1-2. (a) Aweyi Mose keyikilwanga muna Nkand’a Nzambi? Adieyi kavanga? (b) Ekuma tufwete kadila alembami?

NKAND’A Nzambi uyikilanga Mose vo ‘nlembami kikilu, ke mu wantu awonso bena ova ntoto ko.’ (Nta. 12:3) Nga disongele vo Mose ntovoki kakala, nkwa nyindu miole yovo nkwa wonga wa bangikwa? I una akaka beyikilanga o nkwa lulembamu. Kansi, e ngindu zazi ke zaludi ko. Mose nkwa nkuma kakala, kamonanga wonga ko wa baka nzengo, wasadila Yave kuna unkabu wawonso. Muna lusadisu lwa Yave, wayenda mokena yo ntinu a Engipito, nanga wafila tezo kia 3.000.000 ma wantu muna makanga yo sadisa e zula kia Isaele mu sunda e mbeni zau.

² E mpasi tuwanananga zau zaswaswana ye zina Mose kawanana zau. Kansi, konso lumbu tuwanananga yo wantu yovo mambu malenda kutukakidila mu kala alembami. Kana una vo i wau, tukasakeswanga mu yima e fu kiaki. Yave wasia nsilu vo “alembami bevwa nza.” (Nku. 37:11) Nga okuyibadikilanga vo u nlembami? Nga akaka i wau bekubadikilanga? Vitila twavana e mvutu za yuvu yayi, tufwete zaya e nsas’a kala nkwa lulembamu.

3-4. (a) Nki i lulembamu? (b) Nkia fu tufwete yima avo tuzolele kala akwa lulembamu? Ekuma?

³ E fu kia lulembamu * kina nze babu kiambote kiakuswa e  tinta. Mu nkia mpila? Nze una o pintor kesanganesanga tinta zayingi muna vanga babu, tufwete yima fu yayingi kimana twakala alembami, nze lusakalalu, nlemvo ye unkabu. Ekuma tufwete yimina e fu yayi avo tuzolele yangidika Yave?

⁴ O nkwa lulembamu i ndiona osakalelanga Nzambi yo vanga luzolo lwandi. Nzambi ozolele vo twakala alembami. (Mat. 5:5; Ngal. 5:23) Vava tuvanganga o luzolo lwa Yave, Satana ofunganga makasi. Kana una vo tu alembami ye asakaladi, wantu ayingi ova nza iyalwanga kwa Satana bekutumenganga. (Yoa. 15:18, 19) Muna kuma kiaki, unkabu tuvuidi o mfunu muna zizidila e ntonta za Satana.

5-6. (a) Ekuma Satana kemengenanga alembami? (b) Nkia yuvu tubakila e mvutu?

⁵ O nkwa umvuania waswaswana kikilu yo nkwa lulembamu, kadi ofunganga makasi mu nzaki ye ke lemvokelanga Yave ko. I wau mpe kena o Satana. Omenganga alembami kadi besenzekanga mavangu mandi mambi yo songa vo nkwa luvunu. Ekuma? Kadi ke vena diambu ko dina Satana kalenda vova yovo vanga dilenda kakidila alembami mu sadila Yave.—Yobi 2:3-5.

⁶ Nkia ntangwa dikalanga diampasi mu songa lulembamu? Ekuma tufwete kwamanena songa lulembamu? Muna zaya e mvutu za yuvu yayi, yambula twafimpa e mbandu a Mose, aleke tatu Ayibere ana bakala mu kinkole kuna Babele ye mbandu a Yesu.

7-8. Adieyi Mose kavanga vava akaka bankondwa o luzitu?

⁷ Avo wisa tuna kiau: Dilenda kala diampasi kw’awana bena ye wisa mu kwamanana songa lulembamu, musungula avo muntu una kuna nsi a wisa kiau ubakondelo luzitu yovo okatikisi e nzengo zau. Nga ediadi diabwila kala? Adieyi tuvova avo mosi muna esi nzo ukondelo luzitu? Adieyi ovanga? Badika dina Mose kavanga.

⁸ Yave wasola Mose mu kala mfidi a Isaele yo kumvana e lau dia soneka e nsiku miadi fila o nkangu. Ka lukatikisu ko vo Yave wasadisanga Mose. Kana una vo i wau, mpangi zandi Mireyame yo Arone bamvovela e mbi  mu kuma kia nkento kasompana yandi. Kele vo wantu ankaka vana fulu kia Mose, nanga badi funga makasi yo landa kunda. Kansi, Mose ke diau ko kavanga. Kafunga makasi mu nzaki ko. Wadodokela nkutu Yave kasasula Mireyame. (Nta. 12:1-13) Ekuma Mose kavangila wo?

9-10. (a) Yave wasadisa Mose mu bakula nkia diambu? (b) Adieyi mase ye akuluntu balenda longoka muna mbandu a Mose?

⁹ Mose wayambulanga vo kalongwa kwa Yave. Vitila tezo kia 40 ma mvu, vava kazingilanga kuna lûmbu lwa ntinu a Engipito, Mose kakala nlembami ko. Nkwa makasi kakala, kadi wavonda nkutu muntu ona kayindula vo diambu diambi kavanga. Mose wavova vo Yave watonda dina kavanga. Yave tezo kia 40 ma mvu kavanga muna sadisa Mose kabakula vo muna fila Aneyisaele, ke diavavanga kaka ko vo kakala nkwa unkabu, kansi diavavanga mpe vo kakala nlembami. Muna kala nlembami, diavavanga mpe vo kakala nkwa ntim’anleka ye nsakaladi. Walongoka diambu yo kituka mfidi ambote.—Luv. 2:11, 12; Mav. 7:21-30, 36.

¹⁰ O unu, mase ye akuluntu bafwete tangininanga mbandu a Mose. Avo akaka bakondelo luzitu, kufungi makasi mu nzaki ko. Avo vilwa ovangidi, tambulwila kuna lulembamu lwawonso. (Kim. 7:9, 20) Kuna lusakalalu lwawonso, landanga luludiku lwa Yave lusonganga una olenda singikila e mambu. Vaninanga e mvutu kuna lulembamu. (Nga. 15:1) Vava mase ye awana bevitanga o ntu bevanganga wo, beyangidikanga Yave, besiamisanga e kintwadi ye luvuvamu yo songa e mbandu ambote ya lulembamu.

11-13. Nkia mbandu batusisila aleke tatu Ayibere?

¹¹ Vava tubangikwanga: Tuka kuna nz’ankulu, ayadi bebangikanga nkangu a Yave. Balenda kutuvunina mambu mayingi mambi, kansi e kuma kiantete bekutubangikilanga, i kia sia vo, ‘Nzambi tulemvokelanga nze mfumu ke mu wantu ko.’ (Mav. 5:29) Tulenda vezwa, siwa mu pelezo yovo wandwa. Kansi muna lusadisu lwa Yave, tukwamanananga songa lulembamu, vana fulu kia vutula mbi muna mbi.

¹² Badika e nona kia aleke tatu Ayibere: Kananiya, Misaele yo Azareya. * O ntinu a Babele wabakanikina vo bavumbamena e teke kia wolo. Kuna lulembamu lwawonso, bavova kwa ntinu vo ke balendi sambila teke ko. Bakwamanana sakalela Nzambi kana una vo ntinu wabavumisa vo okubatuba  vana soka dia tia. Yave wazaya wo vo okubavuluza vana vau, kansi oyau ke bazaya ko dina Yave kadi vanga muna wete diau. Kana una vo i wau, bakala yo luzolo lwa tambulwila konso diambu dina Yave keyambula vo diavangama. (Dan. 3:1, 8-28) Aleke awaya basonga vo alembami balenda kala ye unkabu. Ke vena nyadi ko yovo mavumisa ngatu tumbu kilenda kutukakidila mu ‘sambila kaka Yave.’—Luv. 20:4, 5.

¹³ Aweyi tulenda tanginina aleke tatu Ayibere vava e kwikizi kieto muna Nzambi kitontwanga? Tulenda wo vanga vava tusonganga lulembamu yo kala ye vuvu vo Yave okututanina. (Nku. 118:6, 7) Tuvananga mvutu kw’awana bekutuvovelanga e mbi kuna lulembamu ye luzitu. (1 Pet. 3:15) Tuvenganga vanga konso diambu dilenda fwasa e ngwizani yo Se dieto dianzodi.

14-15. (a) Adieyi dilenda vangama vava tukalanga ye ntokani? (b) Mun’owu wa sono kia Yesaya 53:7, 10, ekuma tulenda vovela vo Yesu i mbandu isundidi mu diambu ditadidi songa lulembamu muna ntangw’ampasi?

¹⁴ Vava tuwanananga ye ntokani: Yeto awonso tutokananga mu kuma kia mambu ma mpila mu mpila malenda kutubwila. Tulenda tokana vitila twavanga kizame kuna sikola yovo salu kiankaka. Tulenda tokana vava tuyindulanga e mpil’a mawuku tuvuidi o mfunu. Vava tukalanga ye ntokani, diampasi dikalanga mu songa lulembamu. Mambu mena vo makete kwandi malenda yantika kutufungisa makasi. Tulenda yantika kumba akaka yo lembi kubasonga e ngemba. Avo ntokani una zau, badika e mbandu a Yesu.

¹⁵ Muna ngonde zansuka za zingu kiandi ova ntoto, Yesu watokana kwayingi. Wazaya wo vo mpasi kemweswa yo vondwa. (Yoa. 3:14, 15; Ngal. 3:13) Muna ngonde zavitila lufwa lwandi, Yesu wavova vo ntantu kakala zau. (Luka 12:50) Muna lumbu yavitila lufwa lwandi, Yesu wavova vo: “O moyo ame utelamene.” Tulenda mona lulembamu ye lusakalalu lwandi kwa Nzambi muna mvovo kasadila muna sambu mu songa una kamonanga. Wavova vo: “E Tata, umpuluza omu ntangwa yayi. Muna diambu diadi kaka i ndwakìdi omu ntangwa yayi. E Tata, kembesa nkumbu aku.” (Yoa. 12:27, 28) Vava yafwana e ntangwa, kuna unkabu wawonso Yesu wakisunzula kwa mbeni za Nzambi, ana bamwesa e mpasi yo kumvonda. Kana una vo watokana kwayingi yo mweswa e mpasi, kuna lulembamu lwawonso Yesu walungisa o luzolo lwa Nzambi. Tulenda vova ye ziku kiawonso vo Yesu i mbandu isundidi muna diambu ditadidi songa lulembamu muna ntangw’ampasi.—Tanga Yesaya 53:7, 10.

16-17. (a) Nkia diambu bavanga ntumwa za Yesu diatonta lulembamu lwandi? (b) Aweyi tulenda tanginina Yesu?

¹⁶ Muna fuku wansuka wa zingu kia Yesu ova ntoto, akundi andi bavanga diambu diatonta lulembamu lwandi. Yindula e ntantu kamona o Yesu muna fuku wauna. Nga wasikila kikilu ye kwikizi yamuna lufwa? E mioyo mia mafunda ye mafunda ma wantu mu vonza miakala. (Roma 5:18, 19) Edi diasunda o mfunu, e nzengo zandi zadi yivisa yovo tundidika e nkumbu a Se diandi. (Yobi 2:4) I bosi, muna lambu diansuka kadia ye ntumwa zandi, ‘batantana kana nani muna yau wasunda o nene.’ Yesu nkumbu miayingi kasingikanga akundi andi muna diambu diau dimosi. Wateka wo vanga kuna lubantiku lwa fuku wauna. Vana fulu kia kubafungila makasi, Yesu wasonga volo. Kuna ngemba ye sikididi kiawonso, wabavovesa diaka e  kadilu bafwete kala kiau. I bosi, Yesu wasanisina akundi andi wau banyikama.—Luka 22:24-28; Yoa. 13:1-5, 12-15.

¹⁷ Avo diambu dia mpila yayi dibwididi, adieyi ovanga? Tulenda tanginina Yesu yo kala ye volo kana nkutu vava tunuananga ye ntokani. Tufwete lemvokelanga nkanikinu a Yave wa ‘vezana mambu yo loloka muntu yo nkw’andi.’ (Kol. 3:13) Tulenda lemvokela o nkanikinu wau avo tusungamene vo yeto awonso tuvovanga yo vanga mambu mefungisanga akaka makasi. (Nga. 12:18; Yak. 3:2, 5) Sianga ngolo za sanisina akaka muna mambote bevanganga.—Ef. 4:29.

18. Aweyi Yave kesadisilanga alembami mu baka nzengo zambote? Adieyi tufwete vanga?

¹⁸ Dikutusadisa mu baka nzengo zambote. Avo tuwananene ye nzengo zampasi muna zingu kieto, Yave okutusadisa mu baka nzengo zambote. Kansi, ovanga wo kaka avo tusongele lulembamu. Yave osianga nsilu vo owá e ‘ndomba za alembami.’ (Nku. 10:17) Yave mayingi kevanganga, ke wá kaka e ndomba zeto ko. Nkand’a Nzambi usianga nsilu vo: ‘Ofidil’alembami muna mfundu. Yo longa alembami nzila zandi.’ (Nku. 25:9) Yave osadilanga Nkand’a Nzambi, nkanda mieto * ye programa zivaikiswanga kwa “ntaudi akwikizi yo lulungalalu” muna kutufila. (Mat. 24:45-47) Tufwete sungamenanga vo lusadisu lwa Yave tuvuidi o mfunu. Muna vua o lusadisu lwalu tufwete longokanga malongi kekubikanga o Yave yo sadila mana tulongokanga.

19-21. Nkia vilwa kavanga o Mose kuna Kadese? Adieyi tulenda longoka muna nona kiaki?

¹⁹ Dikutusadisa mu lembi vanga o vilwa. Yindula diaka e nona kia Mose. Wasonga o lulembamu yo yangidika Yave mu mvu miayingi. I bosi, kuna mfoko a nkangalu wa 40 ma mvu muna makanga, Mose wayambula songa lulembamu. Mpangi andi ankento nanga i ndiona wavuluza o moyo andi kuna Engipito, wafwa yo zikwa kuna Kadese. Aneyisaele bayidima diaka vo ke batoma lunga-lungwanga ko. O nkangu ‘watelamena Mose’ wau vo ke bakala ye maza ko. Yave wavana Mose o nkuma wa vanga masivi mayingi. Vana ntandu, Mose mfidi ambote kakala.  Kana una vo i wau, nkangu wayidima. Ke bayidima kaka ko mu kuma kia kondwa maza, kansi mpe mu kuma kia Mose nze vika sia vo yandi nkwa kuma muna vuina bakala diau.—Nta. 20:1-5, 9-11.

²⁰ Mose wafunga kikilu makasi yo yambula songa lulembamu. Vana fulu kia vovesa e tadi nze una Yave kankanikina, Mose wafungila o nkangu makasi yo vova vo yandi ovanga e sivi. I bosi, wawanda e tadi mu nkumbu miole yo vaikisa maza mayingi. Mose wavanga o vilwa wau mu kuma kia lulendo ye makasi. (Nku. 106:32, 33) Wau kakondwa lulembamu muna kolo kiakina, Mose wavidisa e lau dia kota muna Nsi a Nsilu.—Nta. 20:12.

²¹ Tulenda longoka mambu mamfunu muna nona kiaki. Diantete, ngolo divavanga mu kwamanana songa o lulembamu. Avo tuyambwidi songa e fu kiaki mu fikolo, tulenda yima fu kia lulendo yo kutufila mu vova yovo vanga mambu ma uzowa. Diazole, dilenda kala diampasi mu songa lulembamu vava tukalanga ku makasi. Muna kuma kiaki, tufwete sianga e ngolo za songa lulembamu kana nkutu vava akaka bekutufungisanga makasi.

22-23. (a) Ekuma tufwete kwamanena vavil’o lembama? (b) E mvovo mina muna sono kia Sefaniya 2:3 adieyi misonganga?

²² Tusinga taninua. Ke kolo ko, Yave ofwasa yimpumbulu yawonso, alembami kaka bekala ova ntoto. I bosi, e nza ikala mu luvuvamu lwakieleka. (Nku. 37:10, 11) Nga okala mosi muna alembami awaya? Elo, olenda kwaku kele vo otambulwidi e mbok’a Yave yasonama muna ungunza wa Sefaniya.—Tanga Sefaniya 2:3.

²³ Ekuma e sono kia Sefaniya 2:3 kivovelanga vo: “Kasikila (yovo nanga) nuswekama”? E mvovo miami ke misongele ko vo Yave kena yo nkuma ko wa tanina awana bekunyangidikanga, i sia vo, ana kezolanga. Kansi, misonganga vo diambu tufwete vanga muna taninua kwa Yave. Tulenda vuluka muna “lumbu kia makasi ma Yave” yo zingila yakwele mvu avo tuvangidi e ngolo owau za vav’o lembama yo yangidika Yave.