1. Aweyi mpangi tatu bayikilu mu tini kiaki bayisila kuna sambu dia Yave?

YINDULA nona tatu ya ntonta bewanananga zau Mbangi za Yave. (1) E kolo dumbelele kimosi kena kuna sikola, o nlongi olombele kwa wan’a sikola awonso vo bakembelela lumbu kia nkinzi. Dumbelele ozeye wo vo nkinzi wau ke uyangidikanga Yave ko. Muna kuma kiaki, kuna luzitu lwawonso wavova vo ke kembelela nkinzi wau ko. (2) Toko una vo nkwa nsoni osilanga umbangi mu nzo ye nzo. Ozeye wo vo nkwandi a sikola ozingilanga mu nzo ilende. O muntu ndioyo Mbangi za Yave kevezanga. Kana una vo i wau, e toko diadi wele dodela e kielo kia nzo yayina. (3) Se ofuntukanga muna dikila esi nzo andi. Lumbu kimosi, o mfumu andi a salu unlombele vo kavanga diambu dina vo ke diambote ko. Kana una vo olenda katulwa muna salu, o mpangi ovovese mfumu andi a salu vo kafwete kala nkwa ziku yo lemvokela o nsiku kadi i diau o Nzambi kevavanga kwa selo yandi.—Roma 13:1-4; Ayib. 13:18.

2. Nkia yuvu tubadika? Ekuma?

² Nkia fu basonga ampangi tatu zazi? Olenda yika fu yayingi, nze unkabu ye ziku. Kansi, yau awonso fu kiankaka kiamfunu basonga, i sia vo, kwikizi. Konso muntu muna yau wasonga kwikizi muna Yave yo lembi kulula e nkanikinu miandi. Kwikizi kiabafila mu vanga wo. Tuna ye ziku vo Yave wayangalala wau vo konso muntu muna yau wasonga e fu kiaki. Diau dimosi mpe yo yeto, tuzolele yangidika Se dieto kuna zulu. Muna kuma kiaki, yambula twabadika yuvu eyi: O kala nkwa kwikizi aweyi disongele? Ekuma tufwete kadila akwa kwikizi? Aweyi tulenda tatidila e kwikizi kieto mu lumbu yayi yampasi?

3. (a) O kala nkwa kwikizi aweyi disongele? (b) Nkia nona ilenda kutusadisa mu bakula e nsasa ya kala nkwa kwikizi?

³ Kuna kwa selo ya Nzambi, o kala nkwa kwikizi disongele vo zola Yave ye nsi a ntima wawonso yo kwamanana vanga mana mekunyangidikanga. Yambula twafimpa una o mvovo kwikizi usadilwanga muna Nkand’a Nzambi. Muna Nkand’a Nzambi, o mvovo wa Kiyibere wasekolwa vo “kwikizi” una ye nsasa vo kala walunga yovo kondwa twangu. Kasikil’owu, Aneyisaele bavananga yimenga ya bulu kwa Yave. Nsiku wavovanga vo e bulu ifwete kala yalunga. * (Fuka 22:21, 22) O nkangu a Nzambi ke wayambulwanga ko vo bavana tukau twa bulu yakondwa malu, matu yovo meso ngatu vana lukau lwa bulu kiayela. Diamfunu diakala mu tambika kwa Yave e bulu kialunga yovo kiakondwa twangu. (Mal. 1:6-9) Tulenda bakula e kuma Yave katokanenanga yimenga yalunga. Vava tusumbanga e lekwa, kiakala vo bundu, nkanda yovo salanganu, ke tuzolanga ko vo lekwa kiakala ye mavundu yovo kia ndambu. Tuzolanga vo kiakala kialunga yovo kiambote. Yave i wau mpe kemonanga mu kuma kia zola ye kwikizi kieto muna yandi. E kwikizi kieto kifwete kala kialunga.

4. Aweyi o muntu walembi lunga kalenda kadila nkwa kwikizi? (b) Mun’owu wa sono kia Nkunga 103:12-14, adieyi Yave ke vingilanga ko vo twavanga?

⁴ Muna kala akwa kwikizi nga divavanga vo twakala wantu alunga? Tulenda yindula vo ke tulendi kala akwa kwikizi ko wau vo vilwa wayingi tuvanganga. Yambula twabadika kuma yole ke tufwete mwena wonga ko. Kiantete, Yave ke sianga sungididi mu mpilakanu zeto ko. E Diambu diandi dikutuvovesanga vo: ‘Kele vo wasianga e sungididi muna bi, e Yave, nga nani wadi telama?’ (Nku. 130:3) Yave ozeye wo vo tu asumuki. Okutulolokanga kuna mvevo. (Nku. 86:5) Kiazole, Yave ozeye tezo kieto, ke vingilanga ko vo twavanga mana ke tulendi vanga ko. (Tanga Nkunga 103:12-14.) Ozevo, aweyi tulenda songela vo twalunga vana meso ma Yave?

5. Kuna kwa selo ya Yave, azeyi i nsabi muna kala akwa kwikizi? Ekuma?

⁵ Kuna kwa selo ya Yave, e nsabi muna kala akwa kwikizi i zola. O zola yo vumi weto muna Yave ufwete kala walunga yovo wakondwa twangu. Tusonga vo tu akwa kwikizi avo tukwamanene songa zola kwa mpila yayi kana nkutu vava tutontwanga. (1 Tus. 28:9; Mat. 22:37) Badika diaka e nona kia mpangi tatu tuyikidi kuna lubantiku. Adieyi diabasadisa mu sikila ye kwikizi? Nga e dumbelele kazolanga sakana ko kuna sikola? Nga e toko wazola vo kafusulwiswa e nsoni vana mwelo? Nga e se diadi wazola vo kakatulwa muna salu? Ve. Bazaya wo vo e nkanikinu mia Yave miansongi. Basia e sungididi kiau muna mambu mana malenda yangidika Se diau kuna zulu. O zola kwau muna Yave kwabafila mu kunsia vana fulu kiantete muna nzengo babaka. Muna mpila yayi, basonga vo akwa kwikizi.

6. (a) Ekuma tufwete kadila akwa kwikizi? (b) Aweyi Adami yo Eva bafungila muna diambu ditadidi songa e kwikizi?

⁶ Ekuma yeto awonso tufwete kadila akwa kwikizi? Tufwete kala akwa kwikizi kadi Satana osianga Yave e kitantu, diau dimosi mpe kevanganga kwa ngeye. O mbasi ndioyo wa nkolami wayikitula Satana yovo  “Ntantu” muna mpatu a Edene. Wayivisa e nkumbu a Yave vava kavova vo Nzambi muntu ambi, nkwa loko ye ke Nyadi ambote ko. Diankenda vo Adami yo Eva bayikama Satana yo kolamena Yave. (Etu. 3:1-6) E zingu muna mpatu a Edene malau mayingi kiabavananga mu wokesa o zola kwau muna Yave. Kansi, vava Satana kabavukumuna, o zola kwau ke kwakala diaka kwalunga ko. Vavaika kiuvu kiakaka kifwete vaninua e mvutu: Nga vekala yo wantu besikila ye kwikizi muna Yave wa Nzambi wau vo zola bekunzolanga? Muna mvovo miankaka, nga wantu balenda sikila ye kwikizi? E kiuvu kiaki kiavaninua e mvutu muna lumbu ya Yobi.

7. Mun’owu wa sono kia Yobi 1:8-11, aweyi Yave kamonanga mu kuma kia kwikizi kia Yobi? Aweyi Satana kamonanga mu kuma kia kwikizi kia Yobi?

⁷ Yobi wazinga mu kolo kina Aneyisaele bakala kuna Engipito. Muna kolo kina Yobi kazinganga, ke vakala muntu ankaka ko wasonganga kwikizi nze yandi. Muntu walembi lunga kakala nze yeto. Wavanganga vilwa. Kansi, Yave wazolanga Yobi mu kuma kia kwikizi kiandi. Nanga muna kolo kiakina, Satana waveza Yave yo katikisa e kwikizi kia wantu. Muna kuma kiaki, Yave wamokena yo Satana mu kuma kia Yobi. E zingu kia Yobi kiasonga vo Satana nkwa luvunu. Yave wayambula vo Satana katonta e kwikizi kia Yobi. Yave wakala ye vuvu muna Yobi wa nkundi andi. Muna kuma kiaki, Yave wayambula vo katontwa kwa Satana.—Tanga Yobi 1:8-11.

8. Aweyi Satana katontela Yobi?

⁸ Satana nkwa nsoki ye mvondi a wantu. Satana wafwasa yawonso kakala yau o Yobi, nze mavua mandi, selo yandi yo yivisa e  nkumbu andi. Wavonda mpe wan’andi kumi ana katoma zolanga. I bosi, Satana wayelesa Yobi kimbevo kiangolo, e nitu andi yazala ye mavumbu tuka muna tambi yakuna mbat’a ntu. Muna kuma kia lukendalalu, o nkaz’andi wamvovesa vo kayambula sadila Nzambi, kansiba kimana kafwa. Yobi wazola vo kafwa kwandi. Kana una vo i wau, watatidila e kwikizi kiandi. Kuna kwalanda, Satana wavava ndekwa zankaka muna tonta Yobi. Wasadila wantu tatu ana bakala vo akundi a Yobi. O wantu awaya bayenda kingula Yobi mu lumbu yayingi, kansi ke bamfiaulwisa ko. Vana fulu kia kumfwila e nkenda, bayantika kuntumba. Bamvovesa vo Nzambi wantwasila e mpasi zazi ye katokanenanga kwikizi kiandi ko. Bavova nkutu vo Yobi kimpumbulu kakala ye wafwanukina e mpasi zawonso zambwila.—Yobi 1:13-22; 2:7-11; 15:4, 5; 22:3-6; 25:4-6.

9. Adieyi Yobi kavanga ko muna mpasi kawanana zau?

⁹ Adieyi Yobi kavanga muna mpasi zazi zawonso? Kakala muntu alunga ko. Kuna makasi mawonso, watumba afiaulwisi tatu aluvunu yo vova mambu lembi teka yindula. Watundidika o unsongi wa yandi kibeni ke unsongi wa Nzambi ko. (Yobi 6:3; 13:4, 5; 32:2; 34:5) Kansi, kana nkutu muna ntangw’ampasi, Yobi kayambula sadila Yave wa Nzambi ko. Kakwikila mu luvunu lwa akundi andi ko. Wavova vo: ‘Kilendi kunulungisa ko. Yavana mfwa kikatula ziku kiame oku ngina ko.’ (Yobi 27:5) E mvovo miami misonganga vo Yobi wakala ye kani dia tatidila e kwikizi kiandi kana nkutu nkia diambu dilenda kumbwila. Yobi kayoya ko. Yeto mpe ke tufwete yoya ko.

10. Aweyi winina muna mpaka kafidisa o Satana mu kuma kia Yobi?

¹⁰ Satana diau dimosi mpe kevanganga kwa konso muntu mu yeto. Aweyi winina muna diambu diadi? Satana ovovanga vo kuzolanga Yave wa Nzambi ko, okunyambula muna tanina o moyo aku. Ovovanga mpe vo kutatidila kwikizi kiaku ko. (Yobi 2:4, 5; Lus. 12:10) Aweyi omonanga? E mvovo miami kendeleka mikukendelekanga, ke wau ko? Kansi, yindula e diambu edi: Wau vo Yave okubundanga e vuvu, lau diampwena kekuvananga. Yave oyambulanga vo Satana katonta e kwikizi kiaku, kadi una ye vuvu vo olenda tatidila e kwikizi kiaku yo songa vo Satana nkwa luvunu. Vana ntandu, Yave wasia nsilu vo okusadisa. (Ayib. 13:6) Ekwe lau diampwena tuna diau dia bundwa e vuvu kwa Mfumu a nsema wawonso! Nga obakwidi e kuma e kwikizi kinina o mfunu? E kwikizi kikutusadisanga mu vunisa Satana, velelesa e nkumbu a Se dieto yo yikama kimfumu kiandi. Adieyi tulenda vanga muna tatidila e kwikizi kieto?

11. Adieyi tulenda longoka muna mbandu a Yobi?

¹¹ Mu ‘lumbu yayi yambaninu’ tuzingilanga, Satana mu sakisa kena o bangika e selo ya Nzambi. (2 Tim. 3:1) Aweyi tulenda siamisina e kwikizi kieto? Tulenda longoka mayingi muna mbandu a Yobi. Vitila kawanana ye ntonta, Yobi wateka kumika e kwikizi kiandi muna Yave. Badika mambu tatu tulenda longoka muna mbandu a Yobi mu diambu ditadidi kumika kwikizi kieto.

12. (a) Landila e sono kia Yobi 26:7, 8, 14, adieyi diasadisa Yobi mu kala ye vumi muna Yave? (b) Aweyi tulenda wokesela o vumi weto muna Nzambi?

¹² Yobi wasiamisa o zola kwandi muna Nzambi kadi wavuminanga Yave. Yobi wavaulanga e ntangwa mu tala o nsem’a Yave. (Tanga Yobi 26:7, 8, 14.) Wasivikanga  kikilu vava kamonanga o ntoto, zulu, matuti yo wá e miandazi. Wabakula vo kazaya mayingi ko mu kuma kia nsema. Yobi watoma yangalelanga mpe e mvovo mia Yave. Wavova vo: “Ndutidi lunda mvovo mia nu’andi.” (Yobi 23:12) Yobi wavuminanga Yave yo kunzitisa. Wau vo wazolanga Yave wa Se diandi, wakala yo luzolo lwa kunyangidika. Ediadi diasadisa Yobi mu sikila ye kwikizi muna Yave. Tufwete vanga mana Yobi kavanga. Mayingi tuzeye mu kuma kia nsema lutila nkutu mana bazaya o wantu muna lumbu ya Yobi. Tuna yo Nkand’a Nzambi ukutusadisanga mu toma zaya Yave. Mawonso tulongokanga malenda kutusadisa mu wokesa o vumi weto muna Nzambi. O vumi wau ukutufilanga mu zola Yave, kunlemvokela yo tatidila e kwikizi kieto.—Yobi 28:28.

13-14. (a) Mun’owu wa sono kia Yobi 31:1, aweyi Yobi kasongela o nlemvo? (b) Aweyi tulenda tanginina e mbandu a Yobi?

¹³ Nlemvo wasadisa Yobi mu sikila ye kwikizi. Yobi wazaya wo vo muna kala nkwa kwikizi kafwete lemvokela Yave. Dialudi, konso ntangwa tulemvokelanga Nzambi, dikutusadisanga mu tatidila e kwikizi kieto. Yobi wavanganga mawonso kimana kalemvokela Nzambi muna zingu kiandi kia lumbu ke lumbu. Kasikil’owu, watoma kuyikebanga muna mpila kakadilanga ye akento. (Tanga Yobi 31:1.) Wau vo wakala yo nkaz’andi, wazaya wo vo kalendi songa nzol’a kimakangu ko kwa muntu una vo ke nkaz’andi ko. O unu, tuzingilanga mu nza yazala ye mavangu ma zumba. Nze Yobi, nga ovenganga songa nzol’a kimakangu kwa muntu una vo ke nkaz’aku ko? Nga tuvanganga e ngolo za lembi tala mavangu ma zumba? (Mat. 5:28) Avo tusongele volo lumbu yawonso, tutatidila e kwikizi kieto.

¹⁴ Yobi walemvokelanga mpe Yave muna mpila kabadikilanga e mavua. Wabakula vo avo obundidi e vuvu muna mavua, vilwa wampwena kadi vanga yo tumbwa. (Yobi 31:24,  25, 28) O unu, e nza tuzingilanga yazala ye loko dia nzimbu. Avo tuvangidi e ngolo za kala ye ngindu zasikila mu kuma kia nzimbu ye mavua nze una Nkand’a Nzambi ukutukasakesanga mu vanga, ediadi dikutusadisa mu tatidila e kwikizi kieto.—Nga. 30:8, 9; Mat. 6:19-21.

15. (a) Nki kiasadisa Yobi mu tatidila e kwikizi kiandi? (b) Adieyi dilenda kutusadisa mu simbinina e vuvu kekutuvananga o Yave?

¹⁵ Yobi watatidila e kwikizi kiandi kadi wakala ye vuvu vo Nzambi okunsenda. Wazaya wo vo e kwikizi kiandi mfunu kiakala vana meso ma Nzambi. (Yobi 31:6) Kanele vo mu mpasi kakala, Yobi wakala ye vuvu vo Yave okunsenda. E vuvu kiaki kiansadisa mu tatidila e kwikizi kiandi. Yave wayangalela e kwikizi kia Yobi yo kunsenda kana una vo muntu alembi lunga. (Yobi 42:12-17; Yak. 5:11) Kuna sentu, Yobi otambula nsendo usundidi o wete. Nga una kikilu ye vuvu vo Yave osinga senda e kwikizi kiaku? O Nzambi eto ke sobanga ko. (Mal. 3:6) Avo tusungamene vo Nzambi oyangalelanga e kwikizi kieto, tusimbinina e vuvu kieto kia kusentu.—1 Tes. 5:8, 9.

16. Nkia kani tufwete kala diau?

¹⁶ Kala ye kani dia tatidila e kwikizi kiaku. Ezak’e ntangwa, olenda mona vo ngeye kaka otatidilanga e kwikizi, kansi kuna ngeye mosi ko. Una muna buka kia mafunda ye mafunda ma wantu ana betatidilanga e kwikizi kiau mu nza yawonso. Okala mpe muna buka kia akala ye akento ana basikila ye kwikizi kuna nz’ankulu kana nkutu vava babangikwanga. (Ayib. 11:36-38; 12:1) Yeto awonso tuzolele kala ye kani dia tatidila e kwikizi nze Yobi, ona wavova vo: “Kikatula ziku kiame oku ngina ko.” Yambula vo e kwikizi kieto kiakembelela Yave yakwele mvu.