1. Kiñe samaria wentru tremoltueyew Jesus, ¿chumngechi pengeli ñi mañumkülen?

MARI wentru wedake dungu rupakefuy. Lepra kutran niefuy engün ka kimniefuy ñi doyelkülerpual müten. Welu kiñe antü, alü kamapu pefingün ta Jesus, ti Fütra Kimeltufe. Allkükeyngün Jesus ñi tremoltufiel fillke kutran, fey “iñchiñ ka tremoltuafeiñmu llemay” pingün. Fey wirarelfingün: “¡Jesus, Kimeltufe, kutranpiwkeyemuiñ!”. Fey tati mari wentru tremolewetuy. Kidu engün müna mañumkülepelayngün Jesus ñi fürenechen mu. Welu kiñe wentru müten pengelelfi ta Jesus ñi mañumkülen. * Feychi tremoletuchi wentru, tati samariache, fente ñi mañumkülen püramyefi ta Chaw Dios “newentu wirarün mew” (Luka 17:12-19).

2, 3. 1) Kiñeke mu, ¿chumngelu pengel-layafuiñ taiñ mañumkülen? 2) ¿Chem inaduamaiñ tüfachi chillkatun mu?

² Feytachi samaria wentru reke, küpa pengelelkefiyiñ taiñ mañumkülen feychi pu che taiñ fürenekeetew. Welu kiñeke mu, akordalayafuiñ pengelal taiñ mañumkülen taiñ feypin ka taiñ femün mu.

³ Tüfachi chillkatun mew, inaduamaiñ chumngelu fente falin-ngey pengelal taiñ mañumkülen. Kafey inaduamaiñ ñi femün kiñeke che feypingelu Biblia mu, kiñeke engün mañumkefuy welu kakelu femkelafuy. Ka ngüneduamaiñ chumngechi iñchiñ pengelafuiñ taiñ mañumkülen.

4, 5. ¿Chumngelu müley taiñ pengelal taiñ mañumkülen?

⁴ Jewba pengelkey tañi mañumkülen ka falintunieel, fey doy inayentufalngey. ¿Chumngechi femkey tüfa? Kiñe dungu  ñi femkeel fey ta füreneafiel feychi pu che tañi ayüwülkeetew (2 Sam. 22:21; Sal. 13:6; Mat. 10:40, 41). Kafey Biblia feypikeeiñmu: “Inayentunierpufimün ta Chaw Ngünechen, sakin pu fotüm ka ñawe reke” (Efes. 5:1, TNM). Feymu müna falin-ngey pengelal taiñ mañumkülen, femngechi llemay inayentuafiyiñ ta Jewba.

⁵ Ngüneduamaiñ kangelu dungu chumngelu küpa pengelkeiñ taiñ mañumkülen. Kimnieliyiñ kakelu che ñi mañumkülen taiñ femün mu, iñchiñ ayüwküleiñ. Welu pengel-liyiñ taiñ mañumkülen, ayüwülkefiyiñ ta kakelu che. Fey mañumfiliyiñ kiñe che taiñ füreneetew, kidu küme kimniey tañi femün mu rüf kellukeeiñmu. Femngechi doy küme weniyewaiñ feychi che engu.

6. Taiñ feypin ñi mañumtual trürümngeafuy milla mansana mu, ¿chumngechi kay?

⁶ Müna falin-ngey mañumafiel kakelu che taiñ feypin mu. Biblia feypikeeiñmu: “Milla mansana reke mülelu plata rali mu, ka femngechi feley kiñe küme dungu feypingelu puwchi antü mew” (Prov. 25:11). Rakiduamnge tüfa, mülele kiñe milla mansana kiñe plata rali mu, ¡tüfa müna adngeafuy ka rume faliafuy! Elungelmi femngechi regalo, müna falintupelayafuymi ¿felelay? Fey, ka femngechi müna falin-ngey mañumafiel ta kakelu che taiñ feypin mu. Ka rakiduamnge: kiñe milla mansana funakelay, fey alüñma mu mülekayafuy. Ka femngechi, mañumfiliyiñ ta kakelu che, kidu engün piwkentukuafuy taiñ feypin ka falintuafuy kom tañi mongen mu.

7. 1) Ñi feypilen Salmo 27:4, ¿chumngechi David pengeli ñi mañumkülen? 2) Asaf ñi pu küpanche, ¿chumngechi pengelingün ñi mañumkülen?

⁷ Fentren pu che poyekefilu ta Jewba kuyfi mu, pengelingün ñi mañumkülen. Femngechi femi David. Biblia feypi: “Kiñe dungu llellipufiñ ta Jewba, fey tüfa ñi kintuafiel, tañi müleal Jewba ñi ruka mu tuntepuwle  ñi mongen, fey tañi küme peafiel Jewba tañi küme piwkengen ka falintuafiel tañi ngillatuwe ruka” (Salmo 27:4). David rume falintukey ñi rüf poyengeal ta Jewba, ka tañi femün mu pengeli tüfa, ¿chumngechi? Wüli fentren falinke chemkün ñi dewmangeal ti ngillatuwe ruka. Asaf ñi pu küpanche pengelingün ñi mañumkülen wirintukufiel mu fillke salmo, tati ülkantun ñi püramyeafiel ta Jewba. Kiñe ülkantun mu, mañumtufingün ta Jewba ka feypifingün tunte ñi afmatuletew kom ñi dewmael kidu (Sal. 75:1). Feley llemay, David ka Asaf ñi pu küpanche küpa pengelelfingün ta Jewba tunte ñi mañumtufiel kom tati kümeke dungu ñi eluetew. Eymi kay, ¿chumngechi inayentuafuymi tüfachi pu wentru?

8, 9. Ti apostol Pablo, ¿chumngechi pengeli ñi falintukefiel tañi pu peñi ka tañi pu lamngen? ¿Chum tripay tüfa?

⁸ Tati apostol Pablo falintufi tañi pu peñi ka tañi pu lamngen, fey chumngechi ñi dunguken kidu engün mu pengeli tüfa. Tañi ngillatun mu rumel mañumtufi ta Jewba kidu engün mu. Kafey tañi wirintukuel mu, Pablo pengelelfi fente ñi falintufiel engün. Romanu 16:1-15, Pablo üytufi 27 peñi ka lamngen. Fey Pablo longkontukuy ñi femün Prisila engu Akila, kidu engu “inayawüleyew reke tati lan dungu ñi montulmayaetew iñche” pi. Kafey feypi Febe ta “rume fentren che ta kellukefilu”, Pablo kütu. Fey sakifi kom tañi piwkeyenieelchi pu peñi, pu lamngen fentren küdawkelu Ñidol ñi dungu mu.

⁹ Pablo kimniefuy ñi kulpafe chengen tañi pu peñi, pu lamngen. Welu epe aflu ñi wirintukuel tañi karta pu romache ngealu, doyümi ñi nütramkayal tañi küme chumngen engün. Papeltungelu ti karta trawünche mu, feychi pu peñi ka pu lamngen müna yafüluwpelayngün allkütulu chumngechi ñi sakietew Pablo. Feymu, doy küme weniyewpelayngün Pablo engün. Ka femngechi famülke mu, taiñ pu peñi ka pu lamngen feypikey ka femkey fentren kümeke dungu, ¿pengelkepefiyiñ may fente taiñ falintukefiel engün?

10. Jesus tañi chumngechi falintukefiel pu peñi ka lamngen, ¿chem kimeltuafeiñmu?

¹⁰ Feychi karta mu ñi werküngeel kiñeke trawünche mülelu Asia Menor mu, Jesus pengeli fente ñi falintukefiel ti küdaw ñi femkeel pu peñi ka pu lamngen. Fey, Jesus nütramkafi ti trawünche Tiatira mu mülelu, kidu wüne feypi: ‘Iñche kimnien itrokom tamün chumken. Kimnien tami piwkeyechen, tami feyentun, tami poyecheken ka tami yafüluwküleken, ka kimnien iñche tüfa tami doy küdawken’ (Apok. 2:19). Jesus sakifi engün tañi küme chumngen mu, re feypilafi ñi doy küdawken engün. Kafey, duamfalngefuy ñi ngülamtuafiel kiñeke peñi ka lamngen, welu Jesus ellakonlu ñi feypin ka epe fentepuwlu yafültukufi engün (Apok. 2:25-28). Rakiduamnge tüfa, Jesus longkoley kom pu trawünche mu, feymu duamfalngelay taiñ mañumtuaetew taiñ küdawelkefiel. Welu femngelu rume, Jesus ayükey pengelal fente tañi falintuniefiel taiñ femken. Ka femngechi femafuy may pu longkolelu.

11. Ebrew 12:16 ñi feypin mu, ¿chem rakiduamkefuy Esaw tati kümeke dungu Jewba mew küpalu?

¹¹ Welu, kiñeke che nütramkangelu Biblia mew kim mañumkelayngün. Inaduamaiñ Esaw ñi femün. Kidu tañi chaw ka ñi ñuke piwkeyefingu ka yamniefingu ta Jewba, welu Esaw falintulafi tati kümeke dungu Jewba mu küpalu (papeltunge Ebrew 12:16). ¿Chumngechi pengeli ñi kim mañumkenon? Tañi elungeal kiñe rali korü, Esaw rakiduamnon mu fendefi ta Jakob ñi koneltuleel  tañi wünen fotümngefel mew (Gén. 25:30-34). Fey wüla, Esaw rume weñangküy tañi femün mu. Welu kidu kim mañumtukelafi tañi niefel, feymu ngelafuy ñi weda duamküleal elungenolu chem ñi koneltuleel tañi wünen fotümngefel mew.

12, 13. Pu israelche, ¿chumngechi pengelingün ñi kim mañumkenon? ¿Chum tripay tüfa?

¹² Pu israelche fillke dungu mu mañumküleafulu. Jewba wüli tati mari fütra wedake dungu, fey ñi lifrenentuafiel engün Egipto mew. Kafey ñi wedalkangenoal engün, Jewba apümkafi kom pu egipto weychafe Kelü Lafken mu. Fente ñi mañumkülen engün, pu israelche entuyngün ñi ülkantun tañi püramyeafiel ta Jewba tañi wewel mu. Welu, ¿amulepey may ñi mañumkülen rumel engün?

¹³ Rupamekelu kakelu wedake dungu mu, pu israelche akordalayngün kom kümeke dungu ñi femel Jewba kidu engün mew. Fey pengelingün ñi kim mañumkenon (Sal. 106:7). ¿Chumngechi? Kom pu israelche weda dunguyefingün ta Moyse ka Aaron, welu rüfkünu llemay weda dunguyefingün ta Jewba (Éx. 16:2, 8). Jewba weda duamkülefuy ngüneduamlu ñi kim mañumkülenon tañi pu che. Fey feypikünuy kom feychi pu israelche ñi layal wellin mapu mew, Josue engu Kaleb müten mongetripayafuy (Núm. 14:22-24; 26:65). Inaduamaiñ chem femafuiñ taiñ inayentunoafiel ñi weda femün engün, welu may taiñ inayentuafiel pu mañumtukelu.

14. Pu kurewen, ¿chumngechi pengeluway ñi welukonke falintuwken engu?

¹⁴ Taiñ pu che mu. Kake kiñeke iñchiñ pengel-liyiñ taiñ mañumkülen, kom taiñ pu che kümelkaway. Welukonke pu kurewen doy pengeluwle ñi mañumkülen, doy kiñewküleayngu. Kafey, doy eluwayngu ñi wiñoduamatuwal. Tati wentru falintukefilu tañi domo, re ngüneduamlayay tati kümeke dungu ñi feypiel ka ñi femkeel tañi domo, doy may “tañi wentru witrapüray ka sakiyeeyew” (Prov. 31:10, 28). Ka tati domo kimchengelu feypikefi tañi wentru chem kümeke dungu ñi falintukefiel kidu mu.

15. Pu chaw, pu ñuke, ¿chumngechi kimeltuafuyngün tañi pu pichikeche ñi pengelal tañi mañumkülen?

¹⁵ Pu chaw, pu ñuke, ¿chumngechi kimeltuafuymün tamün pu pichikeche ñi pengelal tañi mañumkülen? Longkontukunge, kidu engün inayentuafingün tami feypin ka tami femken. Fey tami pu pichikeche femle kümeke dungu eymi mu, “mañumeyu” piafimi, femngechi inayentufalngeaymi. Kafey,  kimeltufinge tami pu pichikeche ñi mañumtuafiel ta kakelu che tati kümeke dungu ñi femkeel kidu engün mu. Kellufinge engün ñi kimtukual, mañumtual tripakey piwke mu, ka tañi feypin mu fente kümelkayafuyngün ta kakelu che. Rakiduamnge ñi rupan kiñe üllcha lamngen, Clary pingey, kidu feypi: “Tañi ñuke nielu 32 tripantu, kidulewetuy ñi tremümafiel küla püñeñ. Iñche nielu 32 tripantu, rakiduamün ñi fente küdawtun tañi ñuke taiñ tremümaetew. Feymu feypifiñ fente ñi mañumkülen kom ñi femel kidu taiñ tremümaetew ta iñche ka tañi pu lamngen. Newe chumül, tañi ñuke feypienew ñi piwkentukuken ka rakiduamtukuken tañi feypiel iñche, fey ‘tüfa rume ayüwülkeenew’ pi”.

16. Pengelfiliyiñ ta kakelu che tunte taiñ falintukefiel, ¿chumngechi yafültukuafuiñ? Feypinge kiñe rupan dungu.

¹⁶ Trawünche mu. Pengelfiliyiñ tunte taiñ falintukefiel taiñ pu peñi ka pu lamngen, fey yafültukuafiyiñ engün. Ngüneduamaiñ ñi rupan Jorge, niey 28 tripantu ka longkoley ti trawünche mu, fey weda kutrani. Feymu pepi trawüluwlay kiñe küyen. Fey ka wiño trawüluwtuy, welu pepi koneltukelafuy ti trawün mu. Jorge feypi: “Tañi kutrankülen mu pepi femkelafun tañi elfal küdaw trawünche mu, feymu che trokiwkelafun. Welu dewlu kiñe trawün, kiñe peñi feypienew: ‘Mañumtueyu, eymi inayentufalngeymi tañi pu che mu. Rume ayüwülkeeiñmu tami wewpitukeel rupaleyechi tripantu mu. Tüfa kellukeeiñmu taiñ doy maneluwal Chaw Dios mu’. Afmatulewen, fey llangkünagi tañi külleñu. Rume duamniefun allkütual femngechi dungu”.

17. Ñi feypilen Kolosense 3:15, ¿chumngechi mañumtuafuiñ ta Jewba ñi fürenecheken mu?

¹⁷ Taiñ Chaw Ngünechen mu fütra fürenechekelu. Jewba elukeeiñmu fentren kimün taiñ doy kimafiel ta kidu. Rakiduamnge fente taiñ kellukeetew kom taiñ kimeltungeel trawün mu, fillke papel mu ka taiñ sitio internet mu. Kiñeke mu allkütukeymi chi kiñe küme wewpin, papeltukeymi chi kiñe trokiñ taiñ papel mu kam pekefimi chi kiñe video, fey dew femlu tüfa “rume duamniefun tüfachi ngülam” rakiduampelaymi. Feymu, ¿chumngechi mañumtuafuymi ta Jewba? (papeltunge Kolosense 3:15). Tami ngillatun mu rumel mañumtuafuymi llemay kom kümeke dungu tami eluetew (Sant. 1:17).

18. ¿Chumngechi mañumtuafuiñ taiñ nieel Trawünwe Ruka?

¹⁸ Kafey mañumtuafiyiñ ta Jewba, liftufiliyiñ  ka küme adniefiliyiñ taiñ Trawünwe Ruka. Fillke rupa kellukonkeiñ taiñ liftuafiel ka küme elkünutuafiel taiñ Trawünwe Ruka, kafey pu elfalkünungelu küme amultukukey fillke elektroniko chemkün ñi mülen ti Trawünwe Ruka mu. Küme adkünufiliyiñ taiñ Trawünwe Ruka, doy alüñma müleay ka rume wesañmawlayay. Femngechi, doy küme amultukungeay plata ñi dewmangeal ka küme elkünungetual fillke Trawünwe Ruka kom wall Mapu püle.

19. Ñi rupan kiñe witran-ngepakechi longkolelu tañi domo engu, ¿chem kimeltuafeiñmu?

¹⁹ Tati pu rumeñma küdawkelu iñchiñ taiñ duam mu. Pengelfiliyiñ ta kakelu che taiñ mañumkülen, taiñ feypin mu doy küme rakiduamelafuiñ rupale engün küdawngechi dungu mu. Ngüneduamaiñ ñi rupan kiñe witran-ngepakechi longkolelu tañi domo engu. Kiñe antü pukem mu, kom antü amuldunguyawingu. Wiñotulu chew tañi umalen, rumeñma ürkülefuyngu. Rume wütrengefuy, fey kudulu ti domo entulay ñi rüngechi takun ñi tukunieel. Puliwen mu, feypifi tañi wentru: “Yafüngewelan tayu witranmayafiel pu trawünche”. Welu, feychi puliwen taiñ lamngen werkülelngey kiñe karta Fetel mu. Tati karta mu, rume sakingey taiñ lamngen tañi amuldungukeel mu ka yafüluwken mu. Ti karta ka feypi, kimfalngey ñi fente küdawngen wiñamtuwal fill semana. Taiñ peñi feypi: “Tañi domo rume ayüwülkeeyew tañi sakingeel, feymu wiño feypiwelay ñi fentekünual tayu witranmakefiel fillke trawünche. Doy may, iñche ayükelu ñi fentekünual tayu küdaw, tañi domo yafültukukeenew ñi femnoal”. Tüfachi kurewen epe 40 tripantu mu witranmakefi pu trawünche.

20. ¿Chem eluwafuiñ taiñ femal fill antü? ¿Chumngelu?

²⁰ Fill antü eluwafuiñ pengelal taiñ mañumkülen taiñ feypin ka taiñ femün mu rüf piwke mew. Tüfachi Mapu mew fentren che kim mañumtukelay, welu taiñ feypin ka femün mu mañumtufiliyiñ ta kakelu che, kelluafuiñ engün ñi doy küme chaftuafiel wedake dungu ñi rupameken. Kafey mañumtufiliyiñ ta kakelu che, doy küme weniyewafuiñ, fey aflayay taiñ weniwen. Doyelchi may, femngechi femliyiñ, inayentuafiyiñ taiñ Chaw Jewba, kidu fürenechekey ka falintuchekey.