1. Inki mambu Bambangi yai tatu salaka sambu na kumonisa kwikama na bo na Yehowa?

YINDULA diambu yai: (1) Longi me lomba bana yonso ya nzo-nkanda na kusala nkinsi mosi buna. Leke mosi ya nkento me bakisa nde nkinsi yina ke pesaka ve Nzambi kiese, yo yina yandi me buya na luzitu yonso. (2) Leke mosi ya bakala ya ke vandaka nsoni-nsoni, ke samuna nzo na nzo. Yandi me bakisa nde mwana ya nzo-nkanda na bo yina ke sekaka Bambangi ya Yehowa ke vandaka na nzo yina me landa. Ata mpidina, yandi me kwenda na nzo yina mpi me kokula. (3) Kilumbu mosi, mfumu ya kisalu ya bakala mosi me lomba yandi na kusala diambu mosiya mbi. Bakala yango me baka lukanu ya kusala yo ve ata bo ta katula yandi na kisalu, yandi me tendula nde yandi fwete vanda masonga mpi kulemfuka na nsiku ya Nzambi sambu Nzambi ke lombaka bansadi na yandi na kuzitisa bansiku.—Bar. 13:1-4; Baeb. 13:18.

2. Inki bangiufula beto ta tadila mpi sambu na nki?

² Inki kikalulu bampangi yai tatu me monisa? Bo me monisa kikesa mpi masonga kansi bo yonso me bikala ya kwikama na Yehowa. Bo buyaka kufwa bansiku ya Nzambi. Kwikama sadisaka bo na kusala mutindu yina. Yo kele pwelele nde Yehowa waka kiese mingi mutindu bo yonso monisaka kikalulu yai. Beto mpi ke zolaka kusepedisa Tata na beto ya zulu. Yo yina, beto tadila bangiufula yai: Kwikama kele nki? Sambu na nki beto fwete vanda ya kwikama? Inki ta sadisa beto na kubikala ya kwikama ata na bantangu ya mpasi?

3. (a) Kwikama ke tendula nki? (b) Inki bambandu ke monisa nde beto fwete vanda ya mvimba, ya kukonda kifu to ya kukuka?

³ Bansadi ya Yehowa ke vandaka ya kwikama na yandi sambu  bo ke zolaka yandi na ntima ya mvimba mpi ke salaka ntangu yonso mambu yina ke pesaka yandi kiese. Beto tadila mutindu Biblia ke sadilaka ngogo kwikama. Na Biblia, ngogo “kwikama” ke tendula kima ya mvimba, ya kukonda kifu to ya kukuka. Mu mbandu, bantu ya Izraele vandaka kutambikila Yehowa bambisi mpi Nsiku lombaka nde bambisi yango fwete vanda ya kukonda kifu. * (Levi 22:21, 22) Nzambi lombaka bansadi na yandi na kutambika ve mbisi yina me konda dikulu, dikutu, disu to ya ke bela. Yehowa zolaka nde mbisi yango kuvanda ya mvimba, ya kukonda kifu to ya kukuka. (Mal. 1:6-9) Beto me bakisa kikuma yina Yehowa ke zolaka nde kima kuvanda ya mvimba to ya kukonda kifu. Ntangu beto ke sumbaka kima, yo vanda dimbuma, mukanda to kisadilu, beto ke zolaka nde ata kima mosi ve kukonda. Beto ke zolaka nde yo vanda ya mvimba, ya kukonda kifu to ya kukuka. Kiteso mosi, Yehowa ke zolaka nde zola mpi kwikama na beto sambu na yandi kuvanda ya mvimba, ya kukonda kifu to ya kukuka.

4. (a) Inki ke monisa nde muntu ya kukonda kukuka lenda vanda ya kwikama? (b) Na kutadila Nkunga 103:12-14, nki Yehowa ke lombaka beto?

⁴ Keti beto fwete vanda bantu ya kukuka sambu na kuvanda ya kwikama? Beto lenda kudiyangisa sambu beto kele bantu ya kukonda kukuka to nkutu ke salaka bifu mingi. Beto tadila bikuma zole yina ta sadisa beto na kudiyangisa ve. Ya ntete, Yehowa ke tulaka ve dikebi kaka na bifu na beto. Biblia ke tuba nde: “Kana nge vandaka kutala bifu, O Yah, O Yehowa, nani lendaka kutelama?” (Nk. 130:3) Yandi ke zaba nde beto kele bantu ya kukonda kukuka, bantu ya masumu mpi yandi ke lolulaka beto. (Nk. 86:5) Ya zole, Yehowa ke zabaka bandilu na beto yo yina, yandi ke lombaka beto ve mambu yina beto lenda sala ve. (Tanga Nkunga 103:12-14.) Inki mutindu beto lenda vanda ya mvimba, ya kukonda kifu to ya kukuka na meso na yandi?

5. Inki mutindu zola ke sadisaka bansadi ya Yehowa na kuvanda ya kwikama?

⁵ Zola ke sadisaka bansadi ya Yehowa na kuvanda ya kwikama. Kwikama mpi zola na beto sambu na Nzambi fwete vanda ya mvimba, ya kukonda kifu to ya kukuka. Beto ta bikala ya kwikama na bantangu ya mpasi kana zola na beto kele ya mvimba, ya kukonda kifu to ya kukuka. (1 Bans. 28:9; Mat. 22:37) Beto tubila diaka bampangi tatu yina ya luyantiku. Sambu na nki bo bikalaka ya kwikama? Keti leke yina ya nkento vandaka ve kuzola bansaka na nzo-nkanda to leke yina ya bakala zolaka nde bo pesa yandi nsoni na nzo yina to bakala yina zolaka nde kisalu na yandi kufwa? Ve. Bo zabaka nde bansiku ya Yehowa kele ya lunungu mpi bo zolaka kusepedisa yandi. Zola pusaka bo na kutula Yehowa na kisika ya ntete ntangu bo bakaka balukanu. Mambu yina bo salaka monisaka nde bo vandaka ya kwikama.

6. (a) Sambu na nki nge fwete vanda ya kwikama? (b) Sambu na nki Adami ti Eva bikalaka ve ya kwikama?

⁶ Sambu na nki beto yonso fwete vanda ya kwikama? Nge fwete vanda ya kwikama sambu Satana tulaka ntembe na kiyeka ya Yehowa mpi ke tulaka ntembe sambu na kwikama na nge. Wanzio yai kudikumisaka Satana to “Mbeni” banda na kilanga ya Edeni. Yandi sosaka kubebisa lukumu ya Yehowa ntangu yandi tubaka nde Yehowa kele Mfumu mosi ya mbi, ya bwimi mpi ya luvunu. Diambu ya mawa kele nde Adami ti Eva kotilaka Satana  mpi kolamaka na Yehowa. (Kuy. 3:1-6) Luzingu na Edeni pesaka bo mabaku ya kuzola Yehowa mingi. Ntangu Satana kusaka bo, zola na bo vandaka diaka ve ya mvimba, yo kumaka ya kifu to ya kukonda kukuka. Diambu yai basisaka ngiufula ya nkaka: Keti bantu ya ke zolaka Yehowa Nzambi ta bikala ya kwikama na yandi? Na kutuba ya nkaka, keti bantu lenda bikala ya kwikama na Yehowa? Satana basisaka ngiufula yai na mambu yina kuminaka Yobi.

7. Mutindu Yobi 1:8-11 ke monisa, nki mutindu Yehowa vandaka kutadila kwikama ya Yobi mpi nki mutindu Satana tadilaka yo?

⁷ Yobi zingaka na nsungi yina bantu ya Izraele vandaka na Ezipte. Na ntangu yina, ata muntu mosi ve vandaka ya kwikama bonso yandi. Yobi vandaka muntu ya kukonda kukuka bonso beto mpi yandi vandaka kusala bifu. Kansi Yehowa zolaka Yobi sambu na kwikama na yandi. Yo ke monana nde Satana vandaka kutula ntembe ti Yehowa sambu na kwikama ya bantu. Yehowa songaka Satana nde Yobi kele ya kwikama. Kwikama ya Yobi monisaka nde Satana kele muntu ya luvunu. Yehowa pesaka Satana nswa ya kumeka kwikama ya Yobi. Yehowa tudilaka nduku na yandi Yobi ntima, yo yina yandi bikaka nde Satana kumeka yandi.—Tanga Yobi 1:8-11.

8. Inki mutindu Satana mekaka Yobi?

⁸ Satana kele nku mpi ke fwaka bantu. Yandi bebisaka lukumu ti bima ya Yobi mpi fwaka bansadi na yandi. Yandi niokulaka dibuta ya Yobi mpi fwaka bana na yandi kumi. Na nima, yandi basisaka Yobi bivimbu ya mpasi nitu ya mvimba. Nkento ya Yobi waka mpasi mpi kudiyangisaka mingi, yo yina yandi lombaka  Yobi na kuyambula kwikama na yandi, kusinga Nzambi mpi kufwa. Ata Yobi lombaka lufwa, yandi vandaka kaka ya kwikama. Ebuna Satana mekaka yandi na mutindu ya nkaka. Yandi sadilaka banduku tatu ya Yobi. Bo lutisaka mwa bilumbu ti Yobi kansi bo lembikaka yandi ve. Bo tubilaka yandi mambu ya mpasi mpi vwezaka yandi ngolo. Bo tubaka nde Nzambi vandaka kumonisa yandi mpasi mpi nde Nzambi vandaka kutula ve dikebi na kwikama na yandi. Nkutu, bo tubaka nde Yobi vandaka muntu ya mbi mpi yo fwanaka nde bampasi kubwila yandi.—Yobi 1:13-22; 2:7-11; 15:4, 5; 22:3-6; 25:4-6.

9. Ata Yobi kutanaka ti bampasi, nki yandi salaka ve?

⁹ Inki Yobi salaka na ntwala ya bampasi yina yonso? Kukonda kukuka salaka nde Yobi kunganina banduku na yandi mpi kutuba mambu yina pesaka yandi mpasi na nima. Yandi kudimonisa muntu ya mbote kuluta Nzambi. (Yobi 6:3; 13:4, 5; 32:2; 34:5) Ata Yobi kutanaka ti bampasi, yandi buyaka ve Yehowa Nzambi. Yandi ndimaka ve bangindu ya luvunu ya banduku na yandi. Yandi tubaka nde: “Ngindu lenda kwisila mono ve ata fioti na kundima beno nde beno kele bantu ya lunungu! Tii kuna mono ta fwa, mono ta yambula ve kwikama na mono!” (Yobi 27:5) Bangogo yai ke monisa nde Yobi vandaka ti lukanu ya kubikala kwikama na konso diambu yina. Yobi bikalaka kaka ya kwikama, beto mpi lenda landa mbandu na yandi.

10. Inki mutindu ntembe yina Satana tulaka sambu na Yobi ke tadila nge?

¹⁰ Inki mutindu ntembe yina Satana tulaka sambu ke tadila nge? Satana mpi ke mekaka beto. Yandi ke tubaka nde nge lenda zola mpenza ve Yehowa Nzambi, nde nge ta yambula kusadila Yehowa sambu na mambote na nge mosi mpi nde kwikama na nge kele ya luvunu! (Yobi 2:4, 5; Kus. 12:10) Nge ke kudiwaka nki mutindu sambu na yo? Keti yo ke pesaka nge ve mpasi? Kansi yindula diambu yai: Yehowa ke tudila nge ntima mpi ke pesa nge dibaku ya kumonisa nde nge ke zolaka yandi. Yehowa lenda pesa Satana nswa ya kumeka kwikama na nge. Yehowa ke tula ntima nde nge ta bikala ya kwikama mpi yandi ta sadisa nge na kumonisa nde Satana kele muntu ya luvunu. Yehowa ke sila nde yandi ta sadisa nge. (Baeb. 13:6) Yo kele kibeni dibaku ya mbote mutindu Mfumu ya zulu ti ntoto ke tudilaka beto ntima. Yo ke monisa nde kwikama na beto kele mfunu mingi. Yo ke sadisa beto na kubuya luvunu ya Satana mpi kunwanina zina ya Yehowa mpi luyalu na yandi. Inki ta sadisa beto na kubikala ya kwikama?

11. Inki dilongi beto ta baka na mbandu ya Yobi?

¹¹ Satana ke sadila mayele ya mutindu na mutindu sambu na kumeka bansadi ya Nzambi na ‘bilumbu yai ya nsuka.’ (2 Tim. 3:1) Inki mutindu beto lenda kumisa ngolo kwikama na beto na bilumbu yai ya mpasi? Mbandu ya Yobi ta sadisa beto. Na ntwala nde yandi kutana ti bampasi, yandi vandaka dezia ya kwikama. Beto tadila mambu tatu ya luzingu ya Yobi yina ta sadisa beto na kubikala ya kwikama.

12. (a) Mutindu Yobi 26:7, 8, 14, ke monisa, nki mutindu Yobi yedisaka luzitu mpi boma sambu na Yehowa? (b) Inki lenda sadisa beto na kukuma kuwa Nzambi boma?

¹² Boma ya Nzambi sadisaka Yobi na kukumisa ngolo zola na yandi sambu na Nzambi. Yobi vandaka kulutisa ntangu na kutala mambu ya kuyituka yina Yehowa me salaka. (Tanga Yobi 26:7, 8, 14.) Ntangu yandi vandaka kutala ntoto, zulu, matuti, bambwetete mpi banzasi, yo vandaka kuyitukisa yandi  mingi mpi yandi bakisaka nde yandi me zaba mambu fioti mpamba. Yandi vandaka kubaka na mbalu mambu yina Yehowa vandaka kutuba mpi yo pusaka yandi na kutuba nde: “Mono me bumba mbote-mbote mambu yina yandi ke tubaka.” (Yobi 23:12) Boma mpi luzitu yina Yobi vandaka na yo sambu na Yehowa sadisaka yandi na kubikala ya kwikama. Yandi zolaka Tata na yandi mpi zolaka kupesa yandi kiese. Yandi kumisaka ngolo lukanu na yandi ya kubikala ya kwikama. Beto mpi fwete sala mutindu mosi. Bubu yai, beto me zaba mambu mingi ya kuyituka yina Nzambi me salaka kuluta bantu ya bilumbu ya Yobi. Beto kele mpi ti Biblia ya mvimba yina ke sadisaka beto na kuzaba Yehowa mbote. Mambu yina beto ke longukaka ke sadisaka beto na kuwa Nzambi boma. Luzitu mpi boma sambu na Yehowa ta sadisa beto na kuzola mpi kulemfukila yandi. Yo ta sadisa beto mpi na kuvanda ti mpusa ya ngolo ya kubikala ya kwikama.—Yobi 28:28.

13, 14. (a) Mutindu Yobi 31:1 ke monisa yo, nki mutindu Yobi monisaka bulemfu? (b) Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Yobi?

¹³ Bulemfu sadisaka Yobi na kubikala ya kwikama. Yobi zabaka nde bulemfu ke sadisaka muntu na kuvanda ya kwikama. Konso mbala ya beto ke lemfukilaka Nzambi, yo ke kumisaka ngolo lukanu na beto ya kubikala ya kwikama. Yobi vandaka kusala ngolo na kulemfukila Nzambi. Mu mbandu, yandi vandaka ve kutala bankento ti bangindu ya mbi. (Tanga Yobi 31:1.) Yandi zabaka nde kuvanda ti bangindu ya mansoni sambu na nkento yina kele ve nkwelani na yandi vandaka mbi. Beto ke zinga na nsi-ntoto yina bantu ke zola mingi kuvukisa nitu na mutindu ya mbi. Bonso Yobi, beto fwete buya kuvanda ti bangindu ya mansoni sambu na muntu yina kele ve nkwelani na beto. Beto fwete tala ve mambu yonso ya mansoni to bifwanisu yonso yina ke monisa bantu kinkonga. (Mat. 5:28) Kana beto ke kudiyala konso kilumbu, kwikama na beto ta kuma ngolo.

 ¹⁴ Diaka, Yobi lemfukilaka Yehowa na mutindu na yandi ya kutadila bima ya kinsuni. Yandi bakisaka nde kana yandi tula ntima na bima na yandi ya kinsuni, yandi ta sala disumu mpi ta baka ndola. (Yobi 31:24, 25, 28) Beto ke zinga na bilumbu yina bantu ke zolaka mingi bima ya kinsuni. Kana beto kele ti mabanza ya mbote sambu na mbongo mpi bima ya kinsuni mutindu Biblia ke longisila beto, beto ta kumisa ngolo lukanu na beto ya kubikala ya kwikama.—Bing. 30:8, 9; Mat. 6:19-21.

15. (a) Inki sadisaka Yobi na kutanina kwikama na yandi? (b) Inki lenda sadisa beto na kuvila ve kivuvu yina Yehowa ke pesaka?

¹⁵ Yobi taninaka kwikama na yandi sambu yandi vandaka ti kivuvu na mambote yina Nzambi bumbilaka yandi. Yandi ndimaka nde Nzambi vandaka kutula dikebi na kwikama na yandi. (Yobi 31:6) Ata Yobi kutanaka ti bampasi, yandi tulaka ntima nde Yehowa ta sakumuna yandi. Kivuvu yai sadisaka yandi na kutanina kwikama na yandi. Kwikama ya Yobi pesaka Yehowa kiese mingi, yo yina yandi sakumunaka yandi ata yandi vandaka muntu ya kukonda kukuka. (Yobi 42:12-17; Yak. 5:11) Yandi ta baka mambote mingi na bilumbu ke kwisa. Keti nge ke ndimaka kibeni nde Yehowa ta sakumuna kwikama na nge? Nzambi me sobaka ve. (Mal. 3:6) Kana beto ke yibuka nde yandi ke bakaka na mbalu kwikama na beto, beto ta landa kutanina yo.—1 Bate. 5:8, 9.

16. Inki fwete vanda lukanu na beto?

¹⁶ Baka lukanu ya kubikala kwikama. Bantangu ya nkaka, nge lenda kudiwa nge mosi kansi zaba nde nge kele ve nge mosi sambu bampangi mingi na ntoto ya mvimba ke taninaka kwikama na bo. Diaka, nge kele na ndonga ya bansadi ya kwikama ya ntangu ya ntama yina kutanaka ti bampasi mpi ti lufwa. (Baeb. 11:36-38; 12:1) Bika nde lukanu na beto kuvanda bonso ya Yobi, yina tubaka nde: “Mono ta yambula ve kwikama na mono!” Bika nde kwikama na beto kupesa Yehowa lukumu kimakulu!