1. Feychi küla che poyekefilu ta Jewba, ¿chumngechi pengelingün ñi küme weniyefiel ta Jewba?

RAKIDUAMAIÑ chem ñi rupayafel küla che poyekefilu ta Jewba. 1) Kiñe üllcha domo müley kolegio mu, fey ti profesor feypifi kom pu chillkatukelu ñi koneltual kiñe fiesta mu. Ti üllcha kimniey Jewba ñi ayükenoel feychi fiesta, feymu yamkechi feypifi ti profesor ñi koneltunoal. 2) Kiñe weche wentru yewenchengefuy, welu amuldunguyawi fill ruka püle. Ngüneduami kangelu ruka mu ñi mülen kiñe kompañ kolegio mu ayentukefilu pu Dungukelu Iney Ngen Jewba. Welu ti weche wentru kimnielu rume tüfa, eluwi ñi amuldungual feychi ruka mu. 3) Kiñe wentru rume küdawkey ñi eluafiel tañi pu che ñi duamnieel engün. Kiñe antü ti jefe feypieyew ñi femal kiñe norngenochi dungu chaftukefilu ti ley dungu. Femnole, kechangeafuy tañi küdaw mu, welu ti wentru feypi “müley tañi nor chengeal, ka inayal ti ley, Chaw Dios ayükelu kay ñi femngechi femal tañi pu poyeetew” (Rom. 13:1-4; Eb. 13:18).

2. ¿Chem ramtun inaduamaiñ? ¿Chumngelu?

² Eymi ngüneduampelaymi tüfachi küla che ñi manelfalngen ka llükakenon. Welu doyelchi may kimfali ñi nor piwkengen. Kidu engün pengelingün ñi püntütripakenon Jewba mu. Ka küme inafingün Chaw Dios ñi ngülam. ¿Chumngelu femngechi küme femingün? Tañi nor piwkengen mu. Ngüneduamlu tüfa, Jewba müna ayüwkülepelay. Iñchiñ ka küpa ayüwülkefiyiñ taiñ Wenu Chaw, feymu ngüneduamaiñ tüfachi ramtun: Jewba ñi pu che, ¿chumngechi pengelkey ñi nor piwkengen? ¿Chumngelu duamfali taiñ nor piwkengeal? Tüfachi wedake antü mu, ¿chumngechi doy eluwafuiñ taiñ nor piwkengeal?

3. 1) Jewba ñi pu che, ¿chumngechi pengelkey ñi nor piwkengen? 2) ¿Chumngechi doy küme kimürpuafuiñ tati nor piwkengen mu?

³ Jewba ñi pu che, ¿chumngechi pengelkey ñi nor piwkengen? Piwkeyefi ta Jewba kom piwke mu ka fentekünukelay tañi küdawelkefiel, feymu rumel femkey Kidu tañi ayükeel. Ngüneduamaiñ kiñeke dungu tati nor piwkengen mu. Kuyfi mu, pu israelche chalintukulelfi ta Jewba fillke kulliñ, ka ti Ley feypi ñi chalintukungeal tremolechi kulliñ müten (Lev. 22:21, 22). Jewba ñi pu che elungelay ñi chalintukual kiñe küntro kulliñ, ka nienolu kiñe pilun ka trawmangelu, ka chalintukulayafuy kiñe kulliñ kutrankülelu. Jewba ayükey feychi kulliñ ñi tremoleal (Mal. 1:6-9). Iñchiñ ka kimürpuafuiñ chumngelu ñi femngechi rakiduamken ta Jewba. Ngillaliyiñ fün, kiñe lifru kam chem dungu rume, ayükelaiñ feyti wedalkalelu kam trafolelu. Doy may ayükeiñ ñi kümelkaleal ka chem rume ñi faltalenoal taiñ ngillayal. Ka femngechi, Jewba ayükey taiñ piwkeyeafiel ta kidu kom taiñ piwke mu, kom taiñ chengen mu püntüwnoal kidu mu.

4. 1) Kulpafengeliyiñ rume, ¿chumngelu nor piwkengeafuiñ? 2) Ñi feypilen Salmo 103:12-14, ¿chem ayükey Jewba iñchiñ taiñ femal?

⁴ Welu iñchiñ fill antü welulkakeiñ, feymu “nor piwkengelayafun” piafuiñ. Fey, ¿rüfngepey may tüfa? Femlay tati. ¿Chumngelu? Wüne, Jewba rakinieñmakelaeiñmu taiñ welulkan. Biblia feypi: “Eymi ngüneduamniefulmi tati welulkan, awem Jah, ¿iney am norngelu trokingeafuy tami adkiñ mu, awem Jewba?” (Sal. 130:3). Kidu kimniey taiñ kulpafe chengen, fey wiñoduamtukeeiñmu (Sal. 86:5). Epu, Jewba kimniey chem taiñ pepilnoel, feymu feypilayaeiñmu taiñ femal pepilfalnochi dungu. Biblia feypi: “Tunte alü kamapulelu ti tripawe antü ka ti konwe antü mu, ka femngechi alü kamapukünuy taiñ kulpan. Kiñe chaw reke kutranpiwkeyefi tañi pu yall, ka femngechi Jewba kutranpiwkeyefi tañi yamkeetew. Kidu am küme kimnielu chumngechi taiñ dewmangen, ka akordaniey taiñ trufür mapungen” (Salmo 103:12-14). Feymu, ¿chumngechi nor piwkengeafuiñ?

5. Tañi nor piwkengeal, ¿chumngelu Jewba ñi pu che duamniey tañi nieal piwkeyen?

⁵ Ñi nor piwkengeal Jewba tañi pu che, duamfali nieal piwkeyen. Kom piwke mu müley taiñ piwkeyeafiel ka küdawelafiel ta Jewba. Fey amulele taiñ piwkeyefiel ta Jewba, wedake dungu rupaliyiñ rume, femngechi nor piwkengeaiñ llemay (1 Crón. 28:9; Mat. 22:37). Ka rakiduamaiñ ñi femün feychi küla che taiñ ngüneduampeel ellaka mu. Feychi üllcha domo, ¿üdepey may ñi küme rupaleal kolegio mu? Ti weche wentru, ¿ayükepey may ñi ayentungeal? Ka ti wentru, ¿ayükepey may ñi kechangeal tañi küdaw mu? Femlay. Welu may, kidu engün kimniey Jewba ñi werkün dungu, ka doyümkeyngün ñi ayüwülafiel ta Jewba. Fente tañi piwkeyefiel, petu ñi dullinon chem chumal, rakiduamkeyngün chem ñi ayükeel Jewba. Femngechi küme pengelkeyngün ñi nor piwkengen engün.

6. 1) ¿Chumngelu kom iñchiñ duamnieiñ taiñ nor piwkengeal? 2) Adan engu Eva, ¿chumngechi pengelingu ñi nor piwkengenon?

⁶ ¿Chumngelu kom iñchiñ duamnieiñ taiñ nor piwkengeal? Weküfü dalluntukufi ta Jewba, eymi ka dalluntukueymu. Eden adelkalechi lof mu, feychi weda püllü kidu ñi duam mu Satanakünuwi, tüfachi üytun feypiley “Kayñetufe”. Weküfü weda dunguyefi ta Jewba, feypikay reke “Jewba weda longko  ülmen-ngey, kidutu duamuwkey müten ka koylatukey”. Adan engu Eva kiñewi Weküfü engu, femngechi ñi kayñetuafiel ta Jewba (Gén. 3:1-6). Adan engu Eva müna küme felekefuyngu Eden lof mu, feymu mülefuy ñi doy piwkeyeafiel ta Jewba. Welu feychi mu Weküfü dalluntukufilu ta Jewba, Adan engu Eva pengelingu ñi piwkeyenofiel ta Jewba kom piwke mu. Feymu duamfali wiñoldungual kakelu ramtun: ¿Mülepeafuy may che püntütripanolu Jewba mu fente tañi piwkeyefiel? Fey pu che, ¿nor piwkengepeafuy may? Tüfachi dungu kimfalngey Job ñi rupan mu.

7. Job 1:8-11 ñi feypin mu: 1) Jewba, ¿chem rakiduamkey Job ñi nor piwkengen mu? 2) Weküfü, ¿chem rakiduamkey Job ñi nor piwkengen mu?

⁷ Job mülerkey feychi antü pu israelche ñi mülefel Egipto mapu mu. Petu ñi mongelen Job, iney no rume fente nor piwkengelay kidu reke. Job kulpafe chengefuy ka welulkawkefuy iñchiñ reke. Welu Jewba piwkeyefi ta Job tañi nor piwkengen mu. Weküfü dew dalluntukupelafi Jewba mu ñi nor piwkengenon pu che. Fey Jewba feypifi ta Weküfü ñi ngüneduamafiel Job ñi femün. Kom ñi femkeel Job tañi mongen mu pengeli Weküfü ñi koylangen. Fey Weküfü feypifi ta Jewba “eluen ñi kintukaduamafiel ta Job, ñi kimfalngeal tañi nor piwkengepen may”. Jewba weniyefilu kay ta Job, maneluwi kidu mu, fey elufi ta Weküfü ñi femal tüfa. Biblia feypi: “Ka Jewba feypifi ta Satana: ‘¿Ngüneduamfimi am tañi kona Job, Mapu mew ngelay iney no rume fey reke. Kiñe wentru nor piwkengelu püntütripakenolu, ka yamkefilu ta Chaw Ngünechen ka famtripalelu wedake dungu mu?’. Feymew, Satana wiñoldungufi ta Jewba: ‘¿Refalta pemay Job yamkefi  ta Ngünechen? ¿Koralmakünulelfimi reke tami ingkañpeafiel kidu, ka tañi ruka, ka kom tañi nieel? Eymi kümelkafimi tañi femelchi küdaw, ka tañi pu kulliñ alün-ngey fill püle tüfachi mapu mu. Welu, ñi kaletual tüfachi dungu, eluwaymi tami müntuñmayafiel kom tañi nieel, ka peaymi tami malisiayaetew tami adkiñ mew’” (Job 1:8-11).

8. Weküfü, ¿chumngechi wedalkafi ta Job?

⁸ Weküfü rume weda piwkengey ka langümchekey. Kidu müntuñmafi kom ñi nieel ta Job, langümfi tañi pu küdawelkeetew, fey küme üytunchengewelay. Kafey, langümüñmafi ta Job ñi pu sakin fotüm ka ñi pu poyen ñawe. Fey wüla kutranelfi ta Job, pitru reke tripay tañi trawa mu. Fente ñi weda duamkülen tañi domo, feypifi ta Job: ‘Fentekünunge tami poyefiel ta Chaw Dios, malisiafinge ka lange’. Job ayülefuy ñi layal, welu amuley ñi nor piwkengen. Fey Weküfü ka dungu femi ñi wedalkayafiel ta Job, ¿chumngechi? Küla wentru weniyefilu ta Job, kiñeke antü mew witranmafingün welu pichi yafültukulafingün rume. Doy may, weda piwke mu fillpikafingün ka weda dungufingün. “Chaw Dios wedalkamekeeymu, ka duamtulafi tami nor piwkengen” pifi engün ta Job. Kafey feypikafi engün “weda chengeymi, feymu kastigangeymi” (Job 1:13-22; 2:7-11; 15:4, 5; 22:3-6; 25:4-6).

9. Doy wedake dungu rupalu rume, Job ¿chem eluwlay ñi femal?

⁹ Rupalu kom tüfachi wedake dungu mu, ¿chumi Job? Kulpafe chengey, feymu illkudungufi tañi pu koylake weni, feymu wüla “küme rakiduamnon mu dungun” pi. Ka doy eluwi ñi pengelal kidu tañi nor piwkengen, welu femngechi femlay Jewba ñi nor piwkengen mu (Job 6:3; 13:4, 5; 32:2; 34:5). Welu, rupalu rume doy wedake dungu mu, Job eluwlay ñi püntütripayal Jewba mu. Job feyentulay tati koylake dungu ñi feypietew tañi pu koylake weni. Job feypi: “¡Iñche rakiduamkelan rume ñi feypiwafiel tamün nor wentrungen mu! ¡Lafuli rume elkünulayan ñi nor piwkengen!” (Job 27:5). Feypilu tüfa, Job küme pengeli tañi nor piwkengeal chem weda dungu mu rupale rume. Job eluwi ñi nor piwkeyeafiel ta Jewba, iñchiñ ka femngechi müley taiñ femal.

10. Weküfü ñi dalluntukufiel ta Job, ¿chumngechi eymi ka koneltuleymi?

¹⁰ Weküfü ñi dalluntukufiel ta Job, ¿chumngechi eymi ka koneltuleymi? Weküfü feypi ta eymi rüf piwkeyelafimi ta Jewba, feymu fentekünuafuymi tami poyefiel femngechi tami montuluwal, tami fentekünual tami nor piwkengen (Job 2:4, 5; Apok. 12:10). ¿Chum duamelkeeymu tüfa? Weda duamkülepelaymi. Welu rakiduamnge tüfa: fente ñi maneluwken Jewba ta eymi mu, elufi ta Weküfü tami kintukaduamaetew, femngechi pengelafuymi tami nor piwkengen ka ñi koylatufengen ta Weküfü. Kafey, Jewba feypikünuy tami kelluaetew ñi femürpual tüfa (Eb. 13:6). ¡Chaw Ngünechen maneluwkey eymi mu!, feymu “rume sakin-ngen” piafuymi llemay. Fey, ¿kimtukuymi fente ñi falin-ngen taiñ nor piwkengen? Femngechi pengelkeiñ ñi koylangen ta Weküfü, kelluntukukeiñ ñi liftuñmangeal Jewba tañi küme üy ka ñi longko ülmen-ngen. Feymu, ¿chem kelluaeiñmu amuleal taiñ nor piwkengen mu?

11. ¿Chumngechi kelluaeiñmu Job ñi rupan?

¹¹ Weküfü doy kayñetukefi Jewba ñi pu che tüfachi afaelchi antü mew rume kuñiwün-ngelu (2 Tim. 3:1). Feymu, ¿chumafuiñ taiñ doy eluwal ñi nor piwkengeal? Job ñi rupan  ka kelluaeiñmu. Petu ñi rupanon kom feychi wedake dungu, fillke rupa mu Job pengeli ñi nor piwkengen. Inaduamaiñ küla dungu ñi femün Job ka chumngechi inayentuafuiñ.

12. 1) Ñi feypilen Job 26:7, 8, 14, ¿chumi Job tañi doy yamnieafiel ta Jewba? 2) Iñchiñ, ¿chumngechi doy yamnieafuiñ ta Jewba?

¹² Job eluwi ñi doy yamnieafiel ta Jewba, femngechi doy piwkeyerpufi. ¿Chumngechi femi tüfa? Job elantükünuy ñi ngüneduamal Jewba ñi dewman (Job 26:7, 8, 14). Rakiduamlu tati Mapu mu, kallfü wenu, tromü ka tralkan mu, Job müna afmatulewey, welu kimtukuy ñi pichi kimfiel müten kom ñi dewman Jewba. Kafey, müna falintukefi kom ñi feypietew Chaw Dios (Job 23:12). Fente ñi yamniefiel ta Jewba, Job doy piwkeyefi ka eluwi ñi ayüwülafiel. Feymu Job doy eluwi ñi nor piwkengeal. Famülke mu iñchiñ ka femngechi müley taiñ femal. Iñchiñ doy kimniefiyiñ afmatufalchi dungu ñi dewman Jewba. Kafey nieiñ ta Biblia, tüfa kellukeeiñmu taiñ küme kimafiel ta Jewba. Kom taiñ kimürpuel kellukeeiñmu doy yamnieafiel ta Jewba. Femngechi doy piwkeyefiyiñ taiñ Chaw Dios ka doy eluwkeiñ inayafiel tañi feypin. Tüfa kellukeeiñmu taiñ doy eluwal ñi nor piwkengeal (Job 28:28).

13, 14. 1) Job 31:1 ñi feypin mu, ¿chumngechi inafi Job Jewba ñi feypin? 2) ¿Chumngechi inayentuafuiñ Job ñi femün?

¹³ Job inaniefi Jewba tañi feypin kom ñi mongen mu, tüfa kellueyew ñi nor piwkengeal. Job kimtukuy ñi duamfalngen inayal Jewba ñi feypin, femngechi tañi nor piwkengeal. Feley llemay, doy inaliyiñ Jewba tañi feypin, doy eluwküleaiñ taiñ nor piwkengeal. Job yafüluwi ñi inayal Jewba tañi feypin fill antü tañi mongen mu. Fey kuñiwtukuwi chumngechi tañi yewken pu domo engu. Biblia feypi: “Eldungukünun tañi pu nge engu. Feymu, ¿chumngechi am pekanka duamtunieafun kiñe domo?” (Job 31:1). Job kimi tañi kurengen mu ngelay ñi dakelkantuafiel  kake domo, tañi afkadingenole. Famülke mu, ngüchaltukungekeiñ taiñ konal pekan kudumuwün mu. Fey Job reke, ¿eluwaiñ taiñ dakelkantunoafiel iney no rume taiñ afkadingenole? ¿Eluwaiñ taiñ penoafiel chem dungu no rume pengelkelu podngechi dungu? (Mat. 5:28). Fill antü kim ngüneniewliyiñ, doy eluwküleaiñ taiñ nor piwkengeal.

¹⁴ Job inafi chem tañi rakiduamkeel Jewba falinke fillem mu. Kidu feypi ‘maneluwfuli tañi nieelchi fillem mu, weda kulpayafun ka müleafuy tañi kastigangeal’ (Job 31:24, 25, 28). Famülke mu, pu che rume diñmatukefi ta plata. Biblia ngülamtukeeiñmu taiñ küme rakiduamal taiñ nieelchi fillem mu, fey inafiliyiñ feychi ngülam, doy eluwaiñ taiñ nor piwkengeal (Prov. 30:8, 9; Mat. 6:19-21).

15. 1) ¿Chem maneluwün kellufi ta Job ñi nor piwkengeal? 2) ¿Chumngelu müley taiñ longkontukual taiñ feypikünuetew Jewba?

¹⁵ Job longkontukuy ñi kümelkayaetew Chaw Dios. Job küme kimniey Jewba ñi duamtufiel tañi nor piwkengen (Job 31:6). Rupalu rume wedake dungu mu, Job maneluwi ñi kümelkayaetew Jewba. Tüfachi maneluwün kellueyew ñi nor piwkengeal. Jewba rume ayüwi Job tañi nor piwkengen mu, feymu fütra kümelkafi kulpafe chengelu rume (Job 42:12-17; Sant. 5:11). Ka küpalechi antü mew, Job doy kümelkangeay. Iñchiñ kay, ¿maneluwkeiñ taiñ kümelkayaetew Jewba taiñ nor piwkengen mu? Taiñ Chaw Ngünechen kaletukelay (Mal. 3:6). Longkontukuliyiñ Jewba ñi falintukefiel taiñ nor piwkengen, kom piwke mew maneluwaiñ taiñ nieal afmatufalchi dungu küpalechi antü mu (1 Tes. 5:8, 9).

16. ¿Chem eluwaiñ taiñ femal?

¹⁶ Feley llemay, eluwaiñ taiñ turpu fentekünunoal taiñ nor piwkengen. Kiñeke mu, “iñche müten yafüluwken ñi nor piwkengeal” piafuiñ. Welu kidulelaiñ tati. Kom wall Mapu püle müley fentren pu peñi, pu lamngen yafüluwkülelu ñi nor piwkengeal. Kafey, inayentuafuiñ ñi femün fentren wentru ka domo kuyfi mew, kidu engün nor piwkengeyngün, feypingelu rume tañi langümngeal (Eb. 11:36-38; 12:1). Feymu kom iñchiñ inayentuafiyiñ ta Job ka feypiaiñ: “¡Lafuli rume elkünulayan ñi nor piwkengen!”. Femngechi taiñ nor piwkengen mu, rumel mu püramyeafiyiñ ta Jewba.