1-2. a) Ana Mose jwaliji mundu jwamtuli, soni ana jwatesile yamtuli? (b) Ana cici cacikusatulimbikasya kuti tukusye ndamo jakulinandiya?

BAIBULO jikusasala kuti Mose jwaliji “mundu jwakulinandiya, kumpunda mundu jwalijose pacilambo capasi.” (Num. 12:3) Ana yeleyi yikugopolela kuti jwaliji mundu jwawoga pakusagula yakutenda? Yeleyi ni yakusasala ŵandu ŵane pakwamba ya mundu jwakulinandiya. Nambo nganiyiŵa yisyene. Mose jwaliji jwakutumicila jwa Mlungu jwamacili, jwangakayicila pakutenda yindu soni jwakulimba mtima. Ni cikamucisyo ca Yehofa, jwalakwe jwapite kukuwonegana ni mwenye jwamacili jwa ku Iguputo. Jwalongolelesoni ŵandu mwine ŵakwana 3,000, 000 mu cipululu nambosoni jwakamucisye mtundu wa Isalaeli kwagomeka acimmagongo ŵawo.

² M’weji ngatukusasimana ni yakusawusya mpela yaŵasimene nayo Mose, nambo lisiku lililyose tukusasosekwa kulimbana ni ŵandu kapena ndamo jampaka jitulepelekasye kuŵa ŵakulinandiya. Nambope, tukwete macili gakutukamucisya kuti tukusye ndamoji. Yehofa akusatusalila kuti “ŵakulitulusya kapena kuti ŵakulinandiya tacipocela cilambo kuti ciŵe cawo.” (Sal. 37:11) Ana m’weji tuli ŵandu ŵakulinandiya? Ana ŵane akusatuwona m’yoyo? Mkanitujanje yiwusyo yakusosekwa mnopeyi, tukusosekwa kumanyilila kaje ngopolelo ja kulinandiya.

3-4. (a) Ana kulinandiya mpaka tukuwanicisye ni cici? (b) Naga tukusaka kuŵa ŵakulinandiya, ana tukusosekwa kola ndamo sitatu syapi, soni ligongo cici?

³ Kulinandiya * kuli mpela kwambula ciwulili. M’litala lyamtuli? Mundu jwakwambula akusawanganya mitundu jakulekanganalekangana ja penti kuti ajambule ciwulili cakuwoneka cenene.  M’yoyosoni, tukusosekwa kola ndamo sine syambone kuti tuŵe ŵakulinandiya. Ndamo sine mwa syelesi sili kupikanila, kufasa soni kulimba mtima. Ligongo cici tukusosekwa kola ndamosi naga tukusaka kumsangalasya Yehofa?

⁴ Ŵandu ŵakulinandiyape ni ŵakusatenda yakusasaka Mlungu. Mbali jine ja yakusasaka Mlungu jili kuŵa ŵakufasa. (Mat. 5:5; Aga. 5:23, NW) Patukutenda yakusasaka Mlungu, Satana akusatumbila. Atamose kuti tuli ŵandu ŵakulinandiya soni ŵakufasa, nambo ŵandu ŵajinji ŵali kumbali ja cilambo ca Satanaci akusatuŵenga. (Yoh. 15:18, 19) M’yoyo, tukusosekwa kulimba mtima kuti tumkaneje Satana.

5-6. (a) Ligongo cici Satana akusiŵaŵenga ŵandu ŵakulinandiya? (b) Ana ni yiwusyo yapi yacitujanje munganiji?

⁵ Mundu jwangalinandiya akusaŵa jwakulikwesya. Akusaŵa jwakutumbilatumbila soni jwangapikanila Yehofa. Yeleyi ni yakusatenda Satana. Mwangakayicila, jwalakwe akusaŵengana ni ŵandu ŵakulinandiya. Ŵandu ŵakulinandiyaŵa akusalosya kuti Satana ali jwakusakala ligongo lyakuti jemanjaji akwete ndamo syambone syanganakola Satana. Jemanjaji akusalosyasoni kuti Satana ali jwaunami. Yeleyi yikusampweteka mnope. Ligongo cici? Cinga jwalakwe mpaka aŵecete kapena kutenda yamtuli, nambo nganaŵa akombwele kwalekasya ŵandu ŵakulinandiya kumtumicila Yehofa.—Yob. 2:3-5.

⁶ Ana ni ndaŵi japi jampaka jiŵe jakusawusya kuti tulosye ndamo jakulinandiya? Soni ana ligongo cici tukusosekwa kwendelecela kuŵa ŵakulinandiya? Kuti tujanje yiwusyo yeleyi, citulole cisyasyo ca Mose, anyamata ŵatatu ŵa Cihebeli ŵaŵaliji acikapolo ku Babiloni, soni cisyasyo ca Yesu.

7-8. Ana Mose jwatesile yamtuli pandaŵi jele ŵandu nganamcimbicisyaga?

⁷ Patupocele ukumu: Kwa ŵandu ŵakwete ukumu mpaka yiŵe yakusawusya kuti ajendelecele kuŵa ŵakulinandiya, mnopemnope naga mundu jwine m’likuga lyakusalilolelalyo ngakusiŵacimbicisya kapena akusaŵeceta kuti jemanjaji nganaŵa ŵacilungamo. Ana yeleyi pakwete payitutendecele? Nambi uli naga mundu jwa mwiŵasa mwetu atesile yindu m’litala lyeleli? Ana tucitenda wuli? Kwende tulole yaŵatesile Mose paŵasimene ni yindu mpela yeleyi.

⁸ Yehofa ŵamsagwile Mose kuti ŵalongolele Aisalaeli. Ŵampelesoni masengo gakulemba malamusi gakuti galongolele mtundu welewu. Yaliji yangakayikasya kuti Yehofa ŵamkamucisyaga  Mose. Atamose yaliji m’yoyo, mlumbugwe Mose, Miliyamu, soni mcimwenegwe, Aloni, ŵamjamwice jwalakwe soni ŵaŵecete kuti nganatenda cenene kulombela ŵakongwe ŵaŵalombele. Yikaŵe kuti yaŵatesile Miliyamu ni Aloniyi ŵatendele acalume ŵane ŵa pa ukumu mpela wa Mose, akatesilepo kandu, mwakwapa cilango. Nambo Mose nganatenda yeleyi. Jwalakwe jwawusimene mtima. Mwamti jwalakwe jwamcondelele Yehofa kuti amposye Miliyamu. (Num. 12:1-13) Ligongo cici Mose jwatesile yindu m’litala lyeleli?

9-10. (a) Ana Yehofa ŵamkamucisye Mose kupikanicisya cici? (b) Ana mitwe ja maŵasa soni ŵakulongolela mpaka alijiganye cici kutyocela kwa Mose?

⁹ Mose jwakundile kuti ajiganyidwe ni Yehofa. Yaka 40 munyumamo, jwalakwe pajwaliji m’liŵasa lya ucimwene lya ku Iguputo, nganaŵa jwakulinandiya. Jwalakwe jwaliji jwangakaŵa kutumbila mwamti jwam’wuleje mundu jwine pakumganicisya kuti ali jwakulemwa. Mose jwaganisyaga kuti Yehofa casangalale ni yitendo yakweyo. Yehofa jwakundile kuti papite yaka 40 kuti amkamucisye Mose kupikanicisya kuti jwasosekwaga yejinji kupwatika pa kuŵa jwakulimba mtima, kuti akapakombole kwakoposya Aisalaeli. Jwalakwe jwasosekwaga kuŵa jwakulinandiya. Jwasosekwagasoni kuŵa jwakupikanila nambosoni jwakulinandiya. Jwalakwe jwalijiganyisye yeleyi mwamti kaneko jwaliji jwakulolela jwambone mnope.—Eks. 2:11, 12; Mase. 7:21-30, 36.

¹⁰ Masiku agano, mitwe ja maŵasa soni acakulungwa ŵa mumpingo akusosekwa kujigalila cisyasyo ca Mose. Ngakusosekwa kwanguya kutumbila naga jwine atesile yindu yangacimbicisya. Akusosekwa kuŵa ŵakulinandiya soni kwiticisya yakulepela yawo. (Jwak. 7:9, 20) Mwakulinandiya akusosekwa kukuya malamusi ga Yehofa gagakusasala yampaka ajile pakumalana ni yakusawusya. Soni ndaŵi syosope akusosekwa kwanga mwakulitimalika. (Mis. 15:1) Mitwe ja maŵasa soni ŵakulongolela ŵakusatenda yindu m’litala lyeleli, akusamsangalasya Yehofa, akusalimbikasya mtendele soni akusalosya cisyasyo cambone ca kulinandiya.

11-13. Ana tukulijiganya cici kutyocela kwa anyamata ŵatatu ŵa Cihebeli?

¹¹ Ŵandu pakutulagasya: Kutyocela kalakala, ŵakulamulila ŵakucilamboku aŵele mkwalagasya ŵandu ŵa Mlungu. Jemanjaji akusatulambucisya magambo gakulekanganalekangana. Akusatenda yeleyi ligongo lyakuti ‘tukusampikanila Mlungu kupunda kupikanila mundu.’ (Mase. 5:29) Mwine mpaka atunyosyeje, kutuŵika mu ndende kapena kutuputa. Nambope ni cikamucisyo ca Yehofa ngatukusaliwucisya, nambo tukusajendelecela kuŵa ŵakufasa patusimene ni yeleyi.

¹² Aganicisye yisyasyo ya anyamata ŵatatu ŵa Cihebeli ŵaŵajigalidwe kwawula ku ukapolo ku Babiloni. Mena gawo galiji Hananiya, Misayele, soni Asaliya. * Mwenye jwa ku Babiloni  jwalamwile jemanjaji kuti atindiŵalile ciwanicisyo cekulungwa ca golidi. Mwakuwusimana mtima jemanjaji ŵasalile mwenye ligongo lyakwe nganasosekwaga kucilambila ciwanicisyoco. Jemanjaji ŵajendelecele kumpikanila Mlungu atamose kuti mwenye ŵajogoyisye kuti ciŵaponye m’cilangali ca moto. Yehofa jwakulupwisye anyamataŵa ndaŵi jijojo. Nambo jemanjaji nganajembeceyaga kuti Yehofa catende yeleyi. M’malo mwakwe, ŵaliji ŵakoseka kupocela cilicose cakakundile Yehofa kuti citendekwe. (Dan. 3:1, 8-28) Jemanjaji ŵalosisye kuti ŵandu ŵakulinandiya akusaŵa ŵakulimba mtima. Atamose mwenye alamule kuti tutende yindu yakumjimucila Yehofa, kapena ŵandu ŵane atusalile kuti catulosye lyosi naga ngatukutenda yakusaka jemanjajo, pangali campaka citulepelekasye kumtumicila Yehofa.—Eks. 20:4, 5.

¹³ Patusimene ni yakulinga cikulupi cetu, ana mpaka tujigalile camtuli cisyasyo ca anyamata ŵatatu ŵa Cihebeliŵa? Mwakulinandiya tukusakola cikulupi cakuti Yehofa catucenjele. (Sal. 118:6, 7) Ŵandu ŵakusatulambucisya kuti tukutenda yakusakala, tukusajanga mwakufasa soni mwaulemu. (1 Pet. 3:15) Soni tukusakana kutenda cilicose campaka cijonanje unasi wetu ni Atati ŵetu ŵacinonyelo.

14-15. (a) Ana mpaka citendekwe cici patukulagasika nganisyo? (b) Mwakamulana ni lilemba lya Yesaya 53:7, 10, ligongo cici mpaka tujile kuti Yesu ali cisyasyo capenani mnope ca mundu juŵalosisye kulinandiya pandaŵi jaŵalagasikaga nganisyo?

¹⁴ Patukulagasika nganisyo: Wosopewe tukusalaga nganisyo pamagongo gakulekanganalekangana. Mwine pakwete patulagasice nganisyo mkanitutande kulemba mayeso kusukulu kapena kutenda masengo ganegakwe. Mwinesoni twalagasice nganisyo ligongo lya mtundu wa cikamucisyo ca mtela catwasosekwaga kupocela. Patukulagasika nganisyo, yikusaŵa yakusawusya kuti tuŵe ŵakulinandiya. Yindu yayatusangalasyaga mpaka tutande kuyiwona kuŵa yangasangalasya. Mpaka tutande kuŵeceta yindu m’litala lyangaganicisya ŵane. Naga pakwete patulagasice nganisyo, kwende tulole cisyasyo ca Yesu.

¹⁵ M’miyesi jakumalisya ja umi wakwe wa pacilambo capasi, Yesu jwalagasice mnope nganisyo. Jwalakwe jwamanyililaga kuti casimane ni yipwetesi yekulungwa. (Yoh. 3:14, 15; Aga. 3:13) Jili jisigele miyesi jakuŵalanjika kuti awulajidwe, jwalakwe jwasasile kuti jwalagaga nganisyo. (Luk. 12:50) Pali pagambile kusigala masiku gamnono kuti awulajidwe, Yesu jwatite, “Umi wangu ulasile.” Maloŵe gaŵagakamulicisye masengo pakusala muŵapikanilaga mumtima mu lipopelo lyakweli gakulosya kuti jwalakwe jwaliji jwakulinandiya soni jwakupikanila Mlungu. Jwalakwe jwatite, “Atati angulupusye mundaŵi ja yakusawusyaji. Nambope, ndaŵi jeleji ngusosekwa kusimana najo ligongo ni yanayicile pacilambo capasi. Atati, acimbicisye lina lyawo.” (Yoh. 12:27, 28) Pajakwanile ndaŵi, Yesu mwakulimba mtima jwalipelece msyene m’miyala mwa acimmagongo ŵa Mlungu, ŵaŵamlagasisye mnope soni kumtesya sooni. Atamose kuti jwasimene ni yipwetesi yekulungwa, Yesu mwakulinandiya jwatesile cakulinga ca Mlungu. Kusala yisyene, Yesu ali cisyasyo capenani mnope ca mundu juŵalosisye kulinandiya atamose kuti jwalagaga nganisyo.—Aŵalanje Yesaya 53:7, 10.

16-17. (a) Ana ŵandumetume ŵalinjile camtuli kulinandiya kwa Yesu? (b) Ana mpaka tujigalile camtuli cisyasyo ca Yesu?

¹⁶ Pa cilo cakumalisya ca umi wa Yesu wapacilambo capasi, acimjakwe ŵapamtima ŵatesile yindu yayalinjile kulinandiya kwakwe. Agambe ganicisya yaŵatite pakulagasika nganisyo cilo celeci. Ana jwalakwe akajendelecele kuŵa jwakulupicika mpaka ciwa cakwe? Yikaŵe kuti jwalakwe nganaŵa jwakulupicika, pangali jwakakwete cembeceyo cakutama ni umi wangamala. (Alo. 5:18, 19) Kupunda pelepa, yitendo yakwe yikatendekasisye kuti Atatigwe acimbicikwe kapena iyayi. (Yob. 2:4) Kaneko, Yesu ni ŵandumetume ŵakwe ŵalile cakulya cakumalisya. Pandaŵiji ŵandumetume ŵakwe “ŵatandite kusisyana” mnope pakwamba ya mundu ‘juŵaliji  jwamkulungwa pasikati pawo.’ Mu cilo cicici nambosoni ndaŵi jine munyumamo, Yesu ŵaliji ali ŵajongolele mwakuwilisyawilisya panganiji. Nambo cakutesya lung’wanu cili cakuti Yesu nganatumbila. Mmalo mwakwe, jwalakwe jwajendelecele kuŵa jwakuwusimana mtima. Mwakulimba mtima jwalakwe jwasalilesoni ndamo jaŵasosekwaga kola. Kaneko jwayamicile ŵandumetumeŵa ligongo lyakumkamucisya jwalakwe mwakulupicika.—Luk. 22:24-28; Yoh. 13:1-5, 12-15.

¹⁷ Yikaŵe kuti wawojo ali mundamoji, ana akatesile uli? Mpaka tujigalile cisyasyo ca Yesu ni kwendelecela kuŵa ŵakuwusimana mtima pandaŵi jatukulagasika nganisyo. Kwende ni mtima wosope tupikanileje lilamusi lya Yehofa lyakuti “ajendelecele kundililana.” (Akolo. 3:13, NW) Tucipikanila lilamusili naga tukukumbucila kuti wosopewe tukusaŵeceta soni kutenda yindu yayikusasakalisya ŵane. (Mis. 12:18; Yak. 3:2, 5) Kwende ndaŵi syosope twayamicileje ŵane ligongo lya ndamo syawo syambone syakwete.—Aef. 4:29.

18. Ana Yehofa akusiŵakamucisya camtuli ŵandu ŵakulinandiya kuti atende yisagula yambone, nambope ana tukusosekwa kutenda cici?

¹⁸ Tucikombola kutenda yisagula yambone. Pandaŵi jatukusaka kutenda yisagula yakusawusya ya paumi wetu, Yehofa cacitukamucisya kutenda yisagula yambone, naga tuli ŵakulinandiya. Jwalakwe akusatusalila kuti cacipikanila “yakwaŵenda ŵandu ŵakulitulusya.” (Sal. 10:17) Soni jwalakwe cacitenda yakupunda pelepa. Baibulo jikusasala kuti, “Akwalongolela ŵandu ŵakulinondiya kuti atende yakulungamika; ni kwajiganya jemanjajo lisosa lyakwe.” (Sal. 25:9) Yehofa akusapeleka cikamucisyo celeci kupitila m’Baibulo soni kupitila m’mabuku * nambosoni m’mafidiyo ni yindu yine yakusawandisya “kapolo jwakulupicika ni jwalunda.” (Mat. 24:45-47, NW) Tukusosekwa kukunda cikamucisyo ca Yehofa mwakuŵa ŵakulinandiya soni kumanyilila kuti tukusasosekwa cikamucisyo. Nambosoni tukusosekwa kulijiganyaga yindu yakutupa Yehofa soni ni mtima wosope tuyikamulicisyeje masengo yatukulijiganyayo.

19-21. Ana Mose jwalemwisye cici pa Kadeshi, soni ana mpaka tulijiganye cici pelepa?

¹⁹ Tuciŵambala kulemwesya. Kwende tuganicisyesoni ya Mose. Kwa yaka yejinji jwalakwe jwaŵele mundu jwakulinandiya soni jwatendaga yindu yakumsangalasya Yehofa. Nambo kaneko ali asigele panandi kukwanisya yaka 40 ali m’cipululu, Mose jwalepele kulosya ndamo jakulinandiya. Mcemwaligwe, mundu juŵamkamucisye kulupusya umi wakwe m’miyala mwa Aiguputo, jwaliji  ali awile mwamti ŵamsicile ku Kadeshi. Sambano Aisalaeli ŵatandilesoni kudandawula kuti nganiŵasamalilaga cenene. Pandaŵiji ŵatandite “kangana ni Mose” pangani ja mesi. Atamose kuti Yehofa jwatesile yakusimonjesya yejinji kupitila mwa Mose soni kuti Mose jwalosisye kuti jwaliji jwangalinonyela kwa yaka yejinji, Aisalaeli ŵaliji mkudandawula. Jemanjaji ŵadandawulagasoni yakwamba Mose, mpela kuti Mosejo ni juŵatendekasisye kuti jemanjajo jakoleje njota.—Num. 20:1-5, 9-11.

²⁰ Mose jwatumbile mnope ni yeleyi mwamti jwalesile kuŵa jwakulinandiya. Atamose kuti Yehofa ni juŵamtumile kuti alusalile lwala kuti lukoposye mesi, jwalakwe jwakalipile ŵandu ŵala ni kwasalila kuti jwalakwe akusaka atende cakusimonjesya. Kaneko, jwaputile lwala kaŵili ni pakopwece mesi gamajinji. Ligongo lya kunyada soni kutumbila, jwalakwe jwaliyikacisye yipwetesi. (Sal. 106:32, 33) Ligongo lyakulepela kulinandiyaku, jwajasile upile wakuja kwinjila m’Cilambo Celagucisye.—Num. 20:12.

²¹ Tukulijiganya yejinji pa cisyasyoci. Candanda, tukusosekwa kuputila ngondo kuti tujendelecele kuŵa ŵakulinandiya. Naga tukuleka kuŵa ŵakulinandiya, tucitanda kulikwesya soni kuŵeceta kapena kutenda yindu yakuloŵela. Caŵili, kulagasika nganisyo mpaka kutulepelekasye kuŵa ŵakulinandiya. M’yoyo, tukusosekwa kulingalinga kuŵa ŵakulinandiya, atamose patukulaga nganisyo.

22-23. (a) Ligongo cici tukusosekwa kwendelecela kuŵa ŵakulinandiya? (b) Ana maloŵe gagali pa Sefaniya 2:3 gakulosya cici?

²² Kucitukamucisya kulicenjela. Pacakangakaŵapa, Yehofa ciŵatyosye wosope ŵakusakala ni ciŵalece ŵakulinandiya. Pandaŵijo cilambo ciciŵa pa mtendele usyesyene. (Sal. 37:10, 11) Ana tuciŵa m’likuga lya ŵandu ŵakulinandiya ŵeleŵa? Tucikomboleka kuŵa m’likugali naga tukutenda yakusatulimbikasya Yehofa kuti tutendeje yayalembedwe ni jwakulosesya Sefaniya.—Aŵalanje Sefaniya 2:3.

²³ Ligongo cici lilemba lya Sefaniya 2:3 likusati, “Mwine mwakwe timcikulupuka pa lisiku lya lutumbilo lwa Ambuje”? Maloŵega ngagakulosya kuti Yehofa nganaŵa akombwele kukulupusya ŵandu ŵakusasaka kumsangalasya soni ŵele Yehofajo akusiŵanonyela. Mmalo mwakwe, gakulosya kuti tukusosekwa kutenda mbali jetu kuti citukulupuce. Tucikomboleka kulupuka pa “lisiku lya lutumbilo lwa Ambuje” soni kutama ni umi mpaka kalakala, naga tukulingalinga apanopano kuŵa ŵandu ŵakulinandiya soni kutendaga yindu yakumsangalasya Yehofa.