1. ¿Bin la yaʼiy David ta stojol Jehová, sok bin tijbot yoʼtan ta spasel yuʼun?

TE AJWALIL DAVID jich la stsʼibay: «Mucʼ te Jehová, ya scʼan ya yichʼ halbeyel yutsil scʼoblal» (Sal. 145:3). Te David kʼux ta yoʼtan te Jehová te jaʼ tijbot yoʼtan ta yalbeyel yutsil skʼoplal «ta yohlilic» ta kongregasion (Sal. 22:22; 40:5). Ya jnaʼtik ta lek te kʼux ta koʼtantik-euk te Jehová sok jichnix ya kaltik bitʼil la yal te Davide: «Bayel me awutsilal atuquel, Jehová, Diosat yuʼun te jtatcotic Israel, ta shahchibal talel cʼalal ta sbahtel qʼuinal» (1 Crón. 29:10-13).

2. 1) Ala junuk te bin-utʼil ya kalbeytik yutsil skʼoplal te Jehová. 2) ¿Bin-utʼil ya yaʼiy sbaik chaʼoxtul ermanoetik? 3) ¿Bintik ya xbajtʼ kilbeytik skʼoplal?

² Ta jkʼajkʼaleltik jun te bitʼil ya kalbeytik yutsil skʼoplal te Jehová, jaʼ te kʼalal ya kakʼ jkomentariotik ta tsoblejetik. Pero bayal ermanoetik tulan ya yaʼiyik spasel. Yoʼtan ya yakʼ skomentarioik, pero ma xjuʼ yuʼun ya yaʼiyik. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya stsalik te xiwel ya yaʼiyike? ¿Bintik ya skoltayotik ta yakʼel jkomentariotik te ya yakʼ mukʼul oʼtanil? Nail te ya kakʼbeytik sujtib te jojkʼoyeletik ini, akʼa kiltik chaneb rason te mukʼ skʼoplalik te bintik yuʼun ya kakʼ jkomentariotik ta tsoblejetike.

3-5. 1) Ta swenta te bin ya yal te Hebreos 13:15, ¿bin yuʼun ya kakʼ jkomentariotik ta tsoblejetik? 2) ¿Bin yuʼun ya jnaʼtik te maba ya skʼan te Jehová te pajaluk te bitʼil ya jpastik komentar?

³ Te Jehová yakʼojbotik ta jpisiltik te majtʼanil ta yalbeyel yutsil skʼoplal (Sal. 119:108). Ta swenta te jkomentariotik ya kakʼtike, ya kalbeytik yutsil skʼoplal te Diose te jich kʼoem bitʼil «milbil mahtanil» te tulutul ay ta jwentatik yakʼel (kʼopona Hebreos 13: 15). ¿Yabal skʼan te Jehová te pajal te chikʼbil majtʼanil ya kakʼtik te jaʼ te jkomentariotike? Maʼuk.

⁴ Te Jehová ya snaʼ te yanyantik te bintik ya jnaʼtik spasele sok te ay bantinax ya xjuʼ kuʼuntik spasel, soknix bayal skʼoplal ta yoʼtan te chikʼbil majtʼanil ya kakʼbeytike. Jnop kaʼiytik bintik chikʼbil majtʼanil la skʼanbey Jehová te israeletik. Te machʼatik ya xjuʼ ya yakʼike, ya yakʼbeyik jkojt yantsilel tuminchij o tentsun. Yan stukel te pobreetik ya xjuʼ ya yakʼik «cheb spuliwoc o cheb jcolel stsuhmut». Teme ay machʼa ma xjuʼ yuʼun ya yakʼ te cheb kolel mutetik ini, te Jehová ya stsak «jun ta slajunebal efa lequil harina» (Lev. 5:7, 11). Manchukme maʼyuk lek stojol te arina, te Dios bayal skʼoplal ta yoʼtan te chikʼbil majtʼanil ini, jaʼnax teme lekil arinae.

⁵ Maba jelonem te bin ya snop te Diose. Kʼalal ya kakʼ jkomentariotik, maba ya smaliy te jkʼaxel lek ya xkʼopojotik bitʼil te Apolos o te jichukotik bitʼil te Pablo te ya snaʼ ta lek stijel oʼtanil (Hech. 18:24; 26:28). Te bin ya skʼanbotike, jaʼ te ya jpastik ta lek te ban kʼalal ya xjuʼ kuʼuntike. Juluk ta koʼtantik te jtul meʼba ants te la yakʼ ochel cheb tut kobre takʼin. Te Jehová lek la yil te bin akʼbote, melel te meʼba ants la yakʼ spisil te bin ay yuʼune (Luc. 21:1-4).

6. 1) Ta swenta te bin ya yal te Hebreos 10:24, 25, ¿bin-utʼil ya skoltayotik te komentarioetik ya kaʼiytik ta tsoblejetike? 2) ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya kakʼtik ta ilel te ay skʼoplal ta koʼtantik te sujtib ya yakʼik te ermanoetike?

⁶ Ta swenta te jkomentariotike ya kakʼbey jbatik smukʼul koʼtantik (kʼopona Hebreos 10:24, 25). Ta jpisiltik ya jmulantik yaʼiyel stojol te yanyantik komentarioetik ta tsoblejetik, jich bitʼil kʼalal ya kaʼiytik stojol te skomentarioik te tut achʼix keremetik te ma chujkʼulik te sok spisil yoʼtan ya yalike. Jaʼnix jich kʼalal ay machʼa ya schol kaʼiytik te bin yachʼil la sta ta nopel ta swenta te smelelil kʼope. Jaʼnix jich ya stij koʼtantik kʼalal ay machʼatik ya spasik tulan ta yakʼel jun komentario manchukme ya xiwik ta kʼop o jajcheliktonax ta snopel te jkʼoptike (1 Tes. 2:2). ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya kakʼbeytik yilik te ay skʼoplal ta koʼtantik te ya spasik tulane? Jchajp te bitʼil ya xjuʼ jpastike, jaʼ te kʼalal ya kalbeytik wokol yuʼun te skomentarioik kʼalal ya xlaj te tsobleje sok te ya kalbeytik te la yakʼbotik bayal yip koʼtantik. Te yan bin ya xjuʼ ya jpastike, jaʼ te joʼotiknix ya jpastik komentar. Jich ma jaʼuknax ya kichʼtik smukʼul koʼtantik, jaʼnix jich ya kakʼtik-euk (Rom. 1:11, 12).

7. ¿Bintik lekilal ya jtatik yuʼun te ya kakʼ jkomentariotike?

 ⁷ Ya jta jlekilaltik yuʼun te ya kakʼ jkomentariotik (Is. 48:17). ¿Bintik-utʼil? Sbabial, teme ya kakʼ ta koʼtantik te ya jach jkʼabtik, ya jchajpan jbatik ta lek yuʼun te tsoblej, ya kichʼbeytikxan swentail ta lek te Biblia sok bayalxan bintik ya jpastik ta jkuxlejaltik yuʼun. Schebal, yaniwan jmulantikxan ta lek te tsobleje, melel tey ya xbajtʼxan koʼtantik-a. Yoxebal, te bitʼil ya jpastik tulan yuʼun ya kakʼ jkomentariotik, jich ya xjilxan ta koʼtantik te bintik ya kaltike.

8, 9. 1) Ta swenta te bin ya yal te Malaquías 3:16, ¿bin-utʼil ya yil Jehová te kʼalal ya jpastik tulan ta yakʼel jkomentariotik? 2) ¿Bintik ya xjuʼ ya sitintayik chaʼoxtulik?

⁸ Te Jehová lek ya yil te kʼalal ya kakʼtik ta naʼel te schʼuunel koʼtantike. Ya jnaʼtik te ya schʼam yaʼiy ta lek te jkomentariotik sok te bayal skʼoplal ya yil te ya jpastik tulan ta yakʼel jkomentariotik ta tsoblejetik (kʼopona Malaquías 3:16). Jaʼnix jich ya yakʼ ta ilel te bayal skʼoplal ta yoʼtan kʼalal bayal bintik lek ya yakʼbotik ta jkuxlejaltik (Mal. 3:10).

⁹ Ta melel ay bayal te bin yuʼun ya kakʼ jkomentariotik. Manchukme jiche aytoniwan chaʼoxtul te ya xiw yoʼtanik ta stoyel skʼabik. Teme jich ya awaʼiy abae, mame xchebaj awoʼtan. Ya kiltik cheʼoxeb tekstoetik sok ejemploetik te ayik ta Biblia, jaʼnix jich ya kiltik bintik ya xjuʼ ya jpastik swenta ya kakʼtikxan komentario.

10. 1) ¿Bin-a te bayal machʼatik ya xiwix yuʼun? 2) ¿Bin yuʼun ya xjuʼ ya kaltik te ay bin lek ya yakʼ ta ilel te ya xiwotik ta spasel komentar?

¹⁰ ¿Yabal xlokʼ awoʼtan ya awaʼiy te kʼalal ya anop te ya atoy akʼab ta tsobleje? Teme jiche, ma atukeluknax. Ta melel, jpisiltik ya xtal jtebuk xiwel ta koʼtantik te kʼalal ya kakʼ jkomentariotike. Pero teme jaʼ ya smakat ta yakʼel komentarioetik, ya skʼan ya ata ta ilel bin yuʼun te jich ya awaʼiy abae. ¿Jaʼbal ya xiwat yuʼun te ya xchʼay ta awoʼtan te bin ya awal o te ay bin ma jichuk ya awale? ¿Yabal amel awoʼtan yuʼun te ya akuy te maba lek te akomentario te bitʼil ya yakʼik te yantike? Ta melel te xiwel ini, ya yakʼ ta ilel te pekʼel awoʼtan sok te jich ya awil te jaʼ ya snaʼikxan te yantik te bitʼil te jaʼate. Te Jehová  bayal ya smulan te pekʼel-oʼtanile (Sal. 138:6; Filip. 2:3). Pero jaʼnix jich ya skʼan te ya awalbey yutsil skʼoplal sok te ya atijbey yoʼtan te ermanoetike (1 Tes. 5:11). Kʼuxat ta yoʼtan sok yame yakʼbat yip awoʼtan.

11. ¿Bin tekstoetik yuʼun te Biblia ya xjuʼ ya skoltayotik?

¹¹ Kilbeytik skʼoplal cheʼoxeb tekstoetik. Te sKʼop Dios ya sjultes ta koʼtantik te jpisiltik ya xchʼayotik te kʼalal ya xkʼopojotike (Sant. 3:2). Te Jehová maba ya smaliy te tojil ants winikotike, jaʼnix jich maba ya smaliyik-euk te kermanotaktike (Sal. 103:12-14). ¿Bin yuʼun? Melel jfamilia jbatik sok te ermanoetik te kʼuxotik ta yoʼtan (Mar. 10:29, 30; Juan 13:35). Ya xkʼot ta yoʼtanik te ay ma jichuk ya xlokʼ jkʼoptik te bitʼil ya jkʼantike.

12, 13. ¿Bin ya snojptesotik te ejemplo yuʼun te Nehemías sok te Jonás?

¹² Kiltik ejemploetik te ayik ta Biblia te ya skoltayotik ta stsalel te xiwele. Kiltik te bin la spas te Nehemías te abatin ta sna jtul mukʼul ajwalil. Te kʼalal la yaʼiy te jinem te stsʼajkʼul sok spuertaul te Jerusalén, la smel yoʼtan yuʼun (Neh. 1:1-4). Ya xjuʼ ya kaʼiytik te xiwel la yaʼiy kʼalal albot yuʼun te ajwalil te akʼa schol te bin yuʼun ay ta mel-oʼtan. Nail la skʼopon te Jehová yuʼun ya sjakʼbey skʼop te ajwalile. Jich te ajwalil bayal la skoltay te lum yuʼun te Diose (Neh. 2:1-8). Te ejemplo yuʼun Nehemías ya snojptesotik te mukʼ skʼoplal te nail ya skʼan ya jkʼopontik Dios kʼalal ay bin ya jsutike. Kilbeytik skʼoplal-euk te Jonás. Kʼalal te Jehová la skʼanbey te akʼa bajtʼuk ta kʼop ta stojol te machʼatik ayik ta Nínive, bayal xiw yoʼtan yuʼun te lokʼ bael ta anel ta yan lugar (Jon. 1:1-3). Pero ta swenta te koltayel akʼbot yuʼun te Diose juʼ yuʼun spasel te aʼtelil akʼbote sok jich la sta slekilalik te machʼatik ayik ta lum-abi (Jon. 3:5-10). Te ejemplo yuʼun te Jonás ya snojptesotik te ya xjuʼ ya skoltayotik te Jehová ta abatinel ta stojol chikan jayeb ya xiwotik. ¿Mabal jichuk te maba ya jxiʼtik te kermanotaktik jich bitʼil te ants winiketik yuʼun Nínive?

¹³ ¿Bintik ya skoltayotik yuʼun ya kakʼ jkomentariotik te ya yakʼbey smukʼul yoʼtan te ermanoetike? Kiltik cheʼoxebuk.

14. 1) ¿Bin yuʼun ya skʼan ya jchajpan jbatik ta lek ta swenta te tsoblejetike? 2) ¿Bin-ora ya xjuʼ ya jchajpan jbatik?

¹⁴ Jchajpan jbatik yuʼun spisil te tsoblejetike. Maba bayal ya xiw koʼtantik ta yakʼel jkomentariotik teme ya jlokʼestik tiempo yuʼun ya jchajpan jbatik ta lek (Prov. 21:5). Ta melel, ma pajaluk te bitʼil ya xjuʼ kuʼuntike. Te Eloise jaʼ jtul meʼba ants te ayix 80 yaʼbilale, ya yal te ya xjajch schajpan Te J-ilkʼinal ta toyol ta sjajchibal tal te semana. Jich ya schol kaʼiytik: «Ya jmulanxan te tsoblejetik te kʼalal ya jchajpan jba cheʼoxeb kʼajkʼal ta nail». Jtul ermana te Joy sbiil te ya x-aʼtej ta sjunal semana ya yal te jun kʼajkʼal ta nailal ya schajpan sba sok Te J-ilkʼinal ta toyol yuʼun ya smulan te snopbelto-a te bin ya xbajtʼ yichʼ ilele. Te Ike te mero makal ta yaʼtel ta ansianoil sok jaʼ prekursor, jich ya yal: «Te bin lek  kiloj ya jpase, jaʼ te jujun jtsʼin ta semana ya jchajpan jba, ma jaʼuk te jun-nax buelta ya jchajpan spisile».

15. ¿Bin-utʼil ya jchajpan jbatik ta lek ta swenta te tsoblejetike?

¹⁵ ¿Bin-utʼil ya jchajpan jbatik ta lek ta swenta te tsoblejetike? Te bin nail ya skʼan ya jpastike, jaʼ te ya jkʼanbeytik te schʼul espiritu te Jehová (Luc. 11:13; 1 Juan 5:14). Ta patil, akʼa jnoptik jtsʼinuk te bin ya yakʼ ta nopel spisil te artikulo. Akʼa kiltik te titulo, te subtituloetik, te lokʼombaetik sok te rekuadroetik. Tey-abi kiltik ta lek jujun parrafo sok jkʼopontik te tekstoetik te ban kʼalal ya xjuʼ kuʼuntik. Akʼa jnopilan ta koʼtantik te bin ya yal te artikuloe, jaʼuk ya xbajtʼxan koʼtantik snopilanel te banti ya jmulantik yalel ta jkomentariotik. Kʼalal lekxan ya jchajpan jbatik, ya jtatikxan bayal lekilaletik sok jich maba tulan ya kaʼiytik yakʼel jkomentariotik-a (2 Cor. 9:6).

16. ¿Bin aʼtejibaletik ay awuʼun sok bin-utʼil ya atuuntes?

¹⁶ Jtuuntestik te aʼtejibaletik te ayik ta elektroniko. Ta swenta te s-organisasion te Jehová yakʼojbotik bayal ta chajp aʼtejibaletik te ayik ta elektroniko yuʼun ya skoltayotik ta schajpanel jbatik ta swenta te tsoblejetike. Ta aplikasion JW Library^® ya xjuʼ ya jpastik deskargar te junetik te ya yichʼ nopel ta jselulartik o ta jtabletik. Jich ya xjuʼ kuʼuntik snopel, skʼoponel o yaʼiyel chikan bin-ora sok banti ya jkʼantik. Ay machʼatik ya stuuntesik te aplikasion ini ta yorail kux-oʼtan ta yaʼtelik, ta eskuela o te kʼalal ya xbajtʼik ta biaje. Jaʼnix jich te programa Watchtower Library sok te BIBLIOTEKA TA INTERNET yuʼun Watchtower ya xjuʼ ya skoltayotik ta snopelxan ta lek te bintik ya jkʼan ya kilbeytikxan skʼoplale.

17. 1) ¿Bin yuʼun lek te ya jchajpantik bayal komentarioetik? 2) ¿Bin la anop ta bideo Amigoina te Jehová: Chajpana ta lek te akomentarioe?

¹⁷ Teme ya xjuʼe, akʼa jchajpantik bayal komentarioetik ta jujun artikulo. ¿Bin yuʼun? Melel maniwan orauk ya kichʼtik akʼbeyel komentario te kʼalal ya jtoy jkʼabtike. Ayniwan yantik ya stoy skʼabik-euk, te jich maniwan ya kichʼtik tsael yuʼun te ermano te yak ta skʼasesel te partee. Sok ayniwan bin-ora ajtaybilnax te komentarioetik yuʼun jich te ermano ma xkʼax ta tiempo yichʼoje. Jich yuʼun, mame chopoluk ya kaʼiytik sok mame xchebaj koʼtantik teme ma la jpastik komentar ta sbabial parrafoetik. Teme ya jchajpantik bayal komentarioetik ya xjuʼ te bayal buelta ya jtoy jkʼabtik. Jchajp te bin ya xjuʼ ya jpastike, jaʼ te ya jtoy jkʼabtik ta skʼoponel junuk teksto ta Biblia. Jaʼukmeto, teme jich ya xjuʼ kuʼuntike, akʼa jchajpantik junuk komentario ta jkʼoptiknix. *

18. ¿Bin yuʼun ya skʼan te komuknax te komentario ya kakʼtike?

¹⁸ Komuk te jkomentariotik ya kakʼtike. Ta melel, te komentarioetik te komiknax sok te  ma chujkʼulike ya yakʼikxan mukʼul oʼtanil. Jich yuʼun, jpastik tulan ta yakʼel te sujtib te jojkʼoyeletik ta treinta segundonax (Prov. 10:19; 15:23). Tulan skʼoplal te jich ya yakʼik ta ilel te machʼatik ayix bayal jaʼbil ya spasik komentar ta tsoblejetik. Teme ya yakʼik skomentarioik te chujkʼulik te ya xjalaj bayal minuto, maniwan ya skʼan ya stoyix skʼab te yantike, melel ya skuyik te ma xjuʼ yuʼunik yakʼel sujtib bitʼil te yantike. Yan stukel teme komiknax te komentarioetike, jich ya xjuʼ te bayalxan ermanoetik ya stoy skʼabik-euk. Teme la kichʼtik akʼbeyel te ya kakʼtik te sbabial komentario ta jun parrafo, jaʼ tulanxan skʼoplal te jamal sok ta chaʼoxpʼalnax kʼop ya kaltike, mame jaʼuk te ya jkʼantik yalel spisil te bin smakoj te parrafoe. Kʼalal la yichʼix alel-a te bin mukʼxan skʼoplale, ya xjuʼ ta alel te bintik yan snitojbey sba skʼoplal soke (ilawil te rekuadro « ¿Bin ya xjuʼ ya kal ta jkomentario?»).

19. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya skoltayotik te machʼa ya skʼases te parte, pero bin ya skʼan ya jpastik-euk te joʼotike?

¹⁹ Kalbeytik te ermano te ya skʼases te parte te ya jkʼantik yakʼel jun komentario ta jun parrafo te tsabilix kuʼuntike. Teme jich ya jnoptik spasele, akʼa kalbeytik yaʼiy te ermano te kʼalal ayto skʼan xjajch-a te tsobleje. Te kʼalal jaʼix-a te parrafoe, jtoytik ta lek sok ta oranax te jkʼabtik yuʼun jich ya staotik ta ilel-a.

20. ¿Banti pajal yilel te tsoblejetik sok te kʼalal ya sjokin sbaik ta weʼel jtsojb amigoetik?

²⁰ Te tsoblejetik ta kongregasion jaʼ jich yilel te kʼalal ya sjokin sbaik ta weʼel jtsojb amigoetik. Teme ya kichʼtik ikʼel yuʼun ermanoetik ta sweʼel barbakoa sok ya kichʼtik albeyel te ay bin ya kichʼtik bael-euk, manchukme ma bayaluk, ¿bin ya jpastik? Yaniwan x-ochotik naʼetel jtebuk yuʼun, jaʼukmeto ya jpastik tulan te ay bin ya kichʼtik bael te ya smulanik te yantike. Ta tsoblejetik te Jehová te jaʼ machʼa ya yikʼotike, bayal bintik lek schajpanoj ta smesa (Sal. 23:5; Mat. 24:45). Te Jehová ya smulan te ay bin ya kichʼtik bael manchukme ma bayaluk, pero te sokuk spisil koʼtantik ya kakʼtike. Jaʼ yuʼun, akʼa jchajpan jbatik ta lek sok jtoy jkʼabtik te jayebto buelta ya xjuʼ kuʼuntike. Teme jich ya jpastike, ma jaʼuknax ya jmakʼlin jbatik ta smesa te Jehová, jaʼnix jich ya kakʼtik te ya smakʼlin sbaik te yantike.