Μετάβαση στο περιεχόμενο

Μετάβαση στον πίνακα περιεχομένων

ΑΡΘΡΟ ΜΕΛΕΤΗΣ 8

Γιατί Πρέπει να Εκφράζουμε Εκτίμηση;

Γιατί Πρέπει να Εκφράζουμε Εκτίμηση;

«Να δείχνετε ευγνωμοσύνη».​—ΚΟΛ. 3:15.

ΥΜΝΟΣ 46 Σε Ευχαριστούμε, Ιεχωβά

ΠΕΡΙΛΗΨΗ *

1. Πώς έδειξε εκτίμηση ένας Σαμαρείτης τον οποίο θεράπευσε ο Ιησούς;

ΟΙ ΔΕΚΑ άντρες βρίσκονταν σε απόγνωση. Ήταν λεπροί και το μέλλον τους φαινόταν ζοφερό. Κάποια μέρα όμως, είδαν από μακριά τον Ιησού, τον Μεγάλο Δάσκαλο. Είχαν ακούσει ότι ο Ιησούς θεράπευε κάθε λογής αρρώστιες, και ήταν πεπεισμένοι ότι μπορούσε να θεραπεύσει και εκείνους. Γι’ αυτό, φώναξαν: «Ιησού, Δάσκαλε, ελέησέ μας!» Οι δέκα άντρες γιατρεύτηκαν εντελώς. Αναμφίβολα όλοι τους ήταν ευγνώμονες για την καλοσύνη του Ιησού. Ωστόσο, ένας από αυτούς δεν ένιωσε απλώς ευγνωμοσύνη αλλά επίσης εξέφρασε την εκτίμησή * του στον Ιησού. Εκείνος ο άνθρωπος, ο οποίος ήταν Σαμαρείτης, ένιωσε την ώθηση να δοξάσει τον Θεό «με δυνατή φωνή».​—Λουκ. 17:12-19.

2, 3. (α) Γιατί μπορεί να μη δείχνουμε πάντα εκτίμηση; (β) Τι θα εξετάσουμε σε αυτό το άρθρο;

2 Όπως ο Σαμαρείτης, έτσι και εμείς θέλουμε να εκφράζουμε την ευγνωμοσύνη μας σε όσους δείχνουν καλοσύνη. Αλλά κάποιες φορές ίσως ξεχνάμε να δείξουμε εκτίμηση με λόγια ή πράξεις.

3 Σε αυτό το άρθρο, θα εξετάσουμε γιατί είναι σημαντικό να εκφράζουμε εκτίμηση με όσα λέμε και κάνουμε. Θα διδαχτούμε από Βιβλικούς χαρακτήρες, κάποιους που ήταν ευγνώμονες και κάποιους που δεν ήταν. Έπειτα θα αναφερθούμε σε συγκεκριμένους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να εκφράζουμε εκτίμηση.

ΓΙΑΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΚΦΡΑΖΟΥΜΕ ΕΚΤΙΜΗΣΗ;

4, 5. Γιατί πρέπει να εκφράζουμε εκτίμηση;

4 Ο Ιεχωβά μάς δίνει το παράδειγμα όσον αφορά την εκδήλωση εκτίμησης. Ένας τρόπος με τον οποίο το κάνει αυτό είναι ανταμείβοντας όσους τον ευαρεστούν. (2 Σαμ. 22:21· Ψαλμ. 13:6· Ματθ. 10:40, 41) Οι Γραφές μάς παροτρύνουν “να γινόμαστε μιμητές του Θεού, ως αγαπητά παιδιά”. (Εφεσ. 5:1) Ένας κύριος λόγος λοιπόν για τον οποίο πρέπει να εκφράζουμε εκτίμηση είναι ότι θέλουμε να ακολουθούμε το παράδειγμα του Ιεχωβά.

5 Σκεφτείτε έναν ακόμα λόγο για τον οποίο θέλουμε να εκφράζουμε εκτίμηση στους άλλους. Η εκτίμηση μοιάζει με ένα ωραίο γεύμα​—το απολαμβάνουμε περισσότερο όταν το τρώμε με παρέα. Όταν νιώθουμε πως μας εκτιμούν, είμαστε ευτυχισμένοι εμείς. Όταν εκφράζουμε εκτίμηση, κάνουμε ευτυχισμένους τους άλλους. Ο αποδέκτης της ευγνωμοσύνης μας ξέρει ότι οι προσπάθειες που έκανε για να μας βοηθήσει ή για να μας προσφέρει κάτι που χρειαζόμαστε άξιζαν τον κόπο. Ως αποτέλεσμα, οι δεσμοί φιλίας μεταξύ μας ισχυροποιούνται.

6. Από ποιες απόψεις μοιάζουν τα λόγια εκτίμησης με χρυσά μήλα;

6 Οι εκφράσεις της εκτίμησής μας είναι πολύτιμες. Η Γραφή λέει: «Σαν χρυσά μήλα σε ασημένια σκαλίσματα είναι ο λόγος που λέγεται την κατάλληλη στιγμή». (Παρ. 25:11) Φανταστείτε πόσο όμορφο θα φαινόταν ένα χρυσό μήλο βαλμένο σε ασημένιο πλαίσιο! Σκεφτείτε επίσης πόσο πολύτιμο θα ήταν! Πώς θα νιώθατε αν κάποιος σας έκανε ένα τέτοιο δώρο; Τα λόγια με τα οποία εκφράζετε ευγνωμοσύνη στους άλλους μπορεί να είναι εξίσου πολύτιμα. Σκεφτείτε δε και το εξής: Ένα χρυσό μήλο θα κρατούσε επ’ άπειρον. Παρόμοια, ο αποδέκτης των εκφράσεων της εκτίμησής σας μπορεί να τις θυμάται και να τις θεωρεί πολύτιμες για όλη του τη ζωή.

ΕΞΕΦΡΑΣΑΝ ΕΚΤΙΜΗΣΗ

7. Πώς εξέφρασε την εκτίμησή του ο Δαβίδ, όπως βλέπουμε στο εδάφιο Ψαλμός 27:4, και πώς την εξέφρασαν άλλοι ψαλμωδοί;

7 Πολλοί υπηρέτες του Θεού στο παρελθόν έδειχναν ευγνωμοσύνη. Ένας από αυτούς ήταν ο Δαβίδ. (Διαβάστε Ψαλμός 27:4) Εκείνος εκτιμούσε βαθιά την αγνή λατρεία και εξέφρασε τα αισθήματά του έμπρακτα. Συνεισέφερε μια ολόκληρη περιουσία για την οικοδόμηση του ναού. Οι απόγονοι του Ασάφ εξέφραζαν την εκτίμησή τους γράφοντας ψαλμούς, δηλαδή ύμνους αίνου. Σε έναν ύμνο, απέδωσαν ευχαριστίες στον Ιεχωβά και εξέφρασαν εκτίμηση για τα “θαυμαστά του έργα”. (Ψαλμ. 75:1) Σαφώς, ο Δαβίδ και οι απόγονοι του Ασάφ ήθελαν να δείξουν στον Ιεχωβά πόσο πολύ εκτιμούσαν όλες τις ευλογίες που είχαν λάβει από αυτόν. Σκέφτεστε εσείς κάποιους τρόπους με τους οποίους μπορείτε να μιμηθείτε εκείνους τους ψαλμωδούς;

Τι μας διδάσκει η επιστολή του Παύλου προς τους Ρωμαίους σχετικά με το να εκφράζουμε εκτίμηση; (Βλέπε παραγράφους 8, 9) *

8, 9. Πώς έδειχνε ο απόστολος Παύλος εκτίμηση για τους αδελφούς και τις αδελφές του, και ποιο ήταν αναμφίβολα το αποτέλεσμα;

8 Ο απόστολος Παύλος εκτιμούσε τους αδελφούς και τις αδελφές του, και αυτό φαινόταν στον τρόπο με τον οποίο μιλούσε για εκείνους. Πάντα ευχαριστούσε τον Θεό για αυτούς στις προσωπικές του προσευχές. Εξέφραζε επίσης την εκτίμησή του όταν τους έγραφε επιστολές. Στο 16ο κεφάλαιο της επιστολής προς τους Ρωμαίους, στα πρώτα 15 εδάφια, ο Παύλος αναφέρει ονομαστικά 27 συγχριστιανούς του. Ο Παύλος θυμήθηκε συγκεκριμένα ότι η Πρίσκα και ο Ακύλας είχαν «διακινδυνεύσει τον τράχηλό τους» για εκείνον, και ανέφερε ότι η Φοίβη «υπερασπίστηκε πολλούς», μεταξύ αυτών και τον ίδιο. Επαίνεσε εκείνους τους αγαπητούς, σκληρά εργαζόμενους αδελφούς και αδελφές.​—Ρωμ. 16:1-15.

9 Ο Παύλος ήξερε ότι οι αδελφοί και οι αδελφές του ήταν ατελείς, αλλά στον επίλογο της επιστολής του προς τους Ρωμαίους, επέλεξε να εστιάσει στις καλές τους ιδιότητες. Φανταστείτε πόσο πρέπει να ενθαρρύνθηκαν ακούγοντας τα σχόλιά του να διαβάζονται δημόσια στην εκκλησία! Ως αποτέλεσμα, ο δεσμός της φιλίας τους με τον Παύλο αναμφίβολα δυνάμωσε. Εκφράζετε εσείς τακτικά εκτίμηση για τα καλά πράγματα που λένε και κάνουν τα μέλη της εκκλησίας σας;

10. Τι μαθαίνουμε από τον τρόπο με τον οποίο εξέφρασε ο Ιησούς εκτίμηση για τους ακολούθους του;

10 Στα αγγέλματά του προς ορισμένες εκκλησίες στη Μικρά Ασία, ο Ιησούς εξέφρασε εκτίμηση για το έργο που έκαναν οι ακόλουθοί του. Για παράδειγμα, άρχισε το άγγελμά του προς την εκκλησία των Θυατείρων με τα λόγια: «Γνωρίζω τα έργα σου, και την αγάπη, την πίστη, τη διακονία και την υπομονή σου, και ότι τα τελευταία έργα σου είναι περισσότερα από τα πρώτα». (Αποκ. 2:19) Ο Ιησούς, όχι μόνο έκανε λόγο για την αυξημένη δραστηριότητά τους, αλλά επίσης τους επαίνεσε για τις ιδιότητες που τους ωθούσαν σε καλά έργα. Παρότι χρειάστηκε να δώσει συμβουλή σε ορισμένους στα Θυάτειρα, άρχισε και τελείωσε το άγγελμά του με ενθαρρυντικά λόγια. (Αποκ. 2:25-28) Σκεφτείτε την εξουσία που έχει ο Ιησούς ως κεφαλή όλων των εκκλησιών. Δεν είναι υποχρεωμένος να μας ευχαριστεί για το έργο που κάνουμε για εκείνον. Παρ’ όλα αυτά, δεν παραλείπει να εκφράζει εκτίμηση. Τι θαυμάσιο παράδειγμα θέτει για τους πρεσβυτέρους!

ΕΔΕΙΞΑΝ ΕΛΛΕΙΨΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ

11. Όπως δείχνει το εδάφιο Εβραίους 12:16, ποια ήταν η στάση του Ησαύ απέναντι στα ιερά πράγματα;

11 Δυστυχώς, ορισμένοι Βιβλικοί χαρακτήρες έδειξαν έλλειψη εκτίμησης. Για παράδειγμα, ο Ησαύ, αν και ανατράφηκε από γονείς που αγαπούσαν και σέβονταν τον Ιεχωβά, δεν είχε εκτίμηση για τα ιερά πράγματα. (Διαβάστε Εβραίους 12:16) Πώς έγινε φανερή η αγνωμοσύνη του; Πούλησε απερίσκεπτα τα πρωτοτόκιά του στον νεότερο αδελφό του, τον Ιακώβ, για ένα πιάτο φαγητό. (Γέν. 25:30-34) Αργότερα, ο Ησαύ μετάνιωσε πικρά για την επιλογή του. Αλλά είχε δείξει αγνωμοσύνη για αυτά που είχε, οπότε δεν υπήρχε βάση για να παραπονιέται όταν δεν έλαβε την ευλογία που συνεπάγονταν τα πρωτοτόκια.

12, 13. Πώς έδειξαν οι Ισραηλίτες έλλειψη εκτίμησης, και ποιο ήταν το αποτέλεσμα;

12 Οι Ισραηλίτες είχαν πολλούς λόγους για να δείχνουν εκτίμηση. Απελευθερώθηκαν από τη δουλεία όταν ο Ιεχωβά επέφερε τις Δέκα Πληγές στην Αίγυπτο. Κατόπιν, ο Θεός τούς έσωσε από βέβαιο όλεθρο καταστρέφοντας ολόκληρο τον αιγυπτιακό στρατό στην Ερυθρά Θάλασσα. Οι Ισραηλίτες ήταν τόσο ευγνώμονες ώστε έψαλαν έναν επινίκιο ύμνο αινώντας τον Ιεχωβά. Συνέχισαν όμως να είναι ευγνώμονες;

13 Όταν οι Ισραηλίτες βρέθηκαν αντιμέτωποι με καινούριες δυσκολίες, ξέχασαν γρήγορα όλα τα καλά πράγματα που είχε κάνει για αυτούς ο Ιεχωβά. Έπειτα εκδήλωσαν έλλειψη εκτίμησης. (Ψαλμ. 106:7) Πώς; «Ολόκληρη η σύναξη των Ισραηλιτών άρχισε να γογγύζει εναντίον του Μωυσή και του Ααρών». Στην πραγματικότητα, γόγγυζαν εναντίον του Ιεχωβά. (Έξοδ. 16:2, 8) Εκείνος απογοητεύτηκε από την αγνωμοσύνη που έδειχνε ο λαός του. Αργότερα προείπε ότι ολόκληρη εκείνη η γενιά των Ισραηλιτών θα πέθαινε στην έρημο, με εξαίρεση τον Ιησού του Ναυή και τον Χάλεβ. (Αριθ. 14:22-24· 26:65) Ας δούμε πώς θα αποφύγουμε εμείς να ακολουθήσουμε αυτά τα κακά παραδείγματα και πώς θα μιμηθούμε τα καλά.

ΝΑ ΕΚΦΡΑΖΕΤΕ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΣΗΜΕΡΑ

14, 15. (α) Πώς μπορούν οι γαμήλιοι σύντροφοι να δείχνουν ότι εκτιμούν ο ένας τον άλλον; (β) Πώς μπορούν οι γονείς να διδάξουν τα παιδιά τους να δείχνουν εκτίμηση;

14 Στην οικογένεια. Ολόκληρη η οικογένεια ωφελείται όταν κάθε μέλος εκφράζει εκτίμηση. Όσο περισσότερο δείχνουν οι γαμήλιοι σύντροφοι ευγνωμοσύνη ο ένας στον άλλον, τόσο πιο κοντά έρχονται. Επίσης, τους είναι ευκολότερο να συγχωρούν τα λάθη ο ένας του άλλου. Ο άντρας που εκτιμάει τη σύζυγό του, όχι μόνο παρατηρεί τα καλά πράγματα που λέει και κάνει εκείνη, αλλά επίσης «σηκώνεται και την επαινεί». (Παρ. 31:10, 28) Και η σοφή γυναίκα λέει συγκεκριμένα στον σύζυγό της τι εκτιμάει σε αυτόν.

15 Γονείς, πώς μπορείτε να διδάξετε τα παιδιά σας να δείχνουν εκτίμηση; Να θυμάστε ότι τα παιδιά σας μιμούνται ό,τι λέτε και κάνετε. Γι’ αυτό, να τους δίνετε το καλό παράδειγμα λέγοντας «ευχαριστώ» όταν τα παιδιά σας κάνουν πράγματα για εσάς. Επιπρόσθετα, διδάξτε τα να λένε «ευχαριστώ» όταν οι άλλοι κάνουν πράγματα για αυτά. Βοηθήστε τα παιδιά σας να καταλάβουν ότι η εκδήλωση ευγνωμοσύνης πηγάζει από την καρδιά και ότι μπορούν να κάνουν πολύ καλό με τα λόγια τους. Για παράδειγμα, μια νεαρή γυναίκα ονόματι Κλάρι λέει: «Η μητέρα μου, στα 32 της, έμεινε ξαφνικά μόνη με τρία παιδιά. Όταν εγώ έγινα 32, κάθισα και σκέφτηκα πόσο πρέπει να δυσκολεύτηκε εκείνη τότε. Της είπα λοιπόν πόσο εκτιμώ όλες τις θυσίες που έκανε για να μεγαλώσει τα αδέλφια μου και εμένα. Πρόσφατα, μου είπε ότι εκείνα τα λόγια τα έχει φυλάξει στην καρδιά της, τα συλλογίζεται συχνά και πάντα της φτιάχνουν τη μέρα».

Διδάξτε τα παιδιά σας να εκφράζουν εκτίμηση (Βλέπε παράγραφο 15) *

16. Δείξτε με παράδειγμα πώς ενθαρρύνουμε τους άλλους όταν εκφράζουμε εκτίμηση.

16 Στην εκκλησία. Όταν εκφράζουμε την εκτίμησή μας στους αδελφούς και στις αδελφές μας, τους ενθαρρύνουμε. Για παράδειγμα, ο Χόρχε, ένας 28χρονος πρεσβύτερος, αρρώστησε βαριά. Επί έναν μήνα δεν μπορούσε να πάει στη συνάθροιση. Ακόμα και όταν ξανάρχισε να πηγαίνει, δεν μπορούσε να αναλάβει μέρη στο πρόγραμμα. Ο Χόρχε παραδέχεται: «Ένιωθα άχρηστος λόγω των περιορισμών μου και της ανικανότητάς μου να χειριστώ εκκλησιαστικές ευθύνες. Αλλά έπειτα από μια συνάθροιση, ένας αδελφός μού είπε: “Θέλω να σε ευχαριστήσω γιατί είσαι υπέροχο παράδειγμα για την οικογένειά μου. Δεν φαντάζεσαι πόσο απολαμβάνουμε τις ομιλίες σου εδώ και κάποια χρόνια. Μας έχουν βοηθήσει να αναπτυχθούμε πνευματικά”. Ένιωσα έναν κόμπο στον λαιμό και τα μάτια μου βούρκωσαν. Τα λόγια του ήταν αυτό ακριβώς που είχα ανάγκη να ακούσω».

17. Όπως αναφέρεται στο εδάφιο Κολοσσαείς 3:15, πώς μπορούμε να δείχνουμε την εκτίμησή μας στον Ιεχωβά για τη γενναιοδωρία του;

17 Προς τον γενναιόδωρο Θεό μας. Ο Ιεχωβά μάς έχει δώσει αφθονία πνευματικής τροφής. Για παράδειγμα, λαβαίνουμε ωφέλιμη διδασκαλία μέσω των συναθροίσεων, των περιοδικών και των ιστότοπών μας. Σας έχει τύχει ποτέ να ακούσετε μια ομιλία, να διαβάσετε ένα άρθρο ή να παρακολουθήσετε μια εκπομπή στη διαδικτυακή μας τηλεόραση και να πείτε: “Ήταν ακριβώς αυτό που χρειαζόμουν”; Πώς μπορούμε να δείχνουμε την εκτίμησή μας στον Ιεχωβά; (Διαβάστε Κολοσσαείς 3:15) Ένας τρόπος είναι να τον ευχαριστούμε τακτικά στις προσευχές μας για αυτά τα καλά δώρα.​—Ιακ. 1:17.

Η συμμετοχή στην καθαριότητα της Αίθουσας Βασιλείας είναι ένας θαυμάσιος τρόπος για να δείχνουμε εκτίμηση (Βλέπε παράγραφο 18)

18. Με ποιους τρόπους μπορούμε να δείχνουμε εκτίμηση για την Αίθουσα Βασιλείας μας;

18 Εκφράζουμε επίσης την εκτίμησή μας στον Ιεχωβά όταν κρατάμε τον χώρο λατρείας μας καθαρό και εύτακτο. Συμμετέχουμε τακτικά στην καθαριότητα και στη συντήρηση των Αιθουσών Βασιλείας μας, και όσοι χειρίζονται τον ηλεκτρονικό εξοπλισμό της εκκλησίας το κάνουν αυτό προσεκτικά. Όταν συντηρούμε κατάλληλα τις Αίθουσες Βασιλείας μας, αντέχουν περισσότερο καιρό και χρειάζονται λιγότερες μεγάλες επισκευές. Ως αποτέλεσμα, μπορούμε να διαθέτουμε περισσότερα χρήματα για την οικοδόμηση και την ανακαίνιση άλλων Αιθουσών Βασιλείας σε όλο τον κόσμο.

19. Τι μάθατε από την εμπειρία κάποιου επισκόπου περιοχής και της συζύγου του;

19 Προς εκείνους που εργάζονται σκληρά για εμάς. Όταν εκφράζουμε εκτίμηση, τα λόγια μας μπορεί να αλλάξουν την άποψη ενός ατόμου για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει. Προσέξτε την εμπειρία κάποιου επισκόπου περιοχής και της συζύγου του. Ύστερα από μια κοπιαστική χειμωνιάτικη μέρα στη διακονία, επέστρεψαν στο κατάλυμά τους εξουθενωμένοι. Έκανε τόσο κρύο ώστε η αδελφή κοιμήθηκε με το παλτό της. Το πρωί, είπε στον άντρα της ότι ένιωθε πως δεν άντεχε πια να συνεχίσει αυτή την υπηρεσία. Αργότερα το ίδιο πρωί, ήρθε μια επιστολή από το γραφείο τμήματος η οποία απευθυνόταν ειδικά σε εκείνη. Η επιστολή την επαινούσε θερμά για τη διακονία της και για την υπομονή της. Αναγνώριζε πόσο δύσκολο είναι το να αλλάζει κατάλυμα κάθε εβδομάδα. Ο σύζυγός της λέει: «Αυτός ο έπαινος τη συγκίνησε τόσο πολύ ώστε δεν ξαναμίλησε ποτέ για το ενδεχόμενο να εγκαταλείψουμε το έργο περιοδεύοντα επισκόπου. Μάλιστα, μερικές φορές εκείνη παρακινούσε εμένα να συνεχίσω όταν εγώ σκεφτόμουν να σταματήσω». Αυτό το αντρόγυνο παρέμεινε στο έργο περιοδεύοντα επισκόπου σχεδόν 40 χρόνια.

20. Τι πρέπει να προσπαθούμε να κάνουμε καθημερινά, και γιατί;

20 Ας προσπαθούμε καθημερινά να δείχνουμε ευγνωμοσύνη με όσα λέμε και κάνουμε. Τα εγκάρδια λόγια ή έργα μας ίσως είναι ακριβώς ό,τι χρειάζεται ένα άλλο άτομο για να αντέξει ακόμα μια μέρα σε αυτόν τον αχάριστο κόσμο. Επίσης, οι εκφράσεις της ευγνωμοσύνης μας θα σφυρηλατήσουν δεσμούς φιλίας που μπορούν να διαρκέσουν για πάντα. Και το σημαντικότερο, θα μιμούμαστε τον γενναιόδωρο, γεμάτο εκτίμηση Πατέρα μας, τον Ιεχωβά.

ΥΜΝΟΣ 20 Έδωσες τον Αγαπητό σου Γιο

^ παρ. 5 Τι μαθαίνουμε από τον Ιεχωβά, τον Ιησού και έναν λεπρό Σαμαρείτη όσον αφορά το να δείχνουμε εκτίμηση; Στο άρθρο που ακολουθεί θα εξετάσουμε αυτά και άλλα παραδείγματα. Θα δούμε γιατί είναι τόσο σημαντικό να εκφράζουμε ευγνωμοσύνη και θα ανασκοπήσουμε συγκεκριμένους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να το κάνουμε αυτό.

^ παρ. 1 ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ: Το να εκτιμούμε κάποιον ή κάτι σημαίνει να αναγνωρίζουμε την αξία του. Αυτή η λέξη μπορεί να αναφέρεται σε αισθήματα εγκάρδιας ευγνωμοσύνης.

^ παρ. 55 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΙΚΟΝΑΣ: Η επιστολή του Παύλου διαβάζεται στην εκκλησία της Ρώμης· ο Ακύλας, η Πρίσκιλλα, η Φοίβη και άλλοι χαίρονται πολύ όταν ακούν τα ονόματά τους.

^ παρ. 57 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΙΚΟΝΑΣ: Μια μητέρα βοηθάει την κόρη της να εκφράσει εκτίμηση για το καλό παράδειγμα που θέτει μια ηλικιωμένη αδελφή.