1-2. (a) Ano an pagkahulagway kan Moises, ngan ano an iya ginbuhat? (b) Ano an maopay nga rason ha pagkultibar han pagkamaaghop?

AN Biblia naghuhulagway kan Moises sugad nga “an labi nga maaghup, labaw han ngatanan nga tawo ha bawbaw han tuna.” (Num. 12:3) Nagpapasabot ba ini nga maluya hiya, maruhaduhaon, ngan nahahadlok ha komprontasyon? Bangin ito an paghulagway han iba ha maaghop nga tawo. Pero diri ito tinuod. Hi Moises marig-on, diri maruhaduhaon, ngan maisugon nga surugoon han Dios. Ha bulig ni Jehova, iya gin-atubang an gamhanan nga magmarando han Ehipto, ginpangunahan an mga 3,000,000 ka tawo ha paglakaton ha disyerto, ngan ginbuligan an nasud han Israel ha pagpirde han ira mga kaaway.

² Diri naton naieksperyensyahan an mga pagsari nga nalamposan ni Moises, pero kada adlaw kinahanglan naton atubangon an mga tawo o mga sitwasyon nga nagpapakuri ha aton nga magin maaghop. Pero may maopay gud kita nga rason nga kultibaron ini nga kalidad. Hi Jehova nagsasaad nga “an maaghup makakapanonod han tuna.” (Sal. 37:11) Masisiring mo ba nga maaghop ka? Ito ba an masisiring han iba mahitungod ha imo? Basi mabaton inin importante nga mga pakiana, kinahanglan naton hibaroan an iginpapasabot han pagin maaghop.

3-4. (a) Ha ano maipapariho an pagkamaaghop? (b) Ano an upat nga kalidad nga ginkikinahanglan naton basi magin malumo, ngan kay ano?

³ An pagkamaaghop * pariho hin mahusay nga painting. Ha ano nga paagi? Sugad la nga an usa nga pintor nagamit hin kombinasyon  hin makaruruyag nga mga kolor basi makahimo hin painting, kinahanglan liwat naton magkaada hin makaruruyag nga mga kalidad basi magin maaghop. An pipira hito nga kalidad amo an pagkamapainubsanon, pagkamasinugtanon, pagkamalumo, ngan pagin maisugon. Kay ano nga kinahanglan may-ada kita hito nga mga kalidad kon karuyag naton mapalipay hi Jehova?

⁴ An mapainubsanon la nga mga tawo an masunod ha kaburut-on han Dios. Bahin han kaburut-on han Dios nga magin malumo kita. (Mat. 5:5; Gal. 5:23) Kon ginbubuhat naton an kaburut-on han Dios, ginpapasina naton hi Satanas. Salit bisan kon mapainubsanon ngan malumo kita, damu nga tawo nga bahin han kalibotan ni Satanas an nangangalas ha aton. (Juan 15:18, 19) Tungod hito, kinahanglan naton an kaisog basi maatohan hi Satanas.

5-6. (a) Kay ano nga nangangalas hi Satanas ha mga maaghop? (b) Ano nga mga pakiana an aton babatunon?

⁵ An kabaliktaran han tawo nga maaghop amo an tawo nga mapahitas-on, waray kontrol ha iya kasina, ngan diri nasugot kan Jehova. Sugad gud hito an kinaiya ni Satanas. Diri urusahon nga nangangalas hiya ha maaghop nga mga tawo! Iginbubuhayhag nira an iya magraot nga kalidad. Ngan labaw pa hito, ginpapamatud-an nira nga buwaon hi Satanas. Kay ano? Kay bisan ano an iya sidngon o buhaton, diri niya mapapaundang an maaghop nga mga tawo ha pag-alagad kan Jehova!​—Job 2:3-5.

⁶ San-o nagigin makuri para ha aton an pagin maaghop? Ngan kay ano nga sadang naton padayon nga kultibaron an pagkamaaghop? Basi mabaton ini nga mga pakiana, rirepasuhon naton an ehemplo nga iginpakita ni Moises, han tulo nga Hebreo nga bihag ha Babilonya, ngan ni Jesus.

7-8. Ano an reaksyon ni Moises han waray hiya respetoha?

⁷ Kon gintagan hin awtoridad: Bangin makuri para hadton may awtoridad nga magpabilin nga maaghop, labi na kon diri hira ginrirespeto o kon ginkukwestyon an ira desisyon han usa nga tawo nga ilarom han ira pagdumara. Nahitabo na ba ito ha imo? Ano man kon imo kapamilya an nagbuhat hito? Ano an imo magigin reaksyon? Hunahunaa kon ano an ginbuhat ni Moises ha sugad nga sitwasyon.

⁸ Ginpili ni Jehova hi Moises sugad nga lider han Israel ngan iginpasurat niya ha iya an mga balaud nga naggiya hito nga nasud. Waray  ruhaduha nga ginsuportaran ni Jehova hi Moises. Bisan pa hito, an kabugtoan ni Moises nga hira Miriam ngan Aaron, nagyakan kontra ha iya ngan ginkwestyon an iya desisyon mahitungod han iya ginpili nga asawa. An iba nga may posisyon nga pariho kan Moises bangin masina ngan manimalos​—pero waray ito buhata ni Moises. Waray dayon hiya masina. Nakimalooy pa ngani hiya kan Jehova nga tapuson na an sirot kan Miriam. (Num. 12:1-13) Kay ano nga ito an reaksyon ni Moises?

9-10. (a) Ginbuligan ni Jehova hi Moises nga masabtan an ano? (b) Ano an mahibabaroan han mga ulo han pamilya ngan mga tigurang ha ehemplo ni Moises?

⁹ Ginkarawat ni Moises an pagbansay ni Jehova. Mga 40 ka tuig antes hito, han membro pa hi Moises han hadianon nga pamilya han Ehipto, diri hiya maaghop. Ngani, madali gud hiya masina nga tungod hito ginpatay niya an lalaki nga ha iya pagkita nagbubuhat hin kawaray-hustisya. Kahuna ni Moises nga uuyonan ni Jehova an iya ginbuhat. Ha sulod hin 40 ka tuig, ginbuligan ni Jehova hi Moises nga masabtan nga diri la kaisog an iya ginkikinahanglan basi pangunahan an mga Israelita; kinahanglan niya magin maaghop. Ngan basi magin maaghop, kinahanglan liwat niya magin mapainubsanon, masinugtanon, ngan malumo. Nasabtan gud niya ito ngan nagin maopay gud hiya nga paramangno.​—Eks. 2:11, 12; Buh. 7:21-30, 36.

¹⁰ Yana, maopay gud nga subaron hi Moises han mga ulo han pamilya ngan mga tigurang. Kon waray ka respetoha han iba, ayaw dayon kasina. Mapainubsanon nga karawata an bisan ano nga imo sayop. (Ekles. 7:9, 20) Kinaburut-on nga sunda an giya ni Jehova ha pagsulbad han mga problema. Ngan magin malumo pirme ha pagbaton. (Prob. 15:1) An mga ulo han pamilya ngan mga paramangno nga nagbubuhat hito nakakapalipay kan Jehova, nakakabulig ha pagtipig han kamurayawan, ngan nagigin susbaranan ha pagin maaghop.

11-13. Ano nga ehemplo an iginpakita han tulo nga Hebreo?

¹¹ Kon gintitimaraot: Tikang pa hadto, gintitimaraot na han tawhanon nga mga magmarando an katawohan ni Jehova. Bangin akusaran kita nira nga nagbubuhat hin iba-iba nga krimen, pero an tinuod nga isyu tungod la kay ginpipili naton nga “sugton . . . an Dios sugad nga magmarando imbes nga an mga tawo.” (Buh. 5:29) Bangin tamayon kita, prisuhon, o kastiguhon pa ngani. Pero ha bulig ni Jehova diri kita mabulos, lugod magpapabilin kita nga malumo bisan pa hini nga mga pagsari.

¹² Hunahunaa an ehemplo nga iginpakita han tulo nga Hebreo nga distyero​—hira Hanania, Misael, ngan Asaria. * Ginsugo hira han hadi han Babilonya nga yumukbo ha daku nga imahen nga  bulawan. Malumo nga iginsaysay nira ha hadi kon kay ano nga diri hira magsisingba ha imahen. Nagpabilin hira nga masinugtanon ha Dios bisan pa han tarhog han hadi nga susunugon hira ha naglalarab nga hudno. Gintalwas dayon hira ni Jehova, pero waray hira maglaom nga bubuhaton niya ito ha ira. Lugod, andam hira nga karawaton an anoman nga itugot ni Jehova nga mahitabo. (Dan. 3:1, 8-28) Ginpamatud-an nira nga an maaghop nga mga tawo maisugon gud​—waray hadi, waray tarhog, ngan waray sirot nga makakawara han aton determinasyon nga hi Jehova la an singbahon.​—Eks. 20:4, 5.

¹³ Kon ginsasarihan an aton pagkamaunungon ha Dios, paonan-o naton masusubad an tulo nga Hebreo? Mapainubsanon nga nasarig kita nga mamangnoan kita ni Jehova. (Sal. 118:6, 7) Ginbabaton naton ha malumo ngan matinalahuron nga paagi adton nag-aakusar nga nagbubuhat kita hin sayop. (1 Ped. 3:15) Ngan diri gud naton iginkukompromiso an aton pakigsangkay ha aton langitnon nga Amay.

14-15. (a) Ano an mahimo mahitabo kon naiistres kita? (b) Sumala ha Isaias 53:7, 10, kay ano nga masisiring naton nga hi Jesus an pinakamaopay nga ehemplo ha pagin maaghop bisan kon naiistres?

¹⁴ Kon naiistres: Kita ngatanan naiistres ha iba-iba nga rason. Bangin inaabat naton ito antes han aton eksamin ha eskwelahan o antes buhaton an usa nga toka ha trabaho. Bangin naiistres liwat kita ha paghunahuna pa la mahitungod ha pagtambal nga bangin kinahanglan naton. Kon naiistres kita, makuri an pagin maaghop. An mga sitwasyon nga hadto diri nakakaaringit ha aton bangin makaaringit na. An aton panyakan bangin nakakasakit na ngan diri na nagigin maopay an aton pagtratar ha iba. Kon naiistres ka, hunahunaa an ehemplo ni Jesus.

¹⁵ Durante han ultimo nga mga bulan han kinabuhi ni Jesus dinhi ha tuna, duro gud an iya istres. Maaram hiya nga papatayon hiya ngan mag-aantos hiya hinduro. (Juan 3:14, 15; Gal. 3:13) Pipira ka bulan antes hiya patayon, nagsiring hiya nga nagsasakit gud hiya. (Luc. 12:50) Ngan pipira ka adlaw na la antes patayon hi Jesus, hiya nagsiring: ‘Ako nasusubo gud.’ Nakikita naton an iya pagkamapainubsanon ngan an iya pagkamasinugtanon ha Dios samtang ginsusumat niya an iya mga pagbati ha pag-ampo: “Amay, talwasa ako ha mahitatabo hini nga oras. Kondi ini nga oras kinahanglan umabot ha akon, amo nga aanhi ako. Amay, himayaa an imo ngaran.” (Juan 12:27, 28) Han inabot na an oras, maisugon nga igintubyan ni Jesus an iya kalugaringon ha mga kaaway han Dios, nga nagpatay ha iya ha pinakamasakit ngan pinakamakaarawod nga paagi. Bisan pa han duro nga istres ngan duro nga pag-antos, may kaaghop nga gintuman ni Jesus an kaburut-on han Dios. Waray ruhaduha, masisiring naton nga hi Jesus an pinakamaopay nga ehemplo ha pagin maaghop bisan kon naiistres!​—Basaha an Isaias 53:7, 10.

16-17. (a) Paonan-o nasarihan an pagkamaaghop ni Jesus tungod han ginbuhat han iya kasangkayan? (b) Paonan-o naton masusubad hi Jesus?

¹⁶ Ha ultimo nga gab-i ni Jesus dinhi ha tuna, nasarihan an iya pagkamaaghop tungod han ginbuhat han iya duok nga kasangkayan. Hunahunaa an istres nga inaabat ni Jesus hito nga gab-i. Magpapabilin ba hiya nga bug-os nga matinumanon tubtob ha kamatayon? Binilyon nga kinabuhi an nakadepende ha iya. (Roma 5:18, 19) Labaw pa hito, nahidadabi an reputasyon han iya Amay. (Job 2:4) Katapos, durante han iya ultimo nga panihapon kaupod an iya duok nga kasangkayan, an uroistorya han mga apostol nagin mapaso nga ‘diskusyon’ kon “hin-o ha ira an may gidadakui nga awtoridad.” Damu ka beses nga gintadong ni Jesus an iya kasangkayan may kalabotan hini, ginsaway pa la ngani niya hira temprano hito nga gab-i! Bisan pa hito, waray gud maaringit hi Jesus. Lugod, nagpabilin hiya nga malumo. Ha buotan ngan marig-on nga paagi, iginsaysay utro ni Jesus an disposisyon  nga sadang nira kultibaron. Katapos, ginkumendasyonan niya an iya kasangkayan han ira maunungon nga pagsuporta ha iya.—Luc. 22:24-28; Juan 13:1-5, 12-15.

¹⁷ Ano an imo magigin reaksyon kon aada ka ha pariho nga sitwasyon? Mahimo naton subaron hi Jesus ngan magpabilin nga malumo bisan kon naiistres kita. Kinaburut-on nga sugta an sugo ni Jehova nga “padayon nga mag-inantosay” ha usa kag usa. (Col. 3:13) Susugton naton ini nga sugo kon hihinumdoman naton nga kita ngatanan nakakayakan ngan nakakabuhat hin mga butang nga nakakaaringit ha iba. (Prob. 12:18; San. 3:2, 5) Ngan kumendasyuni pirme an iba tungod han ira mag-opay nga kalidad.​—Efe. 4:29.

18. Paonan-o ginbubuligan ni Jehova an mga maaghop ha paghimo hin mag-opay nga desisyon, pero ano an kinahanglan nira buhaton?

¹⁸ Makakahimo kita hin mag-opay nga desisyon. Kon diri kita maaram han aton bubuhaton, bubuligan kita ni Jehova nga makahimo hin mag-opay nga desisyon. Pero bubuhaton la niya ito kon maaghop kita. Nagsasaad hiya nga iya pamamatian “an mga tinguha han mga magpainubsanon [o, maaghop].” (Sal. 10:17) Ngan may-ada pa hiya bubuhaton labot la ha pagpamati han aton hangyo. An Biblia nagsasaad: “An mga maaghup iya igtututdo han katadongan; ngan an mga maaghup igtututdo niya an iya dalan.” (Sal. 25:9) Igintatagana ni Jehova ito nga giya pinaagi han Biblia ngan mga publikasyon * ngan pinaagi ha mga programa nga igin-aandam han “matinumanon ngan maaramon nga uripon.” (Mat. 24:45-47) Kinahanglan buhaton naton an aton bahin pinaagi ha mapainubsanon nga pagkarawat nga nagkikinahanglan kita hin bulig, pinaagi ha pag-aram han mga igintatagana ni Jehova, ngan pinaagi ha kinaburut-on nga pag-aplikar han aton nahibabaroan.

19-21. Ano nga sayop an nabuhat ni Moises ha Kades, ngan ano nga mga leksyon an aton mahibabaroan?

¹⁹ Malilikyan naton an pakabuhat hin mga sayop. Hunahunaa utro hi Moises. Ha sulod hin mga dekada, nagpabilin hiya nga maaghop ngan napalipay niya hi Jehova. Pero ha pag-ikatarapos han 40 ka tuig nga makuri nga paglakaton ha kamingawan, napakyas hi Moises nga ipakita an pagkamaaghop. An iya bugto nga babaye, nga posible gud nga amo an binulig basi matalwas hiya ha Ehipto, namatay pa la ngan iginlubong ha Kades. Ngan nagngurutob na liwat an mga Israelita nga diri hira naaataman hin maopay. Hini  nga higayon “sinuki [hira] kan Moises” tungod han kawaray-tubig. Bisan pa han ngatanan nga milagro nga ginhimo ni Jehova pinaagi kan Moises ngan bisan pa han diri makikalugaringon nga pagpanguna ni Moises ha ira ha maiha nga panahon, nagreklamo an katawohan. Nagreklamo hira diri la tungod han kawaray-tubig; nagreklamo liwat hira mahitungod kan Moises, nga baga hin hiya an hinungdan nga nauuhaw hira.​—Num. 20:1-5, 9-11.

²⁰ Tungod han duro nga kasina, nawara an pagkamalumo ni Moises. Imbes nga may pagtoo nga magyakan ha bato sugad han iginsugo ni Jehova, nasisina nga nagyakan hi Moises ha katawohan ngan nagsiring nga maghihimo hiya hin milagro. Katapos, duha ka beses nga ginbalbag niya an bato ngan binugwak an tubig. An paghambog ngan kasina nagin hinungdan nga nakahimo hiya hin seryoso nga sayop. (Sal. 106:32, 33) Tungod han temporaryo nga kawara han pagkamaaghop ni Moises, waray hiya tuguti nga makasulod ha Tuna nga Iginsaad.​—Num. 20:12.

²¹ Hini nga panhitabo, mahibabaro kita hin importante nga mga leksyon. Siyahan, kinahanglan padayon nga mangalimbasog kita nga tipigan an aton pagkamaaghop. Kon diri naton ito hihimoon, bangin magin hambog kita ngan makayakan ngan makabuhat hin mga butang nga diri maaramon. Ikaduha, an istres mahimo makapaluya ha aton, salit kinahanglan maniguro kita nga magin maaghop bisan kon napipresyur kita.

22-23. (a) Kay ano nga sadang naton padayon nga kultibaron an pagkamaaghop? (b) Ano an iginpapasabot han Sepania 2:3?

²² Mapapanalipdan kita. Diri mag-iiha, wawad-on ni Jehova an ngatanan nga magraot ha tuna, ngan an mag-aghop la an magpapabilin. Katapos, magigin murayaw na gud an tuna. (Sal. 37:10, 11) Magigin usa ka ba hito nga mga maaghop? Posible ito, kon magios ka uyon ha mahigugmaon nga imbitasyon ni Jehova nga iginsurat ni propeta Sepania.​—Basaha an Sepania 2:3.

²³ Kay ano nga an Sepania 2:3 nasiring: “Manggad na kamo panagoon”? Diri ini nagpapasabot nga diri kaya panalipdan ni Jehova adton naruruyag nga lipayon hiya ngan adton mga hinigugma niya. Lugod, nagpapasabot ini nga kinahanglan may buhaton kita basi mapanalipdan kita. May posibilidad nga matalwas kita “ha adlaw han kan Jehova kasina” ngan mabuhi ha waray kataposan kon mangalimbasog kita yana nga kultibaron an pagkamaaghop ngan lipayon hi Jehova.