Genda ha biroho

Genda ha rukarra rw'ebirumu

EKICWEKA KY’OKWEGA 7

Ba Muculeezi Nukwo Osemeze Yahwe

Ba Muculeezi Nukwo Osemeze Yahwe

“Muserre [Yahwe], inywena abaculezi abensi . . . Muserre obuculezi.”​—ZEF. 2:3.

EKIZINA 80 Mwije Muroze Oburungi bwa Yahwe

EBITURAYEGA *

1-2. (a) Musa abazibwaho nk’omuntu wa mulingo ki, kandi akakora ki? (b) Habwaki tusemeriire kukurakuraniza obuculeezi?

BAIBULI ebazaaho Musa nk’omusaija ow’akaba ali “muculezi muno, okukira abantu bona [abakaba bali] ha maiso gensi.” (Kubar. 12:3) Hati, eki nikimanyisa ngu akaba muntu muceke, natiina kukora encwamu, kandi ayatinaga abantu kumuhakaniza? Abamu batekereza ngu omuntu omuculeezi nukwo ayetwaza. Baitu entekereza enu tehikire. Musa akaba muntu w’amaani, akaba amanyire kukora encwamu, kandi akaba muheereza wa Yahwe omumanzi. Yahwe akamukonyera kugenda omu maiso g’omulemi w’amaani ow’ihanga lya Misiri, n’okwebembera abantu abasobora kuba baali nibahika 3,000,000 kuraba omu irungi kandi yakonyera ihanga lya Isareri kurwanisa n’okusingura abanyanzigwa babo.

2 Titurukuraba omu buleemezi nk’obwa Musa yarabiremu, baitu buli kiro twesanga twine kwikara n’abantu rundi kuraba omu nyikara nambere kirukutugumira kwikara tuli baculeezi. Baitu twine ensonga enungii habwaki tusemeriire kukurakuraniza omulingo gunu. Yahwe naraganiza ngu “abaculezi baligetwa ensi.” (Zab. 37:11) Nosobora kwebazaaho nk’omuntu omuculeezi? Abandi nibasobora kukubazaaho nk’omuntu omuculeezi? Tutakagarukiremu ebikaguzo binu ebikuru, nikitwetagisa tubanze tumanye nikimanyisa ki kuba baculeezi.

OBUCULEEZI NIKIMANYISA KI?

3-4. (a) Obuculeezi nitusobora kubulengesaniza na ki? (b) Miringi ki ei turukwetagisa kusobora kuba baculeezi, kandi habwaki?

3 Obuculeezi * buli nk’ekisisani ekisiigirwe kurungi muno. Omu mulingo ki? Nk’oku omusiigi w’ekisisani akozesa erangi ezirukwahukana kandi ezirukusikiiriza kusiiga ekisisani kye, naitwe tusemeriire kuba n’emiringo nyingi eyerukwahukana kusobora kuba baculeezi. Emu ha miringo enu niyo, obwebundaazi, obuhulizi, hamu n’obumanzi. Habwaki nikitwetagisa kuba n’emiringo eitubalizeho kusobora kusemeza Yahwe?

4 Abantu abebundaazi nubo baikiriza kukora Ruhanga eby’agonza. Kandi kimu ha bintu Yahwe agonza nukwo kuba bantu abaculeezi. (Mat. 5:5; Bag. 5:23) Obutukora Ruhanga eby’agonza, tukwasa Setani ekiniga. Nikyo orukurorra ngu n’obuturaaba tuli bantu abaculeezi kandi abebundaazi, abantu abali omu nsi ya Setani batunoba. (Yoh. 15:18, 19) Nahabweki nitwetagisa obumanzi kusobora kurwanisa Setani.

5-6. (a) Habwaki Setani anoba abantu abaculeezi? (b) Bikaguzo ki ebiturukugenda kugarukamu?

5 Omuntu obwaba atali muculeezi, aba w’emyehembo, talema ekiniga kye, kandi tayorobera Yahwe. Kinu nikyolekera kimu eki kyonyini Setani ekyali. Kandi nikyolekera kimu ensonga habwaki anoba abantu abaculeezi! Booleka obubi bwe habawokuba ubo baine emiringo emirungi eyataine. Kandi ekirukukira hali kinu, booleka nk’oku ali mubiihi w’ebisuba. Habwaki? Habwokuba ebintu byona eby’agamba rundi eby’akora, tibisobora kulemesa abantu abaculeezi kuheereza Yahwe!​—Yob. 2:3-5.

6 Nidi obukisobora kutugumira kuba baculeezi? Kandi habwaki tusemeriire kwikara nitukurakuraniza obuculeezi? Kugarukamu ebikaguzo binu, nitwija kubazaaho ekyokurorraho kya Musa, Abaheburaniya basatu abakaba bali banyagwa omu Baburoni, hamu na Yesu.

NIDI OBUKITANGUHIRE KUBA BACULEEZI?

7-8. Musa aketwaza ata bagenzi be obubayangire kumutamu ekitiinisa?

7 Obutuheebwa obusobozi: Tikyanguhire omuntu anyakwine obusobozi kusigara ali muculeezi kukira muno omuntu anyakuli hansi ye obwatamutamu ekitiinisa rundi obwahakaniza encwamu ye. Wakahikwahoga ekintu nka kinu? Kakuba omuntu ow’omu ka yaawe ayetwaza omu mulingo gunu? Iwe nosobora kwetwaza ota? Katurole Musa ekiyakozere omu nyikara nk’enu.

8 Yahwe akafoora Musa mwebembezi wa Isareri kandi akamuha omugisa gw’okuhandiika ebiragiro ebikaba biine kuhonderwa ihanga lya Isareri. Tiharoho okugurukyagurukya ngu Yahwe akaba nasagika Musa. N’obukiraaba ngu Yahwe akaba namusagika, Miriamu na Aroni, bagenzi ba Musa bonyini bakamuhakaniza kandi batontorroma habw’omukazi ouyaswire. Abantu abamu abaine obusozi nk’obwa Musa bakaba nibasobora kukwatwa ekiniga kandi nibahoora enzigu, baitu Musa uwe atakikole. Atakwatwe bwangu ekiniga. Akahika n’okwesengereza Yahwe aleke kufubira Miriamu. (Kubar. 12:1-13) Habwaki Musa yayetwaize ati?

Musa akesengereza Yahwe kwemereza ekifubiro kya Miriamu (Rora akacweka 8)

9-10. (a) Yahwe akakonyera Musa kwetegereza ki? (b) Ekyokurorraho kya Musa nikyegesa ki banyineka n’abagurusi ab’ekitebe?

9 Musa akaikiriza kutendekwa Yahwe. Emyaka 40 enyuma Musa obwakaba akyali omu kikaali kya Misiri, akaba atali muculeezi. Kumanya yali muntu w’ekiniga, akahika n’okwita omusaija habwokuba omu ndora ye, akarora omusaija ogu akozere ekintu ekitali ky’obwinganiza. Musa akatekereza ngu Yahwe naija kusiima ekikorwa kinu. Yahwe akamara emyaka 40 nakonyera Musa kwetegereza ngu obumanzi bwonka bukaba butarukumara kwebembera abantu ba Isareri; akaba nayetagisa kuba n’obuculeezi. Kandi oihireho obuculeezi, akaba nayetagisa kuba mwebundaazi n’okuba muhulizi. Isomo linu akalyega kurungi muno kandi akafooka mwebembezi omurungi.​—Kurug. 2:11, 12; Eng. 7:21-30, 36.

10 N’omu kasumi kanu kirungi abagurusi n’abanyineka kuhondera ekyokurorraho kya Musa. Kakuba abandi batakutamu ekitiinisa, kitakutwaza kubi. Obworaaba oine ensobi ey’okozere, ba mwebundaazi ogiikirize. (Mug. 7:9, 20) Omu buculeezi bwingi hondera oburagirizi bwa Yahwe oburukwoleka nk’oku tusemeriire kugonjora ensonga. Kandi abantu obagarukemuga kurungi. (Nfu. 15:1) Abanyineka n’abagurusi b’ekitebe abetweza omu mulingo gunu basemeza Yahwe, baletera ekitebe kubamu obusinge kandi bataho ekyokurorraho ekirungi eky’obuculeezi.

11-13. Abaheburaniya abasatu bakatuteraho kyokurorraho ki?

11 Obutuhiganizibwa: Ebyafaayo nibyoleka ngu kuruga kara, abalemi bahiganiize muno abantu ba Yahwe. Nibasobora kutusibaho “emisango” erukwahukana baitu ensonga habwaki batunoba eri ngu tucwamu “okuhurra Ruhanga kukira abantu.” (Eng. 5:29) Nibasobora kutusekereza, kutusiba omu nkomo, rundi nibasobora kututera. Baitu habw’obukonyezi bwa Yahwe, titukora ekintu kyona ekibi oihireho twikara tuli baculeezi.

12 Katubazeeho ekyokurorraho eky’Abaheburaniya basatu abakaba bakwatiirwe omu Baburoni​—Hananiya, Misaheri, hamu na Azaliya. * Omukama wa Baburoni akabaragira kuramya ekisisani ekikooto eky’ezaabbu. Bakamusoborra omu mulingo ogw’ekitiinisa ngu bakaba batarukugenda kukiramya. Bakaikara bali bahulizi hali Yahwe n’obukiraaba ngu omukama akabatinisiriza kubanaga omu murro gw’amaani. Aho n’aho Yahwe akacwamu kujuna abasigazi banu, baitu ubo bakaba batakimanyire ngu akaba nagenda kubajuna. Bakaba betegekere kwikiriza ekintu kyona Yahwe ekiyakulekere kubahikaho. (Dan. 3:1, 8-28) Bakakyolekera kimu ngu n’omuntu omuculeezi nasobora kuba mumanzi, kandi ngu busaho mukama, busoho ekirukutiinisa, busaho kifubiro kyona ekisobora kutulemesa kuramya Yahwe.​—Kurug. 20:4, 5.

13 Kakuba obwesigwa bwaitu hali Yahwe bulengwa, nitusobora tuta kuhondera ekyokurorraho eky’Abaheburaniya banu? Nitwesiga ngu Yahwe naija kutukonyera. (Zab. 118:6, 7) Abantu obubatusibaho emisango eyitutakozere, tubagarukamu omu mulingo ogw’obuculeezi kandi ogurukuhaisa ekitiinisa. (1 Pet. 3:15) Kandi twangira kimu kukora ekintu kyona ekisobora kusiisa enkoragana yaitu na Isiitwe ow’okugonza.

Abantu obubatuhakaniza, tubagarukamu omu mulingo ogw’ekitiinisa (Rora akacweka 13)

14-15. (a) Kiki ekisobora kubaho kakuba twetuntura? (b) Kusigikirra ha Isaya 53:7, 10, habwaki nitusobora kugamba ngu Yesu nuwe kyokurorraho ekirukukirayo eky’omuntu ayayolekere obuculeezi n’obwakaba ayetuntwire?

14 Obuturukuba twetuntwire: Itwena twine ebintu ebitutuntuza. Nitusobora kuba twayetuntwireho obutwali nitugenda kukora ebirengeso ha isomero rundi kuhikiriza obujunanizibwa ha mulimo. Rundi nitusobora kwetuntura habw’obujanjabi obutusobora kutekereza ngu nitwija kutunga. Obuturukuba twetuntwire, nikisobora kutugumira kuba baculeezi. N’ebintu ebya buli kiro ebitaatutaburaga nibisobora kutandika kututabura. Nutusobora kubaza ebigambo ebitali birungi rundi nitutwaza abandi omu mulingo agutali gw’embabazi. Obworaaba wali oyetuntwireho, tekerezaho ekyokurorraho kya Yesu.

15 Yesu aketuntura muno omu meezi ag’okumalirra ag’obwomeezi bwe obw’omu nsi. Akaba akimanyire ngu nagenda kubonabonesebwa muno kandi aitwe. (Yoh. 3:14, 15; Bag. 3:13) Obuhakaba hasigaireyo ameezi make nukwo afe, akagamba ngu akaba ayetuntwire muno. (Luk. 12:50) Kandi obuhasigaireyo ebiro bike aitwe, Yesu akagamba ati: “Omutima gwange gutuntuire.” Ebigambo ebiyakozeseze omu saara ze bikooleka ngu akaba ali mwebundaazi kandi muhulizi hali Ruhanga. Akagamba ati: “Isenyowe njuna okunyiha omu kasumi kanu. Baitu nikyo naizire omu kasumi kanu. Isenyowe nyumiza ibara lyawe.” (Yoh. 12:27, 28) Akasumi obukahikire, Yesu akehayo n’obumanzi hali abanyanzigwa ba Ruhanga abamwisire omu mulingo agurukusaliza muno kandi ogurukuswaza. N’obwaraaba akaba ayetuntwire muno kandi nabonabonesebwa, Yesu akakora Ruhanga ebyagonza n’obuculeezi bwingi. Busaho kugurukyagurukya ngu, Yesu nuwe kyokurorraho ekirukukirrayo kimu eky’omuntu ayayolekere obuculeezi nobwakaba ayetuntwire!​—Soma Isaya 53:7, 10.

Yesu nuwe yataireho ekyokurorraho ekirukukirayo eky’obuculeezi (Rora akacweka 16-17) *

16-17. (a) Abakwenda ba Yesu bakalenga bata obuculeezi bwe? (b) Nitusobora kukopa tuta ekyokurorraho kye?

16 Ha kiro eky’okumalirra omu nsi, enganjani za Yesu ziketwaza omu mulingo ogwalengere obuculeezi bwe. Teramu akasisani okwetuntura Yesu yarabiremu omu itumbi eri. Yakusigaire ali mwesigwa kuhikya ha kufa kwe? Kakuba atarafiire, busaho muntu wena ow’akaba nagenda kutunga okunihira okw’obwomeezi obutahwaho. (Bar. 5:18, 19) Kandi ekirukukira obukuru, ebikorwa bye bikaba nibigenda kusiisa ibara lya Yahwe rundi kulihaisa ekitiinisa. (Yob. 2:4) Kandi obwakaba nalya ekiihuro kye eky’okumalirra n’abakwenda be, ebibabalizeeho bikabaletera kutera ‘empaka’ nibekaguza “noha halibo atekereziibwe okuba omukuru.” Yesu akasangwa abahabwireho ha nsonga enu emirundi nyingi, kandi na ha kiro eki hakaba hatakarabireho obwire bwingi abahabwire ha nsonga niyo emu! Ekirukuhuniriza, Yesu atabatabukire. Oihireho akabaza nabo omu mulingo ogw’obuculeezi. Omu mulingo ogw’embabazi baitu ogw’obumanzi, Yesu akoongera yabasoborra entekereza ei bakaba basemeriire kuba nayo. Hanyuma akabasiima habw’okumugumiraho batamusigireho.​—Luk. 22:24-28; Yoh. 13:1-5, 12-15.

17 Kakuba ekintu kya mulingo gunu kyahikire haliiwe, wakukozere ki? Naitwe nitusobora kuba nka Yesu nitusigara tuli baculeezi n’obuharukuba haroho ebintu ebirukututunza. Ba n’omutima gw’okugonza kworobera ekiragiro kya Yahwe ekirukugamba ngu ‘muganyirangane inyweka.’ (Bak. 3:13) Nitwijuka kworobera ekiragiro kinu kakuba twikara nitwijuka ngu naitwe haroho obutukora rundi obutubaza ebintu ebitabura abandi. (Nfu. 12:18; Yak. 3:2, 5) Kandi lengaho kubazaaho ebirungi ebiri omu bantu abandi.​—Bef. 4:29.

HABWAKI TUSEMERIIRE KWIKARA NITUKURAKURANIZA OBUCULEEZI?

18. Yahwe akonyera ata abantu abaculeezi kukora encwamu enungi, baitu kiki ekitusemeriire kukora?

18 Nikiija kutukonyera kukora encwamu enungi. Obukiratugumiraga kumanya eky’okukora, Yahwe naija kutukonyeraga kukora encwamu ezihikire. Baitu eki naija kukikora obuturasigara tuli baculeezi. Naturaganiza ngu naija kuhuliiriza okusaba kw’abaculeezi. (Zab. 10:17) Kandi tarukwija kugarukira ha kuhurra okusaba kwabo kwonka. Baibuli negamba eti: “Abaculezi arabaterekerezaga omu musango; abaculezi nibo arayegesaga omuhandagwe.” (Zab. 25:9) Yahwe natuha obuhabuzi kurabira omu Kigambo kye Baibuli, ebitabu * eby’omwiru omwesigwa kandi ow’amagezi, vidiyo, hamu n’ensorrokano. (Mat. 24:45-47) Tusemeriire kwebundaaza nukwo twikirize obukonyezi bwa Yahwe, tusome ebintu byona ebyatuteriireho, kandi tute omu nkora ebiturukwega.

19-21. Musa akakora nsobi ki obwakaba ali Kadesi, kandi masomo ki agaturukwega omu kyokurorraho kye?

19 Nitwija kwerinda kukora ensobi. Yongera otekerezeho ekyokurorraho kya Musa. Akamara emyaka nyingi ali muculeezi kandi akasemeza Yahwe. Baitu emyaka 40 ey’Abaisareri baamazire omu irungu obwekaba eri haihi kuhwayo, Musa akalemwa kwoleka obwebundaazi. Nubwo akaba arugire kuziika munyaanya omu kiikaro ekirukwetwa Kadesi, kandi munyaanya onu nuwe asobora kuba yajunire obwomeezi bwe omu ihanga lya Misiri. Abaisareri bakaba bagarukiremu kwekwasa ngu tibarukurolererwa kurungi. Omurundi gunu bakaba ‘nibatera empaka na Musa’ habwokuburwa amaizi. Abaisareri bakeebwa ebyamahano byona Yahwe yakozere kurabira omu Musa kandi bakeebwa n’omulingo Musa akaba amazire akasumi n’abebembera atarukwebembeza ebyetago bye. Tigali maizi gonka agabaletiire kutontorroma baitu bakatontorromera na Musa oti rundi nuwe akaba abaletiire iroho.​—Kubar. 20:1-5, 9-11.

20 Musa akakwatwa ekiniga ky’amaani yayebwa n’okwebundaaza. Yahwe akaba amuragiire abalize omwandaara baitu uwe akabaliza abantu n’ekiniga kandi yagamba ngu nuwe akaba nagenda kukora eky’amahano. Hanyuma akatera omwandaara emirundi ebiri amaizi maingi gatandika kurugayo. Emyehembo n’ekiniga bikamuletera kukora ensobi enu. (Zab. 106:32, 33) Musa akafeerwa omugisa gw’okutaaha omu Nsi ey’Ekaba Eraganiziibwe habw’okutooleka obuculeezi omu kasumi ako konka.​—Kubar. 20:12.

21 Ekyokurorraho kinu nikitwegesa amasomo g’amaani. Isomo ely’okubanza, twine kwikara nitutamu amaani kusobora kusigara tuli baculeezi. Nitusobora kwebwa kwoleka obuculeezi omu kaire kataito muno emyehembo n’etugarukamu hanyuma n’etuletera kubaza rundi kukora ekintu ky’obudoma. Isomo lyakabiri, okwetuntura nikusobora kutucekya nahabweki tusemeriire kwekamba kuba baculeezi n’omu bwire turukuba nitusindikirizibwa.

22-23. (a) Habwaki tusemeriire kwikara nituserra obuculeezi? (b) Ebigambo ebigambirwe omu Zefaniya 2:3 nibyoleka ki?

22 Nitwija kutunga obulinzi. Omu bwire obutali bwa hara, Yahwe nagenda kuhwerekereza abantu boona ababi abali omu nsi kandi abaculeezi bonka nubo barukwija kusigaraho. Obu nubwo ensi erukwija kubamu obusinge bwonyini. (Zab. 37:10, 11) Naiwe oraaba omu ha bantu abo abaculeezi? Naiwe nosobora, kakuba ohondera obuhabuzi bwa Yahwe yahaire kurabira omu nabbi Zefaniya.​—Soma Zefaniya 2:3.

23 Habwaki Zefaniya 2:3 nihagamba ngu: “Rundi muliserekwa” ha kiro eki? Ebigambo binu tibirukumanyisa ngu Yahwe nasobora kulemwa kulinda abantu be ab’agonza kandi abamusemeza. Ebigambo binu nibyoleka ngu naitwe twine obujunanizibwa obw’okugira ekitwakoraho kusobora kukira. Nitusobora kukira ekiro “kyekiniga kya Mukama” n’okutunga omugisa gw’okwomeera ebiro n’ebiro kakuba tutamu amaani kuserra obuculeezi n’okusemeza Yahwe.

EKIZINA 120 Yegera ha Kyokurorraho kya Kristo eky’Obuculeezi

^ kac. 5 Itwena tituzarwa tuli baculeezi. Tusemeriire kwega kuba baculeezi. Nitusobora kusanga ngu tuba baculeezi obutuba nitukoragana n’abantu abagonza obusinge, baitu nikisobora kutugumira kusigara tuli baculeezi kakuba abantu ab’emyehembo batwendereza. Omu kicweka kinu nitugenda kubazaaho obulemeezi obutusobora kwesangamu n’omulingo tusobora kubusingura nukwo tutunge omulingo gunu omurungi ogw’okuba baculeezi.

^ kac. 3 AMAKURU G’EBIGAMBO: Obuculeezi. Abantu abaculeezi booleka embabazi obubaba nibakoragana n’abantu abandi kandi tibakwatwa ekiniga obubenderezebwa. Obwebundaazi. Abantu abebundaaza tibepanka kandi tibetwara kuba ba haiguru kukira abandi. Ekigambo kinu obukikozesebwa hali Yahwe, kiba nikimanyisa ngu Yahwe atwaza abantu omu mulingo ogw’okugonza kandi ogw’embabazi n’oburaaba bali hansi muno kulengesaniza nauwe.

^ kac. 12 Aba Baburoni bakaruka Abayudaaya banu basatu amabara ganu, Saduraki, Mesaki, hamu na Abedenego.​—Dan. 1:7.

^ kac. 18 Nk’ekyokurorraho, rora ekicweka ekiine omutwe “Kora Encwamu Enungi Ezirukuhaisa Yahwe Ekitiinisa,” ekyaturukiire omu Watchtower eya Apuli 15, 2011.

^ kac. 59 KUSOBORRA EBISISANI: Yesu nahabura abakwenda be habw’okukunganira obukuru baitu nakikora atekaine kandi omu mulingo gw’obuculeezi.