1. Jasamaria ma Yesu ukeyo kume unyutho foyofoc nenedi?

DHANU moko apar ubino ku kit twoyo ma rac mandha. Gibino twoyo dhobu man twoyone ubino medere ameda. E nindo moko, gigam gineno Yesu ma Japonji ma dit ubekadhu ku bor. Nwang’u gilar giwinjo nia ebed ekeyo kwond tho ma tung’ tung’, pieno ginwang’u nia ecopo keyo kumgi bende. E gikok kumae: “Yesu, Japonji; bed ku kisa i kumwa!” E i ng’eye, kum dhanu apar maeno ugam ukei. M’umbe jiji, gin zoo gifoyo Yesu yor i igi. Re ng’atu acel m’i kindgi ujik ungo kende kende nifoyo Yesu yor i ie, ento ecidh eyero ire nia efoyo *. I ng’eye ng’atu maeno ma tie Jasamaria ugam upaku Mungu “ku dwande ma tek.”​—Lk. 17:12-19.

2-3. (a) Ang’o ma copo ketho saa moko wadwoko ngo foyofoc ni jumange? (b) Wabiweco iwi lembang’o i thiwiwec maeni?

² Calu Jasamaria ma waweco pire, wan de wacikara nidwoko foyofoc ni dhanu m’utimo iwa lembe ma ber. Ento saa moko wiwa copo wil nidwoko foyofoc ni ng’atu moko m’utimo iwa bero.

³ I thiwiwec maeni, wabineno nia pirang’o pire tie tek niyero ni jumange nia wafoyogi kunoke ninyutho foyofoc mwa nikadhu kud i timo. Wabinwang’u ponji niai kud i lapor mi dhanu moko ma Biblia uweco pigi, ma i kindgi jumoko gigam gidwoko foyofoc, jumoko ke gidwoko ngo. I ng’eye, wabineno ayi moko ma wacopo nyutho kudo foyofoc.

4-5. Pirang’o wacikara nidwoko foyofoc ni jumange pi gin ma gitimo iwa?

⁴ Yehova uweko iwa lapor ma ber mi dwoko foyofoc ni jumange. Ku lapor, pi nifoyo ju m’ubenyayu mutoro i ie, ebed emio igi sukulia. (2 Sam. 22:21; Zab. 13:6; Mat. 10:40, 41) Pieno, Lembagora uyero kakare nia ‘wabed jukwany ba Mungu, va nyithindho ma jumer.’ (Ef. 5:1) I andha, thelembe ma pire tek akeca ma cwaluwa nidwoko foyofoc ni jumange utie nia wabemito walub lapor pa Yehova.

⁵ Wakenen thelembe mange ma cwaluwa nidwoko foyofoc ni jumange. Foyofoc utie ve cam moko ma mit, ma bedo mit magwei ka jubecame karacelo. Kumeno bende, ka wanyang’ nia jumange gitie ku foyofoc pi gin ma watimo, wabedo ku mutoro. Kinde ma wabeyero ni jumange nia wafoyo, mutoro mondo i igi bende. Foyofoc ma wadwoko ni ng’atini ketho eng’eyo nia karaman etimo kero mananu ngo pi nikonyowa kunoke pi nimio iwa piny moko. Eno ketho mer m’i kindwa ku ng’atune doko tek magwei.

6. Nidwoko foyofoc ni jumange urombo nenedi ku nyingulam mi mola ma kwar?

⁶ Foyofoc ma wadwoko ni jumange pire tie tek lee dit. Biblia uyero kumae: “Lembe ma juyero kakare e calu nyingulam mi mola ma kwar i tic mi voi mi mola ma tar.” (Rie. 25:11) Kepar kite ma nyingulam mi mola ma kwar ma juketho i sani mi mola ma tar copo bedo leng’ ko, man kepar kite m’ecopo bedo ko ku valer! Icopo winjiri nenedi ka ng’atu moko umio iri giramia ma kumeno? Foyofoc m’ibedwoko ni ng’atini pire tie tek lee. Bende kepar lembe ma e: Nyingulam ma juyiko ku mola ma kwar copo timo nindo ma lee mandha. Romrom kumeno, ng’atini copo neno foyofoc m’idwoko ire ku valer ma lee, man wie copo wil ungo pire i kwo pare zoo.

7. Nimakere ku Zaburi 30:12, Daudi man jugor Zaburi mange ginyutho foyofoc migi ni Yehova nenedi?

⁷ I rundi ma con, jurutic pa Mungu ma dupa gigam gidwoko foyofoc. Ng’atu acel m’i kindgi ubino Daudi. (Som Zaburi 30:12.) Lembe ma tung’ tung’ ma Daudi utimo unyutho kamaleng’ nia thier mandha ubino gin ma pire tek ire. Emio piny ma lee pi nigiero hekalu. Nyikwai Asaf bende gigam ginyutho foyofoc migi nikadhu kud i wer mi pak ma gikiewo. I werne moko gipaku Mungu man giyero ire nia gifoye pi ‘tic pare ma wang’u ijo.’ (Zab. 75:1) Ubenen kamaleng’ nia Daudi man nyikwai Asaf gimito gidwok foyofoc migi ni Yehova pi bero ceke m’etimo igi. Icopo lubo lapor mi jugor Zaburi maeno nenedi?

8-9. Jakwenda Paulo unyutho foyofoc ni umego ku nyimego nenedi? Man lembene ubino kud adwogi ma kani?

⁸ Jakwenda Paulo ugam umaru umego ku nyimego lee, man ebed enyutho merne kamaleng’ i ayi m’ebed eweco ko pigi. Wang’ ma pol ebed ekwayu pigi i rwo pare ma kende. Bende, wec m’ekiewo i barua m’eoro igi unyutho nia pigi tie tek i ie. Ku lapor, i Jurumi thek 16 verse mi 1 nicidho i 15, Paulo ukwanu Jukristu 27 ku nying’gi. Eweco pi lembe moko ma segi ma Priskila gikud Akula gitimo; eyero nia “gipielo ng’utgi,” niwacu giketho kwo migi i ariti pire. Ewacu bende nia Foibe tie “jakonyjo dupa;” egam ekonyo Paulo de. Edwoko foyofoc ni umego ku nyimego maeno m’emaru akeca, man ma gibino timo tic ma tek.​—Rum. 16:1-15.

⁹ Jakwenda Paulo ung’eyo ma ber nia umego ku nyimego gileng’ ungo, re i thum mi barua m’ekiewo ni Juroma, eweco kwa iwi kite migi ma beco. Kepar pi tielocwiny m’umego ku nyimego ginwang’u kinde ma gibewinjo lembe ma Paulo ukiewo pigi i barua ma jubesomo ni cokiri! M’umbe jiji, eno uketho mer m’i kindgi ku Paulo udoko tek mandha. Nyo in de ibed idwoko foyofoc ni umego ku nyimego mi cokiri pi lembe ma gibetimo man ma gibeyero?

10. Kite ma Yesu unyutho ko foyofoc ni julubne ubemio iwa ponji ma kani?

¹⁰ I rwonglembe ma Yesu uoro ni cokiri moko mir Asia ma nok, edwoko foyofoc ni julub pare pi tic ma gitimo. Ku lapor, ecaku wec pare ni cokiri mi Thuatera kumae: “Ang’eyo tic peri, ku mer peri man yioyic ku timotim man twiocwiny, man nia tic peri ma cen usagu ma kwong’a.” (Nyu. 2:19) Yesu ujik ungo niyero nia tic migi ubecego nyinge ma ber, ento efoyogi pi kite ma tung’ tung’ m’ubecwalugi nitimo tic maeno ma beco. Kadok nwang’u ugam ukwayu nia Yesu umii juk ni dhanu moko mi cokiri mi Thuatera de, re ecaku wec pare man edare ku lembe ma copo tielo cwinygi. (Nyu. 2:25-28) Kepar pi dito ma Yesu utie ko! Etie wic mi cokiri ceke. Pieno, ng’atu ma copo diye mbe nia efoiwa pi gin ma wabetimo ire. Re en gire enwang’u nia kwayu efoi jumange. Eno tie lapor ma ber mandha ni judong cokiri!

11. Calu ma Juebrania 12:16 unyutho, Esau uneno piny ma leng’ nenedi?

¹¹ Lembe ma rac utie nia dhanu moko ma jukiewo pigi i Biblia ginyutho ngo foyofoc. Ku lapor, junyodo pa Esau gigam gimaru Yehova man gibed giwore, re en eneno ngo piny ma leng’ ni gin ma pire tek. (Som Juebrania 12:16.) * Ang’o m’ugam unyutho kamaleng’ nia Esau ukoso foyofoc?  Elworo twero pare mi bedo kayu ni jang’eye ma Yakobo ku cwej munguk, m’umbe niparu pi matoke mi timo pare ne. (Tha. 25:30-34) Ng’iong’ic maeno udok unyayu can lee i Esau. Re calu m’egam eneno twero pare mi bedo kayu ni gin ma tije mbe, ewak mananu kinde m’ekoso mugisa mi bedo kayu.

12-13. Nyithindho mir Israel gitimo lembang’o m’unyutho nia gikoso foyofoc, man matokene ubino ang’o?

¹² Yehova utimo lembe ma beco dupa ma nwang’u copo cwalu nyithindho mir Israel ninyutho foyofoc. Ewarugi kud i ng’eca i ng’ei masendi apar m’ekelo iwi Jumisiri. I ng’eye, enyotho udul mony mi Jumisiri i Nam ma kwar pi nibodhogi kinde ma gibino i ariti. Saa ma nyithindho mir Israel uneno lembe ma Yehova utimo, gibino ku foyofoc lee dit uketho gikogo wer mir aloci pi nipaku Yehova. Re nyo gimediri ninyutho foyofoc?

¹³ Kinde ma nyithindho mir Israel ginwang’iri i wang’ peko mange ma nyen, wigi ugam uwil pio pio i kum bero ceke ma Yehova utimo igi. Timo maeno unyutho kamaleng’ nia gikoso foyofoc. (Zab. 106:7) Nenedi? Biblia uyero nia, “udul mi nyithindho mir Israel ceke ging’ur kum Musa man kum Harun.” Re i andha gibino ng’ur i kum Yehova. (Ai 16:2, 8) Koso foyofoc migi unyayu can lee dit i Yehova. I ng’eye, Yehova uwacu nia dhanum’utuk maeca ceke gibitho i langa, ento i kindgi, Yocuwa giku Kaleb kendgi re ma gibidong’. (Wel 14:22-24; 26:65) Dong’ wakenen lembe ma wacopo timo kara kud walub lapor ma reco maeno, ento walub ma beco.

14-15. (a) Dhaku giku cware gicopo nyutho foyofoc i kindgi nenedi? (b) Junyodo gicopo timang’o pi niponjo awiya migi gibed gidwok foyofoc?

¹⁴ I kind juruot. I ot, dhanu ceke nwang’u bero lee mandha ka ng’atuman ubedwoko foyofoc ni wagi. Ka dhaku giku cware gibefoyiri i kindgi, mer migi tudere lee mandha. Bende eno ketho giweko lembe yot yot i kindgi. Nico mandha jik ungo nineno anena kende lembe ma beco ma dhaku pare ubetimo man niwinjo lembe ma beco m’ebeyero, ento pi nidwoko ire foyofoc, ‘eai . . . man epake.’ (Rie. 31:10, 28) Dhaku mandha ke nyutho ni cware nia ang’o ma benyang’e i bang’e.

¹⁵ Junyodo, wucopo timang’o kara wuponj awiya mwu gibed gidwok foyofoc? Wung’ei nia awiya mwu gibilubo lembe  ma wubeyero man ma wubetimo. Pieno, wubed wufoigi kinde ma gitimo iwu lembe moko ma ber. M’umedo maeno, wuponjgi gibed giyer nia ‘afoyo’ ni ng’atu m’utimo igi bero moko. Wukony awiya ging’ei nia foyofoc migi ucikere niai kud i adundegi, man nia wec migi copo mio kony lee ni dhanu mange. Ku lapor, dhaku moko ma nyinge Clary uyero kumae: “Kinde ma mama ubino ku oro 32, jutwio baba, e mama udong’ utungowa wan adek enikende. Saa ma an de adoko ku oro 32, anyang’ nia kara mama usendere lee dit kudwa. Pieno, agam afoye lee mandha pi kero m’etimo pi nitungowa. I kind nindo m’ukadhu eni, ewacu ira nia wec m’agam afoye ko udong’ i ie, man nja kan eparu pi wecne anyong’a nege lee dit.”

16. Kemii lapor moko m’unyutho nia nidwoko foyofoc ni ng’atini copo tielo cwinye.

¹⁶ I cokiri. Ka wabefoyo umego ku nyimego, eno ketho ginwang’u amora. Ku lapor, twoyo ma pek ugam umaku Jorge ma tie jadit cokiri ma oro pare 28. Twoyone ugam uketho ecidho ngo i coko pi dwi acel. Kadok kinde m’ecaku cidho i coko de, timo program ubino ire lembe ma tek. Jorge uwacu kumae: “Twoyo maeno uketho agam anwang’u nia tija mbe pilembe abino mbe ku copo mi pong’o rwom ma tung’ tung’ m’atie ko i cokiri. Re nindo acel i ng’ei coko, umego moko uyero ira kumae: ‘Jorge, amito afoyi pilembe itie lapor ma ber ni juruot para. Korolembe ma tung’ tung’ m’imio i kind oro m’ukadhu ubed unyang’uwa magwei, man uteng’o yioyic mwa.’ Wec maeno umondo rwit i adundena uketho acaku wak. Eyero tap wec m’abino ku yeny mi winjo.”

17. Nimakere ku Jukolosai 3:15, wacopo dwoko foyofoc ni Yehova nenedi pi piny m’ebemio iwa?

¹⁷ Ni Mungu ma jamic. Yehova ubemio iwa cam dupa i thenge mi tipo. Ku lapor, wawotho nwang’u telowic ma beco nikadhu kud i coko mwa, i girasoma man i kusika mwa mir Internet. Nyo idaru winjo korolembe moko, isomo gazeti moko kunoke ineno program moko mi Televizio mwa, e iwacu kumae, ‘meni re juyiko tap pira?’ Wacopo dwoko foyofoc mwa ni Yehova nenedi? (Som Jukolosai 3:15.) Yo acel utie nibefoye nikadhu kud i rwo mwa pi giramia ceke ma beco m’ebemio iwa.​—Yak. 1:17.

18. Wacopo nyutho foyofoc pi Ot Ker mwa nenedi?

¹⁸ Wadwoko bende foyofoc ni Yehova nwang’u wabeyiko kaka ma watimo thier i ie ubed ma leng’ man wabepangu pinyman  kakare. Wadikara i tic mi yiko Ot Ker mwa, man wagwoke kara ebed ma leng’. Bende ubekwayu dhanu ma gitio ku jamtic mi koko dwal man mi video kud ginyothgi. Kinde ma wabetimo kero nigwoko Ot Ker mwa ubed ma leng’, gibitimo nindo ma lee man bikwayu ngo nia juyikgi kendo kendo. Eno biketho jubigwoko sente lee pi nigiero Ot Ker mange man pi niyiko ma dong’ unyothiri magwei.

19. Lembe ma jaliew mi twodiri moko giku min ot pare gikadhu kud i ie umio iri ponji ma kani?

¹⁹ Ni dhanu ma gibetimo tic ma tek piwa. Wec ma wabeyero pi nidwoko foyofoc ni ng’atini copo ketho enwang’u kero mi ciro peko pare. Kenen lapor pa jaliew moko mi twodiri giku dhaku pare. Nindo acel gicidh girweyo lembanyong’a duu, ke ubino i saa mi koyo ma tek; e gidwogo i pacu ma giol yere yere. Ng’ico m’akeca uketho dhaku pare ukunjere i jaketh traka. Kugweno, eyero ni won ot pare nia ebenwang’u nia ecopo medo ngo ku tic mi twodiri. Cing’ nica, gigam ginwang’u barua moko ma juoro ni nyamegone niai kud i filial. I barune, jufoye lee dit pi tic ma tek m’ebetimo man pi cirocir pare; jukiewo bende nia etie lembe ma yot ungo niwilo kavuto kubang’ yenga. Won ot pare uyero kumae: “Foyofoc maeno utielo cwinye lee mandha uketho yor i ng’eye eparu ngo nyanok de nia wawek tic mi twodiri. En re ma dong’ ebed eketho cwinya kan abeparu nia awek tic mi liewo twodiri.” Umego maeno giku min ot pare gitimo oro ma romo 40 i tic mi liewo twodiri.

20. Wacikara niii nitimang’o kubang’ ceng’, man ke pirang’o?

²⁰ Dong’ wan ceke watim kero nidwoko foyofoc kubang’ ceng’ nikadhu kud i wec man timo mwa. I ng’om maeni ma dhanu nyutho ngo foyofoc i ie, wec ma wabeyero man timo mwa copo konyo ng’atini i saane kara eii ku peko m’ebekadhu kud i ie. Foyofoc ma wabedwoko ni jumange biketho mer mwa kugi biriyo rondo ku rondo. M’usagu zoo, foyofoc ma wabedwoko ni dhanu binyutho nia wabelubo lapor pa Yehova Wegwa mi polo ma tie Mungu ma jamic.