se aso fua e tasi mō se taimi leva.”

15. E mafai pefea o fakatoka faka‵lei koe mō se fakatasiga?

¹⁵ Ne a mea e aofia i te fakatoka faka‵lei mō te fakatasiga? Ke kamata a sukesukega takitasi konā mai te fakamolemole atu ki a Ieova ke tuku mai te agaga tapu. (Luka 11:13; 1 Ioa. 5:14) Ka oti, ko fakaaoga ei ne nāi minute ke toe onoono ki te mataupu kātoa. Mafaufau ‵loto ki te matua, ulutala fo‵liki, tala fakatusa mo fesili i te pokisi. I te taimi e sukesuke ei koe ki palakalafa takitasi, ke faitau ki tusi fai‵tau e uke. Mafaufau ‵loto ki fakamatalaga, saga tonu ki manatu kolā e manako koe o tali i ei. Ko te fakatoka faka‵lei, ko te lasi foki o te aoga kae faigofie ke fai au tali.—2 Koli. 9:6.

16. Ne a mea faigaluega ko avanoa nei ke fakaaoga, kae e fakaaoga pefea ne koe?

¹⁶ Kafai e ‵lei ki a koe, fakaaoga a ‵tou mea faigaluega e pelā mo ‵tou polokalame (apps), ‵tou fakatuatusi mo polokalame i komupiuta kolā ne fakatoka i tau ‵gana. Ne tuku mai ne Ieova e auala i tena fakapotopotoga a mea faigaluega konei ke fesoasoani mai ke fakatoka tatou mō fakatasiga. E fesoasoani mai te app ko te JW Library^® ke ‵kopi ne tatou a tusi kolā e fai ki ei a sukesukega ki ‵tou tivaisi. Ko mafai ei tatou o suke‵suke—io me fai‵tau kae fakalogo‵logo ki te mataupu—i so se taimi mo so se koga. E fakaaoga ne nisi tino a te mea faigaluega tenei ko te JW Library ke suke‵suke ki ei i se malōlōga i te tutonu i te galuega io me i te akoga io me i te taimi e faimalaga ei ki se koga. A te Watchtower Library mo te Watchtower ONLINE LIBRARY^™ ko oti ne fakafaigofie aka ke mafai o sukesuke ki manatu i te mataupu kolā e ma‵nako tatou o sukesuke faka‵lei ki ei.

17. (a) Kaia e ‵lei ei ke fakatoka ne nāi tali? (e) Ne a mea e tauloto ne koe mai te vitio Ke Fai mo Taugasoa o Ieova—Fakatoka Sau Tali?

¹⁷ Kafai e mafai, ke fakatoka ne nāi tali mō mataupu takitasi. Kaia? Me e mafai o se fili koe i te taimi e sisi ei tou lima. E mafai o sisi tasi tou lima mo nisi tino, kae kāti e fili ne te taina te suā tino. Ko te mea ke oti te fakatasiga i te taimi tonu, e mafai o fakatapulā ne te taina e takitaki ne ia te akoga a te aofaki o tali. Tela la, sa kaitaua io me loto vāivāi māfai e se fili ne ia koe i te kamataga o te sukesukega. Kafai e uke au tali ne fakatoka, ka maua ne koe a avanoaga e uke ke fai au tali. Tasi o tali e mafai o fakatoka ne koe ko te faitauga o se tusi faitau. Kae kafai e mafai, ke fakatoka foki suā tali i au pati totino eiloa. *

18. Kaia e ‵tau ei o fai a tali toe‵toe?

¹⁸ Fai a tali toe‵toe. A toe tali fakamalosi loto ko tali toe‵toe kae faigofie. Tela la, taumafai o fakatoe‵toe au tali, kāti i se loa e 30 sekone. (Faata. 10:19; 15:23) Kafai ko leva koe ne tali sāle i fakatasiga i se fia tausaga, e  maua eiloa ne koe se tiute tāua—ke fai pelā me se fakaakoakoga ‵lei mai te faiga o tali toe‵toe. Kafai e fai ne koe a tali ‵loa kolā e nofo ki se fia minute, e mafai eiloa o ma‵taku a nisi tino ma tali, me mafau‵fau latou me ka se mafai o ‵pau te ‵lei o olotou tali mo tau tali. E se gata i ei, a te faiga o tali toe‵toe e fai ei ke tuku atu ne koe se avanoaga ke aofia foki a nisi tino i te fakatasiga. Maise loa māfai e fili muamua koe, fai se tali faigofie telā e tali tonu ki te fesili. Sa taumafai o aofia katoa a manatu i se palakalafa. Kafai ko oti ne sau‵tala ki te manatu tāua i te palakalafa, ko mafai ei ne koe o tali aka a nisi manatu fakaopoopo.—Ke Onoono ki te Pokisi “ Ne a Tali e Mafai o Fai Atu ne Au?”

19. E mafai pefea o fesoasoani atu te tino e fai ne ia te akoga ki a koe, kae se a te mea ka fai ne koe?

¹⁹ Fakailoa ki te tino e fai ne ia te akoga me isi se palakalafa ko oti ne filifili ke tali koe i ei. Kafai e fai ne koe te mea tenei, e ‵tau o fanatu muamua koe ki te tino e fai ne ia te akoga a koi tuai o kamata te fakatasiga. Kafai ko oko ki te taimi ke tali te palakalafa tenā, sisi fakavave tou lima ki luga ko te mea ke mafai o lavea mai ne te tino e fai ne ia te akoga.

20. E fakatusa pefea a fakatasiga a te fakapotopotoga ki se ‵kaiga telā e ‵kai fakatasi i ei a koe mo ou taugasoa?

²⁰ Ke kilo atu ki fakatasiga a te fakapotopotoga e pelā me se ‵kaiga e aofia i ei koe mo ou taugasoa ‵lei. Mafaufau aka māfai ne palani a nisi tino i te fakapotopotoga ke fai se barbecue kae ne fakamolemole atu ke pukepuke atu ne koe ne mū mea‵kai. E saga atu pefea koe ki ei? E mafai o manavase malie koe, kae ka manako eiloa koe o fai te ‵toe mea ‵lei ke avatu ne koe se mea telā ka fia‵fia ki ei a tino katoa. A Ieova, telā i a ia te ‵kaiga, ko oti ne fakatoka ne ia se taipola telā e ‵fonu i mea‵kai ‵gali mō tatou i ‵tou fakatasiga. (Sala. 23:5; Mata. 24:45) Kae e fiafia eiloa a ia māfai e avatu ne tatou se tamā meaalofa, te ‵toe mea telā e mafai ne tatou o tuku atu ki a ia. Tela la, fakatoka faka‵lei kae fai ke uke au tali. I te auala tenā, ka se kai fua koe i te taipola a Ieova, kae ko tuku atu foki ne koe se meaalofa ki te fakapotopotoga kātoa.