Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

XNAQʼTZBʼIL 7

Qo ok te mans ex bʼaʼn tuʼn ttzalaj Jehová quʼn

Qo ok te mans ex bʼaʼn tuʼn ttzalaj Jehová quʼn

«Kyjyome Qman kykyaqile aqeye xjal mans ateʼye twitz txʼotxʼ, [...] ex che oke mans» (SOF. 2:3).

BʼITZ 80 Tzʼelx kynikʼe tiʼj qa tbʼanelxix te Jehová

AJU KʼELEL QNIKʼ TIʼJ *

1, 2. a) ¿Tiʼ in tzaj tqʼamaʼn Xjan Uʼj tiʼj Moisés ex tiʼ bʼant tuʼn? b) ¿Tiquʼn kʼokel tilil quʼn tuʼn qok te mans?

IN TZAJ tqʼamaʼn Tyol Dios qa «ate Moisés mansxix, mas mans kywitz mastl xjal twitz txʼotxʼ» (Núm. 12:3). ¿Ape t-xilen jlu qa mintiʼtoq tipun, qa jawje tkʼuʼj ex qa tzaj xobʼ? Atzun jlu jaku kubʼ kyximen junjun xjal tiʼj jun xjal mans, pero nya ik tten. Ten nim tipumal Moisés, mintiʼ jawje tkʼuʼj ex mintiʼ tzaj xobʼ. Noq tuʼn tonbʼil Jehová xiʼ yolil twitz aj kawil te tnam Egipto, kubʼ nej kywitz junlo oxe millón xjal tej kybʼet toj tzqij txʼotxʼ ex onin tiʼj tnam Israel tuʼn tkubʼ kyiʼj aj qʼoj kyuʼn.

2 Ax tok, nya aʼyex nya bʼaʼn in che tzaj qiʼj ik tzeʼn tzaj tiʼj Moisés, pero tkyaqil qʼij in qo ok weʼ kywitz junjun tiʼ jatumel kwest tuʼn qok te mans. Noqtzun tuʼnj, at jun tiquʼn nim toklen tuʼn qok te mans, tuʼnju in tzaj ttziyen Jehová qa aqeju «xjal mans che okel etzal teju txʼotxʼ» (Sal. 37:11). Bʼaʼn tuʼn tkubʼ qxjelin jlu: «¿Jakupe txi nqʼamaʼne qa mans xjal qine? ¿Jakupe kyqʼama txqantl qa mans qine?». Tuʼn kytzaqʼwet xjel lu quʼn, nim toklen tuʼn tel qnikʼ tiʼj tiʼ t-xilen tuʼn qok te mans.

¿TIʼ T-XILEN TUʼN QOK TE MANS?

3, 4. a) ¿Tiquʼn chʼixmi junx taʼ aju tuʼn qok te mans tukʼilju aj tkubʼ qpintarin jun tilbʼilal? b) ¿Alkye kyaje qmod il tiʼj tuʼn tten tuʼntzun qok te mans ex tiquʼn?

3 Tuʼn qok te mans ik tten ik tzeʼn aj tkubʼ qpintarin jun tbʼanel tilbʼilal. ¿Tiquʼn in xi qqʼamaʼn jlu? Tuʼnju aj tkubʼ qpintarin jun tilbʼilal, il tiʼj tuʼn tajbʼen junxichaq color quʼn. Aju tuʼn qok te mans chʼixmi ik tten ik tzeʼn jlu, tuʼnju nim toklen tuʼn kyten junxichaq tbʼanel qmod. Kyxol jlu aju tuʼn tkubʼ qin qibʼ, tuʼn qnimen, tuʼn tkubʼ qyekʼin tbʼanel qmod ex tuʼn tten qipumal. Nim toklen tuʼn kyten qmod lu qa qaj tuʼn ttzalaj Jehová quʼn. Qo xnaqʼtzan tiʼj tiquʼn. *

4 Oʼkx qe xjal in kubʼ kyin kyibʼ in che nimen te Jehová ex in kubʼ kybʼinchaʼn aju tajbʼil. Ex aju tuʼn qok te mans at toklen tukʼil tajbʼil Jehová (Mat. 5:5; Gál. 5:23). Noqtzun tuʼnj, in tzaj tqʼoj Satanás aj tkubʼ qbʼinchaʼn tajbʼil Jehová. Maske in kubʼ qin qibʼ ex mans qoʼ, in qo el ikʼun kyuʼn xjal ateʼ tjaqʼ tkawbʼil Satanás (Juan 15:18, 19). Tuʼntzunju nim toklen tuʼn tten qipumal.

5, 6. a) ¿Tiquʼn in che il tikʼun Satanás qe xjal mans? b) ¿Alkyeqe xjel che tzaqʼwetil quʼn?

5 Jun xjal nya mans in jaw tnimsan tibʼ, in tzaj naj tqʼoj ex mintiʼ in nimen te Jehová. Atzun tmod Satanás at. Tuʼntzunju in nel tikʼun Satanás qe xjal mans ex tuʼnju at tbʼanel kymod xjal lu in kubʼ kyyekʼin qa puro nya bʼaʼn te. Ex aju mas nya bʼaʼn, in nel nikʼbʼaj tiʼj qa mintiʼ in yolin ax tok, tuʼntzunju noq tiʼxku tqʼama ex noq tiʼxku tzʼok tbʼinchaʼn kyiʼj xjal mans, mlayx tzʼel tiʼn ambʼil kye tuʼn kyajbʼen te Jehová (Job 2:3-5).

6 Noqtzun tuʼnj, ¿jatumel kwestlo tuʼn tkubʼ qyekʼin qa mans qoʼ? Ex ¿tiquʼn nim toklen tuʼn kukx tok tilil quʼn tuʼn tten qmod lu? Tuʼn t-xi qqʼoʼn tzaqʼwebʼil kyiʼj xjel lu, qo xnaqʼtzan tiʼj techel kyaj tqʼoʼn Moisés, qeju oxe aj Hebreo ex Jesús.

QE AMBʼIL JATUMEL KWEST TUʼN QOK TE MANS

7, 8. ¿Tiʼ tmod Moisés kubʼ tyekʼin tej tten nya bʼaʼn kymod terman tukʼil?

7 Qa at jun qoklen. Kwestlo tuʼn tkubʼ qyekʼin qa mans qoʼ, ex mas qa mintiʼ in qo ok nimen tuʼn jun xjal at tjaqʼ qkawbʼil ex qa in nok ten xjelil tiʼjju in bʼant quʼn. ¿Ope bʼaj jlu qiʼj jun maj? ¿Tzeʼn qmod jaku kubʼ qyekʼin qa jun toj qja sok bʼinchante nya bʼaʼn lu qiʼj? Qo xnaqʼtzan tiʼjju bʼant tuʼn Moisés.

8 Ok tqʼoʼn Jehová toklen Moisés te nejenel kyxol aj Israel ex xi tqʼoʼn ambʼil te tuʼn tkubʼ ttzʼibʼin qe Ley tzaj qʼoʼn te tnam Israel. Tuʼn jlu in nel qnikʼ tiʼj qa onin Jehová tiʼj Moisés. Noqtzun tuʼnj, ok ten Míriam ex Aarón, aʼyeju terman, yolil nya bʼaʼn tiʼj tuʼnju mintiʼ otoq kubʼ mojeʼ tukʼil jun xuʼj aj Israel. Alkyexku juntl xjal ten toklen ik tzeʼn te Moisés, tzajwitlo tqʼoj ex ajlo tqʼoʼn t-xel nya bʼaʼn. Pero mintiʼ tzaj naj tqʼoj Moisés, sino naʼn Dios te Jehová tuʼn t-xi tqanin te tuʼn tel tiʼn lepra tiʼj Míriam (Núm. 12:1-13). ¿Tiquʼn kubʼ tyekʼin tmod lu?

Xi tqanin Moisés te Jehová tuʼn tel tiʼn tkastiw Míriam. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 8).

9, 10. a) ¿Tiʼ el tnikʼ Moisés tiʼj noq tuʼn tonbʼil Jehová? b) ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil jaku tzʼel kyiʼn wibʼaj toj ja ex qe ansyan tiʼj Moisés?

9 Kubʼ tyekʼin Moisés tmod lu tuʼnju otoq tzʼel tkanoʼn tiʼj Jehová. Tej otoq tzikʼ junlo 40 abʼqʼi tej tten Moisés toj tja aj kawil te Egipto, nyatoq mans. Attoq nya bʼaʼn tmod tuʼnju kubʼ tbʼyoʼn jun xjal aju kubʼ t-ximen Moisés qa in bʼanttoq jun nya bʼaʼn tuʼn. Kubʼ t-ximen qa tbʼanel ela jlu toj twitz Dios. Noqtzun tuʼnj, onin Jehová tiʼj toj 40 abʼqʼi tuʼn tel tnikʼ tiʼj qa nya oʼkx tuʼn tten tipumal sino nimtoq toklen tuʼn tok te mans tuʼntzun tkubʼ nej twitz tnam Israel. Tuʼn tbʼant aqʼuntl lu tuʼn ax ikx iltoq tiʼj tuʼn tkubʼ tin tibʼ, tuʼn tnimen, ex tuʼn miʼn ttzaj naj tqʼoj. El tnikʼ tiʼj tkyaqil jlu ex ok te jun tbʼanel nejenel (Éx. 2:11, 12; Hech. 7:21-30, 36).

10 Toj ambʼil jaʼlo, tbʼanel tuʼn tel kykanoʼn qe wibʼaj toj ja ex qe ansyan tiʼj techel kyaj tqʼoʼn Moisés. Qa at toklena ik tzeʼn jlu, miʼn ttzaj naj tqʼoja qa mintiʼ ma tzʼok nimana. Bʼaʼn tuʼn tel tnikʼa tiʼj qa ax ikx teya in nel txalpaja (Ecl. 7:9, 20). Nimanxa Jehová ex bʼinchanxa kyiʼj nya bʼaʼn ik tzeʼn tajbʼil ex yekʼinxa tbʼanel tmoda (Prov. 15:1). In tzalaj Jehová kyuʼn qeju wibʼaj toj ja ex qeju nejenel in bʼant jlu kyuʼn, in ten mujbʼabʼil kyuʼn ex in kubʼ kyqʼoʼn jun tbʼanel techel tiʼjju tiʼ t-xilen tuʼn qok te mans.

11-13. ¿Tiʼ techel kyaj kyqʼoʼn oxe aj Hebreos qe?

11 Aj qel ikʼen. Toj nim ambʼil o che el ikʼun tmajen Jehová kyuʼn aj kawil. ¿Tiquʼn? Tuʼnju at maj in tzaj kyqʼamaʼn aj kawil qa o kubʼ kybʼinchaʼn jun il, noqtzun tuʼnj, in qo el ikʼun tuʼnju in xi qbʼiʼn taqikʼ Tyol Dios lu: «Tnejel ilxix tiʼj tuʼn t-xi qnimane Dios, ex mya qe xjal» (Hech. 5:29). Bʼalo in che xmayin xjal qiʼj, in qo okx qʼoʼn toj pres ex in qo ok kʼixbʼisaʼn. Pero tuʼn onbʼil in tzaj tqʼoʼn Jehová qe, mintiʼ in naj qqʼoʼn t-xel nya bʼaʼn, sino in nikʼx tkyaqil quʼn aj tok bʼinchaʼn nya bʼaʼn qiʼj.

12 Qo ximen tiʼj techel kyaj kyqʼoʼn oxe aj Hebreo aʼyeju i ex qʼiʼn toj tnam Babilonia: Hananías, Misael ex Azarías. * Xi tqʼamaʼn aj kawil te Babilonia kye tuʼn kykubʼ ẍmejeʼ twitz jun matij tilbʼilal qʼan pwaq ttxʼotxʼil. Tukʼil tbʼanel yol xi kychikʼbʼaʼn te aj kawil qa mlaytoq che kʼulin twitz tilbʼilal ex xi kyqʼamaʼn tiquʼn. Maske xi qʼamaʼn kye tuʼn kykux xoʼn toj horno kukx e nimen te Jehová. Mintiʼ kubʼ kyximen qa tuʼn tkolin naj Dios kyiʼj, pero atzun jlu bʼaj. Aju bʼant kyuʼn kuʼxun lu, xi kyqʼoʼn ambʼil te Jehová tuʼn tbʼant alkyexku tiʼ tuʼn (Dan. 3:1, 8-28). Iktzun tten kubʼ kyyekʼin qa aqeju xjal mans in ten kyipumal ex mintiʼ in che tzaj xobʼ kywitz aj kawil ex twitz alkyexku nya bʼaʼn jaku tzʼok bʼinchaʼn kyiʼj noq tuʼn kyajbʼen te Jehová (Éx. 20:4,5).

13 ¿Tzeʼn jaku tzʼel qkanoʼn tiʼj techel kyaj kyqʼoʼn oxe aj Hebreo aj tok qokslabʼil toj joybʼil? Jaku bʼant quʼn aj tkubʼ qin qibʼ ex aj tok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa kxqʼuqil Jehová qiʼj (Sal. 118:6, 7). Ex qa ma tzaj tqʼamaʼn jun xjal nya ax tok yol qiʼj, miʼn qo jaw kyaqpaj ex qtzaqʼwenx toj tumel (1 Ped. 3:15). Ax ikx, mintiʼ in kubʼ qbʼinchaʼn jun tiʼ aju jaku tzaj qʼinte nya bʼaʼn tiʼj qamiwbʼil tukʼil Qman Jehová.

Aj tkubʼ kyyekʼin xjal nya bʼaʼn kymod qukʼil, kxel qtzaqʼweʼn toj tumel kye. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 13).

14, 15. a) ¿Tiʼ jaku bʼaj qiʼj aj ttzaj bʼaj qkʼuʼj? b) Ik tzeʼn in tzaj tyekʼin Isaías 53:7 ex 10, ¿tiquʼn a Jesús mas tbʼanel techel tiʼjju tuʼn qok te mans maske tzaj bʼaj tkʼuʼj?

14 Aj ttzaj bʼaj qkʼuʼj moqa aj ttzaj qbʼis. In tzaj bʼaj qkʼuʼj kyuʼn nim tiʼchaq. Jun techel, olo kubʼ qnaʼn jlu tuʼnju kʼokel jun examen qiʼj toj tja xnaqʼtzbʼil moqa tuʼnju kbʼel qbʼinchaʼn jun tiʼ toj aqʼuntl. Ax ikx jaku bʼaj jlu qiʼj noq tuʼnju in nok qbʼiʼn qa kʼokel operación qiʼj moqa aj qxiʼ tukʼil jun aj qʼanil. Kwest tuʼn qok te mans qa at jun tiʼ in bʼaj qkʼuʼj tiʼj. Jakulo tzaj qqʼoj tuʼn junjun tiʼ nya nim toklen, ex jakulo txi qqʼmaʼn jun qyol nya toj tumel kye txqantl moqa jaku tzʼok qbʼinchaʼn nya bʼaʼn kyiʼj. Qa at maj in tzaj bʼaj qkʼuʼj, qo ximen tiʼjju bʼaj tiʼj Jesús.

15 Kyoj mankbʼil xjaw tanqʼibʼil Jesús tzalu twitz Txʼotxʼ, ikʼx nim nya bʼaʼn tuʼn. Ojtzqiʼntoq tuʼn qa kbʼel bʼyoʼn ex qa kʼokel bʼinchaʼn nim nya bʼaʼn tiʼj aj tkyim (Juan 3:14, 15; Gál. 3:13). Kyoj qeju xjaw tej naʼmxtoq tkyim, tqʼama qa tzaj bʼaj tkʼuʼj (Luc. 12:50). Ex atxtoq junjun qʼij tuʼn tkyim tej tqʼama jlu: «Atziʼn jaʼlin, nimx nchyoʼn wanmiʼn tuʼn nbʼisa». Jaku tzʼel qnikʼ tiʼj qa kubʼ tin tibʼ ex qa nimen te Jehová tej t-xi tqanin jlu te tuʼn tkyaqil tkʼuʼj: ‹Tat, chin tkloma, tuʼn miʼn tikʼx wuʼne tkyaqilju kbʼajel wiʼje. ¡Miʼn! Quʼn tuʼnpe jlu ẍin ule› (Juan 12:27, 28, Akʼaj Tuʼjil Tyol qMan). Tej tpon ambʼil tuʼn tkyim, kubʼ tyekʼin tipumal ex xi tqʼoʼn tibʼ toj kyqʼabʼ aj qʼoj, aqeju mintiʼ tzaj qʼaqʼin kykʼuʼj tiʼj tej tkubʼ kybʼyoʼn ex kubʼ kyqʼoʼn tchʼixwi. Maske tzaj tbʼis Jesús ex ikʼ toj nimxix yajbʼil, ok te mans ex kubʼ tbʼinchaʼn tajbʼil Ttat. Qʼuqli qkʼuʼj tiʼj qa a Jesús mas tbʼanel techel tiʼjju tuʼn qok te mans maske tzaj bʼaj tkʼuʼj (kjawil uʼjit Isaías 53:7, 10).

A Jesús mas tbʼanel techel tiʼjju tiʼ t-xilen tuʼn qok te mans. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 16 ex 17). *

16, 17. a) ¿Alkye tten ok tmod Jesús toj malbʼil kyuʼn t-xnaqʼtzbʼen? b) ¿Tzeʼn jaku tzʼel qkanoʼn tiʼj Jesús?

16 Toj mankbʼil qonikʼen tej tanqʼin Jesús tzalu twitz Txʼotxʼ, ok tmod toj malbʼil kyuʼn qe mas tbʼanel tamiw moqa t-xnaqʼtzbʼen. Qo ximen tiʼjju kubʼ tnaʼn toj qonikʼen aju. Jakutoq ten kychwinqlal nim millón xjal qa matoq ten tzʼaqli ajxi tkyim. ¿Jakupe bʼanttoq tuʼn? (Rom. 5:18, 19). Ex aju mas nim toklen, tuʼn jlu jaku che yolin xjal bʼaʼn moqa nya bʼaʼn tiʼj Ttat (Job 2:4). Akux in kubʼ tikʼsaʼn Wabʼj te qale kyukʼil t-xnaqʼtzbʼen, tej chʼixtoq kubʼ bʼaj «jaw jun yol kyxol xnaqʼtzbʼen tiʼj alkye jun tuʼn tten mas toklen kyxol». Otoqxi chex tkawin junjuntl maj tiʼj nya bʼaʼn lu, axpe ikx tojxju qale aju. Maske nim maj bʼant jlu tuʼn mintiʼ tzaj tqʼoj kyiʼj. I ex tkawin tukʼil tbʼanel yol ex toj tumel, ax ikx xi tnaʼn kye t-xnaqʼtzbʼen tzeʼn kymod tuʼn tten. Yajxitl xi tqʼamaʼn kye qa tzalaj kyiʼj tuʼnju kukx e ten tukʼil (Luc. 22:24-28; Juan 13:1-5, 12-15).

17 ¿Tiʼwtlo qmod kubʼ qyekʼin noqwit tzaj nya bʼaʼn lu qiʼj? Jaku tzʼel qkanoʼn tiʼj Jesús qa mintiʼ ma qo jaw kyaqpaj maske otoq tzaj bʼaj qkʼuʼj. Qbʼinx tuʼn tkyaqil qkʼuʼj aju kawbʼil in tzaj tqʼoʼn Jehová qe: «Tzikʼx kyuʼne aju kypaltil junjuntl» (Col. 3:13). Kbʼantel jlu quʼn qa ma tzaj qnaʼn qa qkyaqilx in xi qqʼamaʼn moqa in kubʼ qbʼinchaʼn junjun tiʼ aju in kubʼ kynaʼn txqantl nya bʼaʼn tuʼn (Prov. 12:18; Sant. 3:2, 5). Ax ikx tbʼanel tuʼn t-xi qqʼamaʼn tbʼanel qyol kye qeju ateʼ qtxlaj tuʼnju at tbʼanel kymod (Efes. 4:29).

¿TIQUʼN KUKX KʼOKEL TILIL QUʼN TUʼN QOK TE MANS?

18. a) ¿Tzeʼn in nonin Jehová kyiʼj xjal mans tuʼn tjaw kyjyoʼn aju mas bʼaʼn? b) ¿Tiʼ kbʼantel kyuʼn xjal mans tuʼn tonin Jehová kyiʼj?

18 Kʼonil qiʼj tuʼn tjaw qjyoʼn aju mas bʼaʼn. Aj tkubʼ qximen junjun tiʼ nim toklen toj qanqʼibʼil, kʼonil Jehová qiʼj qa mans qoʼ. In tzaj ttziyen qa tzul tbʼiʼn kynaʼj Dios qe xjal mans (Sal. 10:17). Ex nya oʼkx jlu kbʼantel tuʼn, tuʼnju in tzaj ttziyen Xjan Uʼj qa tzul tyekʼin kybʼe xjal in kubʼ kyyekʼin mod lu. In tzaj tqʼamaʼn jlu: «In cheʼx t-ẍaqluʼn qe mans tuj tbʼe; ex in cheʼx t-xnaqʼtzaʼn tiʼj ju tzʼaqlxix» (Sal. 25:9). In tzaj tyekʼin Jehová qbʼe tukʼil Tyol, kyuʼn quʼj, * kyuʼn video ex kyuʼn chmabʼil in bʼant tuʼn «majen in bʼant taqʼun [...] ex at tnabʼl» (Mat. 24:45-47). Pero il tiʼj tuʼn tkubʼ qin qibʼ ex tuʼn ttzaj qnaʼn qa qaj tuʼn qtzaj tonin Jehová, aj qxnaqʼtzan tiʼj tqanil in tzaj tqʼoʼn qe ex aj tjapun quʼn tuʼn tkyaqil qkʼuʼj aju in nel qnikʼ tiʼj.

19-21. a) ¿Tiʼ nya bʼaʼn kubʼ tbʼinchaʼn Moisés toj tnam Qadés? b) ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil jaku tzeʼl qiʼn tiʼjju bʼaj tiʼj?

19 Kʼonil qiʼj tuʼn miʼn qel txalpaj tkyaqil maj. Qo ximen juntl maj tiʼj Moisés. Kyoj nimku abʼqʼi ok te mans ex tzalaj Jehová tuʼn. Noqtzun tuʼnj, mintiʼ ok Moisés te mans tej chʼixtoq tkubʼ bʼaj 40 abʼqʼi tuʼn tbʼaj kybʼetin tzqij txʼotxʼ. Tzmatoq in kyim Míriam, aju bʼalo onin tiʼj tuʼn miʼn tkyim toj Egipto, ex atz kux maquʼn toj tnam Qadés. Toj ambʼil aju e ok ten aj Israel juntl maj yolil nya bʼaʼn tuʼnju kyqʼama qa mintiʼtoq aju at tajbʼen kye. In tzaj tqʼamaʼn Xjan Uʼj qa «tzaj kyyol [xjal] tiʼj Moisés» tuʼnju mintiʼtoq aʼ. Kukx tzaj kyyol aj Israel tiʼj Jehová maske otoq tzʼajbʼen Moisés tuʼn tuʼn kybʼant nim milagr ex otoq kubʼ nej kywitz toj nimku ambʼil. Ax ikx tzaj kyyol tiʼj Moisés tuʼnju kubʼ kyximen qa tuʼn mintiʼtoq aʼ (Núm. 20:1-5, 9-11).

20 Toj ambʼil lu, mintiʼ ten tpasens Moisés ex tzaj tqʼoj. Tzaj tqʼamaʼn Jehová te tuʼn t-xi yolin te pik pero mintiʼ bʼant jlu tuʼn, sino xi yolin kye aj Israel tukʼil tqʼoj ex xi tqʼamaʼn kye qa kbʼanteltoq jun milagr tuʼn. Toj ambʼil aju, ok tjubʼin kabʼe maj twitz pik ex etz nimxix aʼ. Tuʼnju jaw tnimsan tibʼ ex tzaj tqʼoj kubʼ tbʼinchaʼn jun matij il (Sal. 106:32, 33). Ya mintiʼ xi tqʼoʼn Jehová ambʼil te tuʼn tokx toj Txʼotxʼ Tziyen maj tuʼnju mintiʼ ok te mans toj chʼin ambʼil (Núm. 20:11, 12).

21 ¿Tiʼ tbʼanel xnaqʼtzbʼil jaku tzʼel qiʼn tiʼjju bʼaj tiʼj Moisés? Tnejel, qa il tiʼj tuʼn kukx tok tilil quʼn tuʼn qok te mans. Qa mintiʼ ma tzʼok qxqʼuqin qibʼ tiʼj jlu maske toj chʼin ambʼil, jakulo jaw qnimsan qibʼ ex jaku txi qqʼamaʼn moqa jaku kubʼ qbʼinchaʼn jun tiʼ nya toj tumel. Tkabʼin, jaku qo kubʼ numj qa ma tzaj bʼaj qkʼuʼj, tuʼntzunju tzʼok tilil quʼn tuʼn qok te mans axpe ikx aj qok weʼ kywitz ambʼil kwest.

22, 23. a) ¿Tiquʼn kukx kʼokel tilil quʼn tuʼn qok te mans? b) ¿Tiʼ in tzaj kyyekʼin yol tkuʼx toj Sofonías 2:3?

22 Qo okel xqʼuqin tuʼn. Noq chʼinxtl ambʼil tuʼn kykubʼ t-xiten Jehová qe xjal nya bʼaʼn ex oʼkx che kyjel anqʼin qe mans. Toj ambʼil aju ktel txubʼtxaj twitz Txʼotxʼ (Sal. 37:10, 11). ¿Qo telpe kyxol xjal mans che anqʼil toj Tbʼanel Najbʼil? Qo tel qa ma kubʼ qbʼinchaʼn aju in tzaj tqanin Jehová qe toj Sofonías 2:3 (uʼjinktza).

23 ¿Tiquʼn in tzaj tqʼamaʼn Sofonías qa bʼalo jaku qo klet? ¿Ape t-xilen jlu qa mlay kolin Jehová kyiʼj tmajen in nok tilil kyuʼn tuʼn ttzalaj kyuʼn? Miʼn. Tuʼnju a jlu in tzaj tyekʼin qa teyele te junjun qe il tiʼj tuʼn tok tilil tuʼn. Jaku qo klet aj «ttzaj tqʼoj Qman» ex jaku qo anqʼin te jumajx qa ma tzʼok tilil quʼn jaʼlo tuʼn qok te mans ex qa ma tzalaj tanmi Jehová quʼn.

BʼITZ 120 Qo ok te mans ik tzeʼn te Cristo

^ taqik' 5 Qkyaqilx il tiʼj tuʼn tok tilil quʼn tuʼn qok te mans, tuʼnju ni jun qe in nul itzʼj tukʼil mod lu. Bʼalo nya kwest tuʼn tkubʼ qyekʼin mod lu kyukʼil xjal at tbʼanel kymod, noqtzun tuʼnj, kwest tuʼn tkubʼ qyekʼin mod lu kyukʼil xjal in jaw kynimsan kyibʼ. Toj xnaqʼtzbʼil lu, kʼelel qnikʼ tiʼj jatumel atlo maj kwest tuʼn tkubʼ qyekʼin mod lu.

^ taqik' 3 YOL NIM TOKLEN: Tuʼn qok te mans a t-xilen tuʼn tkubʼ qyekʼin tbʼanel qmod kyukʼil txqantl ex tuʼn miʼn ttzaj qqʼoj, axpe ikx aj tok bʼinchaʼn nya bʼaʼn qiʼj. Aju tuʼn tkubʼ qin qibʼ a t-xilen tuʼn miʼn tjaw qnimsan qibʼ ex tuʼn tkubʼ qximen qa mas nim kyoklen txqantl qwitz. Aj ttzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa in kubʼ tin tibʼ Jehová a t-xilen qa in kubʼ tyekʼin tkʼujlabʼil ex in tzaj qʼaqʼin tkʼuʼj kyiʼj qeju chʼin kyoklen twitz.

^ taqik' 12 Ok kyqʼoʼn aj Babilonia kybʼi te Sadrac, Mesac ex Abednego (Dan. 1:7).

^ taqik' 18 Jun techel, qʼoʼnka twitza tiʼj xnaqʼtzbʼil tok tbʼi, «Tomemos decisiones que honren a Dios», aju etz toj uʼj La Atalaya te 15 te abril te 2011.​

^ taqik' 59 TQANIL KYIʼJ TILBʼILAL: Mintiʼ tzaj tqʼoj Jesús kyiʼj t-xnaqʼtzbʼen, sino i ex tkawin toj tumel tej kyok ten yolin tiʼj alkye mas nim toklen kyxol.