1. Xana Timboni tizrazru ta Yehovha leti tlhamuxeliwiki ka yava ledzri ti yimise kuyini na Yehovha?

YANAKANYA hi swiyimu leswizrazru swi khumbaka Timboni ta Yehovha. 1) Siku dzrin’wana, na xin’hwanyatana xa kukazri xi li xikole, prisori a hlaye leswaku vadondzri hinkwavu lava nga kone ku djuleka va kumeka a ku tlangeleni ka feriyadu dzra kukazri. Hi ku tiva leswaku feriyadu ledzri a dzri mu nyonxisi Xikwembu Nkulukumba, xin’hwanyatana xi yangule prisori hi xitxhavu xi ku a xi na ku kumeka. 2) Djaha dzrin’wana ledzri nga ni tingana a dzri li kazri dzri zrezra hi muti ni muti. Dzri gungula leswaku mun’we wa lava dondzraka na dzrone xikole a tsrhama ka muti lowu landzrelaka. A a li mani? I mun’we a nga sama a poyila Timboni ta Yehovha. Kambe djaha ledzri dzri ye ka muti wolowo dzri ya gongondzra. 3) Siku dzrin’wana, nuna mun’wana lwa tizraka a nga titsretsri akuva a disa ndangu a zrumiwe hi xefe wakwe kuva a tsrala mintxhumu ya ku hemba ka mabuku ya komponi kumbe a yentxa ntxhumu lowu tsimbisiwaka hi nawu. Nambi leswi a swi ta mu luzisa ntizro, nuna lweyi a byele xefe leswaku a nge na ku swi kota ku hemba nakone a ta landzra nawu hikusa Xikwembu Nkulukumba a djula leswaku malandzra yakwe ma dumbeka.​—Ro 13:1-4; Hb 13:18.

2. Hi swini swivutiso leswi hi taka bula ha swone, nakone ha yini?

² Hi dzrini tsrhamela ledzri u dzri vonaka ka vhanu lavazrazru? U nga ha vona matsrhamela ya ku siyana, ya ku fana ni xixixi ni ku khanela ntiyiso. Kambe tsrhamela ledzri ngopfu-ngopfu dzri hatlaka dzri xiyeka i wudumbeki. Mun’wana ni mun’wana wa lavazrazru a kombise leswaku awa dumbeka ka Yehovha. Mun’wana ni mun’wana a yala ku tlula milawu ya Xikwembu Nkulukumba. Wudumbeki hi byone byi susumetelaka vhanu volavo ku yentxa leswi tlhamuxeliwiki la henhla. Yehovha handle ka ku ganaganeka awa nyonxa hi mun’wana ni mun’wana wa vone hi mhaka ya ku dumbeka kwavu. Na hine hi djula ku nyonxisa Tatana wezru wa le tilweni. Xileswo, a hi buleni hi swivutiso leswi: I yini wudumbeki? Ha yini hi fanela ku dumbeka? Nakone hi nga tiyisa hi ndlela yini ku tiyimisela kwezru ka ku hlayisa wudumbeki a minkameni leya ku kazrata?

3. a) I yini wudumbeki? b) Hi swini swikombiso leswi khanyisaka leswaku hi djula mintxhumu leyi heleliki, yi hetisekiki kumbe leyi kalaka yi nga kiyeleliwi ha ntxhumu?

³ Loko dzri tizriseliwa ku khanela hi hine swanga vatizreli va Xikwembu Nkulukumba, zritu wudumbeki dzri tlhamuxela leswaku hi zrandzra Yehovha hi mbilu hinkwayu nakone hi namazrela ka yene swanga Mhunu. Xileswo, hi zrangisa ku zrandzra ka Yehovha ka swiboho hinkwaswu leswi hi swi yentxaka. Vonanyana matizrela ya zritu ledzri a Bibeleni. Zritu “wudumbeki” dzri ni ntlhamuxelo lowu: lexi heleliki, lexi hetisekiki kumbe lexi nga kiyeleliwiki ha ntxhumu. Hi xikombiso, leswi va-Israyele a va nyika Yehovha switlhavelo swa swihazri, Nawu a wu ku swihazri swoleswo a swi fanele ku va leswi hetisekiki. * (Lv 22:21, 22) Vhanu va Xikwembu Nkulukumba a va nga pfumeleliwi ku nyikela xihazri xa ku khuta, xa ndleve yin’we kumbe xa ku fa tihlo; nakone a va nga fanelanga ku nyikela xihazri xa ku vabya. Yehovha a a djula leswaku xihazri xi va lexi heleliki, xi hetisekiki kumbe xi nga kiyeleliwi ha ntxhumu. (Mlk 1:6-9) Hi nga swi twisisa leswaku ha yini Yehovha a djula mintxhumu leya ku hetiseka kumbe leyi heleliki. Loko hi xava ntxhumu wa ku fana ni handzru, buku kumbe xitizro, hi wu djula na wu helelile, wu hetisekile kumbe wu nga kiyeleliwi ha ntxhumu. A hi nge xavi handzru wa ku bola, buku dzra ku handzruka kumbe xitizro xa ku kiyeleliwa hi mapesa. Yehovha a titwisa xiswoswo hi lizrandzru ledzri hi mu kombaka dzrone, kumbe ku dumbeka kwezru. Ku djuleka dzri va ledzri heleliki, ledzri hetisekiki kumbe dzri nga kiyeleliwi ha ntxhumu.

4. a) Ha yini swi koteka ku va mhunu lwe a nga hetisekangakiki a dumbeka? b) Hi ku ya hi Amapsalma 103:12-14, i yini leswi Yehovha a swi laviselaka ka hine?

⁴ Swi li hi byeliwa leswaku ku djuleka hi va lava hetisekiki akuva hi ta kota ku dumbeka? Phela, swi nga yentxeka hi tivona na hi li kule ni ku hetiseka kumbe na hi li lava taliki hi swihoxo. Yanakanya hi swivangelo swibidzri leswi hi yentxaka hi nga faneli ku txhava. Xa ku sungula, Yehovha a nga tsrhami hi ku langusa swihoxo swezru. Zritu dzrakwe dzri li: ‘Loko wene, Yahi, u tsrotsra wusomboloki, i mani, we Hosi, lwa taka yima xana?’ (Ps 130:3) Awa swi tiva leswaku hi vhanu va ku kala ku hetiseka ni leswaku ha doha, xileswo a hi dzrivalela a nga pimeli. (Ps 86:5) Xa wubidzri, Yehovha awa ku tiva lomu hi gamelaka kone, nakone a nga laviseli swa ku tlula leswi hi nga swi kotaka. (Dondzra Amapsalma 103:12-14.) Kutani ke, hi nga swi kotisa kuyini ku va lava heleliki, lava hetisekiki, kumbe lava nga kiyeleliwikiki ha ntxhumu mahlweni kwakwe?

5. Xana lizrandzru dzri ma pfunisa kuyini malandzra ya Yehovha ku kombisa wudumbeki?

⁵ Lexi pfunaka malandzra ya Yehovha ku kombisa wudumbeki i lizrandzru. Lizrandzru dzrezru ha Xikwembu Nkulukumba, ku tinyiketela kwezru ka minkama hinkwayu swanga Tatana wezru wa le tilweni, ku fanela ku tsrhama na ku helelile, ku hetisekile kumbe ku nga kiyeleliwi ha ntxhumu. Hi kombisa wudumbeki loko lizrandzru dzrezru dzri tsrhama na dzri li xitanu, nambi loko hi dzringiwa. (1Mk 28:9; Mt 22:37) Tlhela u yanakanya hi Timboni letiya tizrazru leti tlhamuxeliwiki a ku sunguleni ka xidondzro lexi. Ha yini ti hanyisa xileswo? Xana a xin’hwanyatana lexiya xo swi nyenya ku tlanga a xikole, kumbe djaha ledzriya dzro zrandzra ku famba dzri danisiwa makaya ka vhanu, kumbe mulumuzana lwiya o djula ku pswheliwa hi pawu? Nikutsrongo. Ku hambana ni swoswo, va swi tiva leswaku Yehovha a ni milawu ya ku lulama, nakone mimpimiso yavu yo va byela ku yentxa leswi nyonxisaka Tatana wavu wa le tilweni. Lizrandzru ledzri va nga nadzru ha Yehovha dzri va susumetela ku mu zrangisa ka swiboho leswi va swi yentxaka. Hi ndlela leyo va kombisa wudumbeki byavu hi mintizro.

6. a) Ha yini u fanela ku kombisa wudumbeki? b) Xana Adamu na Evha va hlulekise kuyini ku kombisa wudumbeki?

⁶ I yini lexi yentxaka leswaku wudumbeki byi va bya lisima dzrikulu swa ku za swi djula kuva mun’we ni mun’we wezru a byi kombisa? Swa djuleka kuva u kombisa wudumbeki hikusa Sathana a pfuxe mphika-makaneta ka Yehovha ni le ka wene. Ntsrumi yoleyo ya nkanu yi tiyentxe Sathana, kumbe “Mukaneti”, kole ntsrhaku a xizrambeni xa le Edeni. Yi ntxhimise vito ledzrinene dzra Yehovha hi ku hlaya leswaku Xikwembu Nkulukumba i Mufumi wa ku biha, lwa kokelaka kwakwe ntsena ni lwa kanganyisanaka. Ya ku biha hi leswaku Adamu na Evha va yime na Sathana, va pfukela Yehovha. (Gn 3:1-6) Leswi a va hanyisa xiswone le Edeni a swi va nyike mikhandlu ya ku tala swinene ya ku tiyisa lizrandzru dzravu ha Yehovha. Kambe loko Sathana a pfuxe mphika-makaneta, lizrandzru dzravu a dzri nga ha li dzrone ledzra ku helela, dzra ku hetiseka kumbe ledzra ku kala dzri nga kiyeleliwi ha ntxhumu. Ku tlakuke xivutiso ximbeni: Xana a ku ta kumeka vhanu lava taka tsrhama na va dumbekile ka Yehovha Xikwembu Nkulukumba hi leswi va mu zrandzrisaka xiswone? Hi mahlayela man’wana, xana vhanu va nga swi kota ku kombisa wudumbeki? Ku tlakuke xivutiso lexo a mhakeni ya Yob.

7. Hi ku ya hi ntlhamuxelo wa Yob 1:8-11, Yehovha a a hambanise kuyini na Sathana ka leswi a a byi vonisa xiswone wudumbeki bya Yob?

⁷ Yob a hanye a masikwini lawa va-Israyele a va li a Egipta. Nkameni lowo a ku nge na mhunu wa wudumbeki bya ku fana ni bya Yob. Kambe, ku fana na hine, Yob a a nga hetisekanga. A a yentxa swihoxo. Nambitanu, Yehovha a a mu zrandzra Yob hi kola ka wudumbeki byakwe. Swi voneka ingiki Sathana kutani a a tlhontlhe Yehovha mayelanu ni wudumbeki bya vhanu. Kutani ke, Yehovha a byele Sathana leswaku a lavisisa Yob hikusa mahanyela yakwe hinkwawu a ma kombisa  leswaku Sathana i muhembi! Sathana a kombele akuva a tsrhikiwa a kambela wudumbeki bya Yob. Leswi Yehovha a a swi tiva leswaku Yob i munghanu wakwe wa ku dumbeka, a tsrhike Sathana a ya mu dzringa.​—Dondzra Yob 1:8-11.

8. Xana Sathana a mu hlaselise kuyini Yob?

⁸ Sathana a ni nsele nakone i mudlayi. A hlasele Yob, a mu tekela mintxhumu hinkwayu leyi a a tihanyisa ha yone, a mu dlayela malandzra yakwe, a va a mu danisa mugangeni. Handle ka leswo, a hlasele ndangu wa Yob, a mu dlayela vanakwe va khume lava a a va zrandzra swinene. A ku i switsrongo, a gama a txhela Yob mavabyi ya mazrumba ya ku vavisa ngopfu a mizrini hinkwawu, ku sukela nhlokweni ku ya tlhasa milengeni. Nsati wa Yob a a tlimbeke mbilu lakakuva a nga ha xi tivi ni xa ku yentxa. A byele Yob a ku swa yampswa a tsrhika hinkwaswu, a zruka Xikwembu Nkulukumba, a tifela. Nambi Yob a a swi navela ku fa, kambe a ha tame a hlayisa wudumbeki. Kutani Sathana a txintxa mabela. A tizrise vavanuna vazrazru lava a va li vanghanu va Yob, lava yiki va ya mu pfuxela. Nambi leswi va hetiki masiku na Yob, a va mu txhavelelanga. Ku hambana ni swoswo, ve sungula ku mu bukutela hi mazritu na va nga mu tsretsreleli. Va te Xikwembu Nkulukumba hi yene lweyi a mu tiseliki tinxanisa nakone a a nge na mhaka ni wudumbeki byakwe. Va tlhele va ku i makhate ka Yob hi leswi a a li mhunu wa ku biha!​—Yb 1:13-22; 2:7-11; 15:4, 5; 22:3-6; 25:4-6.

9. Nambi loko a kumana ni tinxanisa, Yob a nga pfumelanga ku yentxa yini?

⁹ Xana Yob a yentxe yini a mahlweni ka tinxanisa hinkwatu leto? Leswi na yene a a nga hetisekanga, hi ku kwata a bongele vatxhaveleli lavaya va madzrimi, a za hlaya mintxhumu leyi a nga gama a pfumela leswaku i ya ku phunta. A te a a lulame ngopfu ku tlula Xikwembu Nkulukumba. (Yb 6:3; 13:4, 5; 32:2; 34:5) Kambe, nambi loko a li ka xiyimu xa ku bindzra swinene, Yob a nga pfumelanga ku komba nhlana Yehovha, Xikwembu Nkulukumba. A nga pfumelanga madzrimi ya vanghanu vakwe va wukanganyisi. A te: “Ka mine a swi twali ku mi hlaya lava lulamiki! Ku kondzra ni fa, ni nga ka ni nga tsrhiki wudumbeki byanga!” (Yb 27:5, NM) Mazritu wolawo i ya lisima dzrikulu hikusa ma komba leswaku Yob a a djula ku tama a dumbeka nambi swo yini. Na hine hi nga yentxa leswi fanaka.

10. Xana u nghena kwini a mhakeni leyi Sathana a yi pfuxiki mayelanu na Yob?

¹⁰ Ni namunhla, Sathana a hi lumbeta swa ku fana. Xana wene u nghena kwini a mhakeni leyi pfuxiwiki hi Sathana mayelanu na Yob? Phela, Sathana a li wene a wu mu zrandzri hi ntiyiso Yehovha, Xikwembu Nkulukumba, nakone u ta tsrhika ku mu tizrela hi ku lwela ku tihuluxa, mfuzri wo hemba loko u ku wa dumbeka! (Yb 2:4, 5; Mpf 12:10) Xana u titwisa kuyini loko u yingela leswo? Swa vavisa, a hi swone? Kambe, pimisa hi leswi: Yehovha a ku dumba ngopfu lakakuva a ku nyika mukhandlu wa ku hlamalisa. Yehovha a pfumelela Sathana a dzringa wudumbeki byaku. Yehovha awa dumba leswaku u nga swi kota ku hlayisa wudumbeki ni ku pfunisa ku kombisa leswaku Sathana i muhembi. Handle ka leswo, a dumbisa ku ku pfuna ku yentxa tanu. (Hb 13:6) Vona ndjombo leyo ya ku dumbiwa hi Hosi ya Tilo ni Misava! Xana wa swi vona leswaku ha yini wudumbeki byi li bya lisima dzrikulu? Wudumbeki byi hi pfumelela ku phikisa madzrimi ya Sathana ni ku basisa vito ledzrinene dzra Tatana wezru hi va hi seketela mafumela yakwe. Xana hi nga swi kotisa kuyini ku tama hi hlayisa wudumbeki?

11. I yini leswi hi nga swi dondzraka ka xikombiso xa Yob?

¹¹ Sathana a ya a xi hisisa loko a hlasela malandzra ya Yehovha ‘a masikwini ya wugamu’ ya namunhla, lawa ma taliki hi swikazratu. (2Tm 3:1) A minkameni yoleyo ya ku pfumala dumbo, xana hi nga titiyisa hi ndlela yini akuva hi hlayisa wudumbeki byezru? Ni kola hi nga dondzra swinyingi ka xikombiso xa Yob. Na Yob a nga si na dzringiwa, a a li ni nkama wa ku leha swinene na a kombisa wudumbeki. Yanakanya hi mintxhumu yizrazru  leyi hi nga yi dondzraka ka yene mayelanu ni ku titiyisa akuva hi kota ku hlayisa wudumbeki byezru.

12. a) Hi ku ya hi laha swi hlayiwiki hakone ka Yob 26:7, 8, 14, Yob a hlakulele xitxhavu ni xihlonipho ka Yehovha hi ndlela yini? b) Hi nga yi tatisa kuyini mbilu yezru hi ku txhava Yehovha?

¹² Yob a tiyise lizrandzru dzrakwe ha Xikwembu Nkulukumba hi ku hlakulela xitxhavu ka Yehovha. Yob a hete nkama na a hlalela swihlamaliso swa ntumbuluku wa Yehovha. (Dondzra Yob 26:7, 8, 14.) A hlamale yi nga txhayi loko a yanakanyisisa hi misava, tilo, matlavi ni ku dzruma ka tilo, kambe a pfumelile leswaku leswi a a swi tiva hi ku kula ka ntumbuluku a swi nga nyawuli. A tlhele a kombisa leswaku a a txhava mazritu ya Yehovha. Yob a hlaye leswi hi mazritu ya Xikwembu Nkulukumba: ‘Ni bekisile a timhaka ta nomu wakwe.’ (Yb 23:12) Ndlela leyi Yob a a txhava a tlhela a hlonipha Yehovha ha yone yi mu khumbe ngopfu, lakakuva yi mu yentxe a zrandzra Tatana wakwe a tlhela a navela ku mu nyonxisa. Xileswo, ku tiyimisela ka Yob ka ku hlayisa wudumbeki byakwe ku ye ku kula. Na hine hi fanela ku tekelela Yob. Hi tiva swinyingi ngopfu ku tlula leswi vhanu a va swi tiva a masikwini ya Yob mayelanu ni swihlamaliso swa ntumbuluku. Handle ka leswo, hi ni Bibele hinkwadzru ledzri huhuteliwiki akuva dzri hi pfuna ku tiva ntiyiso ha Yehovha. Hinkwaswu leswi hi swi dondzraka swi nga hi pfuna ku tata mbilu yezru hi ku txhava Yehovha. Lanu-ke ndlela leyi hi mu txhavaka ni ku mu hlonipha ha yone Yehovha yi ta hi susumetela ku mu zrandzra hi va hi mu yingiseta, hi tlhela hi kulisa ku navela kwezru ka ku yenta ka ku hlayisa wudumbeki.​—Yb 28:28.

13-14. a) Hi laha Yob 31:1 yi swi kombaka hakone, Yob a kombise hi ndlela yini leswaku awa yingiseta? b) Hi nga xi tekelelisa kuyini xikombiso xa Yob?

¹³ Yob a titiyise akuva a hlayisa wudumbeki byakwe hi ku yingiseta minkama hinkwayu. Yob a a swi tiva leswaku wudumbeki byi djula leswaku mhunu a yingiseta. Ku hlaya ntiyiso, ku tsrhama hi ku yingiseta swi tiyisa ku tiyimisela kwezru ka ku hlayisa wudumbeki. Yob a lwele ku yingiseta Xikwembu Nkulukumba a wuton’wini byakwe bya siku ni siku. Hi xikombiso, a a tivonela a mahanyeleni yakwe ni va zrambu dzra xisati. (Dondzra Yob 31:1.) Swanga mhunu lwa tekiki, a a swi tiva leswaku a swi nga li swone ku navela  wansati wini na wini handle ka nkatakwe. Namunhla, hi hanya ka misava leyi tsrhamaka hi ku hi dzringa hi swa tinkuku. Ku fana na Yob, xana ke ha yala ku navela mhunu wini na wini lweyi hi kalaka hi nga txhatanga naye? Xana na hine hi ta yala ku hlalela swifaniso swa xambya kumbe swa ku navetisa swa tinkuku swa muxaka wini na wini? (Mt 5:28) Loko hi tsrhama hi ku tikhomisa xileswo siku ni siku, hi ta titiyisa akuva hi hlayisa wudumbeki.

¹⁴ Yob a tlhele a yingiseta Yehovha ka ndlela leyi a a yi vona ha yone mintxhumu leyi vonekaka. Yob a swi vonile leswaku loko a o dumba wukosi byakwe, anha a ta yentxa xihoxo lexikulu lexi faneliwaka hi xikhatiso. (Yb 31:24, 25, 28) Namunhla, hi hanya ka misava leyi zrandzraka mali ni leswi xaviwaka ha yone. Loko hi txutxela ku dzringanisela a timhakeni ta mali ni ta mintxhumu leyi xaviwaka ha yone, hi ta tiyisa ku tiyimisela kwezru ka ku hlayisa wudumbeki.​—Pr 30:8, 9; Mt 6:19-21.

15. a) Yob a pfuniwe ku hlayisa wudumbeki byakwe hi ku dumba leswaku a a ta va ni hakelo dzrini? b) Ha yini swi nga hi pfunaka ku tsrhama na hi dzrimuka ku lavisela loku Yehovha a hi nyikaka kone?

¹⁵ Yob a hlayise wudumbeki byakwe hi ku tsrhama hi ku dzrimuka leswaku Xikwembu Nkulukumba a a ta mu hakela. A a kholwa leswaku ka Xikwembu Nkulukumba wudumbeki byakwe a byi li mhaka ya lisima. (Yb 31:6) Nambi leswi a kumaniki ni mindzringo, Yob a a kholwa leswaku Yehovha hi wugamu a a ta mu hakela. Ku dumba koloko handle ka ku ganaganeka ku mu pfune ku tama a womelela ka wudumbeki byakwe. Yehovha a nyonxe ngopfu hi wudumbeki bya Yob lakakuva a mu hakele hi ku hindzra nambi leswi a a ha li mhunu wa ku kala a nga hetisekanga! (Yb 42:12-17; Yk 5:11) Handle ka leswo, ka ha ta swin’wana a mavokweni ya Yob. Xana na wene wa kholwisisa leswaku Yehovha a ta ku hakela loko u dumbeka? Xikwembu xezru a xi txintxanga. (Mlk 3:6) Loko hi dzrimuka leswaku ka Yehovha wudumbeki byezru i mhaka ya lisima, hi nga kota ku tsrhama na hi li ni ku lavisela ka wumundzruku lebyi hlamalisaka a timbilwini tezru.​—1Te 5:8, 9.

16. I yini leswi hi fanelaka ku tiyimisela ku swi yentxa?

¹⁶ Hi leswo ke, tama u ya mahlweni u hlayisa wudumbeki byaku! Minkama yin’wana, u nga ha titwa ingiki u ta fa hi ku lunga ka misava leyi, kambe u nga ka u nga vi wuswaku lwa hlayisaka wudumbeki. U ta va kun’we ni vahlayisi va wudumbeki va ntsrandzra-vahlayi lava yimiki va ku nde misaveni hinkwayu! Nangweso, u ta nhingena ntlaweni wa vavanuna ni vavasati va lipfumelo lava hlayisiki wudumbeki a minkameni leyi khalutiki, nambi loko va txhaviseliwa hi lifu. (Hb 11:36-38; 12:1) Ingiki hinkwezru hi nga tiyimisela ku fana na Yob, lwa tiki: “Ni nga ka ni nga tsrhiki wudumbeki byanga!” Nakone ingiki wudumbeki byezru byi nga twalisa Yehovha hi la ku nga helikiki!