1-2. (a) Uw rogon ni kan weliy murung’agen Moses, ma mang e ke rin’? (b) Mang fan ni ngad maruweliyed ni nge yag ngodad fare fel’ngin ni munguy laniyan’?

BE WELIY e Bible murung’agen Moses ni “ir e th’abi sobut’an’ [“th’abi munguy laniyan’,” NW] u fithik’ e girdi’ nu fayleng.” (Num. 12:3) Gur, re n’ey e be yip’ fan ni ir be’ nib war laniyan’ mab marus ni nge dugliy ban’en, ma kub marus ni nge par nib mudugil u nap’an nra togopluw e girdi’ ngak? Ireray rogon nra lemnag boch e girdi’ murung’agen be’ nib munguy laniyan’. Machane re n’ey e de riyul’. Ya Moses e ir reb e tapigpig rok Got nib gel mab mudugil laniyan’ ma der ma rus. Daken e ayuw rok Jehovah me yag ni yan i guy e pilung nu Egypt nib gel gelngin. Ki pow’iy gonap’an 3,000,000 e girdi’ u daken e ted, miki ayuweg fare nam nu Israel ni ngar gelgad ko toogor rorad.

² Darud mada’naged e magawon ni i gel Moses ngay, machane gubin e rran ma gad ma mada’nag e girdi’ ara boch e magawon ni ma mo’maw’nag ngodad ni ngad pared nib munguy lanin’dad. Machane bay fan ni ngad maruweliyed e re fel’ngin ney. Ke micheg Jehovah ni “piin ni yad mmunguy e bay ra pired u daken e nam u fithik’ e gapas.” (Ps. 37:11) Gur, ga ra yog ni gur be’ nib munguy lanin’um? Gur, ra yog e girdi’ ni gur be’ nib munguy lanin’um? U m’on ni ngad pied e fulweg ko gal’ deer ney nib ga’ fan, mab t’uf ni ngad nanged ko mang e be yip’ fan ni ngan par nib munguy lanin’uy.

3-4. (a) Mang e kan taarebnag e munguy laniyan’ ngay? (b) Mang aningeg e fel’ngin nib t’uf ni nge yag ngodad ni faanra nge munguy lanin’dad? Ma mang fan?

³ Re fel’ngin ney ni munguy laniyan’ e bod bangi sasing ni kan achey nib fel’ yaan. Uw rogon? Cha’ ni ma achey fare sasing nib fel’ yaan e boor raen e maachaw ni ma fanay ni nge athukuy ni nge ngongliy fare sasing. Ere ku arrogodad nthingari yag boch e fel’ngin ngodad nib manigil ni faanra nge munguy lanin’dad. Ma boch ko pi fel’ngin ney e  aram e sobut’an’, fol, gol nge dabin rus. Mang fan nib t’uf e pi fel’ngin ney ni faanra ngad fel’gad u wan’ Jehovah? *

⁴ Kemus ni piin nib sobut’an’rad e yad ra fol ko tin nib m’agan’ Got ngay. Bang ko tin nib m’agan’ ngay e ngad daged e sumunguy. (Matt. 5:5; Gal. 5:23) Nap’an ni gad ra rin’ e tin nib m’agan’ Got ngay, ma aram e gad ra k’aring e damumuw ngak Satan. Ere yugu aram rogon nib sobut’an’dad ma gad ma dag e sumunguy, machane boor e girdi’ ko re fayleng rok Satan ney ni yad ra fanenikaydad. (John 15:18, 19) Aram fan nib t’uf ni nge dab da rusgad, ya nge yag ni ngad togopuluwgad ngak Satan.

5-6. (a) Mang fan ni ma fanenikay Satan e girdi’ nib munguy lanin’rad? (b) Mang deer e gad ra weliy e fulweg riy?

⁵ Be’ nde munguy laniyan’ e ba tolangan’, ma der yag ni nge gagiyegnag e damumuw rok ma der ma fol rok Jehovah. Ma ri ireray rarogon Satan. Aram fan ni ma fanenikay e girdi’ nib munguy lanin’rad! Ya yad be dag feni gel e kireb rok Satan ni bochan e bay fel’ngirad nib fel’ ndariy rok. Maku reb e yad be micheg ni Satan e ba malulfith l’ugun. Mang fan? Bochan e demtrug ko mang e ra yog ara rin’, ma dabiyog ni nge taleg e piin nib munguy lanin’rad ni yad be pigpig ngak Jehovah!​—Job 2:3-5.

⁶ Mingiyal’ e rayog ni nge mo’maw’ ngodad ni ngad pared nib munguy lanin’dad? Mang fan nsusun e ngad ululgad i gay rogon ni ngad pared nib munguy lanin’dad? Ra ngad nanged e fulweg ko gal deer ney, ma ngad weliyed e n’en ni ke rin’ Moses nge Jesus nge fa dalip i pagel nu Hebrew ni yad ba kalbus u Babylon.

7-8. Mang e rin’ Moses u nap’an ndan tayfan?

⁷ Rogon ni nge munguy lanin’dad u nap’an ni kan taydad ni nga dogned e thin: Rayog ni nge mo’maw’ ngak e piin ni yad ma yog e thin ni nge munguy lanin’rad. Bod nfaanra darifannag bagayad e piin ni bay u tan pa’rad, ara yog ban’en nde puluw rogon ni yad be dugliy ban’en. Gur, ke buch e re n’ey rom? Uw rogon ni faanra rin’ reb i girdien e tabinaw rom ban’en ni aray rogon? Mang e ga ra rin’? Am lemnag e n’en ni rin’ Moses u nap’an ni buch ban’en rok ni aray rogon.

⁸ Ke dugliy Jehovah Moses ni nge pow’iy piyu Israel, me pag ni nge yoloy e motochiyel ni fan ko re nam nem ni kan pi’ ni nge ayuweg. Mmudugil ni be ayuweg Jehovah Moses. Yugu aram rogon me  gathibthibnag Miriam nge Aaron ni walagen ma rognew nsusun e dabi leengiy e re ppin nem ni ke leay. Bay boch e pumoon nfaanra buch ban’en rorad ni bod e n’en ni kan rin’ ngak Moses, ma yad ra damumuw mar gayed rogon ni ngar sulweged taban e n’en ni kan rin’ ngorad. Machane Moses e gathi aram e n’en ni rin’, ya de damumuw me wenig ngak Jehovah ndabki gechignag Miriam. (Num. 12:1-13) Mang fan ni rin’ Moses e re n’ey?

9-10. (a) Mang e ayuweg Jehovah ni nge tamilang u wan’ Moses? (b) Mang e rayog ni nge fil e piin lolugen e tabinaw nge piin piilal rok Moses?

⁹ Ke pag Moses Jehovah ni nge skulnag. Ya gonap’an 40 e duw u m’on, ma immoy ni ir reb i girdien e tabinaw ko pilung u Egypt ni gathi ir be’ nib munguy laniyan’. Bin riyul’ riy e, ir be’ nib papey e damumuw ngak, ma bochan e re n’ey me li’ be’ nib moon nge yim’, ya be lemnag nde mat’aw e n’en ni be rin’ e re moon nem. Ke lemnag Moses nra m’agan’ Jehovah ko re n’ey ni ke rin’. Ere 40 e duw ni ayuweg Jehovah Moses ni nge tamilang u wan’ ni gathi kemus ni nge dabi rus ni nge pow’iy piyu Israel, ya kub t’uf ni nge munguynag laniyan’. Ma ra nge rin’ e re n’ey, mab t’uf ni nge sobut’nag laniyan’ me fol miki gol ngak e girdi’. Ere rib fel’ ni ke fil rogon ni nge dag e pi fel’ngin ney, ma aram fan ni yag ni nge pow’iy piyu Israel.​—Ex. 2:11, 12; Acts 7:21-30, 36.

¹⁰ Ngiyal’ ney e piin lolugen e tabinaw nge piin piilal e susun ni ngar folwokgad rok Moses. Nap’an ni yira rin’ ban’en nde mat’aw ngom, ma dabi aw nga lanin’um. Mu sobut’nag lanin’um ngam nang e n’en ni kam oloboch riy. (Ekl. 7:9, 20) Ma nge m’agan’um ngay ni ngam fol u rogon ni be fonownagem Jehovah, nrogon ni ngam pithig e pi magawon ni ga be mada’nag. Ma gubin ngiyal’ ni ngam pi’ e fulweg u fithik’ e sumunguy. (Prov. 15:1) Piin lolugen e tabinaw nge piin ni yad ma yog e thin u lan e ulung ni aray rogon e ngongol rorad e yad ra fel’ u wan’ Jehovah, ma yad ma awnag e gapas ma yad ma dag e kanawo’ u rogon ni ngan par nib munguy lanin’uy.

11-13. Mang e rayog ni ngad filed ko n’en ni rin’ fa dalip i pagel nu Hebrew?

¹¹ Rogon ni ngan par nib munguy lanin’uy u nap’an ni yira gafgownagdad: Kab kakrom i yib ma girdi’ ni yad ma gagiyeg e yad ma gafgownag e girdi’ rok Jehovah. Rayog ni nga rogned ni boor e “kireb” ni kad ngongliyed nib togopluw ko motochiyel ko am, machane bin riyul’ riy e kar damumuwgad ni bochan e gad be ‘fol rok Got ko bin ni ngad folgad’ rorad. (Acts 5:29) Rayog ni ngan moningnagdad ara nin’dad nga kalbus ara ni pirdiiydad. Machane u daken e ayuw rok Jehovah, e rayog ndab da sulweged taban ngorad ya gad ra par ni gad ba gapas.

¹² Am lemnag e n’en nrayog ni ngad filed ko n’en ni rin’ fa dalip i pagel nu Hebrew, nni fekrad nga Babylon ni aram Hananiah nge Mishael nge Azariah. * Ke yog fare pilung nu Babylon ngorad ni ngar siro’gad ko fare liyos nib ga’ ni kan ngongliy ko gol. Machane ra weliyed u fithik’ e sumunguy ngak fare  pilung fan ndab ra liyorgad ko re liyos nem. Kar folgad rok Got, ni yugu aram rogon ni yog e re pilung nem nfaanra dab rin’ed e re n’ey, ma ra nin’rad nga lan ba tafen e nifiy ni be daramram. Ere dugliy Jehovah ni nge ayuweg e pi pagel ney ni ka chingiyal’ nem, machane dar lemnaged nra rin’ Jehovah ban’en ni aray rogon. Ya m’agan’rad ngay ni ngar folgad rok Jehovah ndemtrug e n’en nra pag ni nge buch. (Dan. 3:1, 8-28) Kar micheged ni piin nib munguy lanin’rad e riyul’ ndarur ma rusgad. Ere dariy ban’en nra talegdad ndab da liyorgad ngak Jehovah. Mus nfaanra yog reb e pilung ndab da folgad rok Jehovah, ara nog ni ngan gafgownagdad, ara ni gechignagdad nfaanra dab da rin’ed e n’en ni yad be yog. Ya gad manang ndabun Jehovah ni ngad liyorgad nga “yugu reb e kan.”​—Ex. 20:4, 5.

¹³ Nap’an ni yira skengnag e yul’yul’ rodad ngak Got, ma uw rogon ni ngad folwokgad rok fa dalip i pagel nu Hebrew? Ngad sobut’naged lanin’dad me pagan’dad nra ayuwegdad Jehovah. (Ps. 118:6, 7) Ngad nonad ngak e piin ni yad be t’ar e thin nga dakendad u fithik’ e sumunguy nge tayfan. (1 Pet. 3:15) Ma gad siyeg ni ngad rin’ed ban’en nra kirebnag e tha’ u thildad e Chitamangidad ni gad ba t’uf rok.

14-15. (a) Mang e ra buch u nap’an ni gad ra mochuch? (b) Mang fan nrayog ni nga dogned ni Jesus e kari dag e bin th’abi fel’ e kanawo’ u rogon ni ngan par nib munguy lanin’uy u nap’an ni kan mochuch, nrogon ni yog ko Isaiah 53:7, 10?

¹⁴ Rogon ni ngan par nib munguy lanin’uy u nap’an ni kan mochuch: Boor fan ni gad ma mochuch. Rayog ni ngad mochuchgad u m’on ni ngad feked e skeng u skul, ara ngad rin’ed yugu reb e maruwel u tabon e maruwel rodad. Ku rayog ni ngad mochuchgad nbochan reb e tafalay ni ngad uned ngay. Nap’an ni gad ra mochuch, ma ra mo’maw’ ngodad ni ngad pared nib munguy lanin’dad. Ere rayog ni pi n’en nib ga’ nder ma magawonnagdad e ra munmun, me k’aring e damumuw ngodad. Ku rayog ni nga dogned ara ud rin’ed boch ban’en nra kirebnag laniyan’ e girdi’. Ere faanra kam mochuch, ma ngam lemnag e n’en ni buch rok Jesus.

¹⁵ U lan e tin ka bay e pul ndawori yim’ Jesus, ma i mochuch nib gel. Ya manang nib gel e gafgow nra yan u fithik’ min thang e fan rok. (John 3:14, 15; Gal. 3:13) Boch e pul u m’on ni nge yim’, me yog ni ke mochuch. (Luke 12:50) Ma in e rran u m’on ni nge yim’ me yog ni gaar: “Ke magaf lanin’ug.” Tin ni yog ni bay u laniyan’ u nap’an ni be meybil e be micheg ni ir be’ nib sobut’an’ ma ma fol rok Got. Ya yog ni gaar: “Gur nge lungug, Chitamag, dab mpag e re awa ney nge yib ngog? Machane ara’ fag ni ku gub, bochan e nggu mada’nag e gafgow ni bay u lan e re awa ney. Ah Chitamag, mu ta’ fan fithingam!” (John 12:27, 28) Nap’an ni taw ko ngiyal’ nem, ma de rus Jesus ni nge pi’ ir nga pa’ e pi toogor rok Got, ni ngar thanged e fan rok u reb e kanawo’ nrib gel e amith nge tamra’ nra tay riy. Yug aram rogon ni ke mochuch nib gel mab gel e gafgow ni be tay, machane i munguynag Jesus laniyan’ ni nge rin’ e n’en nib m’agan’ Got ngay. Mmudugil nrayog ni nga dogned u fithik’ e pagan’ ni Jesus e kari dag e bin th’abi fel’ e kanawo’, u rogon ni ngan par nib munguy lanin’uy u nap’an ni kan mochuch!​—Mu beeg e Isaiah 53:7, 10.

16-17. (a) Uw rogon ni ke mo’maw’nag e pi apostal ngak Jesus ni nge par nib munguy laniyan’? (b) Uw rogon ni ngad folwokgad rok Jesus?

¹⁶ Nap’an e bin tomur e nep’ ko yafos rok Jesus u fayleng, mi i rin’ e pi apostal rok boch ban’en ni mo’maw’nag ngak ni nge par nib munguy laniyan’. Am lemnag gelngin e mochuch ni tay Jesus ko re nep’ nem. Gur, ra par nib yul’yul’ nib fel’ rogon nge mada’ ko ngiyal’ ni nge yim’? Ya faanra dabi par nib yul’yul’, ma aram e dariy be’ nrayog ni nge yag e yafos ngak. (Rom. 5:18, 19) Ma bin th’abi ga’ fan, e be yan u rogon e tin nra rin’ e ngiyal’ nem, ko ra kirebnag thin e Chitamangin ara reb e ra n’uf e Chitamangin riy. (Job 2:4) Ma nap’an e bin tomur e abich nra ted u taabang, ma pi apostal rok e ur ‘luaged e thin’ ko mini’ e arorad nib “tolang u fithik’rad.” Ke yoor yay ni ke yal’uweg Jesus pi gachalpen u murung’agen e re n’ey, miki rin’ bayay ko re nep’ ney u m’on ni ngar abichgad! Mmanigil e n’en ni i rin’ Jesus ya de dag ngorad ni ke damumuw. Ya par nib gapas, me weliy bayay ngorad u fithik’ e gol e re miti lem nsusun ni nguur daged. Ma aram me pining e magar ngorad ni kar pared rok ni yad ba yul’yul’  ma yad be ayuweg.​—Luke 22:24-28; John 13:1-5, 12-15.

¹⁷ Mang e ga ra rin’ nfaanra buch ban’en rom ni aray rogon? Rayog ni ngad pared nib munguy lanin’dad u nap’an ni kad mochuchgad. Nge m’agan’dad ngay ni ngad folgad ko motochiyel rok Jehovah ni nge bagadad me ‘ayuweg bagadad ko meewar rok u fithik’ e runguy.’ (Kol. 3:13) Gad ra fol ko re motochiyel ney ni faanra dab da paged talin ni gad gubin ni gad ma yog ara gad ma rin’ boch ban’en ni ku ma k’aring e damumuw ngak e girdi’. (Prov. 12:18; Jas. 3:2, 5) Mu gay rogon ni ngam sap nga fel’ngin e girdi’.​—Efe. 4:29.

18. Uw rogon ni ma ayuweg Jehovah e piin nib munguy lanin’rad ni ngar dugliyed boch ban’en nib fel’ rogon? Machane mang e thingar ra rin’ed?

¹⁸ Faanra ba munguy lanin’dad ma rayog ni nge fel’ rogon ni ngad dugliyed ban’en. Nap’an nra mo’maw’ ngodad ni ngad nanged ko mang e ngad rin’ed, ma ra ayuwegdad Jehovah ni ngad dugliyed e n’en nib fel’ ni ngad rin’ed, nfaanra ba munguy lanin’dad. Ke micheg nra rung’ag e “meybil rok e piin ba sobut’ laniyan’ [“munguy laniyan’,” NW].” (Ps. 10:17, BT) Ma gathi kemus ni nge motoyil ngodad ya ku ra rin’ ban’en ngay. Ke micheg e Bible ni gaar: “Piin nib sobut’an’rad e ma fekrad i yan u daken e bin nib mat’aw e wo’, ma ma fil ngorad e tin ni ir e mm’agan’ ngay ni ngar rin’ed.” (Ps. 25:9) Ke pi’ Jehovah ngodad e fonow rok u lan e Bible nge pi babyor * rodad ni kan ngongliy u daken “fare tapigpig nib yul’yul’ ma ba gonop.” Ku ma fonownagdad Jehovah u daken e muulung rodad. (Matt. 24:45-47) Thingari m’agan’dad ngay ni nge ayuwegdad Jehovah, ma gad sobut’naged gadad ni nge ayuwegdad. Rayog ni ngad rin’ed e re n’ey ni faanra da filed e tin ni be pi’ Jehovah ngodad ni fan ko tirok ban’en, me m’agan’dad ngay ni ngad folgad ko tin ni gad be fil.

19-21. Mang oloboch e rin’ Moses u nap’an ni yad bay u Kadesh? Mang e gad be fil riy?

¹⁹ Faanra ba munguy lanin’dad ma gad ra siyeg boch e oloboch. Am lemnag bayay murung’agen Moses. Ke yoor e duw ni par nib munguy laniyan’, ma be rin’ e n’en nib m’agan’ Jehovah ngay. Machane tomuren ni ke chugur ni nge gaman 40 e duw ni yad be milekag u daken e ted, ma dakiyog ni nge munguynag laniyan’. Ke yim’ walagen nib ppin nsana ba ga’ ni ir e ayuweg e yafos rok u Egypt min k’eyag u Kadesh. Ma aram me tabab bayay piyu Israel ni nga rogned ni danir ayuwegrad nib fel’ rogon. Yad be “togopluw” ngak Moses nbochan e dakuriy e ran ni ngar unumed. Yugu aram rogon ni ke pi’ Jehovah gelngin ngak Moses ni nge ngongliy boor e maang’ang, miki pow’iyrad ni boor e duw machane ku yad be gun’gun’. Gathi kemus ni yad be  gun’gun’ ni bochan e dakuriy e ran rorad, ya ku yad be gun’gun’nag Moses nra ni gaar e ir tapgin ni ke m’ay e ran rorad.​—Num. 20:1-5, 9-11.

²⁰ Ere bochan ni kari damumuw Moses, ma dakiyog ni nge par nib munguy laniyan’. Yugu aram rogon ni tay Jehovah chilen ngak ni nge non ko fare war, machane non nib gel ngak fapi girdi’ ma aram me yog ni bayi ngongliy reb e maang’ang. Ere toy e sog rok ko fare war me po’ e ran riy nga but’ ni pire’ ni pire’. Bochan e tolangan’ nge damumuw rok ma aram me rin’ reb e oloboch nib ubchiya’. (Ps. 106:32, 33) Bochan nde yag rok Moses ni nge par nib munguy laniyan’ e chingiyal’ nem, ma aram e da kun pag ni nge un nga lan fare Nam ni Kan Micheg.​—Num. 20:12.

²¹ Bay ban’en nrib ga’ fan ni kad filed ko re n’ey ni ke buch. Bin som’on e, thingari gubin ngiyal’ ma ngad gayed rogon ni ngad pared nib munguy lanin’dad. Ya faanra da talgad ndab kud munguynaged lanin’dad, ma aram e rib papey nra tolangan’dad, ma u dogned ara da rin’ed boch ban’en nde puluw. Bin migid e, faanra kad mochuchgad ma rayog ni nge mo’maw’ ngodad ni ngad pared nib munguy lanin’dad. Ere thingar da gayed rogon ni ngad pared nib munguy lanin’dad ni yugu aram rogon nib mo’maw’ ni ngad rin’ed e re n’ey.

22-23. (a) Mang fan ni ngad ululgad ni ngad pared nib munguy lanin’dad? (b) Mang e be yip’ fan e thin ni bay ko Zefaniah 2:3?

²² Faanra ba munguy lanin’dad ma yira ayuwegdad. Dabki n’uw nap’an ma ra chuweg Jehovah gubin e girdi’ nib kireb u fayleng, ma kemus ni yigoo piin nib munguy lanin’rad e yad ra magey. Ma aram e ra yib e gapas nga fayleng. (Ps. 37:10, 11) Gur ga ra moy u fithik’ e pi girdi’ nem nib munguy lanin’rad ni yad ra magey ni yad ba fos, fa? Rayog rom ni faanra mu rin’ e n’en ni ke yog Jehovah ni ke yoloy Zefaniah ni profet.​—Mu beeg e Zefaniah 2:3. *

²³ Mang fan ni be yog Zefaniah 2:3 ni gaar: “Sana rayog ni mmithgad”? Re thin ney e gathi be yip’ fan ndabiyog rok Jehovah ni nge ayuweg e piin ni yad baadag ni ngar rin’ed e n’en nib m’agan’ ngay nge piin ni yad ba t’uf rok. Ya n’en ni be tamilangnag e bay ban’en nib t’uf ni ngad rin’ed, ya nge yag ni ngan ayuwegdad. Rayog ni ngad mageygad ni gad ba fos u nap’an “fare rran ko damumuw rok Jehovah”, ma gad par ni manemus nfaanra da athamgilgad ni ngad pared nib munguy lanin’dad, ma gad rin’ e n’en nib m’agan’ Jehovah ngay.