1. De vbene etẹn eha na guan kaẹn vbe okhuẹn na ya rhiẹre ma wẹẹ iran mwẹ ẹkoata dae Jehova?

GI IMA ru igiemwi ọghe edanmwẹ eha ne eguọmwadia e Jehova sẹtin werriẹ aro daa. (1) Vbe owebe, etisa ra ọmamwaemwi na wẹẹ ne ọtẹn nokhuo nọ re ehọnrre deba ugie nọ ma gu ilele Baibol ro. Ọmokhuo na ma kue, rhunmwuda ọ rẹnrẹn wẹẹ, ei khian ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova. (2) Ọtẹn nokpia nọ re igbama rre ikporhu, sokpan, ọmwa ne ekhue mu nọ. Iran ghi sikẹ owa ne iran khian ghi na kporhu, ọ keghi yerre wẹẹ, ọmwa ne iran gba yo owebe, nọ ka ya Avbe Osẹe Jehova gbogiẹ, rre owa nii. Ọrheyerriọ, ọtẹn nokpia na ma si egbe, ọ na ya sobọ vbe nene urho. (3) Igiemwi nogieha keghi re ọghe okpia nọ mwẹ ọmọ mwẹ amwẹ, nọ winna, ne ẹgbẹe ọre mieke na gha miẹn evbare ẹdẹ. Ọ ghi rre ẹdẹ ọkpa, arowa re vbe isiwinna na wẹẹ nọ fi ibeleku. Okpia na ma kue, rhunmwuda, ọ ma hoo nọ rraa uhi Osanobua. Ọ rẹnrẹn wẹẹ, a sẹtin rhie irẹn obọ sotọ vbe iwinna, vbọrhirhighayehẹ, ọ ma hoo nọ rhie owẹ gberra uhi Osanobua.—Rom 13:1-4; Hib 13:18.

2. De inọta ne ima khian ziro yan vbe ako iruẹmwi na? Vbọzẹe nọ na khẹke ne ima ziro yan rẹn?

² De akpa ne etẹn eha nii rhiema? U sẹtin kha wẹẹ iran mwẹ udinmwẹ kevbe ekhọe ata. Vbọrhirhighayehẹ, ọ mwẹ akpa ne kpataki ne iran rhiema, ọni ọre imudiase. Te iran eha rhiẹre ma wẹẹ, iran mwẹ ẹkoata dae Jehova. Ọkpa i rrọọ vbuwe iran nọ rhie owẹ gberra ilele ọghe Osanobua. Imudiase ẹre ọ ya iran mudia gbain. Te iran eha wa ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova. Ma vbe hoo ne ima gha ru emwi nọ ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova. Nọnaghiyerriọ, ma gha ziro yan inọta eha na, vbe ako iruẹmwi na: Vbọre imudiase? Vbọzẹe nọ na khẹke ne ima mudia ẹse? De emwi nọ khẹke ne ima gha ru, ne ima mieke na  sẹtin da imudiase ọghe ima yi vbe ẹghẹ nọ wegbe na?

3. (a) Vbọ re imudiase? (b) De igiemwi nọ ya ima rẹn emwi na gele ya imudiase kha?

³ A gha kha wẹẹ ọguọmwadia e Jehova mwẹ imudiase, ọni ọre wẹẹ, ọ ya ekhọe hia hoẹmwẹ e Jehova sẹrriọ wẹẹ, ahoo ọghe Jehova ẹre ọ mu ye okaro vbe arrọọ ọghẹe. Gia guan kaẹn odẹ eso ne Baibol ya loo imudiase. Emwi ọkpa ne imudiase demu vbe Baibol ọre emwi nọ gbae, emwi ne ẹi mwẹ okan ra emwi ne egbe gba na. Vbe igiemwi, vbe ẹghẹ ne Ivbi Izrẹl ya gha ru izọese ọghe aranmwẹ gie Jehova, aranmwẹ ne ẹi mwẹ okan ẹre iran ghaa loo rhunmwuda, erriọ Uhi khare. * (Lẹv 22:21, 22) Osanobua ma kue ne eguọmwadia re gha loo aranmwẹ ne egbe ma gba na, nọ rhu aro, nọ yin ehọ ra nọ khuọnmwi. Aranmwẹ ne ẹi zẹdẹ mwẹ okan ẹre Jehova wa gha gualọ vbe obọ iran. (Mal 1:6-9) De ọmwa nọ gha hoo nọ ya igho ẹre dẹ alimo nọ kẹkẹe ra ebe nọ yanghaẹn? Emwi nọ maan ẹre ima hia hoo ne ima gha ya igho ima dẹ. Inu ghi nọ ne Jehova nọ yi ima! Te ọ ghi vẹẹ ne ima rẹn nia, evbọzẹe ne Jehova na hoo ne ima ya ekhọe hia gha hoẹmwẹ irẹn.

4. (a) Vbọzẹe ne ima gha na sẹtin kha wẹẹ, emwa ni ma gba gha sẹtin da imudiase ọghe iran yi? (b) Zẹ vbe nọ rre ebe Psalm 103:12-14, de emwi ne Jehova gualọ vbe obọ ima?

⁴ Ma sẹtin gha roro ẹre wẹẹ ima gha khian emwa ni gbae nẹ, ma ke sẹtin da imudiase ọghe ima yi. Iziro vbenian ma gba rhunmwuda emwi eva. Okaro, e Jehova i rhie aro tua abakuru ọghe ima. E Baibol keghi kha wẹẹ: “Wẹ gha wẹẹ ne u ka orukhọ mwa ye ima owẹ, de ọmwa ọkpa ne ai ra bu abe gbe?” (Psm 130:3) Ọ keghi ya orukhọ bọ ima rhunmwuda, ọ rẹnrẹn wẹẹ emwa ni ma gba ẹre ima khin. (Psm 86:5) Nogieva, Osanobua i yaro ye emwi ne ima i sẹtin ru, rhunmwuda, ọ rẹn vbene ẹtin ima sẹ. (Tie Psalm 103:12-14.) Nọnaghiyerriọ, de vbene ima khian ya gha re emwa ne ẹi mwẹ okan vbe odaro e Jehova?

5. Vbọzẹe ne ahoẹmwọmwa na re akpa nọ ru iyobọ ne eguọmwadia e Jehova ya da imudiase ọghe iran yi?

⁵ Eguọmwadia e Jehova ni gele hoẹmwẹ ọnrẹn gha sẹtin da imudiase ọghe iran yi. Ma gha ya ekhọe hia hoẹmwẹ e Jehova, ima na vbe gha ya ẹkoata gae, ma ghi do gha re emwa ne ẹi mwẹ okan vbe odaro ọre. Ahoẹmwọmwa ne ima mwẹ dae Jehova gha re nọ wegbe, ma gha sẹtin da imudiase ọghe ima yi uhiẹn vbe ima gha werriẹ aro daa ọlọghọmwa nọ wegbe. (1 Krọ 28:9; Mat 22:37) Vbọzẹe ne etẹn eha ne ima guan kaẹn vbe omuhẹn na mudia gbain? Rhunmwuda, iran hoo ne iran lele ilele nọ gbae ọghe Jehova ne ẹko mieke na gha rhiẹnrhiẹn ọnrẹn. Ẹi re te ọtẹn nokhuo nọ rrọọ te wua emwi nọ ya ọmwa sọyẹnmwẹ egbe. Ẹi re te ọtẹn nokpia nọ re igbama vbe hoo na gha ya irẹn gbogiẹ. Ẹi re te ọtẹn nokpia nọ mwẹ ọmọ mwẹ amwẹ vbe hoo na khu irẹn vbe iwinna. Ahoẹmwọmwa ne iran mwẹ ne Jehova ẹre ọ ya iran mu ahoo ọghe Jehova ye okaro vbe arrọọ ọghe iran. Iran rhiẹre ma wẹẹ iran mudia ẹse.

6. (a) Vbọzẹe nọ na khẹke ne u mudia ẹse? (b) De vbene Adam kevbe Ivi ya rhiẹre ma hẹ wẹẹ iran ma mudia ẹse?

⁶ Vbọzẹe ne imudiase na re akpa nọ khẹke ne dọmwadẹ ima gha mwẹ? Rhunmwuda, te Esu si e Jehova evẹn, erriọ vbe ya si ima evẹn. Ogba ọghe Idẹn ẹre Esu na ya egbe ẹre khian “Nọ gbodan” daa Osanobua. Esu keghi mu eni Osanobua rhia. De odẹ nọ khin? Ọ wẹẹ ọmwa  dan, nọ ya obọ atosi mu emwa nọ kha yan ẹre Osanobua khin. Ọ keghi re emwi da ọmwa ne Adam kevbe Ivi na deba Esu sọtẹ dae Jehova. (Gẹn 3:1-6) Obọ esi ne Jehova ya mu iran vbe ogba ọghe Idẹn te sẹ, nọ gha ya iran gha mwẹ ahoẹmwọmwa nọ wegbe daa re. Sokpan vbe Esu ghi do danmwẹ iran, owẹ ne iran zẹe keghi rhiẹre ma wẹẹ, ahoẹmwọmwa ne iran mwẹ daa Osanobua ma sẹ otọ ẹko. Uyinmwẹ ne iran yinrin na, ẹre ọ ghi si inọta ne kpataki ọvbehe rre, ọni ọre wẹẹ: Emwa nagbọn gha gele sẹtin ya ẹkoata ga e Jehova rhunmwuda ahoẹmwọmwa ne iran mwẹ daa re ra? Iran gha gele sẹtin da imudiase ọghe iran yi ra? Ọna ọre isievẹn nọ rhiegbe ma vbe egbe Job.

7. Zẹ vbene ebe Job 1:8-11 khare, de aro ne Jehova ya gha ghee imudiase ọghe Job? Vbọ vbe gha ye hẹ vbe ekhọe Esu?

⁷ E Job ghaa rre agbọn vbe ẹghẹ ne Ivbi Izrẹl ya gha rre Igipt. E Job kegha re ọmwa nọ ghaa mwẹ imudiase sẹrriọ wẹẹ, a ma miẹn orhiọnkpa nọ ye vbe ọre vbọ rre agbọn. Ọmwa nọ ma gba ẹre Job ghaa khin. Ọ vbe gha ba emwi ku ru, vbọrhirhighayehẹ, e Jehova wa hoẹmwẹ e Job rhunmwuda, ọ mwẹ imudiase. Ọ gha kẹ, vbene ọ te sẹ ẹghẹ Job, Esu ka rhuọ ma Osanobua nẹ wẹẹ, emwa nagbọn i sẹtin da imudiase ọghe iran yi vbe iran ghaa rre uwu ibavbaro. E Jehova keghi tama Esu wẹẹ e Job lughaẹn. Evba nii Esu na tama Osanobua nọ gi irẹn danmwẹ Job ghee. E Jehova rẹnrẹn wẹẹ Job i khian zẹ owẹ ihan, rhunmwuda ọni, Ọ na kue yọ ne Esu danmwẹ Job.—Tie Job 1:8-11.

8. De oya ne Job re vbe obọ Esu?

⁸ Esu keghi re ọmwa nọ mwẹ ekhọe atosi, izigha vbe nọ. Ọ na ye Job khian ovbiogue, ọ na gbele eguọmwadia re rua, ọ na vbe mu ẹre  eni rhia. Vbe iyeke ọni, ọ na werriẹ aro daa ẹgbẹe Job. Esu na gbele emọ igbe ne Job mwẹ rua. Ọ ma fo ye evba, Esu na hihiẹ emianmwẹ dan kuọ re. Ọ na tue erhọn nighekpe ku e Job egbe hia, ke atataowẹ ya sẹ uhunmwu. Iro keghi han ọvbokhan e Job sẹrriọ wẹẹ, ọ na tama e Job nọ tie ẹbọ ne Osanobua nọ wu. E Job tobọre na wẹẹ irẹn wa wu ẹre ọ maan sẹ, vbọrhirhighayehẹ, ọ na ye da imudiase ọghẹe yi. Esu ghi bẹghe ẹre wẹẹ ọkpa ma gbe ifuẹn ne irẹn, ọ na loo obẹlẹ ọvbehe. Ọ na loo esiọre eha. Iran ghi mu otuẹ gie Job, iran ma rhie ifuẹko nẹẹn. Ẹmwẹ dan nọ ya ẹtin fu ọmwa ẹre iran ghaa tama rẹn. Iran wẹẹ Osanobua ẹre ọ si ọlọghọmwa ne Job ye kevbe wẹẹ, ọ ma kaẹn Osanobua deghẹ Job mudia ẹse. Iran na vbe wẹẹ, emwi ne Job kọe ẹre ọ rhọ!—Job 1:13-22; 2:7-11; 15:4, 5; 22:3-6; 25:4-6.

9. De emwi ne Job ma ru vbe ọ rre uwu edanmwẹ nọ wegbe?

⁹ Vbe Job a ghi ru vbe ọ rre uwu edanmwẹ nọ wegbe na? Ọmwa nọ ma gba ẹre Job ghaa khin rhunmwuda ọni, ọ keghi ya ohu ta ẹmwẹ nọ wegbe ma esiọre, ọ na gha tian egbe ẹre wẹẹ ọmwa esi irẹn khin, ọ na vbe ba Osanobua ifiẹzọ. Ọ gele miẹkue wẹẹ irẹn ta ẹmwẹ eso nọ ma te khẹke. (Job 6:3; 13:4, 5; 32:2; 34:5) Sokpan, vbuwe ẹghẹ ne emwi ya wegbe mu e Job sẹ, ọ ma sọtẹ daa Osanobua. Ọ ma ya ohoghe ne esiọre ghaa ta yi. Job keghi kha wẹẹ: “Emwi rhọkpa i rrọọ nọ khian ya mwẹ ya emwi ne uwa ta yi, vbene I te ya wu, te I khian da imudiase ọghomwẹ yi!” (Job 27:5 NW) Ẹmwẹ ne Job tae na, suigiẹ yọ wẹẹ, ọ gele mudia ẹse vbe odẹ ọghe orhiọn! Ma gha vbe sẹtin ru vberriọ.

10. De vbene evẹn ne Esu si e Job re ya kaẹn ima hẹ?

¹⁰ Erriọ Esu vbe ya si edọmwadẹ ima evẹn vbe ẹdẹnẹrẹ. Vbe isievẹn na ya kan uwẹ hẹ? E Setan wẹẹ ahoẹmwọmwa ne ima mwẹ dae Osanobua ma sẹ otọ ẹko, rhunmwuda ọni, ma gha werriẹ aro daa edanmwẹ nọ wegbe, ma i khian da imudiase ọghe ima yi. (Job 2:4, 5; Arhie 12:10) Ọna ma sẹ nọ gha ya ima da imudiase ọghe ima yi ra? Ọ wa sẹ! E Jehova mwẹ ilẹkẹtin yan ima wẹẹ ima gha sẹtin mudia gbain vbuwe edanmwẹ nọ wegbe, ọni ẹre ọ si ẹre nọ na kie ẹkpotọ yọ ne Esu danmwẹ ima ghee. Ọ rẹnrẹn wẹẹ ima gha sẹtin ya Esu khian ọmwa ohoghe, ọ vbe yan rẹn wẹẹ irẹn gha ru iyobọ ne ima. (Hib 13:6) Umiẹn ukpamuyọmọ nọ hiunsi ne ima mwẹ! Ena ẹre ọ si ẹre nọ na khẹke ne ima da imudiase ọghe ima yi. Akpa na ẹre ọ ru iyobọ ne ima ya gbodan ghee Esu, ẹre ọ vbe ya ima sinmwi oseghe ne ọdakha ọghe Osanobua. Vbe ima khian ya sẹtin da imudiase ọghe ima yi hẹ?

11. De emwi ne ima gha miẹn ruẹ vbe igiemwi ọghe Job?

¹¹ Te Setan ghi wa kakabọ kpokpo eguọmwadia Osanobua vbe “ẹdẹ okiekie” ne ima ye na. (2 Tim 3:1) Vbe ima khian ya sẹtin da imudiase ọghe ima yi hẹ vbe ẹghẹ nọ wegbe na? Ma gha miẹn emwi kpataki ruẹ vbe obọ e Job. E Job ka mwẹ imudiase a te miẹn wẹẹ ọ werriẹ aro daa edanmwẹ nọ wegbe. Gi ima ziro yan emwi eha ne ima gha miẹn ruẹ vbe obọ e Job nọ gha ru iyobọ ne ima ya da imudiase ọghe ima yi.

12. (a) Zẹ vbe nọ rre ebe Job 26:7, 8, 14, vbọ kpa e Job odin nọ ghi yae gha rhie uyi ne Jehova sayọ? (b) De odẹ ne ima gha ya sẹtin ya egbe tae Job?

¹² Vbe Job ru erria yan evbayi, ọ keghi kpa re odin, ọna keghi ya ahoẹmwọmwa nọ mwẹ dae Jehova wegbe sayọ. Ẹghẹ nọ taẹn ẹre Job ya ru erria yan evbayi. (Tie Job 26:7, 8, 14.) Vbe Job ru erria yan agbọn na ne Osanobua yi, iso, okuku, avanukhunmwu, ọ keghi kpa re odin, ọna vbe vẹẹ ne Job rẹn wẹẹ, emwi kherhe ẹre irẹn rẹnrẹn vbekpae evbayi. Aro nọ ghaan ẹre ọ vbe ya gha ghee adia  ọghe Osanobua. Ọ keghi kha wẹẹ: “Emwi ne Osanobua tae ọre I ru vbe ẹghẹ hia.” (Job 23:12) E Job ghi ru erria yan evbayi kevbe ilele ọghe Osanobua, ọ keghi kpa re odin. Ọna ẹre ọ ghi guae kpa ya gha rhie uyi ne Osanobua sayọ. Ọna vbe yae mudia gbain vbe odẹ ọghe orhiọn. Ọ khẹke ne ima ya egbe tae Job. Vbọzẹe? Rhunmwuda, ma ni rrọọ vbe ẹghẹ na ẹre ọ rẹn vbekpae evbayi sẹ emwa ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ Job, ma vbe mwẹ Baibol nọ ru iyobọ ne ima ya gha mwẹ irẹnmwi nọ dinmwi vbekpae Osanobua. Emwi hia ne ima ruẹ, sẹ nọ gha ya ima gha rhie uyi ne Jehova. Uyi ne ima rhie ne Jehova ghi gua ima kpa ya gha họn ẹmwẹ nẹẹn, ọ ya ima hoẹmwẹ ọnrẹn, ọ vbe ya ima da imudiase ọghe ima yi gbain.—Job 28:28.

13-14. (a) Zẹ vbene ebe Job 31:1 khare, de vbene Job ya họn ẹmwẹ ne Jehova? (b) Vbe ima khian ya sẹtin lele ukpowẹ ọre hẹ?

¹³ Ne Job na gha họn ẹmwẹ ne Osanobua ẹre ọ zẹe nọ na sẹtin da imudiase ọghẹe yi. E Job rẹnrẹn wẹẹ irẹn ghaa họn ẹmwẹ ne Osanobua, ẹre irẹn khian na sẹtin mudia ẹse. Ẹghẹ ke ẹghẹ ne ima ya họn ẹmwẹ ne Jehova, ọ ghi ru iyobọ ne ima ya da imudiase ọghe ima yi. Te Job wa gha lele adia ọghe Jehova vbe ẹghẹ hia. Vbe igiemwi, e Job ma zẹdẹ gu ikhuo gha gbe ọkiẹkiẹ. (Tie Job 31:1.) Zẹvbe okpia nọ rhie okhuo nẹ, e Job rẹnrẹn wẹẹ ọ ma khẹke ne irẹn gha gu ikhuo ọvbehe gbe ọkiẹkiẹ nọ ma khian rẹn. Vbe ẹdẹnẹrẹ, te edanmwẹ ọghe alama oghẹ ghi wa kpọkua. Vbe na ghee Job, ọ ma khẹke ne ima gha gu okhuo ra okpia ne ima i gba rre orọnmwẹ ku iku oghẹ. Ọ ma vbe khẹke ne ima gha ghee efoto ne ikpia vbe ikhuo na bannuan. (Mat 5:28) Ma gha sẹtin gha dia egbe vbe ẹdẹgbegbe, ọ gha ru iyobọ ne ima ya da imudiase ọghe ima yi.

¹⁴ E Job ma vbe mu emwi ewe na khu khian ye okaro vbe arrọọ ọghẹe. Ọ rẹnrẹn wẹẹ irẹn gha mu ẹtin yan emwi ewe ne irẹn mwẹ, irẹn gha ru orukhọ nọ wegbe na gha rri irẹn oya yi.  (Job 31:24, 25, 28) Emwi ewe ẹre emwa nibun wa khu khian vbe agbọn ne ima ghi ye na. Ma ghaa lele ilele ni rre Baibol nọ wẹẹ ne ima ghẹ mu emwi ewe ye okaro vbe arrọọ ọghe ima, ọ gha ru iyobọ ne ima ya da imudiase ọghe ima yi.—Itan 30:8, 9; Mat 6:19-21.

15. (a) De emwi ne Job ya aro yi nọ ru iyobọ nẹẹn ya da imudiase ọghẹe yi? (b) Vbe ọna khian ya ru iyobọ ne ima hẹ ya gha mwẹ ayayẹro ne ẹi beghe?

¹⁵ E Job keghi da imudiase ọghẹe yi rhunmwuda, ọ rhie aro tua vbene Osanobua khian ya san rẹn ẹse. E Job rẹnrẹn wẹẹ ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova ye imudiase ọghe irẹn. (Job 31:6) Vbuwe edanmwẹ hia ne Job la gberra, ọ kegha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ Osanobua gha fiangbe irẹn. Ilẹkẹtin nọ ghaa mwẹ wa ru iyobọ nẹẹn ya da imudiase ọghẹe yi. Ẹko wa rhiẹnrhiẹn e Jehova ye imudiase ọghe Job sẹrriọ wẹẹ, ọ na fiangbe Job uhiẹn vbe Job ye re ọmwa nọ ma gba! (Job 42:12-17; Jems 5:11) Afiangbe nọkhua ye khẹ Job vbe odaro. Wẹ mwẹ ayayẹro ne ẹi beghe wẹẹ e Jehova gha san ruẹ ẹse ye imudiase ọghuẹ ra? Osanobua ma he fiwerriẹ. (Mal 3:6) Ma ghaa yerre wẹẹ ọ ya aro nọ ghaan ghee imudiase ọghe ima, ayayẹro ne ima mwẹ, ọghe agbọn ọgbọn nọ dee, ghi vbe gha re nọ wegbe.—1 Tẹs 5:8, 9.

16. De emwi nọ khẹke nọ gha re atamuolọyan ọghe ima?

¹⁶ Ta mu olọ yan rẹn wẹẹ, te u khian da imudiase ọghuẹ yi uhiẹn vbe u ghaa rre uwu ọlọghọmwa! Ugbẹnso, ọ sẹtin ye vbe na miẹn wẹẹ uwẹ ọkpa ẹre ọ mudia ẹse vbe ẹdogbo ne u ye. Ọ ghaa yerriọ, ghẹ gi ẹtin fuẹ. Ẹi zẹdẹ uwẹ ọkpa. Ẹbo emwa nibun rre uhunmwu otagbọn hia ni vbe da imudiase ọghe iran yi. A ghi vbe ka ruẹ ba eguọmwadia Osanobua ni da imudiase ọghe iran yi vbe ẹghẹ nẹdẹ uhiẹn vbe arrọọ ọghe iran rre ikpadede. (Hib 11:36-38; 12:1) Gi ma hia vbe odẹ ke odẹ, ne ima mudia gbain vbe na ghee Job nọ khare wẹẹ: “Te I khian da imudiase ọghomwẹ yi!” Gi imudiase ọghomwa vbe gha rhie uyi gie Jehova vbe etẹbitẹ!