1. Aval avé mone Samaritain Yésus a nga saé a nga liti fulu mvean akéva?

BÔT awôm be bili mendime kaa atu. Ba kone zam, teke fe yem jam be ne bo. Ve môs éziñ ba yene Yésus, Beta ñye’ele, a za’a ôyap. Be jaéya wô’ô na a saé aval akon ese, a ba buni na a ne fe saé be. Nde ba yôtane na: “A Yésus, ñye’ele, koo bia éngôngol!” Ane Yésus a nga saé be. Bi ne simesane na mvame Yésus é nga nambe bese. Ve to’o nalé, môte wua wua étam nnye a nga zu ve Yésus akéva *; a nji su’u ve na a bo de nlem été. Mone Samaritain ate a nga bo ntindane ya “bete tyiñe yôp a kañe Zambe.”​—Luc 17:12-19, Mfefé Nkôñelan.

2-3. (a) Jé é ne bo na bi bo teke ve akéva? (b) Jé bia zu yen ayé’é di?

² Aval ane Mone Samaritain, éyoñ môt a mvamane bia, bia yiane nye kôme liti na bia wô’ô jam a te bo bia mvaé. Ve da viane kui biyoñ biziñ na bi vuane bo de.

³ Ayé’é di, bia zu yen amu jé é ne mfi na bi jô môte na ‘akéva’ éyoñ a bo bia mbamba jam, a na bi liti nye a mimboane na bia nye’e jam a te bo bia. Bia zu kobô ajô bôte béziñe ya melu mvus be nga liti fulu mvean akéva a ba be nji liti je. Mvuse ya valé, bia zu yen avale bi ne liti fulu éte ényiñe jangane ya môs ôse.

4-5. Amu jé bia yiane bi fulu ya ve akéva?

⁴ Yéhôva a liti bia mbamba éve’ela mfa’a ya yeme ve akéva. A liti jam ete éyoñ a botane bôte ba ve nye nlem avak. (2 Sa. 22:21; Bs. 13:6; Mt. 10:40, 41) Ajô te Bible a lebe bia na bi bo “bevu be Zambe ane bon be ne nye’an.” (Beép. 5:1) Nde ñhe, jam ôsu da tindi bia na bi yeme ve akéva e ne na, bia kômbô vu Yéhôva.

⁵ Bi tame beta yene jam afe é ne tindi bia na bi kômbô ve bôte bevo’o akéva. Fulu mvean akéva é ne ane bidi bi ne mvaé, bia dañe bie wô’ô zam éyoñ bia di bie a bôte bevok. Bia wô’ô mvaé éyoñ bia kôme wô’ôtane na bôte ba nye’e jam bia bo. Éyoñ bia se’e môt nge ke ve nye akéva, bia bo na nye fe a wô’ô mevak. Amu bia liti nye a zen éte na bia nye’e mvaé a te bo bia. Ô lôô ane bia be nye bia zu bi ngul élat.

6. Nja ôvé ô ne zañe mese’esa a ébuma or?

⁶ E ne nya mfii na bi bi fulu mvean akéva. Bible a jô na: “Éfia j’ayian éyoñ b’akobô je é ne aval ane bibuma bi or [ésua] argent été.” (Min. 25:11) Môt a yeneya ébuma or ésua argent été a kôme wô’ô jôm éfuse ji ja jô. Angôndô ya abeñe fo’o! Tame ve’ele simesane na môt a ve wo avale das ete! Nne fe bifia bia belane bie éyoñ bia ve môt akéva bi ne nalé. Bi tame zu timine jam bia jô le: Ébuma or é ne tabe nnôm éto. Aval ete fe, bifia wo se’e bie môt bi ne tabe nye nlem ényiñe jé ése.

7. Avale kalate Besam 69:30 a liti, aval avé David a mvoñe bôt Asaph be nga liti fulu mvean akéva?

⁷ Abui bebo bisaé be Yéhôva ya melu  mvus be nga liti fulu mvean akéva. David a mbe wua ya été. (Lañe’e Besam 69:30) E mbe e kôme’e yené na a nye’e nya ékaña’a. A nga ve akume dé nya abuii asu na be lôñe temple. Mvoñe bôt Asaph fe é nga tili bia ya ékaña’a kalate Besam na é ve Yéhôva akiba. Jia jia ya été ja wumulu “bitua mimboane” mi mam mi Yéhôva. (Bs. 75:1) Teke bisô na David a mvoñe bôt Asaph be nga kômbô liti na ba nye’e mbamba be mam bese Yéhôva a ve be. Ye ô lôô jam éziñ ô ne bo asu na ô vu be nga?

8-9. Aval avé Paul a nga liti na a nye’e ésaé bobenyañ a bekale bé be mbe be bo’ok, a nalé a nga wum bibuma bivé?

⁸ Nlômane Paul ki ô nga liti na wo nye’e ésaé bobejañe ya akônda ba bo éyoñ a mbe a kobô’ ajô dap. A mbe a va’a Yéhôva akéva éyoñ ése a mbe a ye’elan asu dap. A mbe fe a se’e be bekalate bé. E kalate Beromain kabetôlô 16, ataté éfus ôsu akekui éfus 15, Paul a tote biyôlé bi bobejañ 27. A jô été na a ngena’an a simesan éyoñ Prisca ba Aquilas be nga fam awu asu dé, a éyoñ Phébé ‘a nga kaman abui bobejañ,’ to’o émien. A nga se’e bidiñ bekal a bobenyañe bé bete amu abui ésaé be nga bo.​—Bero. 16:1-15.

⁹ Paul a mbe a yeme’ na bobenyañ a bekale bé be be’e metyi ya abé, ve kalate a nga tili Beromain, a nga tobe na a kobô ve ajô mbamba mefulu map. Tame ve’ele simesan abime mvaé bobejañ bete be nga wôk éyoñ be nga lañe biyôlé biap e kalate Paul a nga tili akônda dap! Bi vo’o sôane na jam ete e nga tu’a yemete élate ba be Paul. Ye nne fo’o wo bo nalé? Ye wo kobô fo’o ajô mbamba mefulu bobejañe ya akônda dôé be bili éyoñ ése?

10. Jé bi ne yé’é éyoñ bia yen aval avé Yésus a nga se’e beyé’é bé?

¹⁰ Yésus fe a nga se’e mekônda méziñe ya Asie Mineure amu mbamba ésaé be nga bo. A nga jô akônda ya Thyatire na: “Ma yeme mimboone miôé, a nye’ane wôé, a mbunane wôé, ésaé jôé a mbane wôé. Mimboone miôé mia su’ulan mia dañe mi ya ôsu abui.” (Nli. 2:19, Mfefé Nkôñelan) Yésus a nji se’e bobejañe ya akônda ete ve amu ésaé nkañete jap, a nga se’e fe be amu mbamba mefulu map. Akusa bo bobejañ béziñe ya akônda éte be mbe be yiane melep, Yésus a nga taté nkobô a mese’esa, a dibe fe wô a mese’esa. (Nli. 2:25-28) Mbôle Yésus nnye a jôé mekônda mese, a nji bo ntindane ya ve bia akéva asu ésaé bia bo nye. Ve to’o nalé, a kôme yeme mfi ya ve akéva. A ne fo’o mbamba éve’ela bemvendé ba yiane vu.

11. Kalate Behébreu 12:16 a liti na Ésaü a mbe a yene’e biôm bi ne étyi aya?

¹¹ Ve Bible a kobô fe ajô bôte béziñ be nga be bikalak. Esaü a ne wua ya été; akusa bo bebiaé bé be mbe be nye’e Yéhôva a semé nye, Ésaü a nga biasé biôm bi ne étyi. (Lañe’e Behébreu 12:16 afebe si.) * Aval avé é nga yené na Ésaü a nji tu’a semé biôm bi ne étyi? A nga bele fol éto ntôle jé a ésua mfiañ.  (Met. 25:30-34) Ésaü a nga su’ulane jôban akute mboan ete. Ve mbôl a nga liti na a nji bisi éto ntôl, a nji yiane beta suñe bibotane ya été.

12-13. Aval avé bone b’Israël be nga bo bikalak, a nalé a nga soo be jé?

¹² Bone b’Israël be mbe be bili abui beamu ya ve Yéhôva akéva. Yéhôva a nga soo Bibubua awôm Égypte na a kôté be minkôm. Mvuse ya valé, a nga mane wôé nkane bita ya Égypte ôse Évele mañ. Bone b’Israël be nga wô’ô avale mvaé é ne na be nga yia Yéhôva bia. Ve ye be nga ke fo’o ôsu a fulu ya ve Yéhôva akéva?

¹³ Nné ane bone b’Israël be nga tôbane minju’u mife, be nga mane vuane mbamba be mam bese Yéhôva a nga bo asu dap. Ane be nga taté na ba bo bikalak. (Bs. 106:7) Aval avé? “Ngume nsamba bone b’Israël ô nga kobô Moïse ba Aaron menyiñ fé été;” ve Yéhôva a nga yene na nnye ba biasé. (Nk. 16:2, 8) Nlem ve zu taé Zambe wongan! Ane a nga tyi’i na, ane ô vaa Josué ba Caleb, miaé bôt ôte ôse wo ye mane wu nkôte si. (Nb. 14:22-24; 26:65) Bi tame zu yen avale bi ne sa’ale mbia mboan ate a vu mbamba bive’ela.

14-15. (a) Aval avé beluk be ne liti na be bili fulu mvean akéva? (b) Aval avé bebiaé be ne ye’ele bone bap fulu mvean akéva?

¹⁴ Nda bôt été. Éyoñ môt ase ya nda bôt a bili fulu ya ve akéva, nalé a soo abui bibotan. Élate ja yem zañ nnôm ba ngal éyoñ môt ase ya be be a bo a va’a nyô mbo’o akéva. Nalé a volô fe na môt ase a bo avôle ya jamé nyô mbok. Fam é bili éwôlô minga é nji yiane se’e nye ve nlem été, ve ja yiane fe “kôlô si a jô nye na a n’ébotan.” (Min. 31:10, 28, Mfefé Nkôñelan) Minga fe a yiane kôme kate nnôm amu jé a nye’e nye.

¹⁵ A bebiaé, aval avé mi ne ye’ele benyo bone fulu mvean akéva? Te mia vuane na bone benan ba ye vu ve mam mia jô a ma mia bo. Ajô te, lita’ané be mbamba éve’ela, bo’o mi va’ané be akéva. Ye’elané fe be na be ve akéva éyoñ môt a bo be mbamba jam. Ba yiane tu’a wô’ô na fulu éte ja so nlem, a na, éyoñ ba yeme ve akéva, nalé a ne nambe môt angôndô ya abui. Clary a jô na: “Nyia  wom a mbe a bili mimbu 32 éyoñ a nga li’i a toñe’ bia bendôme bam bebaé. Éyoñ ma fe me nga bi mimbu 32, me nga wô’ôtane na mbe’e ôte ô nji be tyi’ibi asu mema. Nde me nga ve nye akéva amu mam mese a nga bo asu bia be bendôme bam. Bia nye bi ndeme laan, a nga kate ma na mejô mete me nga nambe nye nlem abui, a na a vo’o vuane me môs éziñ.”

16. Tame kat aval avé bia ve bôte bevo’o ngule nyul éyoñ bia yeme ve akéva?

¹⁶ Akônda été. Bia ve bobejañe ya akônda ngule nyul éyoñ bia ve be akiba a se’e be. Jorge a ne mvendé den a ntoo mimbu 28, nde a zu fame ôkon amôs ava. A nga bo ngume ngon a kate tabe bisulan. To’o éyoñ a nga beta taté na a tabe bisulan, a nji be ngule ya bo bisaé pôsmôden. Jorge a jô na: “Me mbe me wô’ô mamien éngôngol amu me mbe me yene’ na me maneya fo’o. Ve môs éziñ, éyoñ ésulan é maneya, mojañ éziñ a nga zu jô me na: ‘Ma kômbô ve wo akéva a Mojañ Jorge amu ô ne mbamba éve’ela asu nda bôte jam. Ô vo’o yem abim avé minkañete miôé mi nga volô bia mimbu mise mi. Mi nga yemete mbunane wongan.’ Me ve bôé ñyôn amu mejô mete me nga nambe ma. A mbe ve ane Yéhôva nnye a nga lôme nye.”

17. Kalate Becolossien 3:15 a liti na bi ne ve Yéhôva akéva aval avé?

¹⁷ Zambe wongane ya mvam a yian akéva. Yéhôva a veya bia abui bidi ya nsisim. Bia bi abui melep a zene ya bisulan, bekalate a anjeñe mefoé dangan. Ye é ngenane teke kui na ô vô’ôlô nkañete éziñ, nge na ô lañe kalate éziñ, nge ke na ô yene télé wongan, éyoñ éte wo jô womiene na: ‘Ma ñhe me ne ne ajô ba kobô di’? Aval avé bi ne ve Yéhôva akéva? (Lañe’e Becolossien 3:15.) Bia yiane bo bi ye’elane nye na bi ve nye akiba asu bidi ya nsisime bite bise.​—Jc. 1:17.

18. Aval avé bia liti na bia nyan Aba Éjôé dangan?

¹⁸ Bia liti fe na bia ve Yéhôva akéva éyoñ bia ba’ale Aba Éjôé dangan mfuban a mvo’é. Bia ve ngule na bi su’u bisaé ya Aba Éjôé mfa’a ya ba’ale de mfuban a kôme bone be mam ba sili été; wônaa bobejañ ba wulu éko mezik  ba yiane kôme ba’ale je na é bo teke ji’a ndaman. Nge bi bo de, Aba Ejôé dangan da ye libi. Nalé a ye fe volô na be dañe belane moné mimvean na ba lôñe nge ke kôme Meba m’Éjôé mefe.

19. Jé jam é nga kui njome mekônda éziñ ba minga wé da ye’ele bia?

¹⁹ Ba ba saane bia ba yian akéva. Bi vo’o tu’a yem abim avé bifia bia belane bie na bia ve môt akéva bi ne ve nye ngule nyul a volô nye na a kee ésaé ôsu. Tame vô’ôlané jam é nga kui njome mekônda éziñ ba minga wé. Môs éziñe be nga bulane nda jap be te’eya amu be nga mane ngume môse na ba kañete neige si. Sita a nga ye wu avep alu ete, a nga bômbô bômbô a be’e lene kôt. Tyé kpwa, a nga jô nnôme na a te’eya a ésaé njomane mekônda. Étun é nga bem, be nga bi kalate a so’o wofise ya Béthel, kalate ate a mbe ve asu sita. Wofise ya Béthel ô mbe ô se’e nye amu mbamba ésaé wé a ôjibi wé. Bobejañ be nga tili nye be jô’ô na, ba yeme na é nji bo tyi’ibi ya tyendé étaba’a sondô ase. Nnôm a jô na: “Kalate ate a nga ve minga wome ngule nyul aval é ne na, a nji beta kobô ajô ya telé ésaé njomane mekônda môs éziñ. Me vo’o lañ abime biyoñ minga wom a nga ve mamiene ngul éyoñ a nga yene na ma fe me nga kômbô bili atek.” Mojañ ate ba ngal be nga bo mimbu 40 be jome’e mekônda.

20. Jé bia yiane jeñe na bi bo môs ôse, amu jé?

²⁰ Ngo’o nge môt ase ya be bia a ve ngule ya bi fulu ya ve akiba môs ôse! Za a yem? Éyoñ éziñ jam bi ne jô môt nde fo’o da be é sili’i nye asu na a dañe nju’u éziñe wo tya’a nye nlem. Mbamba bifia bia jô môt bi ne tabe nye nlem a bo na bia be nye bi lat amvôé da ye tabe nnôm éto. Jam da dañe dañ e ne na bia vu Ésaa wongan Yéhôva éyoñ bia yeme se’e bôt a ve be akéva.