1. ¿Imanötaq kë cristiänukunaqa llapan shonqunkunawan Jehoväta sirwiyanqanta rikätsikuyashqa?

PENSARISHUN kë cäsukunaman. Escuëlanchö juk shipash panintsik këkanman y profesorna llapan alumnukunata ninman mana alli costumbrinkunata rurëchö yanapakuyänampaq. Y panintsikqa alleqmi musyan, tsë mana alli costumbrikunata Jehovä chikinqanta, tsëmi profesorninta tsë fiestachö mana yanapakunampaq kaqta respëtuwan willan. Juk jövinnam wayin wayin Diospita yachatsikïkar cuentata qokurin, Jehoväpa testïgunkunapita burlakoq estudiaq mayin qateqnin kaq wayichö täranqanta. Mantsallïshu karpis tsë wayipa punkuntam takakurin. Juk wawqitana trabäjunchö patronnin ninman ulikunampaq y mana allita ruranampaq kaqta. Peru trabäjumpita qarquyänampaq kaqta musyëkarpis, tsëta mana ruranampaq kaqta y leykunata respetanqantam patronninta willan. Porqui wawqiqa musyanmi sirweqninkuna honrädu kayänanta Dios munanqanta (Rom. 13:1-4; Heb. 13:18).

2. ¿Ima tapukïkunatataq kë yachatsikïchö contestashun?

² ¿Imanö kayanqantataq kë panintsikkuna y wawqintsikkuna rikätsikuyashqa? Itsa valienti y honrädu kayanqanta nishwan. Peru tsënö kaptimpis, Jehoväta llapan shonqunkunawan sirwiyanqantam masqa rikätsikuyashqa. Llapanmi kallpachakuyashqa Jehoväpa leyninkunata cäsukuyänampaq. Y noqantsikpis Jehovä Diosnintsik kushishqa sientikunantam munantsik. Tsëmi kë tapukïkunata contestashun: Llapan shonquntsikwan Jehoväta sirwiqa, ¿ima ninantaq? ¿Imanirtaq tsëta ruranantsik? Mana alli tiempukunachö llapan shonquntsikwan Jehoväta sirwinapaqqa, ¿imataq yanapamäshun?

3. (1) ¿Imanötaq llapan shonquntsikwan Jehoväta sirwinqantsikta rikätsikuntsik? (2) ¿Imataq tsëta entiendinapaq yanapamantsik?

³ Llapan shonquntsikwan Jehoväta sirwi ninanqa imëkachöpis pë nimanqantsikta cäsukïmi. Hebreu idiömachö tsëpaq parlarqa rikätsikun imapis entëru, llapan y sänu kanqampaqmi. Por ejemplu, Moises escribinqan Leychöqa, israelïtakuna Jehoväpaq pishtashqa ofrendakunata rurarqa, animalkuna sänu kanampaq kaqtam nirqan (Lev. 22:21, 22). * Tsëmi Diospa sirweqninkunaqa, juk animalpa chakin, rinrin y nawin mana kaptinqa pishtashqa ofrendata rurëta puëdiyaqtsu (Mal. 1:6-9). ¿Imanirtaq Jehoväqa llapan shonquntsikwan sirwinantsikta munan? Maslla entiendinapaq këllaman pensarishun. Juk frütata rantirqa manam ismushqata o mana allitaqa munantsiktsu, sinöqa entëruta y sänutam. Jina tsënöllam Jehovä Diosnintsikpis llapan shonquntsikwan sirwinantsikta munan.

4. (1) ¿Imanirtaq Jehoväta sirwinantsikpaqqa imëpis chipyëpa allillata ruranantsiktsu? Willakaramï. (2) Salmus 103:12-14 textu ninqannöpis, ¿imatataq Jehoväqa noqantsikpita shuyarantsu?

⁴ Jutsasapa karmi imatapis pantantsik, peru Jehoväqa manam shuyarantsu llapan shonquntsikwan sirwinäpaqqa chipyëpa allillata imëpis ruranantsikta. Porqui Jehoväqa manam pantanqantsikkunata rikaräkuntsu. Palabran Bibliachömi kënö nin: “Jehovä jutsäkunallata rikaräkuptikiqa, ¿piraq jutsannaq kanman?” (Sal. 130:3). Jehoväqa musyanmi jutsasapa kanqantsikta, tsëmi perdonamantsik (Sal. 86:5). Kikintsikpitapis masmi Jehoväqa reqimantsik, tsëmi rurëta mana puëdinqantsiktaqa mañamantsiktsu (leyi Salmus 103:12-14 *). Tsëqa, ¿imanötaq rikätsikuntsik llapan shonquntsikwan Jehoväta sirwinqantsikta?

5. ¿Imanirtaq Jehovällata kuyanqantsikqa llapan shonquntsikwan sirwinapaq yanapamantsik?

⁵ Jehoväta llapan shonquntsikwan sirwinapaqqa pëta kuyanqantsikmi yanapamäshun. Porqui Jehovällata kuyarqa pruëbakunapa pasarnimpis mana jaqipam sirwishun (1 Crön. 28:9; Mat. 22:37). Punta kaq pärrafuchö ishkë wawqi y juk pani rurayanqanman pensarishun. ¿Imanirtaq paniqa fiestachö këta munarqantsu? ¿Imanirtaq jövin wawqiqa penqakïchö quedanampaq kaqta musyëkarpis yachatsikurqan? ¿Imanirtaq juk kaq wawqiqa trabäjumpita qarquyänampaq kaqta musyëkarpis patronnin ninqanta rurarqantsu? Porqui musyayarqanmi Diospa Leynin mas alli kanqanta y imapitapis masqa Jehovätam kushitsita munayarqan. Jina pëkunaqa manam kikinkunapa munëninkunatatsu puntaman churayarqan, sinöqa Jehoväta kuyarmi imata decidiyanqanchöpis pëta cuentachö katsiyan. Tsëta rurarninmi rikätsikuyarqan llapan shonqunkunawan Jehoväta sirwiyanqanta.

6. (1) ¿Imanirtaq llapan shonquntsikwan Jehoväta sirwinqantsikta rikätsikunantsik? (2) ¿Imanötaq Adanwan Ëvaqa rikätsikuyarqan Jehoväta mana kuyayanqanta?

⁶ ¿Imanirtaq llapan shonquntsikwan Jehoväta sirwinqantsikta cada ünu rikätsikunantsik? Porqui Satanasmi Jehoväpita y noqantsikpita imëpis burlakun. Eden huertachömi juk angel Satanas këman tikrarqan y Satanasqa “Contrakoq” ninanmi. Mana alli gobernanti kanqanta y kikinllapaq imatapis munanqanta nirmi  Jehoväpaq mana allita parlarqan. Tsëmi Adanwan Ëvaqa Satanas ninqanta cäsukur Diospa contran churakäyarqan (Gen. 3:1-6). Eden huertachöqa Adanwan Ëvaqa imëkanöpam Jehoväta kuyayanqanta rikätsikïta puëdiyanman karqan. Peru Satanas ninqanta creiyanqanchömi llapan shonqunkunawan Jehoväta mana kuyayanqanta rikätsikuyarqan. Jina Job kawanqan witsanchöpis Satanasqa nirqanmi, nunakunaqa llapan shonqunkunawan Jehoväta mana sirwita puëdiyanqanta.

7. Job 1:8-11 textu ninqannö, ¿imatataq Jehoväqa Jobpita musyarqan y imatataq Satanasqa Jobpaq nirqan?

⁷ Egiptuchö Israelïtakuna kawayanqan witsanmi Jobqa kawarqan. Tsë tiempuchöqa manam Jobnöqa, pipis llapan shonqunwan Jehoväta sirwirqantsu. Y noqantsiknö jutsasapa nunam karqan. Tsënö kaptimpis Jobtaqa Jehoväqa alläpam kuyaq, porqui llapan shonqunwanmi sirweq. Itsa Satanasqa unëpitana Jehoväta nirqan, nunakunaqa rasumpa kuyar mana sirwiyanqanta. Tsëchi Jehoväqa Satanasta nirqan Job imanö nuna kanqanta kikin rikänampaq. Porqui Diosta Job imanö sirwinqanmi rikätsikurqan Satanasqa ulikoq kanqanta. Tsëchi Satanasqa Jobta pruëbaman churanampaq Jehoväta nirqan. Peru Jehoväqa musyarqanmi Jobqa llapan shonqunwan sirwinqanta, tsëmi permitirqan Satanas pruëbaman churananta (leyi Job 1:8-11 *).

8. ¿Ima pruëbakunawantaq Satanasqa Jobta sufritsirqan?

 ⁸ Satanasqa mana kuyakoq y asesïnum. Mana ankupashpam Jobpa llapan imëkankunata y sirweqninkunata ushakätsirqan, y chunka wamrankunatam wanutsirqan. Jina kikintapis melanëpaq qeshyawanmi sufritsirqan. Tsëmi warminqa alläpa llakikur Jobta kënö nirqan: “¿Jinallaraqku qamqa mana jutsallakur këkanki? ¡Diosta maldecïkur juklla wanukï!”. Awmi, Jobqa wanukïtapis munarqanmi, tsënö karnimpis llapan shonqunwan Jehoväta sirwitaqa manam jaqirqantsu. Tsëmi Satanasqa juknöpana ishkitsita munar kima amïgunkunata utilizarqan. Kë amïgunkunam atska kuti watukayarqan, y yanapayänampaq rantinmi Dios castiguëkanqanta, y sirweqninkunata mana kuyanqanta niyarqan. Hasta mana alli nuna kashqa kaptin tsë llapan mana allikunapa pasëkanqantam niyarqan (Job 1:13-22; 2:7-11; 15:4, 5; 22:3-6; 25:4-6).

9. Imëka desgraciakunapa pasëkarpis, ¿imatataq Jobqa rurarqantsu?

⁹ ¿Imanötaq Job sientikurqan tsë llapan desgraciakunapa pasarnin? Pëqa sentimientuyoq nuna karmi piñakurqan, tsëmi amïgun tukoqkunata mana allipa tratarqan. Tsëpitaqa cuentatam qokurirqan mana allita rurashqa kanqanta, y kikinllaman mas yarpararmi Dios imanö pensanqanta cuentaman churarqantsu (Job 6:3; 13:4, 5; 32:2; 34:5). Tsënö kaptimpis, manam Jehoväta jaqitaqa munarqantsu. Tsëmi amïgun tukoqkuna ulikurkur pëpaq mana allita parlayaptin kënö nirqan: “¡Ama pensayëtsu qamkunata alli ruraqtanö churayänaqpaq kaqtaqa! ¡Wanunqäyaqpis manam Diostaqa jaqishaqtsu!” (Job 27:5). Tsënö nirqa, imakunapa pasarpis mana jaqipa Jehovällata sirwinampaqmi decidïdu këkarqan. Noqantsikpis Jobnömi alleq tsarakïta puëdintsik.

10. Satanas Jobpita ulikurninqa, ¿imatataq rikätsikurqan?

¹⁰ Satanasqa Jobpaq ulikurninqa llapan nunakunapis Diosta rasumpa kuyar mana sirwiyanqantam rikätsikurqan. Porqui vïdantsik peligruchö kaptinqa Diosta sirwita jaqinapaq kaqtam nin (Job 2:4, 5; Rev. 12:10). Satanas tsënö ninqanqa alläpam llakitsimantsik. Peru Jehoväqa musyanmi pëta rasumpa kuyar sirwinqantsikta. Tsëmi permitin Satanas pruëbakunata churamunanta, tsënöpa llapan shonquntsikwan Jehoväta sirwinqantsikta y Satanas ulikoq kanqanta rikätsikunapaq. Jinamampis yanapamänapaqmi Jehoväqa änimantsik (Heb. 13:6). Ciëluchö y Patsachö puëdeq mandakoq Diosnintsik Jehovä yanapamänapaq kaqta musyanqantsikqa, alläpam kushitsimantsik. ¿Imanirtaq llapan shonquntsikwan Jehoväta sirwinantsik? Porqui tsënöpam rikätsikuntsik Satanas ulikoq kanqanta, y Jehovälla alli gobernaq kanqanta. Tsëqa, ¿imataq yanapamäshun llapan shonquntsikwan Jehoväta sirwinapaq? Rikärishun.

11. ¿Imatataq Jobpita yachakuntsik?

¹¹ Kë “ushanan junaqkunachöqa” imëkanöpam Satanasqa Diosta sirwinata jaqitsimënintsikta munan (2 Tim. 3:1). Tsëqa, ¿imataq yanapamäshun llapan shonquntsikwan Diosta sirwir sïguinapaq? Jobpitam yachakïta puëdintsik, porqui pëqa imëka pruëbakunapa manaraq pasarmi, llapan shonqunwan Jehoväta sirwinqanta rikätsikushqa karqan. Rikärishun imakunata rurashqa kanqanta, y tsëpita imata yachakunqantsikta.

12. (1) Job 26:7, 8, 14 textu ninqannö, ¿imatataq Jobqa rurarqan Jehoväta mas kuyanampaq y respetanampaq? (2) ¿Imataq noqantsiktaqa yanapamäshun Jehoväta mas respetanapaq?

¹² Puntataqa Dios imanö kanqanta valoranampaqmi Jobqa kallpachakurqan. Jehovä kamanqankunaman yarpachakunampaqmi tiempunta rakirqan (Leyi Job 26:7, 8,  14 *). Tsëmi, Dios llapan kamanqankunata mana musyarpis, Patsa, ciëlu, pukutë y räyu imanö kamashqa kanqanman pensarnin alläpa espantakurqan. Jina Jehovä yachatsinqankunatapis alläpam valorarqan, tsëmi kënö nirqan: “Llapan nimanqankunatam shonqüchu katsï” (Job 23:12). Puëdeq kanqampitam Jobqa Jehoväta alläpa respetarqan, tsëmi yanaparqan llapan shonqunwan sirwinampaq y mandanqankunata ruranampaq. Tsënöllam noqantsikpis, tiempuntsikta rakinantsik Jehovä kamanqankunaman pensanapaq. Kananqa Dios kamanqankunapitaqa masmi musyantsik, jina Bibliapis yanapamantsikmi Diosta mas reqinantsikpaq. Tsëta ruranqantsikmi yanapamäshun Dios ruranqankunata mas valoranapaq, mas kuyanapaq y mandamanqantsikkunata cäsukunapaq (Job 28:28).

13, 14. (1) Job 31:1 textu ninqannö, ¿imachötaq Jobqa cäsukoq kanqanta rikätsikurqan? (2) ¿Imatataq noqantsikqa Jobpita yachakuntsik?

¹³ Imëkachömi Diosta cäsukunampaq kallpachakurqan. Jobqa musyarqanmi llapan shonqunwan Diosta sirwinampaqqa cäsukoq kanan precisanqanta. Porqui Diosta cäsukushqaqa llapan shonquntsikwan sirwir sïguinapaqmi yanapamäshun. Tsëmi Jobqa, Dios mandakunqankunata cäsukïta procurarqan. Por ejemplu, warmikunata imanö tratanqanchömi cuidädu karqan (Leyi Job 31:1 *). Casädu karninmi musyarqan juk warmikunata enamorëpa tratëqa mana alli kanqanta. Kanan tiempupis imëkachömi rakcha rurëkunata rikätsikuyan. ¿Noqantsikqa Jobnötsuraq cuidakushun mana majantsik kaqkunata enamorëpa mana tratanapaq? ¿Mëchö o imachö karpis oqllanakur ruranakïta munapätsikoqkunata o pornografïata rikätsikayämuptinqa rasllaku juk lädupa ëwakuntsik?  (Mat. 5:28). Cada junaq alleq tsarakurninqa, Jehoväta llapan shonquntsikwan sirwirnin sïguinapaqmi yanapamäshun.

¹⁴ Jehoväta imëpis cäsukurmi, Jobqa wananqanllawan kawarqan. Tsëmi kapunqankunaman confiakï alläpa mana alli kanqanta nirqan (Job 31:24, 25, 28). Kanan tiempu nunakunaqa imëkayoq këllapaqmi yarparäkuyan. Peru noqantsikqa tsë asuntupaq Biblia ima ninqanta cäsukurqa, llapan shonquntsikwan Diosta sirwinqantsiktam rikätsikushun (Prov. 30:8, 9; Mat. 6:19-21).

15. (1) ¿Imataq Jobta yanaparqan Jehoväta llapan shonqunwan sirwinampaq? (2) ¿Imanirtaq Dios änimanqantsik bendicionkunaman yarparänantsik?

¹⁵ Jehovä äninqankunamanmi masqa yarpararqan. Jobqa musyarqanmi mana jaqipa sirwinqanta Jehovä alläpa valoranqanta (Job 31:6). Jina pruëbakunapa pasarnin alli tsarakuptinqa, Dios bendicinampaq kaqmanmi confiakurqan. Tsëmi yanaparqan llapan shonqunwan Diosta sirwir sïguinampaq. Y Jehoväqa alläpam bendicirqan (Job 42:12-17; Sant. 5:11). Y mushoq patsachöpis mas bendicionkunatam chaskinqa. Y noqantsikqa, ¿següruku këkantsik bendicionkunata chaskinapaq kaqta? Awmi, porqui Jehoväqa manam cambiashqatsu (Mal. 3:6). Tsëmi llapan shonquntsikwan sirwinqantsikta alläpa valoranqanman yarpäshun. Y tsëqa shamoq tiempuchö bendicionkunata chaskinapaq kaqman yarparänapaqmi yanapamäshun (1 Tes. 5:8, 9).

16. ¿Imata ruranapaqtaq decidïdu këkänantsik?

¹⁶ Jehoväta llapan shonquntsikwan sirwinapaqmi decidïdu këkänantsik. Itsa höraqa pensashwan japallantsiklla këkanqantsikta. Peru manam japallantsiktsu këkantsik, porqui entëru patsachömi wawqintsikkuna y panintsikkunapis Jehoväta llapan shonqunkunawan sirwiyänampaq kallpachakïkäyan. Jinamampis vïdantsikta peligruman churarpis llapan shonquntsikwan Jehoväta sirwirninqa, unë tiempuchö llapan shonqunkunawan sirweqninkunanömi kashun (Heb. 11:36-38; 12:1). Tsëmi Jobnö Jehoväta llapan shonquntsikwan sirwinapaqqa decidïdu këkänantsik. Y tsëta rurarqa Jobnömi kënö nishun: “¡Wanunqäyaqpis manam Diostaqa jaqishaqtsu!”. Y Jehoväta llapan shonquntsikwan sirwirnin sïguishun.