1-2. (a) Mavọ yen Baibol na djisẹ rẹ Mosis, kẹ die yen o ruru? (b) Die yen se mu avwanre vwo vwo uruemu rẹ dẹndẹn?

BAIBOL na tare nẹ Mosis yen ma dia “ohwo dẹndẹn, nọ ihwo ejobi re evun rẹ akpọ na.” (Ukeri 12:3) Ọnana ko mudiaphiyọ nẹ Mosis ọvwiẹrẹ rọ djoshọ ro vwo brorhiẹn komobọ yẹrẹ hirharoku ihwo re vwọsuọ? Ọtiọyen ihwo evo djisẹ rẹ ohwo rọ pha dẹndẹn. Ẹkẹvuọvo, ọyena dia uyota-a. Mosis ọyen odibo rẹ Ọghẹnẹ ro brorhiẹn romobọ, ro ji vwo ẹgba vẹ uduefiogbere. Jihova chọn rọ uko vwo hirharoku osun rẹ Ijipt ro vwẹ ẹgba, sun ihwo ri te omarẹ 3,000,000 wan aton, je vwẹ ukẹcha kẹ ihwo rẹ Izrẹl vwo phi ivwighwrẹn rayen kparobọ.

² Ebẹnbẹn rẹ Mosis hirharoku fẹnẹ ọ rẹ avwanre, ẹkẹvuọvo kẹdẹ kẹdẹ yen avwanre vwo hirharokuẹ ihwo yẹrẹ ẹdia re sa nẹrhẹ ọ bẹn ra vwọ dia ihwo re pha dẹndẹn. Dedena, o vwo obo ro se mu avwanre vwo vwo uruemu nana. Jihova veri nẹ “ihwo dẹndẹn ri che vwo otọ na.” (Une 37:11) Wẹwẹ ohwo dẹndẹn? Ihwo efa se dje we phiyọ ohwo ọtiọyen? Tavwen a ke kpahenphiyọ enọ yena, ofori nẹ a riẹn obo ro mudiaphiyọ ra vwọ dia dẹndẹn.

3-4. (a) Die yen a sa vwẹ uruemu rẹ dẹndẹn vwo dje? (b) Iruemu ẹne vọ yen ofori nẹ avwanre vwo, kẹ diesorọ?

³ Uruemu rẹ dẹndẹn * pha kerẹ uhoho oyoyovwin. Vwẹ idjerhe vọ? Kirobo re kuẹ ọda iyoyovwin kuẹgbe vwọ ya  ihoho, ọtiọyen avwanre ji che vwo iruemu iyoyovwin sansan tavwen a ke sa dia ihwo re pha dẹndẹn. Evo usun rayen yen omaevwokpotọ, ẹmienyo, uduefiogbere, kugbe vworovworo. Diesorọ a vwọ guọnọ iruemu tiọyen e ki se ru obo re vwerhen Jihova oma?

⁴ Ihwo re vwomakpotọ ọvo yen se ru oborẹ Ọghẹnẹ guọnọre. Ọghẹnẹ guọnọre nẹ avwanre dia dẹndẹn. (Mat. 5:5; Gal. 5:23) Ophu mu Eshu siẹrẹ avwanre de ruẹ oborẹ Ọghẹnẹ guọnọre. Ọtiọyena, avwanre da tobọ vwomakpotọ ji ruẹ dẹndẹn, buebun rẹ ihwo vwẹ akpọ rẹ Eshu nana ji che vwo utuoma kpahen avwanre. (Jọn 15:18, 19) Kọyensorọ avwanre vwọ guọnọ uduefiogbere e se vwo mudiagan.

5-6. (a)Diesorọ Eshu vwo vwo utuoma kpahen ihwo re pha dẹndẹn? (b) Enọ vọ yen a cha kpahenphiyọ?

⁵ Ohwo rha vwomakpotọ-ọ, kọyen ọ kparoma. Ohwo tiọyena se suẹn ophu rọye-en, o ji nyupho rẹ Ọghẹnẹ-ẹ. Ọyena ghwa oka rẹ ohwo rẹ Eshu hepha. Kọyensorọ o vwo vwo utuoma kpahen ihwo re pha dẹndẹn! Kidie uruemu rayen fẹnẹ erọyen dibidibi. Ma rho kparobọ, ayen dje Eshu phiyọ ọvwọrefian. Vwẹ idjerhe vọ? Kidie o toro obo rọ tare yẹrẹ obo ro ruru-u, ọ cha sa dobọ rẹ ẹga rẹ ayen vwọ kẹ Jihova ji-i!—Job 2:3-5.

⁶ Ọke vọ yen ọ ma vwọ bẹn re vwo ru dẹndẹn? Diesorọ o vwo fo nẹ avwanre davwẹngba vwo dje uruemu nana phia ọkieje? Ikuegbe rẹ Jesu, Mosis, kugbe ọ rẹ emeshare rẹ Hibru erha re mu kpo eviẹn vwẹ Babilọn cha chọn avwanre uko vwọ kpahenphiyọ enọ yena.

7-8. Die yen Mosis ru kpahen uruemu rẹ jẹ ọghọ emuo re dje kẹ?

⁷ Ọke ra da kẹ ohwo ogangan rẹ usuon: Ọ sa dia bẹnbẹn rẹ ihwo ri vwo ogangan rẹ usuon vwọ dia dẹndẹn, ma rho siẹrẹ ohwo rẹ ayen suẹn rhe muọghọ kẹ aye-en, yẹrẹ siẹrẹ ọ da vwẹ ayen vwo guẹdjọ. Ọyena phia kẹ wẹ jovwo re? Die yen wo che ru siẹrẹ ohwo rẹ orua wẹn de ru we ọtiọyen? Roro kpahen oborẹ Mosis ruru vwẹ ẹdia tiọyen.

⁸ Jihova vwẹ Mosis vwo mu osun rẹ Izrẹl, o da je vwẹ uphẹn kẹ ro vwo si irhi rọyen kẹ ayen. O muẹro dẹn nẹ Jihova  bicha Mosis. Dedena, Miriam vẹ Erọn re dia iniọvo rọyen da ta eta vwọsuọ, je reyọ vwo guẹdjọ fikirẹ aye rọ rọvwọnre. Uruemu tiọyena sa nẹrhẹ ophu mu otu evo rẹ ayen da guọnọ ru orukeri, ẹkẹvuọvo Mosis dia ohwo tiọye-en. Ọ fobọ muophu-u. Ọ tobọ nẹrhovwo rhe Jihova nẹ o vwo ghovwo Miriam. (Ukeri 12:1-13) Diesorọ Mosis vwo ru ọtiọyen?

9-10. (a) Die yen Jihova chọn Mosis uko vwọ mrẹvughe? (b) Die yen igbuyovwin rẹ erua vẹ ekpako se yono mie Mosis?

⁹ Mosis vwẹ uphẹn kẹ Jihova nẹ o yono ọyen. Ọke rọ vwọ hẹ evwruwevwin rẹ ovie rẹ Ijipt ẹgbukpe 40 re wanre, o vwo uruemu rẹ dẹndẹ-ẹn. Ukperẹ ọtiọyen, ọ fobọ muophu. Ophu rọyen na tobọ nẹrhẹ o hwe ọshare ọvo ghwu kidie nẹ o shenyẹ ọrivẹ rọyen. Ọke yena o rorori nẹ Ọghẹnẹ rhọnvwephiyọ obo ro ruru. Ẹkẹvuọvo, Jihova da vwẹ ọsoso ẹgbukpe 40 vwo yono, rere ọ sa vwọ mrẹvughe nẹ ọ cha sa vwẹ uduefiogbere ọvo vwo sun ihwo rẹ Izrẹli-i, o ji fo nẹ ọ dia dẹndẹn. Jẹ, tavwen ọ ke sa dia dẹndẹn, ọ cha vwomakpotọ, nyẹme, je dia vworovworo. O ghini yono iruemu yena, ọ da rhe dia uvi rẹ osun.—Eyan. 2:11, 12; Iruo 7:21-30, 36.

¹⁰ Nonẹna, ofori nẹ igbuyovwin rẹ erua vẹ ekpako vwẹrokere Mosis. Ayen fobọ muophu siẹrẹ ihwo rhe muọghọ kẹ aye-en. E jẹ ayen vwomakpotọ rhọnvwe echobọ rayen. (Aghwo. 7:9, 20) Ayen me je vwomakpotọ nene odjekẹ rẹ Jihova vwọphia kpahen oborẹ ayen sa vwọ rhuẹrẹ ebẹnbẹn sansan phiyọ. Vwọba, e jẹ eta rayen dia dẹndẹn ọkieje. (Isẹ 15:1) Igbuyovwin rẹ erua vẹ ekpako de ru ọtiọyen, kẹ ayen sa nẹrhẹ oma vwerhen Jihova, sẹro rẹ ufuoma, je dia omamọ rẹ udje rẹ uruemu rẹ dẹndẹn vwọ kẹ ihwo efa.

11-13. Udje vọ yen emeshare rẹ Hibru erha na phi phiyotọ kẹ avwanre?

¹¹ Ọke re de mu kpahen avwanre: Nẹ awanre rhe yen ihwo ri suẹn vwo muẹkpahan idibo rẹ Jihova. Ayen sa vwẹ irhi rẹ “urhiẹchọ” sansan vwo mu avwanre, jẹ obo re nẹrhẹ ayen muophu kpahen avwanre kọna, avwanre brorhien nẹ avwanre che “mu ọghọ kẹ Ọghẹnẹ nọ ihwo rẹ akpọ.” (Iruo 5:29) Ọkiọvo, a sa vwẹ avwanre jehwẹ, mu avwanre phiyọ uwodi, yẹrẹ gboja kẹ avwanre vwẹ idjerhe efa. Dedena, womarẹ ukẹcha rẹ Jihova avwanre reihri-i, ukperẹ ọtiọyen, avwanre ruẹ dẹndẹn.

¹² Roro kpahen udje esiri rẹ emeshare rẹ Hibru erha na, Hananaya, Mishẹl kugbe Azaraya phi phiyotọ kẹ avwanre. * Ovie rẹ  Babilọn vwẹ iji kẹ ayen nẹ ayen nuyovwin kpotọ kẹ oma rẹ oro rode ọvo. Ayen da vwomakpotọ vuẹ oboresorọ ayen cha sa vwẹ ẹga kẹ oma na-a. Ayen vwomakpotọ kẹ Jihova dede nẹ ovie na djuguegue mu ayen nẹ o che do ayen phiyọ ogidi erhanre. Jihova sivwin ayen ugege re vwo do ayen phiyọ erhanre na, jẹ ayen vwẹro roro nẹ o che ru ọtiọyen ichichiyin na-a. Ukperẹ ọtiọyen, ayen choma rẹ ayen vwo rhiabọreyọ kemu kemu rẹ Jihova vwẹ uphẹn kẹ nẹ ọ phia. (Dan. 3:1, 8-28) Uruemu rayen djerephia nẹ ihwo dẹndẹn se fiudugberẹ. O vwo ovie vuọvo, uguegue, yẹrẹ oja rọ sa nẹrhẹ avwanre siobọnu ẹga ọsoso rẹ avwanre vwọ kẹ Ọghẹnẹ rẹ avwanre rọ “rioma” na-a.—Eyan. 20:4, 5.

¹³ Mavọ yen avwanre sa vwọ vwẹrokere emeshare rẹ Hibru erha na ọke rẹ avwanre de hirharoku ọdavwini rẹ evun-ẹfuọn? E jẹ avwanre vwomakpotọ je vwẹroso Jihova nẹ ọ cha vwẹrote avwanre. (Une 118:6, 7) E jẹ ẹkpahọnphiyọ rẹ avwanre vwọ kẹ ihwo re muẹkpahen avwanre dia dẹndẹn vẹ ọghọ. (1 Pita 3:15) Avwanre me je kẹnoma kẹ kemu kemu ro se miovwin oyerinkugbe rẹ avwanre vẹ Jihova.

14-15. (a) Die yen sa phia siẹrẹ ofu de dje avwanre? (b) Vwo nene obo rehẹ Aizaya 53:7, 10, diesorọ a sa vwọ tanẹ Jesu yen ma dia uvi rẹ udje rẹ obo ra sa vwọ dia dẹndẹn ọke rẹ ofu de dje ohwo?

¹⁴ Ọke rẹ ofu de dje avwanre: Erọnvwọn buebun herọ re sa nẹrhẹ ofu dje ohwo. Ofu se dje we siẹrẹ wọ da guọnọ si ọdavwini yẹrẹ wian owian ọvo ra vwọ kẹ wẹ vwobẹ iruo. Ofu ji se dje we siẹrẹ wo de roro kpahen oka rẹ omaẹbẹrẹ yẹrẹ omaesivwo ru wọ guọnọre. Ọ pha bẹnbẹn ra vwọ dia dẹndẹn ọke rẹ ofu de dje ohwo. Ofudjevwe na sa tobọ nẹrhẹ avwanre muophu kpahen erọnvwọn re fobọ da avwanre jovwo-o, ọ me rhe nẹrhẹ eta rẹ avwanre dia wainwain. Wo de hirharoku ẹdia rẹ ofudjevwe, roro kpahen udje rẹ Jesu.

¹⁵ Ofu dje Jesu mamọ vwẹ uvwre rẹ emeranvwe iyorin re koba vwẹ akpeyeren rọyen tavwen o ki ghwu. Ọ riẹnre nẹ e che gboja kẹ ọyen je kanrọ mu urhe. (Jọn 3:14, 15; Gal. 3:13) Emeranvwe evo vwọ wan nu, ọ da ta eta ri djerephia nẹ ofu dje re. (Luk 12:50) Ẹdẹ ibro tavwen o ki ghwu, ọ da ta: “Ẹnwẹ mẹ ko kpogho.” E se vwo oniso rẹ uruemu rẹ dẹndẹn vẹ omaevwokpotọ rọyen kẹ Ọghẹnẹ siẹrẹ a da fuẹrẹn eta nana rọ vwọ nẹrhovwo rhe Jihova: “Kidie me cha ta, Ọsẹ, sivwi uvwe nẹ ọke nana? Ejọ, kidie fiki rẹ ọnana na me vwọ rhe rhi te ọke nana na. Ọsẹ, vwẹ urinrin kẹ odẹ wẹn.” (Jọn 12:27, 28) Ọke na vwo te, Jesu de fiudugberi vwomaphia kẹ ivwighwrẹn rẹ Ọghẹnẹ, ayen da gboja kẹ gangan ji hwe ghwu, o de ghwu ughwu rẹ ophọphọvwe. Vwẹ uvwre rẹ enana ejobi rọ rioja rọyen na, Jesu sẹro rẹ uruemu rẹ dẹndẹn rọyen, je vwomakpotọ ru ọhọre rẹ Ọghẹnẹ. Ọtiọyena, avwanre sa ta vẹ imuẹro nẹ Jesu yen ma dia uvi rẹ udje rẹ obo ra sa vwọ dia dẹndẹn ọke rẹ ofu de dje ohwo!—Se Aizaya 53:7, 10.

16-17. (a) Die yen idibo rẹ Jesu ruru rọ sa nẹrhẹ ọ ben kẹ ro vwo ru dẹndẹn? (b) Mavọ yen avwanre sa vwọ vwẹrokere Jesu?

¹⁶ Vwẹ ason rọ koba tavwen Jesu ki ghwu, idibo rọyen de ru obo re sa nẹrhẹ ọ ben kẹ ro vwo ru dẹndẹn. Vwẹ ẹwẹn roro ọnyẹ rẹ Jesu hirharoku vwẹ ason yena. Ọ sa sẹro rẹ evun-ẹfuọn rọyen te ọke ro vwo ghwu? Arhọ rẹ iduduru rẹ ihwo hẹ obọ rọyen. (Rom 5:18, 19) Ma rho kparobọ, evun-ẹfuọn rọyen che djobọte odẹ esiri rẹ Ọsẹ rọyen. (Job 2:4) Ọke rọ vẹ iyinkọn rọyen vwọ riemu rọ koba kuẹgbe, “aphro ọvo da rhe dia vwẹ ohri rẹ ayen nẹ kono vwẹ usun rẹ ayen re ma rho.”  Jesu kpọ ayen vi abọ buebun jovwo re kpahen ota nana, ọ tobọ ji ru ọtiọyen vwẹ ovwọnvwọn rẹ ẹdẹ yena! Jẹ ophu mu Jesu-u, ukperẹ ọtiọyen o de ru dẹndẹn je chọn ayen uko vwọ karophiyọ uruemu ro fori nẹ ayen vwo. Ọ da nabọ jiri ayen kidie ayen fuevun bicha ọyen.—Luk 22:24-28; Jọn 13:1-5, 12-15.

¹⁷ Ọ da dia owẹ yehẹ ẹdia yena, die yen wo rhe ru? Vwẹrokere Jesu vwo ru dẹndẹn ọ da tobọ dianẹ ofu dje we. Vwomakpotọ nene iji rẹ Jihova rọ tare nẹ “ohwohwo chirako kẹ ohwohwo.” (Kọl. 3:13) Avwanre che nene iji yena siẹrẹ a da karophiyọ nẹ avwanre eje ta eta ji ru obo re nẹrhẹ ivun miovwo ihwo efa. (Isẹ 12:18; Jems 3:2, 5) E jẹ avwanre davwẹngba vwo jiri ihwo efa fikirẹ omamọ rẹ uruemu rẹ ayen djephia.—Ẹfe. 4:29.

18. Idjerhe vọ yen Jihova vwọ chọn ihwo dẹndẹn uko vwo brorhiẹn ri shephiyọ, ẹkẹvuọvo die yen avwanre che ru?

¹⁸ Ọ cha nẹrhẹ e se brorhiẹn ri shephiyọ. Jihova cha chọn avwanre uko vwo brorhiẹn ri shephiyọ siẹrẹ avwanre da dia dẹndẹn. O veri nẹ ọyen che “nyo [ẹrhovwo] rẹ ohwo dẹndẹn.” (Une 10:17) Ẹkẹvuọvo, o che ru vrẹ ọtiọyen. Baibol na da ta: “O suẹn ihwo dẹndẹn phihọ idjerhe rẹ esiri, o mi yono ihwo dẹndẹn phihọ idjerhe rọye.” (Une 25:9) Jihova kẹ avwanre odjekẹ womarẹ Ota rọyen vẹ ẹbe, ividio * kugbe emẹvwa rẹ “odibo esiri na” muegbe rọyen kẹ avwanre. (Mat. 24:45-47) Jẹ, ofori nẹ avwanre vwomakpotọ rhiabọreyọ ukẹcha ro nẹ obọ rẹ Jihova cha, rere avwanre muomaphiyọ eyono rẹ ẹbe nana eje, ji ru nene oborẹ avwanre yonori.

19-21. Die yen Mosis ru chọ vwẹ Kadesh, kẹ die yen ọyena yono avwanre?

¹⁹ Ọ cha nẹrhẹ a sa kẹnoma kẹ oruchọ. Ja rhoma ta ota kpahen Mosis. Ọ sẹro rẹ uruemu rẹ dẹndẹn rọyen vwẹ ikpe buebun, ji ru obo re nẹrhẹ oma vwerhen Jihova. Ẹkẹvuọvo, vwẹ oba rẹ oyan rẹ ẹgbukpe 40 rayen vwẹ aton na, Mosis rhe se ru dẹndẹ-ẹn. Oniọvo rọyen rẹ ọmọtẹ ghwuru, e de sho vwẹ Kadesh. Ọ sa dia oniọvo rọyen ro sivwin arhọ rọyen vwẹ Ijipt. Ihwo rẹ Izrẹl da rhoma brenu nẹ a vwẹrote aye-en. Ọ rẹ udje na, kẹ  ayen “nene Mosis ghwọ” fikirẹ ame. Igbevwunu rẹ Jihova ruru womarẹ Mosis vẹ oborẹ Mosis nabọ fuevun sun ayen vwẹ ikpe buebun rhire na, da chọrọ ayen ẹro. Ọ dia ame ọvo yen ayen brenu kpahe-en, ayen ji brenu kpahen Mosis, kerẹsiẹ a da mrẹ nẹ ọyen sorọ ame vwọ kanre ayen.—Ukeri 20:1-5, 9-11.

²⁰ Ophu de mu Mosis gangan, o rhe se ru dẹndẹ-ẹn. Ukperẹ ọ vwọ ta ota kẹ oragha na vẹ esegbuyota kirobo rẹ Jihova vuẹrẹ nẹ o ru, ọ da ta eta vẹ ivunmiovwe kẹ ihwo na, je vwẹ urinrin kẹ oma rọyen. Ọ da teyen oragha na abọ ivẹ, ame da mwavwe no rhe. Omaephuo vẹ ophu yen nẹrhẹ o ru obo re chọre. (Une 106:32, 33) Kidie nẹ Mosis se dje uruemu rẹ dẹndẹn phia vwẹ ẹdia yena-a, ọ rha sa ro Otọ rẹ Uve na-a.—Ukeri 20:12.

²¹ Avwanre yono erọnvwọn buebun vwo nẹ ikuegbe nana rhe. Ọrẹsosuọ, e jẹ avwanre vwẹ ọkieje vwọ sẹro rẹ uruemu rẹ dẹndẹn rẹ avwanre. Avwanre de siobọnu uruemu yena vwẹ ọmọke, omaephuo sa ro evunrẹ ubiudu rẹ avwanre, ọ me nẹrhẹ avwanre ta eta ri je fo, ji ru kerẹ ẹkpa. Ọrivẹ, ofudjevwe se si ẹgba nẹ avwanre oma. Ọtiọyena, e jẹ avwanre davwẹngba vwọ sẹro rẹ uruemu rẹ dẹndẹn, ọ da tobọ dianẹ avwanre hirharoku ọnyẹ.

22-23. (a) Diesorọ o vwo fo nẹ avwanre dia dẹndẹn ọkeneje? (b) Die yen eta rehẹ Zẹfanaya 2:3 djephia?

²² O che sivwin avwanre. Chekemerha Jihova ko che si irumwemwu na eje no, ihwo dẹndẹn ọvo keyen cha dia otọrakpọ na. Ọke yena, ufuoma kọ dia asan eje. (Une 37:10, 11) Wọ cha dia ọvo usun rẹ ihwo dẹndẹn na? Wọ sa dia ọvo usun rayen siẹrẹ wo de rhiabọreyọ edurhiẹ rẹ Jihova vwọ kẹ avwanre womarẹ ọmraro Zẹfanaya.—Se Zẹfanaya 2:3.

²³ Diesorọ Zẹfanaya 2:3 vwọ tanẹ “ọkeọvo se se si we nu”? Ọ dianẹ kẹ eta yena mudiaphiyọ nẹ Jihova che se sivwin ihwo ro vwo ẹguọnọ rọye-en. Ukperẹ ọtiọyen, o djephia nẹ avwanre yen che ru oborẹ usivwin se vwo te avwanre obọ. Avwanre se sivwin wan “ẹdẹ rẹ ophu rẹ Ọrovwohwo na,” je dia bẹdẹ siẹrẹ avwanre da davwẹngba asaọkiephana vwo dje uruemu rẹ dẹndẹn phia, ji ru obo re cha nẹrhẹ oma vwerhen Jihova.