1. Lelaa Mbôgi Yéhôva aa ini i bi unda ndéñbe yap ipañ Yéhôva?

HÉGDA le dihéga diaa dini. (1) I ndap suklu i mañge muda wada nu a yé Mbôgi Yéhôva, malét a mbat baudu le ba yoñ ngaba i ngim ngand i kwéha base. Hingonda hi hi nyi le ngand i i nlémél bé Djob, jon ni suhulnyuu yosôna, a ntjél yoñ ngaba mu. (2) Nsut mañge munlôm wada u yé likalô li mandap ni mandap. A nôgda le solôñ yé yada i suklu i nyén i ndap i noñ ha​—ñudu nu a yé a nol Mbôgi Yéhôva. Ndi to hala, mañge munlôm a nkoode ndap i. (3) Mankéé wada a nsal ni ngui inyu tééda lihaa jé, ndi kel yada, nwet wé bôlô a bat nye le a boñ ngim jam i i ntinde nye i ba mut malôga, tole ngim jam i i nkiha bé ni mbén. Tolakii a yé le a nimis bôlô yé, mankéé nu a nkal nwet wé bôlô le, Djob a gwé ngôñ le bagwélél bé ba ba maliga, ni le ba nôgôl mambén.​—Rôma 13:1-4; Lôk Héber 13:18.

2. Mambe mambadga di ga wan munu yigil ini, inyuki?

² Imbe lem lam bôt baa bana ba gwé? Ni nla léba ngim bilem, kiki bo ñem ngui ni i ba maliga. Ndi yada mu i nlôôha ba tik​—yon i yé libak li ngi nsohi, ni li ñem maliga. Bo baa ba tiñi i gwés Yéhôva. Hiki wada wap a ntjél bôk matiñ ma Djob. Maboñok map ma ñunda le ba gwé ngôñ i tééda libak li. Ibabé pééna, Yéhôva a nlama ba maséé ni hiki wada wap. Nlélém ni bés, di gwé ngôñ i kônha Isañ wés nungingii maséé. Jon, di wan le mambadga mana: Kii i yé libak li ngi nsohi, ni li ñem maliga? Inyuki di gwé ngôñ ni libak li? Lelaa di nla lédés makidik di bi yoñ i tééda jo munu mangéda mabe mana?

3. (a) Inyu yés kii i yé libak li ngi nsohi, ni li ñem maliga? (b) Dimbe dihéga di nhôla bés i nok kii i yé sesema i yé mbôô, ngim, ngi hies?

³ Inyu bagwélél ba Nyambe, i bana libak li i nkobla le di ngwés Yéhôva ni ñem wés wonsôna, kayéle di nyéñ lémél nye ikété makidik momasôna di nyoñ. Di béñge kii Bibel i nkal inyu libak li. Ikété Bibel, i buk i Lôk Héber ini le i bana ‘libak li ngi nsohi ni li ñem maliga,’ i nkobla le: Yom i yé nyonok, i i yé ngim, i bak ki mbôô. Kiki hihéga, bon ba Israel ba bé sémél Yéhôva bisesema bi binuga, Mbén i bé kal le binuga bi bi bé lama ba mbôô, ngi hies. * (Lôk Lévi 22:21, 22) Bagwélél ba Djob, ba bé lama bé ti nye nuga i i gwé buga kôô, kidik ôô tole tuba jis; to i i nkon. Yéhôva a bé gwés le nuga i i ba mbôô, ni ngim. (Malaki 1:6-9) Di nla nok nano inyuki Yéhôva a ngwés le di ti nye bibégés bi bi kôli, ni ñem wés wonsôna. Ngeñ di nsomb ditatam, ngim kaat tole ngim sélél, di ngwés bé i i yé bôô, i i ta bé ngim tole i mapep ma nhañ. Di yé di tibil wan i yom di nsômbôl somb. Yak Yéhôva a mbémél bés nlélém inyu bibégés di nti nye. Bi nlama ba bi kôli, ngim, tole ntinak ni ñem wés wonsôna.

4. (a) Inyuki kwéha mut i nla bana libak li ngi nsohi, ni li ñem maliga? (b) Inoñnaga ni kaat Tjémbi 103:12-14, kii Yéhôva a mbémél bés?

⁴ Baa hala a nkobla le, di nlama ba peles inyu bana libak li ngi nsohi, ni li ñem maliga ipañ Djob? I yé maliga le di yé kwéha, di mboñ ki mahôha. Di béñge manjom ima ma ñunda inyuki di nlama bé kon woñi. Pog, Yéhôva a ñañ bé mahôha més. Bañga yé i nkal le: “Ibale we, a Yéhôva, u ñañ bibôñôl bibe, A Nwet, njee a yé le a telep?” (Tjémbi 130:3) A nyi le di ta bé peles, le di yé kwéha, a nyégi ki i nwéhél bés. (Tjémbi 86:5) Iba, Yéhôva a nyi minwaa nwés, a mbémél bé ki to bés iloo kiki di nla ti. (Añ Tjémbi 103:12-14.) Ndi inyu Yéhôva, lelaa bibégés bi nla ba bi kôli, ngim, tole ntinak ni ñem wés wonsôna?

5. Inyu bagwélél ba Yéhôva, inyuki gwéha i nlôôha ba nseñ inyu bana libak li ngi nsohi, ni li ñem maliga?

⁵ Gwéha yon i ntinde bagwélél ba Yéhôva i bana libak li ngi nsohi, ni li ñem maliga. Gwéha ni ndéñbe yés i bégés Tata wés nungingii bi nlama ke ni bisu i ba ngim, tole bi lôlak ñem. Ibale gwéha yés inyu Nyambe i yé nlélém, yak bisu bi manoodana, wee di gwé libak li ngi nsohi, ni li ñem maliga. (1 Miñañ 28:9; Matéô 22:37) Di témb di bigda dihéga di bilôk bikéé biaa di ntehe bibôdle. Inyuki ba nyoñ makidik ma? Baa inyule ba ngwés nok ndutu? Heni. Ndi, ba nyi le matiñ ma Yéhôva ma téé sép, ni le ngôñ yap i bisu i yé le ba lémél Isañ wap nungingii. Gwéha ba gwé inyu yé i ntinde bo i yoñ makidik kingéda sômbôl. Ni maboñok map, ba ñunda le ba gwé libak li ngi nsohi, ni li ñem maliga ipañ Djob.

6. (a) Inyuki u gwé ngôñ ni libak li ngi nsohi, ni li ñem maliga? (b) Lelaa Adam bo Éva ba bi unda le ba bééna bé libak li?

⁶ Inyuki i nlôôha ba nseñ inyu hiki wada wés i bana libak li? U gwé ngôñ ni libak li, inyule Satan a bi kolba Yéhôva, a nkolba ki we. I añgel i ndok ini yomede i bi pohol i yila Satan, tole “Nkolba,”  ibôdôl yaga i wom Éden. A bi hoo jôl li Yéhôva mahindi ngeñ a ôm nye nsohi le a yé béba Ñéga, a ntôñ ndik nyemede, ni le a ta bé maliga. Ngoo le, Adam bo Éva ba bi yoñ pes i Satan, ba ndogbene Yéhôva. (Bibôdle 3:1-6) Niñ i wom Éden i bé ti bo pôla i kéñbaha gwéha yap inyu Yéhôva. Ndi ngéda Satan a bi noode bo, gwéha i i bé bé nyonok, to ngui. Ndok i Satan i suu ki mbadga ipe: Baa bôt ba binam b’a téñbe ni Yéhôva Djob inyule ba ngwés toi nye? Tole baa ba yé le ba unda libak li ngi nsohi, ni li ñem maliga ipañ Djob? Mbadga i yon i bé i sôli mu jam Hiôb a boma.

7. Kiki kaat Hiôb 1:8-11 i nkal, lelaa Yéhôva a bé tehe libak li Hiôb, lelaa yak Satan a bé tehe jo?

⁷ Hiôb a bi niñ i ngéda Lôk Israel i bé Égiptô. Libak jé li ngi nsohi, ni li ñem maliga ipañ Djob li bé tôbôtôbô. Yak nye a bé kwéha mut kiki bés. Ndi, Yéhôva a bé gwés nye inyu libak li. I nene le ha ngéda i, Satan a bé a ma kolba Yéhôva inyu ndéñbe i bôt ba binam ipañ yé. Jon Yéhôva a bat Satan too a nyimbe ndéñbe i Hiôb. Niñ yé i bé unda le Satan a yé mut bitembee! Satan a bat Djob kunde i noode Hiôb. Yéhôva a bé lôôha bôdôl liwanda jé Hiôb ñem, jon A bi nwas le Satan a noode nye.​—Añ Hiôb 1:8-11.

8. Lelaa Satan a bi noode Hiôb?

⁸ Satan a yé béba añgel, a bak ki mut manola. A ôbôs gwom bi Hiôb gwobisôna, a kadal lingwañ jé, a nol bagwélél bé, a hoo ki jôl jé mahindi. A bi hôya bé lihaa jé, a nol jôm li bon a bé gwés. Mbus  a ôm nye béba kon, a boñ le mot ma pam nye ni nyuu yosôna. Hala a lôôha tééñga nwaa Hiôb; a kal nlôm le a kôm Djob mbus, a tiihe nye, a wo. Hiôb nyemede a bat le a wo, ndi a bi waa bé tééda libak jé li ngi nsohi, ni li ñem maliga. Mbus, Satan a bi gwélél hipa hipe. A bi gwélél mawanda ma Hiôb maa. I bôt ba ba bi lo i tégbaha jôga di dilo ni nye, ndi ba bi hôgbaha bé nye to ndék. Maselna ni hala, ba bi yahal nye, ba bam yak nye ibabé konangoo. Ba kal nye le Djob nyen a bé njom i mandutu mé, ni le libak jé li ngi nsohi, ni li ñem maliga li bé hôla bé Djob to jam. Ba bi kônde yak le Hiôb a bé béba mut, a bé a kôli i kôs mam mabe ma bé pémél nye!​—Hiôb 1:13-22; 2:7-11; 15:4, 5; 22:3-6; 25:4-6.

9. Tolakii a kôs njiiha, kii Hiôb a bi tjél boñ?

⁹ Kii Hiôb a bi boñ bisu bi njiiha i yosôna? A bé bé peles. Jon a bi timbhe bati maéba ba bitembee ba ni hiun, a bi neebe ki le a bi popoda. A bi lôôha sôñ telepsép yé iloo i Djob. (Hiôb 6:3; 13:4, 5; 32:2; 34:5) Ndi, yak ngéda mam ma bé nye mabe iloo hihéga, Hiôb a bi tjél kolba Yéhôva Djob. A bi tjél yak hémle bitembee bi mawanda mé mabe. A kal le: “Hala a ba yaga me nonok, le me kal le bé bon ni net me nkaa! Letee ni kel me nwahba, me ta bé me le me pamba ni ñem wem maliga!” (Hiôb 27:5) Kinje bibuk bi ngui! Hiôb a bi tomb bé; yak bés di nla boñ nlélém.

10. Lelaa nsohi Satan a ôm Hiôb u ntihba we i len ini?

¹⁰ Lelaa hala a ntihba we i len ini? A yé ndik wee Satan a nkal le, u ngwés toi bé Yéhôva Djob, u ga tjôô nye inyu sôñ ño woñ, le biliya gwoñ bi yé yañga! (Hiôb 2:4, 5; Masoola 12:10) Kii u nôgda ngéda u nok jam li? Hala a nsôghe nga ñem? Hoñol le: Yéhôva a nlôôha bôdôl we ñem, jon a nwas le Satan a noode libak joñ inyu ti we pôla i unda ndéñbe yoñ ipañ yé, ni i unda le Satan a yé mut bitembee. A mbôn ki le a’ hôla we i pamba. (Lôk Héber 13:6) Kinje nsima i yi le Ñane ngiinda yosôna a mbôdôl we ñem! Baa u nok inyuki libak joñ li ngi nsohi, ni li ñem maliga li nlôôha ba nseñ? Hala a nhôla bés i kolba bilembe bi Satan, i pubus jôl li Tata wés, ni i nit kahap yé. Lelaa di nla hôlôs libak li?

11. Bimbe biniigana di nla ôt mu ndémbél i Hiôb?

¹¹ Satan a nai ni suu bagwélél ba Djob munu “dilo di nsôk” dini. (2 Timôtéô 3:1) Munu mangéda mabe mana, lelaa di yé le di lédés makidik més i tééda libak jés li ngi nsohi, ni li ñem maliga? Di nla ki ôt biniigana mu ndémbél i Hiôb. Ntandaa ngéda ilole Hiôb a nkôs manoodana, a bé a ma unda le a tiñi ni Nyambe. Di béñge mam maa di nigil i nyeni, ma ma nla boñ le di tééda libak jés li ngi nsohi, ni li ñem maliga.

12. (a) Kiki kaat Hiôb 26:7, 8, 14 i nkal, lelaa Hiôb a pam i kon Yéhôva woñi ni i ti nye lipém? (b) Lelaa di nla kon Djob woñi?

¹² Yom i bi hôla Hiôb i kéñbaha gwéha yé inyu Djob i yé le a bé kon Yéhôva woñi. Hiôb a bé tégbaha ngéda i memle bihélha bi mam Yéhôva a hek. (Añ Hiôb 26:7, 8, 14.) A bé nhelek ngéda a bé hoñol hisi, ngii, ond i ngii, ni mbambat, jon a bi neebe le a bé yi ndik ndék mam ikété bihégél bi Djob gwobisôna. Hiôb a bé ki nhelek inyu bibañga i Yéhôva. Jon  a kal le: “Me bé siñge bibañga bi nyo wé.” (Hiôb 23:12) Woñi ni lipém Hiôb a bééna inyu Yéhôva, bi bé tinde nye i tééda libak li. A bé gwés Tata wé, a ban-ga ki ngôñ i lémél nye. Hala a bi kônde lédés makidik ma Hiôb i tééda libak jé. Di nlama kôna nye. Bés di nyi ngandak mam ma hélha ikété bihégél bi Yéhôva iloo bôt ba ngéda Hiôb. Di gwé yak Bibel i i nlôl ni Djob i i nhôla bés i yi njee Yéhôva a yé toi. Mam momasôna di nigil mu ma nhôla bés i kon Djob wôñi. Sôk i nsôk, i woñi di gwé ipañ Yéhôva, ni lipém di nti nye bi ntinde bés i gwés nye, i nôgôl nye, ni i tééda libak jés li ngi nsohi ni li maliga.​—Hiôb 28:28.

13-14. (a) Kiki kaat Hiôb 31:1 i nkal, lelaa Hiôb a bi éba libak jé li manôgla? (b) Lelaa di nla kôna ndémbél i Hiôb?

¹³ Manôgla ma Hiôb ikété maboñok mé momasôna ma bi hôla nye i tééda libak jé li ngi nsohi, ni li ñem maliga. Hiôb a bé yi le inyu tééda libak li, a bé lama ba manôgla. Yak bés, hiki ngéda di nôgôl Djob, hala a nlédés makidik més i tééda libak jés li ngi nsohi, ni li ñem maliga. Hiôb a bé boñ biliya bi ngui inyu nôgôl Djob hiki kel. Kiki hihéga, a bé yoñ yihe ni maada a bééna ni bôda bape. (Añ Hiôb 31:1.) Kiki a bé mbiibaga, a bé yi le i nun muda numpe ni mis ma ntjaga i ta bé loñge. I len ini, di niñ i nkoñ isi i het manoodana ma ndéñg ma yé nayak. Kiki Hiôb, baa yak bés di ga tjél nun mut numpe ni mis ma ntjaga? Baa di ga tjél béñge bititii bi nyuñgul ngôñ malal tole bititii bi malal? (Matéô 5:28) Ibale di ngwel bésbomede hala hiki kel, d’a ke ni bisu i lédés makidik més i tééda libak jés li ngi nsohi, ni li ñem maliga.

¹⁴ U héya jam li ndéñg, Hiôb a bé nôgôl ki Yéhôva inyu litehge jé li bigwel moo. A bé yi le ibale a mbôdôl nkus ñem, a bé  le a boñ béba keñi i i bé le i tinde Djob i kogse nye. (Hiôb 31:24, 25, 28) I len ini, di yé i nkoñ isi i het bôt ba nlôôha gwés nkus. Ibale di gwé liteghe li kôli i jam moni ni li bigwel moo, kiki Bibel i niiga bés, di ga lédés makidik més i tééda libak jés li ngi nsohi, ni li ñem maliga.​—Bingéngén 30:8, 9; Matéô 6:19-21.

15. (a) Imbe bôdôl i ngui i bi hôla Hiôb i tééda libak jé li ngi nsohi, ni li ñem maliga? (b) Inyuki hala a nhôla bés i tééda botñem Yéhôva a nti?

¹⁵ Hiôb a bi pam i tééda libak jé inyule a bé yi le Djob a’ bom nye. A bé nkwoog nkaa le Nyambe a bé diihe libak jé. (Hiôb 31:6) To hala kiki a bé kôs njiiha, Hiôb a bééna bôdôl i ngui le Yéhôva a’ bom nye. I bôdôl i yon i bi hôla nye i tééda libak li. Yéhôva a bi lôôha ba maséé ni libak jé, kayéle A bi kôp nye bisai tolakii a bé kwéha mut! (Hiôb 42:12-17; Yakôbô 5:11) U héya bisai Hiôb a kôs, bipe bi mbem nye i mbok yondo. Baa u gwé nlélém bôdôl i ngui le Yéhôva a ga bom libak joñ li ngi nsohi, ni li ñem maliga? Nyambe wés a nhéñha bé. (Malaki 3:6) Ibale di mbigda le a ndiihe libak jés, di ga tééda botñem yés inyu dilo di nlo.​—1 Tésalônika 5:8, 9.

16. Mambe makidik di nlama yoñ?

¹⁶ Yoñ makidik ma ngui i tééda libak joñ li ngi nsohi, ni li ñem maliga ipañ Nyambe! Ngim mangéda w’a nôgda wengoñle wetama nyen u ntééda libak li, ndi to jam. Didun di bôt dipe di nke ni bisu i tééda libak li i nkoñ isi wonsôna. Ibale u nke ni bisu i boñ hala, u ga jôp ikété nsoñgi u bôt ba hémle ba ba bi tééda libak lilam li, to bisu bi nyemb. (Lôk Héber 11:36-38; 12:1) Di yoñ makidik i niñ kiki Hiôb nu a kal le: “Me ta bé me le me pamba ni ñem wem maliga!” Di boñ le libak jés li ngi nsohi, ni li ñem maliga, li ti Yéhôva lipém i boga ni boga!