NKHANI YAKUSAMBIRA 7
Penjani Kuzika na Kukondweska Yehova
“Penjani Yehova imwe mose ŵakuzika ŵa pa charu chapasi . . . Penjani kuzika.”—ZEF. 2:3.
SUMU 80 “Chetani Mwe, Muwone Kuti Yehova Ni Muwemi”
CHILATO CHA NKHANI IYI *
1-2. (a) Kasi Mozesi wakaŵa munthu wuli, ndipo wakachita vichi? (b) Kasi tili na chifukwa wuli chakuŵira ŵakuzika?
BAIBOLO likulongosora kuti Mozesi “wakaŵa wakuzika chomene pa ŵanthu wose awo ŵakaŵa pa charu chapasi.” (Maŵa. 12:3) Kasi ichi chikung’anamura kuti wakaŵa wambura nkhongono, wawofi pakusankha vyakuchita panji wambura chikanga para ŵanji ŵakumususka? Umu ndimo ŵanji ŵakughanaghanira pakuyowoya za munthu wakuzika. Kweni uwu mbutesi. Mozesi wakaŵa muteŵeti wa Chiuta ndipo wakaŵa wankhongono, wambura wofi pakusankha vyakuchita, ndiposo wachikanga. Na wovwiri wa Yehova, wakalimbana na muwusi wankhongono wa Ŵaeguputo, wakalongozga ŵanthu pafupifupi 3,000,000 mu mapopa, ndipo wakawovwira mtundu wa Israyeli kutonda ŵalwani ŵawo.
2 Mazuŵa ghano tikukumana na masuzgo nga agho Mozesi wakatonda yayi, kweni zuŵa lililose tikwenera kulimbana na ŵanthu panji vinthu ivyo vingatitondeska kuŵa ŵakuzika. Nangauli vili nthena, kweni pali vinthu vinyake ivyo vikutichiska kuti tiŵe na mukhaliro uwu. Yehova walayizga kuti “ŵakuzika ŵazamuhara charu chapasi.” (Sal. 37:11) Kasi imwe mukujiwona kuti ndimwe ŵakuzika? Kasi ŵanyinu ndimo ŵakumuwoneraniso? Pambere tindazgore mafumbo ghakuzirwa agha, tikwenera dankha kumanya ng’anamuro la kuŵa ŵakuzika.
KASI KUZIKA NI VICHI?
3-4. (a) Kasi kuzika kuli nga ni vichi? (b) Kasi ni mikhaliro wuli yinayi iyo tikwenera kuŵa nayo kuti tiŵe ŵakuzika, ndipo chifukwa wuli?
3 Kuzika * kuli nga ntchithuzi chakutowa icho chajambulika makora. Munthowa wuli? Wakujambura wakusazga mitundu yakupambanapambana kuti wajambure chithuzi chakutowa. Nase tikwenera kuŵa na mikhaliro yakupambanapambana kuti tiŵe ŵakuzika. Yinyake mwa mikhaliro iyi ni kujiyuyura, kujilambika, kuzikira, kweniso chikanga. Chifukwa wuli tikwenera kuŵa na mikhaliro iyi usange tikukhumba kukondweska Yehova?
4 Mbanthu ŵakujiyuyura pera awo ŵakukolerana na khumbo la Chiuta. Khumbo linyake la Chiuta ndakuti tiŵe ŵakuzika. (Mat. 5:5; Gal. 5:23) Satana wakukwiya chomene para tikuchita khumbo la Chiuta. Nangauli ndise ŵakujiyuyura na ŵakuzikira kweni ŵanthu ŵanandi awo ŵali ku chigaŵa cha Satana ŵakutitinkha. (Yoh. 15:18, 19) Ntheura tikwenera kuŵa na chikanga kuti timutonde Satana.
5-6. (a) Chifukwa wuli Satana wakutinkha ŵanthu ŵakuzika? (b) Kasi tizgorenge mafumbo wuli?
5 Munthu uyo ngwakuzika yayi ni uyo ngwakujikuzga, wa mtima wakunjoŵe, kweniso wakupulikira yayi Yehova. Ndimo Satana waliri. Lekani tikuzizwa yayi kuti wakutinkha ŵanthu ŵakuzika. Ŵanthu ŵakuzika ŵakuvumbura uheni wa Satana chifukwa ŵali na mikhaliro yiwemi iyo, iye walije. Kweniso chikuru chomene ntchakuti ŵakuvumbura kuti Satana ni mutesi. Chifukwa wuli? Chifukwa ntchakuti nanga wangayowoya panji kuchita vinthu wuli, wangatondeska yayi ŵanthu ŵakuzika kuteŵetera Yehova.—Yobu 2:3-5.
6 Mphawuli apo ntchakusuzga kuŵa ŵakuzika? Ndipo chifukwa wuli tikwenera kulutilira kupenja kuzika? Kuti tizgore mafumbo agha tiwonenge viyelezgero vya ŵanthu ŵatatu. Ŵanthu aŵa ni Mozesi, Ŵahebere ŵatatu awo ŵakaŵa ku wuzga ku Babuloni, na Yesu.
MPHAWULI APO CHIKUŴA CHAKUSUZGA KUŴA ŴAKUZIKA?
7-8. Kasi Mozesi wakachita wuli apo ŵanji ŵakamuyuyura?
7 Para tili na mazaza: Chingaŵa chakusuzga ku awo ŵali na mazaza kuti ŵaŵe ŵakuzika, chomenechomene para munthu uyo wali pasi pa iwo wakuŵayuyura panji wakuyowoya kuti ŵakwendeska makora yayi vinthu. Kasi ivi vili kumuchitikiranipo? Wuli usange wamumbumba yinu wakuchita nthena? Kasi mungachita wuli? Wonani umo Mozesi wakachitira pa nkhani iyi.
8 Yehova wakasankha Mozesi kuŵa mulongozgi wa Israyeli ndipo wakamupa mazaza kuti walembe malango agho ghalongozgenge ŵanthu. Tikukayika yayi kuti Yehova wakamovwiranga Mozesi. Nangauli vikaŵa nthena, mudumbu wa Mozesi, Miriyamu na mukuru wa Mozesi, Aroni, ŵakamba kwimikana na Mozesi ndipo ŵakati wakatora mwanakazi muwemi yayi. Ŵanyake ŵaŵenge pa udindo nga wa Mozesi mphanyi ŵakakwiya na kughanaghana vya kuwezgera. Kweni ndimo Mozesi wakachitira yayi. Wakakwiyanga mwaluŵiro yayi. Wakaŵeyelera Yehova kuti wachizge Miriyamu. (Maŵa. 12:1-13) Chifukwa wuli Mozesi wakachita nthena?
Mozesi wakuŵeyelera Yehova kuti wachizge Miriyamu (Wonani ndime 8)
9-10. (a) Kasi Yehova wakamovwira Mozesi kuti wamanye vichi? (b) Kasi mitu ya mbumba na ŵalara mu mpingo ŵangasambirako vichi kwa Mozesi?
9 Mozesi wakazomera kusambizgika na Yehova. Vyaka 40 kumanyuma apo wakaŵa mu nyumba Yachifumu ku Eguputo, Mozesi wakaŵa wakuzika yayi. Wakakwiyanga luŵiro, nakuti wakakoma munthu uyo wakatimbanga Muhebere. Mozesi wakaghanaghananga kuti Yehova wakoleranenge navyo ivyo wakachita. Kwa vyaka 40, Yehova wakamovwira Mozesi kumanya kuti wakakhumbikwiranga vinandi kuti walongozge Ŵaisrayeli kuluska kuŵa waka na chikanga. Wakeneranga kuŵa wakuzika. Kweni kuti waŵe wakuzika, wakenerangaso kuŵa wakujiyuyura, wakujilambika, na wakuzikira. Wakasambira mikhaliro iyi ndipo wakaŵa mulongozgi muwemi chomene.—Eks. 2:11, 12; Mil. 7:21-30, 36.
10 Mazuŵa ghano mitu ya mbumba na ŵalara mu mpingo ŵangachita makora kuyezga Mozesi. Para ŵanji ŵamuyuyurani chifukwa chakuti mwachita vinthu vinyake, kukhuŵara luŵiro yayi. Jiyuyurani na kuzomerezga ivyo mwabudiska. (Muph. 7:9, 20) Jilambikani na kulondezga ulongozgi wa Yehova wa umo mungamazgira masuzgo. Kweniso nyengo zose muzgorenge mwakuzika. (Zinth. 15:1) Mitu ya mbumba na ŵalaŵiliri awo ŵakuchita nthena ŵakukondweska Yehova, ŵakovwira kuti paŵe mtende, kweniso ŵakulongora chiyelezgero chiwemi cha umo ŵanji ŵangaŵira ŵakuzika.
11-13. Kasi ivyo ŵakachita Ŵahebere ŵatatu vikutisambizga vichi?
11 Para tikutambuzgika: Kufuma kale, maboma gha ŵanthu ghakutambuzga ŵanthu ŵa Yehova. Ghangatipa “milandu” yakupambanapambana, kweni chifukwa chikuru ntchakuti tikusankha “kupulikira Chiuta nga muwusi m’malo mwa ŵanthu.” (Mil. 5:29) Ŵangatinyoza, kutijalira mu jele, nanga nkhutitimba wuwo. Kweni chifukwa chakuti Yehova wakutovwira, tikuwezgera yayi, tikulutilira kuŵa ŵakuzika.
12 Wonani ivyo ŵakachita Ŵahebere ŵatatu awo ŵakaŵa ku wuzga. Ŵahebere aŵa ni Hananiya, Mishayeli, na Azariya. * Themba la Babuloni likalamura kuti ŵajikamire chikozgo chikuru cha golide. Kweni mwakuzikira ŵakalilongosolera makora themba chifukwa icho ŵangasopera yayi chikozgo. Ŵakalutilira kupulikira Chiuta nangauli themba likaŵawofya kuti liŵaponyenge mu ng’anjo yakugolera moto. Yehova wakaŵaponoska ŵanalume aŵa nyengo yeneyiyo, kweni ŵakamanyirathu yayi kuti Yehova waŵaponoskenge. M’malo mwake ŵakaŵa ŵakunozgeka kuzomerezga chilichose icho Yehova wakakhumbanga kuti chiŵachitikire. (Dan. 3:1, 8-28) Ŵakalongora kuti ŵanthu ŵakuzika mbachikanga. Kwali ni themba, awo ŵakulimbana nase, panji chilango, vingatitondeska yayi ‘kusopa Yehova.’—Eks. 20:4, 5.
13 Para nase tayezgeka usange tili ŵakugomezgeka kwa Chiuta, kasi tingaŵayezga wuli Ŵahebere ŵatatu aŵa? Ndise ŵakujiyuyura ndipo tikugomezga kuti Yehova watovwirenge. (Sal. 118:6, 7) Awo ŵakutinena tikuŵazgora mwakuzikira kweniso mwantchindi. (1 Pet. 3:15) Ndipo tikukana kuchita chilichose icho chingananga ubwezi na Adada ŵithu ŵachitemwa.
Para ŵanji ŵakutisuska, tikuzgora mwantchindi (Wonani ndime 13)
14-15. (a) Kasi chingachitika ntchivichi para tikusuzgika maghanoghano? (b) Kuyana na lemba la Yesaya 53:7, 10, chifukwa wuli tingati Yesu ntchiyelezgero chiwemi chomene pa nkhani ya kuzika para tikusuzgika maghanoghano?
14 Para tikusuzgika maghanoghano: Tose tikusuzgika maghanoghano pa vifukwa vyakupambanapambana. Tingasuzgika maghanoghano para tili pafupi kulemba mayeso panji para tapika mulimo unyake ku ntchito. Panji tingasuzgika maghanoghano para ŵatiphalira ndondomeko ya umo ŵatovwilirenge pa ulwari withu. Para tikusuzgika maghanoghano ntchakusuzga kuŵa ŵakuzika. Tingambaso kusuzgika maghanoghano na vinthu ivyo kale vikatisuzganga yayi. Tingamba kuyowoya mwaukali kweniso mwambura kughanaghanira ŵanyithu. Para muli kusuzgikapo maghanoghano, ghanaghanirani ivyo Yesu wakachita.
15 Mu myezi yaumaliro ya umoyo wake pa charu chapasi, Yesu wakasuzgika chomene maghanoghano. Wakamanya kuti watambuzgikenge chomene na kukomeka. (Yoh. 3:14, 15; Gal. 3:13) Myezi yichoko waka pambere wandafwe, wakayowoya kuti wakatamburanga. (Luka 12:50) Ndipo kukati kwakhala mazuŵa ghachoko waka kuti wafwe, Yesu wakati: “Umoyo wane ukukweŵeka.” Tingawona kuti Yesu wakaŵa wakujiyuyura na wakujilambika kwa Chiuta apo wakayowoyanga vyose ivyo vikaŵa mu mtima wake mu lurombo. Iyo wakati: “Adada, niponoskani ku ora ili. Ndipouli, ndicho chifukwa nizira ku ora ili. Adada, chindikani zina linu.” (Yoh. 12:27, 28) Nyengo yikati yakwana, Yesu wakachita chikanga na kujipeleka ku ŵalwani ŵa Chiuta, awo ŵakamukoma mwachikhozga soni ndipo wakafwa nyifwa yakuŵinya. Nangauli wakasuzgika maghanoghano na kutambuzgika, kweni mwakuzika Yesu wakachita khumbo la Chiuta. Tingayowoya na chigomezgo chose kuti Yesu ntchiyelezgero chiwemi chomene pa nkhani ya kuzika para tikusuzgika maghanoghano.—Ŵazgani Yesaya 53:7, 10.
Yesu ntchiyelezgero chiwemi chomene pa nkhani ya kuzika (Wonani ndime 16-17) *
16-17. (a) Kasi ŵabwezi ŵa Yesu ŵakachita vinthu wuli ivyo vikamuyezga usange ngwakuzika? (b) Kasi tingamuyezga wuli Yesu?
16 Pa usiku waumaliro wa umoyo wake pa charu chapasi, ŵabwezi ŵake ŵakachita vinthu ivyo vikayezga Yesu usange ngwakuzika. Ghanaghanirani waka umo Yesu wakasuzgikira maghanoghano pa usiku wura. Kasi walutilirenge kuŵa wakugomezgeka m’paka nyifwa? Umoyo wa ŵanthu mabiliyoni ghanandi ukaŵa mu mawoko ghake. (Rom. 5:18, 19) Kweniso chakuzirwa chomene ntchakuti chilichose icho wakatenge wachitenge chikatenge chikhwaskenge zina la Adada ŵake. (Yobu 2:4) Panyengo ya chakurya chaumaliro, ŵapositole ŵake “ŵakamba kupindana chomene pa nkhani ya uyo ni mukuru pakati pawo.” Yesu wakaŵa kuti waŵawovwirapo kale kanandi waka pa nkhani iyi. Pa usiku weneuwu, pambere ŵandambe kurya chakurya, wakaŵa kuti waŵawovwiraposo kale. Kweni Yesu wakaŵakwiyira yayi. M’malo mwake, wakaŵa wakuzikira kwa iwo. Mwalusungu kweni mwankhongono, Yesu wakaŵalongosoleraso mukhaliro uwo ŵakwenera kuŵa nawo. Ndipo pamanyuma wakaŵawonga ŵabwezi ŵake chifukwa chakuti ŵakalutilira kuŵa ŵakugomezgeka kwa iyo.—Luka 22:24-28; Yoh. 13:1-5, 12-15.
17 Kasi vyanthena ivi vichitikirenge imwe mphanyi mukachita wuli? Tingamuyezga Yesu na kulutilira kuŵa ŵakuzika nanga tingaŵa kuti tikusuzgika maghanoghano. Pulikirani na mtima wose dango la Yehova lakuti “lutilirani kuzizipizgirana.” (Kol. 3:13) Tipulikirenge dango ili usange tikukumbuka kuti tose tikuyowoya na kuchita vinthu ivyo vikukhuŵazga ŵanji. (Zinth. 12:18; Yak. 3:2, 5) Ndipo nyengo zose muwongenge viwemi ivyo ŵanyinu ŵakuchita.—Efe. 4:29.
CHIFUKWA WULI TIKWENERA KULUTILIRA KUPENJA KUZIKA?
18. Kasi Yehova wakovwira wuli ŵanthu ŵakuzika kuti ŵasankhenge makora vinthu, kweni ŵakwenera kuchita vichi?
18 Tisankhenge makora vinthu. Para ntchakusuzga kusankha icho tikwenera kuchita, Yehova watovwirenge kuti tisankhe makora. Kweni watovwirenge pekha para tili ŵakuzika. Iyo wakulayizga kuti wapulikenge “pempho la ŵakuzika.” (Sal. 10:17) Wachitenge vinandi m’malo mwa kupulika waka. Baibolo likulayizga kuti: “Walongozgenge ŵakuzika mu icho ntchakwenelera, ndipo wasambizgenge ŵakuzika mendero ghake.” (Sal. 25:9) Yehova wakutipa ulongozgi kwizira mu Baibolo na mabuku * ghakulongosora Baibolo, kweniso kwizira mu mapulogiramu agho “muzga wakugomezgeka na wavinjeru” wakupeleka. (Mat. 24:45-47) Tikwenera kuzomera wovwiri wa Yehova mwa kuŵa ŵakujiyuyura na kumanya kuti tikukhumbikwira wovwiri. Kweniso tisambire ivyo Yehova wakutipa, na kuchita na mtima wose ivyo tikusambira.
19-21. Kasi Mozesi wakabudiska vichi pa Kadeshi, ndipo tikusambirapo vichi?
19 Tigegenge kubudiska vinthu. Ghanaghaniraniso za Mozesi. Kwa vyaka vinandi wakaŵa wakuzika na kukondweska Yehova. Kweni chakuumaliro kwa ulendo wawo wa mu mapopa wa vyaka 40, Mozesi wakatondeka kuŵa wakuzika. Mudumbu wake, uyo wakwenera kuti wakawovwira kuponoska umoyo wake ku Eguputo, wakaŵa kuti wafwa waka ndipo wakasungika ku Kadeshi. Ndipo Ŵaisrayeli ŵakambaso kudandawura kuti ŵakapwelerekanga makora yayi. Panyengo iyi ŵakamba “kwimikana na Mozesi” pa nkhani ya kusoŵa maji. Nangauli Yehova wakachita minthondwe yinandi kwizira mwa Mozesi kweniso Mozesi wakaŵalongozga makora ŵanthu kwa nyengo yitali, kweni ŵanthu ŵakadandawuranga nipera. Ŵakadandawuranga vya kusoŵa kwa maji pera yayi, kweni ŵakadandawurangaso vya Mozesi, nga kuti ndiyo wakapangiska kuti ŵaŵe na nyota.—Maŵa. 20:1-5, 9-11.
20 Mozesi wakakwiya chomene ndipo wakatondeka kujikora. Nangauli Yehova wakamuphalira kuti wayowoye ku jalawe, kweni Mozesi wakayowoya mwaukali ku ŵanthu ndipo wakaŵaphalira kuti wachitenge munthondwe. Pamanyuma wakatimba jalawe kaŵiri ndipo maji ghanandi ghakafuma. Kujiŵikamo na ukali vikapangiska kuti wabudiske chomene. (Sal. 106:32, 33) Chifukwa chakuti panyengo iyi wakatondeka kuŵa wakuzika, Mozesi wakazomerezgeka yayi kunjira mu Charu cha Layizgano.—Maŵa. 20:12.
21 Apa tikusambirapo sambiro lakuzirwa. Chakwamba, tikwenera kuyezgayezga kulutilira kuŵa ŵakuzika. Usange taleka kuŵa ŵakuzika kwali nkhamoza pera, tiŵenge ŵakujikuzga ndipo tiyowoyenge na kuchita vinthu mwambura mahara. Chachiŵiri, chingaŵa chakusuzga kulutilira kuŵa ŵakuzika para tikusuzgika maghanoghano, ntheura tikwenera kuyezgayezga kuŵa ŵakuzika nanga vinthu vingaŵa kuti vyasuzga wuli.
22-23. (a) Chifukwa wuli tikwenera kulutilira kupenja kuzika? (b) Kasi fundo ya pa Zefaniya 2:3 yikulongorachi?
22 Tivikilirikenge. Sonosono apa Yehova wawuskengepo ŵaheni wose pa charu chapasi, ndipo ŵakuzika pera ndiwo ŵakhalengepo. Pamanyuma charu chizamuŵa cha mtende. (Sal. 37:10, 11) Kasi namwe muzamuŵa pakati pa ŵanthu ŵakuzika? Mungazakaŵapo usange namwe mukuzomera ntchemo ya Yehova yakulembeka na ntchimi Zefaniya.—Ŵazgani Zefaniya 2:3.
23 Chifukwa wuli lemba la Zefaniya 2:3 likuyowoya kuti: “Panyake mungazakabisika”? Lemba ili likung’anamura kuti Yehova wangatondeka yayi kuvikilira awo ŵakumukondweska na kumutemwa. Kweni likulongora kuti tikwenera kuchitapo kanthu kuti wativikilire. Tingazakapona “pa zuŵa la ukali wa Yehova” na kuzakakhala kwamuyirayira usange tikuyezgayezga kupenja kuzika sono na kukondweska Yehova.
SUMU 120 Muŵe Ŵakuzika nga ni Khristu
^ ndime 5 Palije uyo wali kubabika kuti ngwakuzika. Tikwenera kusambira kuti tiŵe ŵakuzika. Tingawona kuti ntchambura kusuzga kuŵa ŵakuzika para tikuchita vinthu na ŵanthu ŵakuzika, kweni para tikuchita vinthu na ŵanthu ŵakujiŵikamo, vingatisuzga kuti tilutilire kuŵa ŵakuzika. Mu nkhani iyi tiwonenge masuzgo agho tikwenera kutonda kuti tiŵe na mukhaliro uwemi uwu wa kuzika.
^ ndime 3 MAZGU GHALONGOSOLEKA: Kuzika. Ŵanthu awo mbakuzika ŵakuŵa ŵalusungu para ŵakuchita vinthu na ŵanji kweniso ŵakuŵa ŵakuzikira para ŵanji ŵaŵakwiyiska. Kujiyuyura. Ŵanthu awo mbakujiyuyura, mbakujiŵikamo yayi panji kujikuzga. Ŵakuwona kuti ŵanyawo ŵakuŵaluska. Kwa Yehova, kujiyuyura chikung’anamura kuchita vinthu na ŵanthu awo mbapasi kwa iyo, kweni mwachitemwa na lusungu.
^ ndime 12 Ŵababuloni ŵakathya Ŵahebere ŵatatu aŵa mazina ghakuti Shadireki, Misheki, na Abedinego.—Dan. 1:7.
^ ndime 18 Mwachiyelezgero, wonani nkhani ya mutu wakuti “Vyakusankha Vinu Vichindike Chiuta,” iyo yili mu Gongwe la Mulinda la Epulero 15, 2011.
^ ndime 59 MAZGU GHAKULONGOSORA CHITHUZI: Ŵasambiri ŵa Yesu ŵapindana pa nkhani ya uyo ni mukuru, kweni Yesu wakulutilira kuŵa wakuzika ndipo wakuŵawovwira mwakuzikira.
