1. Mɛni Samaria no ɔ nɛ Yesu tsa lɛ ɔ pee kɛ je hɛsa kpo?

NYUMU nyɔngma komɛ ngɛ nɔ́ nae. Kpiti pue a nɔ, nɛ a be hɛ nɔ kami ko kaa a hiɔ ɔ maa jɔ. Se ligbi ko ɔ, a na Yesu, nɛ ji Tsɔɔlɔ Ngua a nɛ ma ngɛ tsitsaa. A nu kaa Yesu nyɛɔ tsaa hiɔ slɔɔtoslɔɔtohi tsuo, nɛ a he ye kaa mɛ hu Yesu ma nyɛ ma tsa mɛ. Lɔ ɔ he ɔ, a kpa ngmlaa ke: “Yesu, Tsɔɔlɔ, naa wɔ mɔbɔ!” Yesu tsa nyumu nyɔngma amɛ, nɛ a kpiti ɔ tsuo je. Atsinyɛ jemi ko be he kaa mɛ tsuo a bua jɔ nɔ́ nɛ Yesu pee ha mɛ ɔ he. Se a ti nɔ kake lɛɛ, e pee nɔ́ ko kɛ tsɔɔ kaa e bua jɔ nɔ́ nɛ Yesu pee ha lɛ ɔ he. E ya Yesu ngɔ nɛ e ya de lɛ ke e hɛ sa * nɔ́ nɛ e pee ha lɛ ɔ. Tsami nɛ Samaria no nɛ ɔ ná a ta e tsui he, nɛ e kɛ “gbi nɛ nya wa” wo Mawu hɛ mi nyami.​—Luka 17:12-19.

2-3. (a) Mɛni he je nɛ be komɛ ɔ, wa nyɛ we nɛ wa jeɔ hɛsa kpo ɔ? (b) Mɛni he wa ma susu ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi?

² Ke nihi pee nɔ́ ko ha wɔ ɔ, e sa nɛ wa je hɛsa kpo kaa bɔ nɛ Samaria no ɔ pee ɔ. Se be komɛ ɔ, wa hɛ jeɔ nɔ kaa wa maa na nihi si ngɛ nɔ́ ko nɛ a pee ha wɔ ɔ he.

³ Ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi ɔ, wa ma susu nɔ́ he je nɛ ke nɔ ko pee nɔ́ ko ha wɔ ɔ, e he hia nɛ wa je hɛsa kpo ɔ he. Baiblo ɔ tu ni komɛ nɛ a je hɛsa kpo kɛ ni komɛ nɛ a je we hɛsa kpo ɔ a he munyu. Wa ma susu kuu enyɔ nɛ ɔmɛ tsuo a he konɛ waa  hyɛ níhi nɛ wa ma nyɛ maa kase ngɛ a he. Lɔ ɔ se ɔ, wa ma susu ní pɔtɛɛ komɛ nɛ wa ma nyɛ maa pee kɛ je hɛsa kpo ɔ he.

4-5. Mɛni he je nɛ e sa nɛ wa je hɛsa kpo?

⁴ Yehowa nitsɛ po jeɔ hɛsa kpo. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ke wa pee e suɔmi nya ní ɔ, e jɔɔ wɔ. (2 Sam. 22:21; La 13:6; Mat. 10:40, 41) Ngmami ɔ hu woɔ wɔ he wami kaa waa ‘kase Mawu.’ (Efe. 5:1) Akɛnɛ wa suɔ nɛ waa kase Yehowa he je ɔ, e sa nɛ wa je hɛsa kpo.

⁵ Mɛni ji nɔ́ kpa ko hu he je nɛ ke nihi pee nɔ́ ko ha wɔ ɔ, e sa nɛ wa je hɛsa kpo? Hɛsa kpo nɛ wa ma je ɔ ngɛ kaa niye ní nɛ ngɔɔ. Ke o ha ni kpahi eko ɔ, o bua jɔɔ pe nɔ́ nɛ mo pɛ o maa ye. Ke wa le kaa nihi a bua jɔ nɔ́ ko nɛ wa pee ha mɛ ɔ he ɔ, wa bua jɔɔ. Ke wa je hɛsa kpo ɔ, e haa nɛ ni kpahi a bua jɔɔ. E haa nɛ nɔ nɛ wa na lɛ si ɔ naa kaa nɔ́ nɛ e pee ha wɔ ɔ he ngɛ se nami. Enɛ ɔ haa nɛ huɛ bɔmi nɛ ngɛ waa kɛ nɔ ɔ wa kpɛti ɔ mi waa.

6. Mɛni tsakpa lɛ ngɛ munyuhi nɛ wa tuɔ kɛ jeɔ hɛsa kpo kɛ sika tsu akutuhi a kpɛti?

⁶ Hɛsa kpo nɛ wa ma je ɔ he hia wawɛɛ. Baiblo ɔ de ke: “Munyu nɛ a tu pɛpɛɛpɛ ngɛ be nɛ sa mi ɔ, e ngɛ kaa sika tsu akutuhi nɛ a to ngɔ wo sika hiɔ nɔ́ mi.” (Abɛ 25:11) Hyɛ bɔ nɛ sika tsu akutu nɛ a kɛ fɔ sika hiɔ nɔ́ mi ɔ maa hi fɛu ha! E he jua maa wa wawɛɛ! Ke nɔ ko ba ke mo nɔ́ ko kaa jã a, kɛ o maa nu he ha kɛɛ? Jã nɛ munyuhi nɛ wa tuɔ kɛ jeɔ hɛsa kpo ɔ ngɛ. Kaa bɔ nɛ sika tsu akutu se ma nyɛ maa kɛ wawɛɛ nɛ e be puɛe ɔ, jã kɛ̃ nɛ ke wa je hɛsa kpo kɛ tsɔɔ nɔ ko ɔ, nɔ ɔ hɛ be nɔ jee gblegbleegble.

7. Kaa bɔ nɛ wa na ngɛ La 27:4 ɔ, mɛni David kɛ la poli kpa komɛ pee kɛ je hɛsa kpo?

⁷ Mawu sɔmɔli fuu nɛ a hi si blema a je  hɛsa kpo. A ti nɔ kake ji David. (Kane La 27:4.) David kɛ e ní peepee tsɔɔ kaa e bua jɔ anɔkuale jami he wawɛɛ. E ngɔ sika kɛ níhi babauu nɛ e bua nya ngɛ e si himi mi ɔ kɛ ha, nɛ a kɛ ma sɔlemi we ɔ. Asaf bibimɛ ɔmɛ hu je hɛsa kpo kɛ gu yi jemi lahi nɛ a ngma a nɔ. Ngɛ a la amɛ eko mi ɔ, a na Mawu si, nɛ a je Mawu yi ngɛ “nyakpɛ níhi” nɛ e pee ɔmɛ a he. (La 75:1) E ngɛ heii kaa Asaf bibimɛ ɔmɛ kɛ David tsuo suɔ nɛ Yehowa nɛ na kaa a bua jɔ jɔɔmihi nɛ e jɔɔ mɛ ɔ a he. Mɛni o ma nyɛ maa pee kɛ tsɔɔ kaa o ngɛ Asaf bibimɛ ɔmɛ kɛ David kasee?

8-9. Mɛni bɔfo Paulo pee kɛ tsɔɔ kaa e bua jɔ níhi nɛ e nyɛmimɛ ɔmɛ pee ha lɛ ɔ he, nɛ mɛni je nɔ́ nɛ e pee ɔ mi kɛ ba?

⁸ Níhi nɛ bɔfo Paulo de ngɛ e nyɛmimɛ ɔmɛ a he ɔ tsɔɔ kaa e bua jɔ a he wawɛɛ. Be fɛɛ be ɔ, e sɔleɔ nɛ e naa Mawu si ngɛ yemi kɛ buami nɛ e náa kɛ jeɔ e nyɛmimɛ ɔmɛ a ngɔ ɔ he. E tsɔɔ bɔ nɛ e bua jɔ nyɛmimɛ ɔmɛ a he ha ngɛ e sɛ womi ɔmɛ a mi hulɔ. Ngɛ Roma Bi 16:1-15 ɔ mi ɔ, Paulo wo e nyɛmimɛ Kristofohi 27 a biɛ ta. Paulo kai kaa be ko ɔ, Priskila kɛ Akuila ngɔ a wami kɛ “wo oslaa mi” ngɛ e he, nɛ e tsɔɔ kaa Fiibi ‘ye bua nihi fuu’ nɛ lɛ Paulo nitsɛ hu piɛɛ he. E je e nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi nɛ a tsuɔ ní wawɛɛ nɛ ɔmɛ a yi.​—Rom. 16:1-15.

⁹ Paulo le kaa e nyɛmimɛ ɔmɛ yi mluku lɛɛ, se benɛ e ngɛ sɛ womi nɛ e ngma ya ha Roma asafo ɔ nya mwɔe ɔ, e tu su kpakpahi nɛ a ngɛ ɔ mohu he munyu. Moo po he foni nɛ o hyɛ bɔ nɛ nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yi nɛ ɔmɛ a nɔ gbagba maa te ha benɛ a ngɛ sɛ womi nɛ Paulo ngma a kanee ngɛ asafo ɔ mi ɔ! Atsinyɛ jemi ko be he kaa huɛ bɔmi nɛ ngɛ a kɛ Paulo a kpɛti ɔ mi ba wa wawɛɛ pe sa a. Anɛ o pɔɔ nyɛmimɛ nɛ a ngɛ o we asafo ɔ mi ɔ a yi jemi ngɛ ní kpakpahi nɛ a peeɔ ɔ he lo?

10. Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ bɔ nɛ Yesu plɛ kɛ je hɛsa kpo kɛ tsɔɔ e se nyɛɛli ɔmɛ ɔ mi?

¹⁰ Ngɛ sɛ gbi nɛ Yesu ngɔ kɛ ha asafo komɛ ngɛ Asia Nyafii ɔ mi ɔ, e tsɔɔ bɔ nɛ e bua jɔ ní tsumi nɛ a ngɛ tsue ɔ he ha. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, e je sɛ gbi nɛ e kɛ ha Tiatira asafo ɔ sisi ke: “I le o ní peepee ɔmɛ kɛ o suɔmi ɔ, kɛ o hemi kɛ yemi ɔ, kɛ o sɔmɔmi ɔ, kɛ o si fimi ɔ, nɛ i le kaa o sekpɛ ní peepee ɔmɛ pe o kekle ní ɔmɛ.” (Kpoj. 2:19) Tsa pi a nɔ yami ɔ he munyu pɛ nɛ Yesu tu, e je a yi ngɛ suhi nɛ a ngɛ nɛ ye bua mɛ loko a nyɛ pee ní kpakpahi ɔ he. E ngɛ mi kaa e he hia nɛ Yesu nɛ wo ni komɛ ga ngɛ Tiatira asafo ɔ mi mohu lɛɛ, se munyu nɛ e kɛ je sisi kɛ munyu nɛ e kɛ gbe nya a wo mɛ he wami. (Kpoj. 2:25-28) Mo susu he blɔ nɛ Yesu ngɛ kaa asafo ɔmɛ tsuo a yi ɔ he nɛ o hyɛ. Pi doo kaa e na wɔ si ngɛ ní tsumi nɛ wa ngɛ tsue ha lɛ ɔ he. Se kɛ̃ ɔ, e jeɔ wa yi. Enɛ ɔ ji nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa nɛ asafo mi nikɔtɔmahi tsuo ma nyɛ maa kase!

11. Kaa bɔ nɛ Hebri Bi 12:16 tsɔɔ ɔ, kɛ Esau naa ní klɔuklɔuhi ha kɛɛ?

¹¹ Mɔbɔ sane ji kaa ni komɛ hi si blema nɛ Baiblo ɔ tsɔɔ kaa a je we hɛsa kpo. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, e ngɛ mi kaa Esau fɔli ɔmɛ suɔ Yehowa nɛ a buɔ lɛ mohu lɛɛ, se Esau bua jɔɛ ní klɔuklɔuhi a he. (Kane Hebri Bi 12:16.) Mɛni Esau pee nɛ tsɔɔ kaa e bua jɔɛ ní klɔuklɔuhi a he? E ngɔ e bitɛte blɔ nya a kɛ tsake yɔ flɔɔ bɔɔ ko ngɛ e senɔ Yakob dɛ nɛ́ e susuu we he po. (1 Mose 25:30-34) Pee se ɔ, Esau pia e he wawɛɛ. Se e ní peepee tsɔɔ kaa e bua jɔɛ nɔ́ nɛ e ngɛ ɔ he, lɔ ɔ he nɛ e jua a nɛ.  Enɛ ɔ he ɔ, benɛ e nine sui jɔɔmi ɔ nɔ ɔ, e sɛ nɛ e mi mi ko fu.

12-13. Mɛni Israel bi ɔmɛ pee nɛ tsɔɔ kaa a je we hɛsa kpo, nɛ mɛni je mi kɛ ba?

¹² Yehowa pee níhi fuu ha Israel bi ɔmɛ nɛ e sa nɛ a ko je hɛsa kpo. Benɛ Yehowa ngɔ Haomi Nyɔngma amɛ kɛ ba Egipt bi ɔmɛ a nɔ se ɔ, e kpɔ̃ Israel bi ɔmɛ kɛ je nyɔguɛ yemi mi. Lɔ ɔ se ɔ, Mawu kpata Egipt tabo ɔ hɛ mi ngɛ Wo Tsu ɔ mi nɛ e kɛ he a yi wami. Benɛ Yehowa kpɔ̃ mɛ ɔ, a kɛ bua jɔmi la kunimi yemi la kɛ je Yehowa yi kɛ tsɔɔ kaa a hɛ sa nɔ́ nɛ Yehowa pee ha mɛ ɔ. Se anɛ a pee jã daa lo?

¹³ Benɛ Israel bi ɔmɛ kɛ nyagbahi bɔni kpemi ɔ, a hɛ je ní kpakpahi tsuo nɛ Yehowa pee ha mɛ ɔ nɔ, nɛ a je we hɛsa kpo. (La 106:7) Mɛni tsɔɔ jã? “Israel ma kpekpemi ɔ tsuo tu munyu huitihuiti kɛ si Mose kɛ Aaron.” Se ngɛ anɔkuale mi ɔ, Yehowa nɛ a tu munyu kɛ si ɔ nɛ. (2 Mose 16:2, 8) E dɔ Yehowa wawɛɛ kaa e we bi ɔmɛ je we hɛsa kpo. Pee se ɔ, Yehowa tsɔɔ kaa jamɛ a yi nɔ bi ɔmɛ tsuo a hɛ mi ma kpata ngɛ nga a nɔ, ja Yoshua kɛ Kaleb pɛ. (4 Mose 14:22-24; 26:65) E sa nɛ waa kase nihi nɛ a je hɛsa kpo ɔ, se pi nihi nɛ a je we hɛsa kpo ɔ. Nyɛ ha nɛ waa hyɛ bɔ nɛ wa ma nyɛ maa kase nihi nɛ a je hɛsa kpo ɔ ha.

14-15. (a) Kɛ nihi nɛ a sɛ gba si himi mi ma plɛ kɛ je hɛsa kpo kɛ tsɔɔ a sibi ha kɛɛ? (b) Kɛ fɔli ma plɛ kɛ tsɔɔ a bimɛ bɔ nɛ a jeɔ hɛsa kpo ha kɛɛ?

¹⁴ Ngɛ o weku ɔ mi. Ke nɔ fɛɛ nɔ ngɛ weku ɔ mi je hɛsa kpo ɔ, weku ɔ tsuo ma ná he se. Ke hunomɛ kɛ yigbayihi jeɔ hɛsa kpo ngɛ níhi nɛ a sibi peeɔ ɔ he ɔ, e haa nɛ a hɛɛ kɛ suu a sibi a he wawɛɛ. Jehanɛ hu ɔ, e yi kulaa kaa a maa ngɔ a sibi a he tɔmihi kɛ pa mɛ. Ke huno ko bua jɔ e yo he ɔ, pi nɛ e toɔ ní kpakpahi nɛ e yo ɔ deɔ kɛ ní kpakpahi nɛ e peeɔ ɔmɛ a he hɛ kɛkɛ, se e “jeɔ e yi” hulɔ. (Abɛ 31:10, 28) Jehanɛ hu ɔ, yogbayo nɛ kɔɔ nɔ́ se ɔ deɔ e huno ní pɔtɛɛ nɛ e huno ɔ peeɔ nɛ e bua jɔ he.

¹⁵ Fɔli ma nyɛ ma tsɔɔ a bimɛ bɔ nɛ a jeɔ hɛsa kpo ha. Ngɛ mɛni blɔ nɔ? Nyɛ kai kaa níhi nɛ nyɛ deɔ kɛ níhi nɛ nyɛ peeɔ ɔ, lɔ ɔmɛ nɛ jokuɛ ɔmɛ maa kase. Jehanɛ hu ɔ, nyɛɛ tsɔɔ nyɛ bimɛ ɔmɛ konɛ a na nihi si ke a pee nɔ́ ko ha mɛ. Nyɛ ha nɛ jokuɛ ɔmɛ nɛ a le kaa ke mɛ nitsɛmɛ a je a tsui mi nɛ a na nihi si ɔ, lɔ ɔ lɛ hi wawɛɛ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, yiheyo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Clary de ke: “Benɛ ye mami  ye jeha 32 ɔ, lɛ nɔ kake too pɛ lɛ e hyɛ i kɛ ye nyɛmimɛ enyɔ ɔmɛ wa nɔ. Benɛ imi hu i ba ye jeha 32 ɔ, i ba nu dengme nɛ ye mami gbo kɛ hyɛ wa nɔ ɔ sisi. Enɛ ɔ he ɔ, i de lɛ ke ye hɛ sa níhi nɛ e kɛ sã afɔle kɛ hyɛ i kɛ ye nyɛmimɛ nyumu ɔmɛ wa nɔ ɔ. Lingmi nɛ ɔ, e de mi ke nɔ́ nɛ i de lɛ ɔ ta e tsui he wawɛɛ, nɛ e pɔɔ he susumi. Nɛ be fɛɛ be nɛ e ma kai ɔ, e haa nɛ e bua jɔɔ.”

16. Mɛni nɔ hyɛmi nɔ́ lɛ tsɔɔ kaa ke wa je hɛsa kpo ɔ, e woɔ ni kpahi he wami?

¹⁶ Ngɛ asafo ɔ mi. Ke wa nyɛmimɛ pee nɔ́ ko ha wɔ, nɛ wa je hɛsa kpo ɔ, e woɔ mɛ he wami. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, be ko ɔ, Jorge nɛ e ye jeha 28 nɛ e ji asafo mi nɔkɔtɔma a ba nu hiɔ wawɛɛ. Lɔ ɔ he ɔ, e nyɛ we nɛ e ya asafo mi kpe nyɔhiɔ kake. Benɛ e bɔni asafo mi kpehi yami po ɔ, e ná we he wami tsɔ nɛ a ma nyɛ ma ha lɛ ní tsumi ko ngɛ kpe ɔ mi. Jorge de ke: “Akɛnɛ i nyɛ we nɛ ma tsu nɔ́ ko ngɛ asafo ɔ mi he je ɔ, i nuɔ he kaa se nami ko be ye he. Se ligbi ko nɛ wa kpa asafo mi kpe ɔ, nyɛminyumu ko ba de mi ke: ‘I suɔ nɛ ma na mo si ngɛ nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa nɛ o pee kɛ ha ye weku ɔ he. Wa bua jɔ munyuhi nɛ o tu ngɛ kpoku ɔ nɔ be ko nɛ be ɔ he. O munyu ɔmɛ wo wɔ he wami wawɛɛ.’ Benɛ i nu munyu nɛ ɔ, ye kuɛ si mwɔ kpɔ, nɛ ye hɛ ngmɛ nɔ da vo nyu. Munyu nɛ maa wo mi he wami ɔ pɛ e tu ɔ nɛ.”

17. Kaa bɔ nɛ Kolose Bi 3:15 ɔ tsɔɔ ɔ, mɛni wa ma nyɛ maa pee kɛ tsɔɔ kaa wa hɛ sa níhi nɛ Yehowa ha wɔ ɔ?

¹⁷ Ngɛ níhi nɛ Mawu pee ha wɔ ɔ he. Yehowa ha wɔ mumi mi niye ní fuu. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, e haa wɔ blɔ tsɔɔmihi kɛ guɔ asafo mi kpehi, wa womi tɛtlɛɛ ɔmɛ, kɛ wa wɛbsaiti ɔmɛ a nɔ. Eko ɔ, o bu magbɛ nɔ munyu ko tue, aloo o kane munyu ko ngɛ wa womi ɔmɛ a mi, aloo o hyɛ brɔɔdkastin ko nɛ o de o he ke, ‘Munyu nɛ ɔ ba ngɛ e be nya.’ Mɛni wa ma nyɛ maa pee kɛ tsɔɔ kaa wa hɛ sa níhi nɛ Yehowa pee ha wɔ ɔ? (Kane Kolose Bi 3:15.) Be fɛɛ be nɛ wa maa sɔle ɔ, e sa nɛ waa na Yehowa si ngɛ nike ní kpakpahi nɛ e ha wɔ ɔ he. Enɛ ɔ ji blɔ kake nɛ wa ma nyɛ maa gu nɔ kɛ je hɛsa kpo.​—Yak. 1:17.

18. Mɛni wa ma nyɛ maa pee kɛ tsɔɔ kaa wa bua jɔ wa Matsɛ Yemi Asa a he?

¹⁸ Nɔ́ kpa ko hu nɛ wa ma nyɛ maa pee kɛ tsɔɔ kaa wa ngɛ hɛsa ji kaa wa ma ha nɛ wa Matsɛ Yemi Asa amɛ a nɔ kɛ a he tsuo ma tsɔ nyaii. Be fɛɛ be nɛ a ma dla Matsɛ Yemi Asa a nɔ ɔ, e sa nɛ wa ya ye bua. E sa nɛ nyɛmimɛ nɛ a hyɛɛ munyu tumi kɛ video klama amɛ  a nɔ ɔ hu nɛ a hyɛ a nɔ saminya konɛ klama amɛ a se nɛ kɛ. Ke wa hyɛ Matsɛ Yemi Asa amɛ a nɔ saminya a, a se maa kɛ, nɛ níhi fuu be puɛe ngɛ he. Jã nɛ wa maa pee ɔ ma ha nɛ asafo ɔ ma ná sika kɛ ma Matsɛ Yemi Asahi nɛ a ma dla asa momohi.

19. Mɛni o kase ngɛ kpɔ mi nɔ hyɛlɔ nɛ ɔ kɛ e yo ɔ a níhi a si kpami ɔ mi?

¹⁹ Ngɛ níhi nɛ nyɛmimɛ nɛ a tsuɔ ní wawɛɛ ɔ ngɛ pee ha wɔ ɔ he. Ke wa de nyɛmi ko kaa wa hɛ sa mɔde nɛ e ngɛ bɔe ɔ, e maa wo lɛ he wami kɛ da nyagbahi nɛ e kɛ ngɛ kpee ɔmɛ a nya. Kpɔ mi nɔ hyɛlɔ ko kɛ e yo a níhi a si kpami ji nɛ ɔ nɛ. Be ko nɛ a ya fiɛɛmi nɛ a ba we mi ɔ, pɔ tɔ a he wawɛɛ, nɛ e ji snoo nɛmi be hulɔ. Jamɛ a ligbi ɔ, fĩɛ ɔ nya wa wawɛɛ, enɛ ɔ he ɔ, e yo ɔ wo e kootu ngua ko nɛ e kɛ gbeɔ fĩɛ ɔ kɛ hwɔ si. Benɛ je na a, e de e huno ɔ ke e be nyɛe ma tsu kpɔ mi nɔ hyɛmi ní tsumi ɔ hu. E kɛ we tsɔ nɛ a nine su sɛ womi ko nɔ kɛ je asafo ɔ ní tsumi kɔni ɔ, nɛ yo ɔ biɛ lɛ ngɛ sɛ womi ɔ nɔ. Ngɛ sɛ womi ɔ mi ɔ, a je e yi wawɛɛ ngɛ mɔde nɛ e ngɛ bɔe, kɛ si nɛ e ngɛ fĩe ngɛ sɔmɔmi ní tsumi ɔ mi ɔ he. A tsɔɔ ngɛ sɛ womi ɔ mi hu kaa a le bɔ nɛ e yeɔ ha mɛ ha kaa daa otsi ɔ, a maa hia kɛ je he kake kɛ ya he kpa. E huno ɔ de ke: “Ye yo ɔ bua jɔ e yi nɛ a je ɔ he. Enɛ ɔ he ɔ, e de we hu kaa e ma kpa kpɔ mi nɔ hyɛmi ní tsumi ɔ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, behi fuu ɔ, ke ye kɔni mi jɔ̃ nɛ e ngɛ mi pee kaa ma kpa sɔmɔmi ní tsumi nɛ ɔ, lɛ nɛ e woɔ mi he wami.” Nyɛminyumu nɛ ɔ kɛ e yo ɔ tsu kpɔ mi nɔ hyɛmi ní tsumi ɔ maa pee jeha 40.

20. Mɛni e sa kaa waa bɔ mɔde nɛ waa pee daa ligbi, nɛ mɛni he je?

²⁰ Nyɛ ha nɛ waa bɔ mɔde kaa daa ligbi ɔ, wa maa ngɔ wa munyu tumi kɛ wa ní peepee kɛ tsɔɔ kaa wa bua jɔ níhi nɛ nihi peeɔ ha wɔ ɔ he. Ngɛ je nɛ nihi li sina nɛ ɔ mi ɔ, nyɛ ha nɛ wa je hɛsa kpo ngɛ munyu tumi kɛ ní peepee mi kɛ wo ni kpahi he wami. Hɛsa kpo nɛ wa ma je ɔ ma ha nɛ wa ná huɛmɛ kpakpahi kɛ ya neneene. Nɔ́ nɛ he hia pe kulaa ji kaa, jã peemi maa tsɔɔ kaa wa ngɛ wa Tsɛ Yehowa nɛ e haa nɔ nɔ́ faa a kasee.