1. ¿Imaynatam rimamusqanchik kimsan iñiqmasinchikkuna qawachirqaku Jehova Diosman sunqu kasqankuta?

YUYAYMANAY kaykunapi: Sipasllaraq iñiqmasinchiktam escuelapi yachachiqnin ninman estudiaqmasinkunawan kuska Diospa chiqnisqan costumbrekunata ruwanankupaq. Iñiqmasinchikqa yachanmi chaykunataqa Jehova Dios chiqnisqanta, chaymi llampu simillawan yachachiqninta nin chaykunata mana ruwananmanta. Chaymantañataq huk musu iñiqmasinchik wasin-wasin Diosmanta willakuchkaspa yuyarirunman qatiqnin wasipi estudiaqmasin yachasqanta. Chay estudiaqmasinqa asikuqmi Jehova Diospa testigonkunamanta. Iñiqmasinchikqa manchakuq kaspanpas qarinchakuspanmi punkunta takananpaq pasan. Huk taytatañataqmi llamkasqanpi patronnin ninman autoridadkunata llullakunanpaq. Ichaqa llamkayninmanta wischuchikunan kaptinpas, payqa mana manchakuspanmi patronninta nin Diosrayku autoridadkunata kasukunanmanta (Rom. 13:1-4; Heb. 13:18).

2. ¿Ima tapukuykunamantam yachasun hinaspa imanasqa?

² Kimsan iñiqmasinchikkunapa ruwasqankuta yachaspanchikqa, ¿imayna runa kasqankutataq nichwan? Nichwanchá qarinchakuq kasqankuta utaq mana llullakuq kasqankutapas, ¿aw? Ichaqa paykunaqa astawanraqmi qawachirqaku Diosman sunqu kasqankuta. Llapallankum kallpanchakurqaku Diosman sunqu kanankupaq hinaspa kamachikuyninkunata kasukunankupaqpas. Chaywanqa Jehova Diosqa anchatachá kusikurqa. Chaynam ñuqanchikpas munanchik Jehova Dios kusikunanta, ¿aw? Chaymi kay tapukuykunamanta yachasunchik: ¿Ima ninantaq Diosman sunqu kayqa? ¿Imanasqataq Diosman sunqu kayqa ancha allin? ¿Imaynatataq sapakama kallpanchakuchwan Diosman sunqu kanapaq kay tukupay tiempokunapi?

3. (1) ¿Ima ninantaq Diosman sunqu kayqa? (2) ¿Ima rikchanachiytaq yanapawanchik Diosman sunqu kaymanta allinta yachananchikpaq?

³ Diosman sunqu kayqa payllata kuyaymi, payllata yupaychaymi hinaspa munasqanta ruwaymi. Ñawpaq tiempopi Israel runakunaqa chaskisqanku kamachikuyman hinam Jehova Diosman quqku uywakunata, chaykunaqa allinninmi kanan karqa (Lev. 22:21, 22). Diosmanqa manam qunankuchu karqa chakin pakisqa, rinrin qurusqa, ñawsa hinaspa unquyniyuq uywataqa (Mal. 1:6-9). ¿Imaynanpitaq Jehova Diosqa munan imapas qusqanchikqa allin kananta? Kay rikchanachiymi yanapawasunchik chaymanta allinta yachanapaq. Imatapas rantispanchikqa manam munanchikchu ismusqa utaq waqtan kachusqa kanantaqa. Ñuqanchikqa munanchik imapas rantisqanchik allin kanantam. Chaynallataqmi Jehova Diospas munan payta tukuy sunqunchikwan kuyananchikta hinaspa payllaman sunqu kananchiktapas.

4. (1) ¿Mana pantaqraqchu kananchik Diosman sunqu kanapaq? (2) Salmo 103:12-14 nisqanman hinaqa, ¿imatam Jehova Diosqa ñuqanchikmanta yachan?

⁴ Pantaq runa kasqanchikraykum qalaypi pantanchik. Chaynaqa, ¿Diosman sunqu kanapaqqa mana pantaqraqchu kananchik? Manamá, ¿imanasqa? Jehova Dios mana pantasqallanchikta qawasqanraykum, bibliam nin: ‘Dios taytalláy, huchaykuta hinalla yuyaptikiqa, ¿piraq qayllaykipi takyanman?’, nispa (Sal. 130:3). Payqa yachanmi pantaq hinaspa huchallikuq kasqanchikta, hinaspapas payqa pampachawanchikmi (Sal. 86:5). Chaymantapas payqa allintam riqsiwanchik, chaymi yachan imam atisqanchikta hinaspa mana atisqanchiktapas (qaway Salmo 103:12-14). Chaynaqa, ¿imataq yanapawasun Diosta kuyasqanchikta hinaspa payman sunqu kasqanchikta qawachinapaq?

5. ¿Imaynanpitaq kuyakuyqa yanapawanchik Diosman sunqu kanapaq?

⁵ Diosman sunqu kanapaqqa payta kuyayninchikmi yanapawasun. Jehova Dios taytanchik kasqanraykum kuyakuyninchikqa tukuy sunqumanta kanan. Ima sasachakuypi tarikuspapas hinalla Diosta kuyaspanchikqa payman sunqu kasqanchiktam qawachichkanchik (1 Cron. 28:9; Mat. 22:37). Qallariypi rimamusqanchik iñiqmasinchikkunamanta yuyarisun: Paykunaqa manam pinqaypi qipaytaqa munankuchu nitaq llamkayninkumanta qarquchikuytapas. Chaynaqa, ¿imaynanpitaq chaytaqa ruwarqaku? Diospa kamachikuyninkuna allinninkupaq kasqanta yachasqankurayku, hinaspa payta kusichiyta munasqankuraykum. Chaymantapas Diosta kuyasqankum kallpancharqa mana munasqallankuta ruwanankupaq. Chaywanmi qawachirqaku Diosman sunqu kasqankuta.

6. (1) ¿Imaynanpitaq ancha allin sapakama Diosman sunqu kayninchikqa? (2) ¿Imaynatam Adanwan Evaqa qawachirqaku mana Diosman sunqu kasqankuta?

⁶ ¿Imaynanpitaq ancha allin sapakama Diosman sunqu kayninchikqa? Diosmanta hinaspa ñuqanchikmanta satanas llullakunata rimasqanraykum. Diospa huk kaqnin angelninmi Eden huertapi satanasman tikrakururqa. Satanas ninanqa “Diospa contranpi churakuq” ninanmi. Paymi Jehova Diosta pinqayman churarurqa mana allin kamachiq, kikillanpaq munaq hinaspa mana allin ruwaq kasqanta nispan. Llakikunapaqmi Adanwan Evaqa Diospa contranpi churakuruspanku satanasmanña sayapakuyta qallaykurqaku (Gen. 3:1-6). Eden huertapiqa atinmankum karqa tukuy imata ruwaspanku Jehova  Diosta astawan kuyayta. Ichaqa mana tukuy sunqunkumanta Diosta kuyasqankuraykum qipancharurqaku. Jobpa tiemponpipas satanasqa iskayrayanapaq hinam kay tapukuyta ruwarqa: “¿Kanmanchu Diosta kuyasqankurayku payman sunqu runakuna?”, nispa. Huk rimaypiqa nichkarqam: “¿Yaqachu runakunaqa Diosman sunqu kayta atinmanku?”, nispa.

7. Job 1:8-11 nisqanman hinaqa, ¿imaynam Jobqa Diospaq karqa hinaspa imaynataq karqa satanaspaqqa?

⁷ Jobqa kawsarqa israelitakuna Egipto nacionpi kachkaptinkum. Chay punchawkunapiqa manam pi runapas Job hina Diosman sunquqa karqachu. Payqa ñuqanchik hina pantaq hinaspa huchallikuq runam karqa. Chaywanpas Jehova Diosqa kuyarqa payman sunqu kasqanraykum. Satanasqa yaqapaschá ñawpaqtaqa Jehova Diosta nirqaña runakunaqa mana payman sunqu kasqankuta. Chaymi Jehova Diosqa satanasta nirqa Jobpa imayna kawsasqanta qawarinanpaq. Jobqa kawsakuyninwanmi qawachirqa satanas llulla kasqanta. Hinaptinmi satanasqa Diosta hikutarqa makinman Jobta churaykunanpaq, chaynapi mana Diosman sunqu kasqanta qawachinanpaq. Diosñataqmi Jobmanta mana iskayrayarqachu, chaymi satanasta saqirqa sasachakuypi churananpaq (qaway Job 1:8-11).

8. ¿Imaynatam satanasqa Jobta ñakarichirqa?

⁸ Satanasqa mana llakipayakuqmi hinaspa runa wañuchiqmi. Paymi Jobpa tukuy ima kapuqninta chinkarachirqa, serviqninkunata wañurachirqa hinaspapas Jobta pinqaypi churarqa. Chaymantapas chunkan kuyasqan churinkunatam wañurachirqa. Hinaspapas isu unquywanmi Jobta tukurachirqa chakinmanta umankama. Warminpas llumpay llakisqa tarikusqanraykum nirqa Diosta ñakaspan  wañunanpaq. Chaymi Jobqa wañuyllataña munarqa, chayna kachkaspanpas hinallam Diosman sunqu karqa. Chaymantañataqmi satanasqa astawan Jobta hukmanyarachirqa. Jobpa kimsa amistadninkunam payta kallpanchaq rirqaku, ichaqa astawanmi hukmanyarachirqaku. Nirqakum Dios payta ñakarichisqanmanta hinaspa Diosman sunqu kasqantapas Dios mana kaqpaqpas hapisqanta. Nirqakutaqmi Jobqa mana allin runa kasqanrayku chayna ñakarisqanmanta (Job 1:13-22; 2:7-11; 15:4, 5; 22:3-6; 25:4-6).

9. Sasachakuykunapi Job tarikuspanpas, ¿imatam mana ruwarqachu?

⁹ ¿Imaynam Jobqa tarikurqa tukuy chay sasachakuykunawan? Pantaq kasqanraykum piñarikuspan amistadninkunata qaqcharqa, hinaspapas siminpa hapisqantam rimarqa. Chaymantapas payqa mana huchayuqpaqña kasqantam hapikurqa. Chaymi allin ruwaq Jehova Dioslla kasqanta ninanmantaqa pay allin ruwaq kasqanmanta willakurqa (Job 6:3; 13:4, 5; 32:2; 34:5). Sasachakuypi tarikuspanpas Jobqa manam Diostaqa qipancharqachu. Manam amistadninkunapa nisqantaqa kasurqachu. Paymi nirqa: ‘¡Wañunaykamam hinalla Diosman sunqu kasaq!, ima niwasqaykichiktapas manataqmi allinmi nisqaykichikchu’, nispa (Job 27:5, NM). Chayna rimasqanwanmi Jobqa nichkarqa imaña-haykaña kaptinpas payqa hinalla Diosman sunqu kananmanta. Pay hinam ñuqanchikpas kananchik.

10. Jobta satanas nisqanman hinaqa, ¿imatam ñuqanchikmantapas nin?

¹⁰ Jobta satanas nisqanman hinaqa, ¿imatam ñuqanchikmantapas nin? Satanasqa ninmi hawa sunqulla Jehova Diosta kuyasqanchikta, vidanchikta salvananchikrayku Diosta qipanchananchikmanta, hinaspa Diosman sunqu mana kasqanchikmantapas (Job 2:4, 5; Apoc. 12:10). Chaykunawanqa, ¿imaynam tarikunchik? Sunqunchikmi nanan, ¿aw? Ichaqa kaypi piensariy, Jehova Diosqa ñuqanchikmantaqa manam iskayrayanchu. Payqa manam harkakunchu satanas sasachakuykunaman churawananchiktaqa, chaynapi Diosman sunqu kasqanchikta hinaspa satanasñataq llulla kasqanta qawachinapaq. Chaypaqqa Jehova Diosmi yanapawanchik (Heb. 13:6). ¡Ancha kusikunapaqmá Jehova Dios ñuqanchikmanta mana iskayrayasqanqa! ¿Musyakunchikchu imanasqataq Diosman sunqu kayqa ancha allin? Imaña kaptinpas Diosman sunqu kasqanchikwanmi qawachinchik satanasqa llulla kasqanta, qawachinchiktaqmi Jehova Dioslla allin kamachiwaqninchik kasqantapas. Chaynaqa, ¿imata ruwaspataq hinalla Diosman sunqu kachwan?

11. ¿Imatam Jobmanta yachachwan?

¹¹ Satanasqa kay ‘tukupay punchawkunapim’ Diosta yupaychaqkunata llumpay sasachakuykunaman churachkan (2 Tim. 3:1). Chaynaqa, ¿imataq yanapawasun hinalla Diosman sunqu kananchikpaq? Jobpa ruwasqanta qatipakuyninchikmi yanapawasunchik. Payqa manaraq ima sasachakuypipas tarikuchkaspam Jehova Diosman sunqu kasqanta achka kutipi qawachirqaña. Yachasunchikyá imakunata Job ruwasqanmanta hinaspa imaynata qatipakunanchikmantapas.

12. (1) Job 26:7, 8, 14 nisqanman hinaqa, ¿imataq Jobta yanaparqa Jehova Diosta kuyananpaq? (2) ¿Imataq yanapawasun Jehova Diosta astawan kuyananchikpaq?

¹² Diospa unanchasqanpi yuyaymanasqanmi Jobtaqa yanaparqa Jehova Diosta astawan kuyananpaq. Chaypaqqa Jobqa tiempochakurqachá (qaway Job 26:7, 8, 14). Kay pachawan hanaq pacha, puyukunawan llipyakuna imayna kasqanpi yuyaymanaspanmi  Jobqa admirasqallaña tarikurqa, chaykuna imayna kasqanmanta mana sumaqta yachachkaspanpas. Chaymantapas payqa Diosmanta tukuy ima yachasqanmantam anchata kusikurqa, chaymi nirqa: “Rimarisqankunataqa [imakunamantapas] aswanraqmi waqaycharqani”, nispa (Job 23:12). Diospa unanchasqanpi yuyaymanaynin hinaspa payta manchakuyninmi Jobtaqa yanaparqa Diosta astawan kuyananpaq hinaspa munayninta ruwananpaq. Chayqa yanaparqataqmi Diosman sunqu kananpaq. Job hinam ñuqanchikpas tiempochakunanchik Jehova Diospa unanchasqankunapi yuyaymananapaq. Kunan tiempopiqa Jobpa tiemponmantaqa runakunaqa astawanraqmi yachanku tukuy ima kaqkunamantaqa. Diosta allinta riqsinanchikpaqqa kapuwanchiktaqmi biblia. Arí, Diosmanta tukuy ima yachasqanchikqa yanapawasunchikmi payta astawan kuyananchikpaq hinaspa kasukunanchikpaq. Chayqa yanapawasuntaqmi hinalla Diosman sunqu kananchikpaqpas (Job 28:28).

13, 14. (1) Job 31:1 nisqanman hinaqa, ¿imapim Jobqa kasukuq kasqanta qawachirqa? (2) ¿Imaynatam Jobta qatipakuchwan?

¹³ Tukuy imapi Diosta kasukunanpaqmi Jobqa anchata kallpanchakurqa. Jobqa yacharqam Diosman sunqu kananpaqqa kasukuq kananmanta. Ñuqanchikpas sapa kuti Diosta kasukuspaqa astawanraqmi Diosman sunqu kayta munasunchik. Jobqa kawsakuyninpi Diosta kasukunanpaqmi kallpanchakurqa (qaway Job 31:1). Jobqa yacharqam casarasqa kasqanrayku huk warmikunata munapayayqa mana allin kasqanmanta. Kay punchawkunapiqa Diosta mana kasukuqkunam tukuyta ruwanku huchapakuyman wichiykachiwananchikpaq. Chaymi tapukunanchik: “¿Job hina hukkunata mana qawapayanaypaqchu kallpanchakuchkani? Televisionpi, internetpi utaq maypipas qalalla kaqkuna rikuriruptinqa, ¿kallpanchakunichu chaykunamanta chaylla ayqikunaypaq?”, nispa (Mat. 5:28). Sapa punchaw chaykunamanta ayqikusqanchikqa  yanapawasunmi hinalla Diosman sunqu kananchikpaq.

¹⁴ Jobqa Jehova Diostaqa kasukurqataqmi mana kapuqllanpi hapipakuspan. Payqa nirqam chaykunapi hapipakuyqa mana allin kasqanmanta, hinaspa castiganapaq hina kasqanmanta (Job 31:24, 25, 28). Kay punchawkunapipas runakunaqa qullqi maskaymanmi qukurunku. Bibliapa nisqanman hina qullqilla maskayta puntapi mana churaspaqa astawanmi Diosman sunqu kasun (Prov. 30:8, 9; Mat. 6:19-21).

15. (1) ¿Imataq Jobta yanaparqa hinalla Diosman sunqu kananpaq? (2) ¿Imanasqataq yuyarinanchik hamuq tiempopi Jehova Dios tukuy ima quwananchikmanta?

¹⁵ Hamuq tiempopi Jehova Diosmanta tukuy ima chaskinanmantam Jobqa yuyaymanarqa. Jobqa manam iskayrayarqachu Dios payman sunqu kasqanta allinpaq hapisqanmanta (Job 31:6). Sasachakuypi tarikuspanpas Jobqa yacharqam Jehova Dios qipakunata bendecinanmantaqa, chaychá yanaparqa hinalla Diosman sunqu kananpaq. Jehova Diosqa Jobmantaqa ancha-anchata kusikurqa, chayraykum achkanpi tukuy imata quykurqa (Job 42:12-17; Sant. 5:11). Aswanraqchá Jobqa hamuq tiempopiqa achkanpi tukuy imatapas chaskinqa. ¿Imatam nichwan ñuqanchikmanta? ¿Ñuqanchikpas mana iskayrayaspachu suyachkanchik payman sunqu kasqanchikrayku pay tukuy ima quwananchikmanta? Diosqa nisqankunataqa ruwanqapunim (Mal. 3:6). Jehova Dios payman sunqu kasqanchikta allinpaq hapisqantam yuyarinanchik. Chayqa yanapawasunmi hamuq tiempopi Jehova Dios tukuy ima quwananchikmanta mana iskayrayananchikpaq (1 Tes. 5:8, 9).

16. ¿Imapaqmi anchata kallpanchakunanchik?

¹⁶ Anchatayá kallpanchakusun hinalla Diosman sunqu kananchikpaq. Wakinpiqa ichapas sapallanchik chaypaq kallpanchakusqanchikta nichwan, manam sapallanchikchu kachkanchikqa. Enteron pachapi iñiqmasinchikkunapas anchatam kallpanchakuchkanku hinalla Diosman sunqu kanankupaq. Chaymantapas Jehova Diosqa ñawpaq tiempopi payman sunqu kaqkunata hinachá qawawasun (Heb. 11:36-38; 12:1). Llapallanchikyá Jobta qatipakusunchik, hinaspayá pay hina nisunchik: ‘¡Wañunaykamam hinalla Diosman sunqu kasaq!’, nispa. Chaynaqa, Jehova Diosman sunqu kasqanchikwanyá hinalla payta hatunchasun.