Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

MWISAMBO WA KULONGA 7

Tukimbeyi kwiyisha, tusankishe Yehowa

Tukimbeyi kwiyisha, tusankishe Yehowa

“Kimbayi Yehowa, anwe booso beeyishe ba pa Nsenga, . . . kimbaayi kwiyisha.”—SEF. 2:3.

LOONO 80 “Tompa omone’shi Yehowa e buwa”

KYABAKWILA MWANKA *

1-2. (a) Moyiise abadi abamwata naminyi, na bakitshine kinyi? (b) Nkabingilo kinyi katudi nako bwa kwikala na kwiyisha?

BIBLE alesha Moyiise bu “muntu mwiyishe bikata, bishii muntu su ngumune pa nsenga.” (Mb. 12:3) Bino abilesha’shi badi mukutwe kapu, baadi apusha moo wa kwata bitshibilo, na baadi atshinyi bwa kushala munyingye nsaa yabamutombokyela kwi bangi su? Bino mbyatudi bakumbene kupwandikisha bwa muntu sha kwiyisha. Anka tabi byabya nya. Moyiise badi muntu e bukome, ata bitshibilo, mufubi a Efile Mukulu e n’eshimba dinyingye. Ku bukwashi bwa Yehowa badi mwimane kumpala kwa nfumu mukata a mu Ejiipitu, baadi mukunkushe bantu pangi 3 000 000 mu kabaaka, na akwasha mwilo wa Isaleele bwa kutshokola beshikwanyi babo.

2 Tatukwete kufumankana na nkalakashi i mumune na ibabadi bakambile kwi Moyiise, anka kwifuku dyoso tukwete kufumankana na bantu sunga myanda ayitukutshishwa mushindo wa kwikala beyishe. Byabya, twi na bukome abwitutakula mu kulesha dino eyikashi. Yehowa mulee’shi: “beeyishe naamu, abapyaana nsenga.” (Mis. 37:11) We kwiamba bu muntu sha kwiyisha su? Bangi bantu be nkwamba bu muntu sha kwiyisha su? Kumpala kwa kwaluula ku ino nkonko i na muulo, bibuwa tuukye akipatula kwikala mwiyishe.

KWIYISHA NKINYI?

3-4. (a) Kwiyisha akwikalaa naminyi? (b) Bwa kwikala na kwiyisha abitungu twikale na ngikashi kinyi inanka, na mbwakinyi?

3 Kwiyisha * kwi nka bi kintu kyabadi balengyeshe kalolo. Mu mushindo kinyi? Anka abikalaa muntu elaa mpentshi abungu mpentshi ya malangi ebungi bwa kulengyesha nao kalolo, abitungu tubungye ngikashi ibungi bwa kwikala na kwiyisha. Mu yaaya ngikashi mwi kwipelesha, kukokyela, kalolo, na kunyinga eshimba. Bwakinyi twi na lukalo lwa ino ngikashi su atukumina kusangasha Yehowa?

4 Nka penda bantu basha kwiyisha nyi balombene kukokyela akikyebe Efile Mukulu. Efile Mukulu akumiina’shi twikale na lwishinko. (Mat. 5:5; Ngal. 5:23) Nsaa yatukitshi akikyebe Efile Mukulu, atufiitshisha Satana munda. Byabya sunga twekala na kwiyisha na kalolo, bantu bebungi be kulupese lwa ndumbulwilo a Satana abetushikwa. (Yo. 15:18, 19) Pa mwanda wa byabya, twi na lukalo lwa kwikala n’eshimba dinyingye bwa kukambila Satana.

5-6. (a) Bwakinyi Satana mushikwe bantu basha kwiyisha? (b) Nkonko kinyi yatukyebe kwaluula?

5 Muntu shii na kwiyisha e na kwitatula, ekalaa na nsungu ibukopo na takokyelaa Yehowa nya. Bino abilesha abikalaa Satana. Aye mmushikwe bantu beyishe! Abalesha bubi bwaye mwanda be na ngikashi yashii nayo. Na nsaa yabalesha’shi Satana nsha madimi, kwete kupusha bubi bukile. Bwakinyi? Mwanda sunga akula kinyi, sunga akita kinyi ta mmukumbene kukutshishwa bantu basha kwiyisha bwabadya kufubila Yehowa!—Yob. 2:3-5.

6 Nsaa kinyi yabikalaa bukopo bwa kwikala na kwiyisha? Na bwakinyi abitungu tutungunukye na kulesha kwiyisha? Bwa kwaluula ku ino nkonko, atutaluula kileshesho kya Moyiise, kya bena Ebelu basatu babadi mu bupika mu Babilone, na kya Yesu.

NSAA KINYI YABIKALAA BUKOPO BWA KWIKALA NA KWIYISHA?

7-8. Moyiise bakitshine kinyi nsaa ibabadi bakutwe kumunemeka kwi bangi?

7 Nsaa yabetupa matalwa: Mbilombene kwikala bukopo bwa baba be na matalwa bwa kushaala beyishe bikishekishe nsaa i muntu e ku bukunkushi bwabo, t’ebanemeka sunga’shi kwete kutopeka bitshibilo byabo. Bino tabibakufwidile su? Twi kwamba naminyi su mwina kifuko akita byabya? We kukita naminyi? Banda kutala bibadi bikite Moyiise.

8 Yehowa batudile Moyiise bu mukunkushi a Isaleele, aye nkumupa matalwa a kufunda mwiya ubadi aukunkusha mwilo. Ta kwi kya kwelesha mpaka’shi Yehowa badi mukwashe Moyiise. Sunga mbyabya, mukwabo mukashi na mukwabo mulume, Miriame na Aarone babadi bamwakule bibubi na kumutopeka bwa mukashi abadi mwibakile. Bangi bantu be na matalwa bu abadi nao Moyiise babadya kufiita munda na kukimba koobola—Moyiise ta bakitshine byabya nya. Tabadi mufiite munda musango umune nya. Badi mpa na mutekye Yehowa bwa’shi emikye dinyoka dya Miriame. (Mb. 12:1-13) Bwakinyi Moyiise bakitshine byabya?

Moyiise badi mutekye Yehowa bwa’shi emikye dinyoka dya Miriame (Tala kikoso 8)

9-10. (a) Yehowa badi mukwashe Moyiise bwadya kushinguula kinyi? (b) Ba nfumu ba bifuko na bakulu mbalombene kulongyela kinyi kwi Moyiise?

9 Moyiise badi mulekyele bwa’shi Yehowa amulongyeshe. Bipwa 40 kumpala, pabadi mu kifuko kya nfumu a mu Ejiipitu, Moyiise ta baadi mwiyishe nya. Baadi afiitshi munda bukidibukidi na bayipayile muntu baadi akitshi bibubi. Moyiise baadi amono’shi Yehowa asanka na bikitshino byaye. Yehowa bakitshine bipwa 40 na kukwasha Moyiise bwadya kumona’shi e na lukalo lwa ingi ngikashi bwa kukunkusha mwilo wa Isaleele, kushii penda eshimba dinyingye; abitungu ekale mwiyishe. Na bwa kwikala mwiyishe, abitungu ekale na kukokyela na lwishinko. Bapetele dyadya dilongyesha kalolo na aye nkufika mukunkushi ebuwa.—Efi. 2:11, 12; Bik. 7:21-30, 36.

10 Lelo uno, ba nfumu ba bifuko na bakulu abitungu bambule Moyiise. Nsaa yabakutwa kwinunemeka, tanwikalanga anufiitshi munda musango umune nya. Kuminayi bilubilo byenu na kwiyisha koso. (Mul. 7:9, 20) Londayi bukunkushi bwa Yehowa na kukokyela koso pabitale mushindo wa kupudisha myanda. Na ikalayi anwalula na lwishinko looso. (Nki. 15:1) Ba nfumu ba bifuko na bakulu abakitshi byabya abasangasha Yehowa, abakwasha bwa kulama butaale, na kutusha kileshesho kya kwiyisha.

11-13. Beena Ebelu basatu mbetulekyele kileshesho kinyi?

11 Nsaa yabetubingabinga: Kubanga kala, bakunkushi ba bana ba bantu ababingabingaa mwilo wa Yehowa. Mbalombene kwitudimbila’shi tubakitshi “bibeshi,” aku namu mwanda oso wabadi nao mpa kumona twi basangule “kukokyela Efile Mukulu pe kukookyela bantu.” (Bik. 5:29) Twi balombene kusengibwa, kwedibwa mu lukano, sunga kukupidibwa. Ku bukwashi bwa Yehowa, tatwiobwela nya, kadi atushala na lwishinko.

12 Tubande kutala kileshesho kyabadi betulekyele kwi bena Ebelu basatu babaabadi bende nabo mu bupika mu Babilone—Hanania, Mishaele, na Azariya. * Nfumu a mu Babilone badi mwibatumine eyi dya kukunamina nkishi mukata a òolo. Na lwishinko looso, babadi bapatulwile nfumu bwakinyi ta mbalombene kulangwila nkishi. Babashele balamate kwi Efile Mukulu sunga’shi nfumu badi mwibele mu nfuulo a kalo akatembe. Yehowa baadi mwibapashe mususa umune, anka ta babadi bambe’shi abitunganga nka’shi Yehowa ebapashe nya. Kadi, abaadi bate kitshibilo kya kukambila kitompwanga kyoso kibaadi Yehowa mutadiile’shi kibafwile. (Nda. 3:1, 8-28) Babalesheshe’shi bantu basha kwiyisha be na mashimba anyingye—na’shi, sunga nfumu, sunga makyenga sunga kunyokibwa ta nkulombene kulwisha kitshibilo kyetu kya “kulangwila penda Yehowa nya.”—Efi. 20:4, 5.

13 Nsaa i lulamato lwetu kwi Efile Mukulu alutompibwa, mushindo kinyi watudya kwambula bena Ebelu basatu? Abitungu twikale beyishe na tukulupile’shi Yehowa etupasukila. (Mis. 118:6, 7) Atwalula baba abetwamba’shi twi ba nkitshishi ba bubi na lwishinko, na kanemo koso. (1 Mp. 3:15) Na atupele kukita kintu kyoso kikumbene kulwisha bu kuuku bwetu na Nshetu sha kifulo.

Nsaa yabetushikwa kwi bangi, atwaluula na kanemo koso (Tala kikoso 13)

14-15. (a) Nkinyi kilombene kukitshika su twi bakalakashwe mu binangu? (b) Muyile mukanda wa Yeeshaya 53:7, 10, bwakinyi twi balombene kwamba’shi Yesu nkileshesho kikata kya muntu balesheshe kwiyisha pabaadi na twinyongoshi?

14 Patudi bakalakashwe mbinangu: Boso bwetu atukalakashwaa mu binangu bwa tubingilo twilekene. Twi balombene kupusha byabya kumpala kwa kwela mateta ku kalasa sunga kukita mudimo kampanda. Sunga’shi twi kukalakashwa mu binangu nsaa yabakyebe kwitupima ku lupitalo. Nsaa yatudi bakalakashwe, bi bukopo bwatudya kwikala beyishe. Mwanda ushii sunga bya kwitukalakasha ngulombene kwitufitshisha munda. Twi balombene kwakula bishima bibubi na kukitshina bangi myanda bibubi. Su tobodi mukalakashwe mu binangu, banda kutala kileshesho kya Yesu.

15 Mu myeshi yaye ya nfudilo ya muwa waye pano pa nsenga, Yesu badi mukalakashwe ngofu. Badi muukye’shi ayipayibwa na akyebe kukyengeshibwa ngofu. (Yo. 3:14, 15; Nga. 3:13) Myeshi ipeela kumpala kwa lufu lwaye, bambile’shi mmukalakashwe mu binangu. (Luk. 12:50) Penda mafuku apeela kumpala kwa lufu lwaye, Yesu bambile’shi: “Eshimba dyaande di kwiyilu.” Twi balombene kupusha kwiyisha na kukokyela kwaye kwi Efile Mukulu mu bishima bibakwile mu luteko lwaye’shi: “Yaaya, mpaashe ku bino abinfwila uno nguba. Anka, mbwa uno nguba menemene bwandi mufikile. Yaaya, tumbisha eshina dyoobe.” (Yo. 12:27, 28) Pabalombene nsaa, Yesu banyingile eshimba aye nkwilambula kwi beshikwanyi n’Efile Mukulu, babadi bamwipee lufu lwa makyenga na kumwisha milongo. Sunga mbibadi mukalakashwe mu binangu na kukyenga ngofu, Yesu bakitshine akikyebe Efile Mukulu na kwiyisha koso. Kushii mpaka, twi balombene kwakula na kushinkamisha koso’shi Yesu nyi nkileshesho kikata kya muntu sha kwiyisha nsaa yadi mukalakashwe mu binangu!—Badika Yeeshaya 53:7, 10.

Yesu nkileshesho kikata kya kwiyisha (Tala kikoso 16-17) *

16-17. (a) Nkinyi kibaadi ba kuuku ba Yesu bakite kibaadi kilombene kumukutshishwa kulesha kwiyisha? (b) Mbikunyi byatudi balombene kwambula Yesu?

16 Mu bufuku bwa nfudiilo bwa muwa wa Yesu pa nsenga, ba kuuku baye ba p’eshimba babadi bakite mwanda ubadi ukumbene kumukutshisha kwikala mwiyishe. Banda kunangushena bibadi Yesu mukalakashwe mu binangu bwabwa bufuku. Badi mukumbene kushala na lulamato loso mpa na ku lufu su? Su ta twi na lukumino, ta kwi muntu mukumbene kwikala na lukulupilo lwa muwa. (Lom. 5:18, 19) Kingi kintu ki na muulo, bikitshino byaye bibadya kulwisha sunga kulumbula nkumo ya Nshaye. (Yob. 2:4) Akupu, mu kidibwa kyaye kya nfudilo na ba kuuku baye, batumibwa, miisambo yabo ibalwidile yafwisha “eunga” bwa “kuuka mukile bukata munkatshi mwabo.” Yesu badi mutopekye ba kuuku baye pabitale wawa mwanda misusa ibungi, mpa na bwabwa bufuku bwa nfudiilo! Mwanda wa kukaanya, Yesu tabadi mufiite munda nya. Anka bakitshine myanda na lwishinko. Na kalolo koso, kadi n’eshimba dimune, Yesu bebapatulwile—dingi—eyikashi dyabadya kwikala nadyo. Akupu badi mwibatumbule pa mwanda wa kushala bamulamate na lulamato looso.—Luk. 22:24-28; Yo. 13:1-5, 12-15.

17 Su bodya kwikala na mwanda wi bino nkinyi kibodya kukita? Twi kwambula Yesu na kwikala na lwishinko sunga nsaa yatudi bakalakashwe mbinangu. Kokyela ku miiya ya Yehowa bwa kutungunuka na ‘kwifwilena lusa ku muntu na muntu.’ (Kol. 3:13) Su twekala atutentekyesha’shi atwe boso atwakulaa na kukita myanda ayifitshisha bangi munda, abitukwasha bwa kutumikila uno mwiya. (Nki. 12:18; Shak. 3:2, 5) Ikala otumbula bangi bwa ngikashi ibuwa yomono mwabadi.—Ef. 4:29.

NA BWAKINYI ABITUNGU TUTUNGUNUKYE NA KULESHA KWIYISHA?

18. Yehowa akwasha beyishe bwa kwata bitshibilo bibuwa naminyi, kadi nkinyi akitungu shi bakite?

18 Su twi na kwiyisha, atukata bitshibilo bi buwa. Nsaa yatufumankana na myanda i bukopo bwa kwata bitshibilo, Yehowa etukwasha bwa kwata bitshibilo bibuwa—nka su twi na kwiyisha. Bambile’shi akateemesha “lukalo lwa beyishe.” (Mis. 10:17) Na akitshi bibungi kukila penda kuteemesha. Bible mmulee’shi: “akunkusha beeyishe mwishinda dya bululame, alambukisha beeyishe mashinda aaye.” (Mis. 25:9) Yehowa atushaa bwabwa bukunkushi mu Bible, mu mikanda * mu ma video na mu bisangilo byabakwete kutuusha kwi “Mpika a kishima na mupatulukye.” (Mat. 24:45-47) Abitungu tukumiine bukwashi bwa Yehowa na kuuka’shi twi na lukalo lwa bukwashi pa kulonga mikanda yabakwete kwitupa kwi Yehowa na kutumikila byatulongo.

19-21. Nkilubilo kinyi kibakitshine Moyiise ku Kadeshe, na mmalongyesha kinyi atudi balombene kupetela kwanka?

19 Su twi na kwiyisha atukasuuku kukita milwisho. Banda kunangushena bwa Moyiise. Baadi na kwiyisha na baadi musankishe Yehowa munda mwa bipwa bibungi. Kunyima, pepi na ku nfudiilo kwa lwendo lwa bipwa 40 mu kabaka, Moyiise bakutshilwe kulesha kwiyisha. Taata aaye, aye bamupashishe mu Ejiipitu, baafu na abamushiiki mu Kadeshe. Binobino bena Isaleele ababangile kwidila’shi, tabakwete kwibapasukila kalolo nya. Yaya nsaa ababangile ‘kutombokyela Moyiise’ mwanda wa kukutwa kwa mema. Sunga’shi Yehowa baadi mwibakitshine bilengyeleshe ku bukwashi bwa Moyiise, sunga’shi Moyiise baadi mwibakunkushe bupenka munda mwa bipwa bibungi, mwilo ubaadi nka awididi. Tababaadi abedidi penda bwa kukutwa kwa mema nya, kadi abaadi dingi abatopeka Moyiise nka bu’shi nnaye bebakwatshisha nyota.—Mb. 20:1-5, 9-11.

20 Mu kukwata kwa nsungu ikile bukopo, Moyiise badi mushimishe kwiyisha kwaye. Pamutwe pa kwakula na lubwebwe na lukumiino loso bu bibadi bimulungule Yehowa, Moyiise babangile kwakula na nsungu kwi mwilo na alesha’shi nnaye akitshi kilengyeleshi. Kunyima, bakupile lubwebwe misusa ibidi na mema e bungi nkutuuka. Bakitshine mulwisho ukata mwanda wa kwitatatula na nsungu. (Mis. 106:32, 33) Mwanda wa kukutwa kwa kwiyisha, Moyiise bakutshilwe kutwela mu nsenga ya mulayilo mu kapindji kapela.—Mb. 20:12.

21 Uno mwanda awitupa malongyesha e na muulo. Dya kumpala, abitungu tutungunukye na kwitatshisha bwa kulama kwiyisha kwetu. Su twakutwa kwiyisha sunga bwa kapindji kapela, kwitatula kwi kutwela mwatudi mususa umune, twabanga kwakula na kukita myanda bu bakutwe binangu. Dya kabidi, nsaa yatudi na myanda ayitukalakasha mbinangu, mbibofule bwa kukutwa kwiyisha, byabya abitungu twitatshishe bwa kwikala na kwiyisha, sunga nsaa yabetukitshina bibubi.

22-23. (a) Bwakinyi abitungu kutungunuka na kukimba kwiyisha? (b) Mayi e mu mukanda wa Sefanya 2:3 aalesha kinyi?

22 Su twi beyishe abetukalwila. Binobino Yehowa akatusha bantu babi pa nsenga, na anka bantu beyishe nyi abakashala na muwa. Paapa nsenga ayikashala mu butaale bw’eyendo. (Mis. 37:10, 11) Okekala munkatshi mwa bano bantu basha kwiyisha su? We mulombene kwikala munkatshi mwabo nka su bokumiina kukita byabya byabakutekye kwi Yehowa shi okite mu mukanda wa Sefanya.—Badika Sefanya 2:3.

23 Bwakinyi mukanda wa Sefanya 2:3 awamba’shi: ‘Pangi nwibalombene kupanda’? Byabya tabilesha’shi Yehowa te na ngobesha ya kukalwila bamufule na abamusankisha nya. Kadi, abilesha’shi atwe namu abitungu tukite kintu kampanda bwatudya kupanda. Twi balombene kupanda “mwifuku dya nsungu ya Yehowa” na kwikala na muwa wa loso nka su tubetatshisha kubanga binobino bwa kwikala na kwiyisha na kusankisha Yehowa.

LOONO 120 Ambula lwishinko lwa Yesu

^ par. 5 Takwi muntu su ngumune a kwatudi mutandjikwe na kwiyisha. Abitungu twikukimbe. Twi kumona’shi abitungu twikale beyishe nsaa yatudi na bantu basha kufukama, anka mbilombene kwitwikela bukopo bwa kushala beyishe patudi kumpala kwa bantu basha kwitatula. Uno mwisambo awisambila ingi nkalakashi yatudi bakumbene kukambila bwa kwikala na dino eyikashi dibuwa dya kwiyisha.

^ par. 3 KISHIMA KYABADI BAPATUULE: Kwiyisha. Bantu basha kwiyisha abekalaa na kalolo nsaa yabakitshina bangi myanda na abashalaa belame nsaa yabebafitshisha munda kwi bangi. Dingi bantu basha kwiyisha tabekalaa na kwitatula sunga nkomanga; abamonaa bangi bu bebakile. P’abekwakula bwa Yehowa, kwiyisha akulesha byakitshinaa bantu be kuushi kwaye myanda na kifulo na lusa looso.

^ par. 12 Bena Babilone babapele bena Ebelu mashina a bu Shadrake, Meshake, na Abedenego.—Nda. 1:7.

^ par. 18 Bu kileshesho, tala mwisambo awamba’shi: Prenons des décisions qui honorent Dieu,” wi mu Kitenta kya Mulami kya 15/4/2011.

^ par. 59 BI MU KIFWATULO: Yesu baadi na lwishinko na baadi mulangye balongi baye pabaabadi bebweshe eunga bwa kuuka mukile bukata ku boso.