Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO CAKWIIYA 6

Amuzumanane Kusyomeka!

Amuzumanane Kusyomeka!

“Kusikila ndikafwe, tandikaleki kusyomeka pe!”—JOB. 27:5.

LWIIMBO 34 Kweenda Kamutakwe Kampenda

IZILI MUCIBALO *

1. Ino mbuti Bakamboni ba Jehova botatwe ibaambwa mumuncali mbobakazumanana kusyomeka kuli Jehova?

AMWEEZYEEZYE bukkale botatwe ibujatikizya Bakamboni ba Jehova. (1) Mwana musimbi uli kucikolo ciindi bayi nobaambila basicikolo boonse kuti batole lubazu mukusekelela buzuba bwakulyookezya. Mwana ooyu ulizyi kuti kusekelela ooku takumukkomanisyi Leza, aboobo munzila yabulemu wakaka kutola lubazu. (2) Musankwa uucili mukubusi uujisi nsoni ulakambauka kuŋanda aŋanda. Mpoonya wayeeya kuti muntu umwi ngobaiya limwi acikolo comwe ukkala aŋanda iitobela, sicikolonyina ooyu wakali kubafwubaazya Bakamboni ba Jehova ciindi cimwi. Pele imukubusi uujisi nsoni ooyu waunka aŋanda eeyo akukonkomona amulyango. (3) Mwaalumi ubeleka canguzu kutegwa ajane ziyandika zyamukwasyi wakwe, mpoonya bumwi buzuba bapati bamulimo bamwaambila kucita cintu cimwi munzila yakutasyomeka naa iitazumizyidwe. Nokuba kuti cilakonzya kupa kuti mulimo wakwe umane, mwaalumi ooyu wapandulula kuti weelede kusyomeka alimwi akutobela mulawo nkaambo ncencico Leza ncayanda kubabelesi bakwe.—Rom. 13:1-4; Heb. 13:18.

2. Ino tulalanga-langa mibuzyo nzi, alimwi nkaambo nzi?

2 Ino mbube nzi mbomwabona mubantu aaba botatwe? Mulakonzya kubona bube bunji, mbuli busicamba. Pele bube bumwi ibulibonya kapati alimwi ibuyandika kapati, nkusyomeka. Umwi aumwi akati ka Bakamboni aaba botatwe wakatondezya kusyomeka kuli Jehova. Boonse botatwe bakakaka kusotoka zyeelelo zya Leza. Kusyomeka kwakapa bantu aaba kubweza ntaamu njobakabweza. Cakutadooneka Jehova wakamukkomanina umwi aumwi akaambo kakutondezya bube bwakusyomeka. Mbubwenya buyo, andiswe tuyanda kumukkomanisya Taateesu uuli kujulu. Aboobo atubandike mibuzyo eeyi yotatwe: Ino kusyomeka caamba nzi? Nkaambo nzi ncotuyandika bube oobu bwakusyomeka? Mbuti mbotukonzya kuyumya makanze eesu aakuzumanana kusyomeka muziindi eezyi zikatazya?

INO KUSYOMEKA CAAMBA NZI?

3. (a) Ino kusyomeka caamba nzi kulindiswe? (b) Nzikozyanyo nzi zikonzya kutugwasya kumvwisya ncocaamba kusyomeka?

3 Caboola kulindiswe tobabelesi ba Leza, kusyomeka caamba kumuyanda camoyo woonse alimwi akulyaaba cakutazungaana kuli Jehova, kubikka kuyanda kwakwe mubusena bwakusaanguna muzintu zili zyoonse nzyotuyandika kusala. Atulange-lange ibbala lyakusyomeka mbolibelesyegwa mu Bbaibbele. Mu Bbaibbele, ibbala lya Chihebrayo ilyakasandululwa kuti “kusyomeka” lyaamba cintu cimaninide, naa citajisi kampenda. Mucikozyanyo, bana Israyeli bakali kutuula zituuzyo zyabanyama kuli Jehova, alimwi Mulawo wakali kwaamba kuti banyama tiibakeelede kuba akampenda. * (Lev. 22:21, 22) Bantu ba Leza tiibakali kuzumizyigwa kutuula munyama iwatakajisi kuulu, kutwi, naa liso; alimwi tiibakeelede kutuula munyama uuciswa. Jehova wakali kuyanda kuti munyama kakkwene, kataciswi, naa kanyina kampenda. (Mal. 1:6-9) Tulakonzya kumvwisya kaambo Jehova ncabikkila maano kapati kujatikizya kubula kampenda naa kumaninina. Ciindi notuyanda kuula cintu cimwi, ambweni mucelo, bbuku, naa cibelesyo, inga tiitwayanda kuula mucelo uutali kabotu, bbuku litajisi mapeeji aamwi naa cibelesyo icitajisi zibeela zimwi. Tuyanda ceeco icikkwene naa icinyina kampenda. Jehova mbwalimvwa oobo ciindi notumuyanda alimwi akumusyoma. Tweelede kucita oobo cakumaninina naa kakunyina kampenda.

4. (a) Nkaambo nzi muntu uutalondokede ncakonzya kusyomeka? (b) Kweelana alugwalo lwa Intembauzyo 103:12-14, ncinzi Jehova ncalangila kulindiswe?

4 Sena tweelede kuyeeya kuti tuyandika kulondoka buya kutegwa katusyomeka? Peepe. Kayi tatulondokede alimwi tulalubizya ziindi zinji. Amulange twaambo tobilo ncotuteelede kulimvwa boobo. Kakusaanguna, Jehova tabikkili maano kuzibi zyesu. Ijwi lyakwe litwaambila kuti: “Ikuti nooli kulanga zinyonyoono, O Ja, ino nguni, O Jehova, uukonzya kwiima?” (Int. 130:3) Ulizyi kuti tuli bantu batalondokede aboobo ulatulekelela cabuuya. (Int. 86:5) Kabili, Jehova ulikuzyi kulezya kwesu alimwi talangili kuti tucite zintu zinji kwiinda aali zyeezyo nzyotukonzya kucita. (Amubale Intembauzyo 103:12-14.) Aboobo ino muunzila nzi motukonzya kumaninina, kakunyina kampenda mumeso aakwe?

5. Kubabelesi ba Jehova, mbuti luyando mboluyandika kapati kutegwa kabasyomeka?

5 Kubabelesi ba Jehova, luyando lulayandika kapati kutegwa kabasyomeka. Luyando lwesu kuli Leza, kulyaaba kwesu kulinguwe kali Taateesu wakujulu kweelede kuti kakumaninide lyoonse, kakutajisi kampenda. Kuti luyando lwesu kaluli boobo lyoonse nociba ciindi notwasunkwa, tuyootondezya kuti tulasyomeka. (1Mak. 28:9; Mt. 22:37) Amubone kujatikizya Bakamboni botatwe mbotwabandika kumatalikilo. Nkaambo nzi bakabweza ntaamu yakusyomeka? Sena mwana musimbi tanaakali kukukkomanina kulikondelezya kucikolo, sena musankwa uucili mukubusi wakali kuyanda kufwubaazyigwa amulyango, naa sena mwaalumi iwakajisi mukwasyi wakali kuyanda kuti mulimo wakwe umane? Peepe. Muciindi caboobo, bakalizyi kuti Jehova ulijisi zyeelelo ziluleme, alimwi bakabikkilide maano kukucita cintu cikkomanisya Usyi wabo uuli kujulu. Luyando ndobajisi kulinguwe lubapa kumubikka mubusena bwakusaanguna muzintu nzyobasala kucita. Kwiinda mukucita boobo batondezya kuti balasyomeka.

KAAMBO NCOTUYANDIKA KUSYOMEKA

6. (a) Nkaambo nzi ncomuyandika kusyomeka? (b) Mbuti ba Adamu a Eva mbobakaalilwa kutondezya kusyomeka?

6 Nkaambo nzi kusyomeka ncokuyandika kapati kuli umwi aumwi wesu? Muyandika kusyomeka akaambo kakuti Saatani wakakazya kusyomeka kwa Jehova alimwi akusyomeka kwanu. Mungelo ooyu muzangi wakalipanga kuba Saatani, naa “Sikukazya,” kaindi mumuunda wa Edeni. Wakasola kunyonyoona mpuwo mbotu ya Jehova kwiinda mukwaamba kuti Leza mubi, ulaliyanda akuti Mweendelezi uutasyomeki. Cuusisya ncakuti, ba Adamu a Eva bakamusangana Saatani akuzangila Jehova. (Matl. 3:1-6) Buumi mu Edeni bwakalibapede zyoolwe zinji zyakuyumya luyando lwabo kuli Jehova. Pele ciindi Saatani naakali kubasunka, luyando lwabo tiilwakamaninide pe. Kumbele kwakabuka mubuzyo aumbi: Sena kuli muntu uuli woonse uukonzya kuzumanana kusyomeka kuli Jehova Leza akaambo kaluyando ndwajisi kulinguwe? Munzila imwi, sena bantu inga bacikonzya kusyomeka? Mubuzyo ooyu wakabuka kujatikizya Jobu.

7. Kweelana alugwalo lwa Jobu 1:8-11, mbuti Jehova mbwaakalimvwa kujatikizya kusyomeka kwa Jobu? Mbuti Saatani mbwaakalimvwa kujatikizya kusyomeka kwa Jobu?

7 Jobu wakapona ciindi bana Israyeli nobakali ku Egepita. Kusyomeka kwakwe kwakalilibedelede. Mbubwenya mbuli ndiswe, mwaalumi ooyu tanaakalondokede. Wakali kulubizya. Nokuba boobo, Jehova wakali kumuyanda Jobu akaambo kakusyomeka kwakwe. Kulibonya kuti Saatani wakalimusampaulide kale Jehova kujatikizya kusyomeka kwabantu. Aboobo Jehova wakatondezya Saatani kujatikizya kusyomeka kwa Jobu. Buumi bwamwaalumi ooyu bwakatondezya kuti Saatani mubeji! Saatani wakalomba Jehova kuti amuzumizye kusunka kusyomeka kwa Jobu. Jehova wakali kumusyoma mulongwe wakwe Jobu, aboobo wakamuzumizya Saatani kuti amusunke.—Amubale Jobu 1:8-11.

8. Ino mbuti Saatani mbwaakamulwana Jobu?

8 Saatani ulaalunya alimwi mujayi. Wakanyanga Jobu zintu zyoonse nzyaakajisi, wakajaya babelesi bakwe alimwi akunyonganya mpuwo mbotu njaakajisi mucilawo. Wakaulwana mukwasyi wa Jobu alimwi akujaya bana bakwe bayandwa ibali 10. Mpoonya wakaulwana mubili wa Jobu, wakamupa kuti abe azyuute zicisa kapati mubili woonse kuzwa akatwikkilo kamutwe wakwe kusikila kumaulu. Mukaintu wa Jobu wakapenga kapati mumoyo alimwi akuusa citaambiki; wakakulwaizya Jobu kuti acileke kuliyumya, asinganye Leza akufwa. Jobu kumugama wakali kulombozya kufwa, nokuba boobo, wakazumanana kusyomeka. Mpoonya Saatani wakasola kubelesya nzila iimbi yakumulwana. Wakabelesya baalumi botatwe ibakali balongwe ba Jobu. Baalumi aaba bakamuswaya Jobu kwamazuba aali mbwaabede, pele kunyina luumbulizyo ndobakamupa. Muciindi caboobo, bakali kwiile kumusinsa alimwi akumunyemena kapati. Bakaamba kuti Leza nguwakamuletela mapenzi alimwi tanaakali kukubikkila maano kusyomeka kwakwe. Mane buya bakaamba kuti Jobu wakali sizibi aboobo zyakali kweelela zintu zibyaabi izyakali kumucitikila!—Job. 1:13-22; 2:7-11; 15:4, 5; 22:3-6; 25:4-6.

9. Nociba ciindi naakali mumasunko, ino ncinzi Jobu ncaakakaka kucita?

9 Ino mbuti Jobu mbwaakacita mubukkale boonse oobu bukatazya kapati? Tanaakalondokede pe. Wakabakalalila basikuumbulizya bakubeja alimwi wakaamba zintu zyalo kumbele nzyaakazumina kuti tiizyakali kabotu. Wakakwabilila bululami bwakwe kwiinda mbwaakacita kubululami bwa Leza. (Job. 6:3; 13:4, 5; 32:2; 34:5) Nokuba boobo, nociba ciindi bukkale nobwakali kukatazya kapati, Jobu wakakaka kuzangila Jehova Leza. Wakakaka kusyoma bubeji bwabalongwe bakwe ibabeji. Wakaamba kuti: “Tandikonzyi naaceya kumwaamba kuti muliluleme nywebo nobaalumi! Kusikila ndikafwe, tandikaleki kusyomeka pe!” (Job. 27:5) Majwi ngaakaamba alayandika kapati. Jobu wakakaka kuleka kusyomeka; andiswe tulakonzya kucita mbubwenya.

10. Mbuti mbomujatikizyidwe mukaambo Saatani nkaakatalisya kujatikizya Jobu?

10 Mbubwenya buyo, Saatani ulamutamikizya twaambo umwi aumwi wesu. Ino mbuti mbomujatikizyidwe mukaambo aako Saatani nkaakatalisya kujatikizya Jobu? Munzila imwi, waamba kuti tamumuyandi ncobeni Jehova Leza, akuti muyooleka kumubelekela kutegwa mulifwutule alimwi akuti kusyomeka kwanu koonse nkwakubeja! (Job. 2:4, 5; Ciy. 12:10) Ino makani aaya amupa kulimvwa buti? Alamucisa kapati, tee kayi? Pele amuyeeye kujatikizya kaambo aaka: Jehova ulamusyoma kapati cakuti wakamupa coolwe cibotu kapati. Jehova ulamuzumizya Saatani kusunka kusyomeka kwanu. Ulijisi lusyomo lwakuti mulakonzya kuzumanana kusyomeka alimwi akugwasya kusinizya kuti Saatani mubeji. Alimwi usyomezya kumugwasya kutegwa muzwidilile kucita boobo. (Heb. 13:6) Eelo kaka ncoolwe ikusyomwa a Mweendelezi wabubumbo boonse! Sena mwakabona kaambo kusyomeka ncokuyandika kapati? Kulatugwasya kukazya bubeji bwa Saatani, kusumpula zina libotu lya Taateesu alimwi akugwasilizya bweendelezi bwakwe. Ino ncinzi ncotukonzya kucita kutegwa tuzumanane kusyomeka?

MBOTUKONZYA KUZUMANANA KUSYOMEKA MAZUBA AANO

11. Ncinzi ncotukonzya kwiiya kuli Jobu?

11 Saatani wayaambele kapati kulwana babelesi ba Leza “kumazuba aamamanino” aaya aakatazya. (2Tim. 3:1) Muziindi zikatazya eezyi, ino mbuti mbotukonzya kuyuma kutegwa tuzumanane kusyomeka? Tulakonzya kwiiya zinji kuzwa kuli Jobu. Kaindi katanasikilwa masunko, Jobu wakalitondezyede kale kuti ulasyomeka. Amulange ziiyo zyotatwe nzyotukonzya kwiiya kulinguwe kujatikizya kuyuma kutegwa tuzumanane kusyomeka.

Ino ninzila nzi zimwi mbotuliyumya kutegwa tuzumanane kusyomeka? (Amubone muncali 12) *

12. (a) Kweelana ambokwaambidwe kulugwalo lwa Jobu 26:7, 8, 14, mbuti Jobu mbwaakaba abulemu kapati kuli Jehova? (b) Mbuti mbotukonzya kucita oobo andiswe?

12 Jobu wakayumya luyando ndwaakajisi kuli Leza kwiinda mukuba abulemu kapati kuli Jehova. Jobu wakali kujana ciindi cakuzinzibala kuyeeya zilenge zya Jehova zigambya. (Amubale Jobu 26:7, 8, 14.) Cakamugambya kapati ciindi naakayeeya kujatikizya nyika, mulenga-lenga, makumbi alimwi amuzumo, pele wakabona kuti tanaakazizyi zintu zyoonse nzyaakalenga Jehova. Alimwi wakabikkila maano kapati kumajwi aa Jehova. Jobu wakaamba boobu kujatikizya majwi aa Leza: “Ndaabamba majwi aakwe.” (Job. 23:12) Jobu wakagambwa amilimo ya Jehova alimwi wakamulemeka kapati. Wakali kumuyandisya Usyi alimwi wakali kuyanda kumukkomanisya. Aboobo Jobu wakalikanzide kapati kuzumanana kusyomeka. Andiswe tweelede kucita mbubwenya mbwaakacita Jobu. Tulizyi zintu zinji izigambya kujatikizya zilenge kwiinda nzyobakazyi bantu ibakapona kuciindi ca Jobu. Alimwi tujisi Bbaibbele lyoonse mbolizulwa ilyakasololelwa amuuya ilikonzya kutugwasya kumuzyiba mbwabede Jehova. Zyoonse nzyotwiiya zilakonzya kutugwasya kuba abulemu kapati mumoyo. Kuba abulemu kujatikizya kuyanda kwa Jehova kuyootupa kumuyanda akumumvwida alimwi akutugwasya kuyandisisya kuzumanana kusyomeka.—Job. 28:28.

Tulaliyumya kutegwa tuzumanane kusyomeka kwiinda mukukaka kweebelela zintu ziletela muzeezo wakoonana (Amubone muncali 13) *

13-14. (a) Kweelana alugwalo lwa Jobu 31:1, mbuti Jobu mbwaakatondezya kuti wakali kumvwida? (b) Ino mbuti mbotukonzya kutobela cikozyanyo ca Jobu?

13 Kumvwida kwa Jobu muzintu zyoonse kwakamugwasya kuzumanana kusyomeka. Jobu wakalizyi kuti kusyomeka kuyandika kumvwida. Mubwini, kumvwida kuli koonse kuyumya makanze eesu aakuzumanana kusyomeka. Jobu wakabeleka canguzu kumvwida Leza mubuumi bwakwe bwabuzuba abuzuba. Mucikozyanyo, wakali kubikkila maano kujatikizya mbwaakali kulilemeka abantu mbaakaindene limwi zizo. (Amubale Jobu 31:1.) Mbwaanga wakalikwete, wakalizyi kuti tiicakali kabotu kuyanda mukaintu uumbi uuli woonse kunze lyamukaintu wakwe. Mazuba aano, tukkala munyika motusunkwa kapati kucita bwaamu. Mbubwenya mbuli Jobu, sena tulikanzide kutamulanga munzila iitali kabotu muntu uuli woonse ngotutakwetene limwi? Sena tuyootantamuka kweebelela zifwanikiso izili zyoonse ziletela muzeezo wakoonana? (Mt. 5:28) Ikuti katulyeendelezya munzila iili boobo buzuba abuzuba, tuyooyuma calo ciyoopa kuti tuzumanane kusyomeka.

Tulaliyumya kutegwa tuzumanane kusyomeka kwiinda mukuzilanga munzila yeelede zintu zyakumubili (Amubone muncali 14) *

14 Jobu alimwi wakali kumumvwida Jehova munzila mbwaakali kuzibona zintu zyakumubili. Jobu wakabona kuti, ikubikkila maano kulubono lwakwe kwakali kukonzya kupa kuti acite cibi cipati icakali kukonzya kupa kuti asubulwe. (Job. 31:24, 25, 28) Mazuba aano, tupona munyika bantu mobayandisya kapati zintu zyakumubili. Ikuti katwaabona munzila yeelede mali alimwi alubono, kweelana ambolitulailila kucita Bbaibbele, tuyooyumya makanze eesu aakuzumanana kusyomeka.—Tus. 30:8, 9; Mt. 6:19-21.

Tulaliyumya kutegwa tuzumanane kusyomeka kwiinda mukuzumanana kuba abulangizi (Amubone muncali 15) *

15. (a) Ino mbulangizi bwacilongezyo nzi ibwakagwasya Jobu kuzumanana kusyomeka? (b) Nkaambo nzi ncocikonzya kutugwasya kubuyeeya lyoonse bulangizi mbwatupede Jehova?

15 Jobu wakazumanana kusyomeka kwiinda mukubikkila maano kubulangizi bwakuti Leza wakali kuyoomulongezya. Wakali kusyoma kuti Leza wakali kukubikkila maano kusyomeka kwakwe. (Job. 31:6) Nokuba kuti wakasunkwa, Jobu wakajisi lusyomo lwakuti Jehova wakali kuyoomulumbula kumbele. Cakutadooneka, lusyomo oolu lwakamugwasya kukakatila kukusyomeka kwakwe. Jehova wakakkomana kapati akusyomeka kwa Jobu cakuti wakamulongezya kapati nokuba kuti wakacili muntu uutalondokede! (Job. 42:12-17; Jak. 5:11) Kumbele Jobu uyoolongezyegwa kapati kwiinda waawo. Sena mulijisi bulangizi buyumu bwakuti Jehova uyookulongezya kusyomeka kwanu? Leza wesu tacincide pe. (Mal. 3:6) Ikuti katuyeeya kuti ulakubikkila maano kusyomeka kwesu, tunoobuyeeya lyoonse bulangizi bwesu bubotu.—1Tes. 5:8, 9.

16. Ino tweelede kuba amakanze aakucita nzi?

16 Aboobo, amube amakanze aakuzumanana kusyomeka! Ziindi zimwi mulakonzya kulimvwa kulendelelwa ciindi nomucita boobo, pele kunyina nomuyooba nyolikke. Munooli akati kamamiliyoni aabantu basyomeka ibali munyika yoonse. Alimwi muyoosangana abamaalumi alimwi abamakaintu banji ibakazumanana kusyomeka kaindi nociba ciindi nobakali kukongwa kujaigwa. (Heb. 11:36-38; 12:1) Toonse atube amakanze aakupona kweelana amajwi aa Jobu aakuti: “Tandikaleki kusyomeka pe!” Alimwi kusyomeka kwesu akupe bulemu kuli Jehova mane kukabe kutamani!

LWIIMBO 124 Katusyomeka Lyoonse

^ munc. 5 Ino kusyomeka caamba nzi? Nkaambo nzi Jehova ncabuyandisya bube oobu mubantu bakwe? Nkaambo nzi ncociyandika kuti umwi aumwi wesu kasyomeka? Cibalo eeci cilatugwasya kujana bwiinguzi bwamu Bbaibbele kumibuzyo eeyi. Alimwi cilatugwasya kubona caantangalala mbotukonzya kuyuma kutegwa tuzumanane kusyomeka buzuba abuzuba. Kucita boobo kuyootuletela zilongezyo zinji.

^ munc. 3 Ibbala lya Chihebrayo ilyaamba “kubula kampenda” kwamunyama lilikozyenye abbala lyaamba “kusyomeka” ilibelesyegwa kwaamba bantu.

^ munc. 50 BUPANDULUZI BWAZIFWANIKISO: Tubona Jobu kali usyi uucili mwana kayiisya bana bakwe bamwi kujatikizya zilenge zya Jehova zigambya.

^ munc. 52 BUPANDULUZI BWAZIFWANIKISO: Mukwesu wakaka kusangana babelesinyina kweebelela zintu ziletela muzeezo wakoonana.

^ munc. 54 BUPANDULUZI BWAZIFWANIKISO: Mukwesu wakakaka kuyungwa kuula TV mpati alimwi iidula yalo njatayandiki alimwi njatakonzyi kuula.

^ munc. 56 BUPANDULUZI BWAZIFWANIKISO: Mukwesu uzinzibala kuyeeya bulangizi bwa Paradaiso.