1. Mwina Samaliya ye babukile kwi Yesu wamwesheshe byepi lusanchilo?

BANABALUME jikumi bamanamine bingi. Bajinga na mbumba kabiji kechi bayukile’mba bakabukwa ne. Bino juba jimo saka baimana palepa byobya, bamwene Mufunjishi Wayukisha aye Yesu. Baumvwine’mba Yesu wabukile bantu bavula bajinga na bikola byapusana-pusana, kabiji bashiinwe kuba’mba ne abo usakwibabuka. Onkao mambo, babijikile’mba: “Anweba Yesu, Mufunjishi, tubilai lusa!” Bano banabalume jikumi bajinga na mbumba babukilwe. Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne bonse basanchile pa lusa lwibobijile Yesu. Pano bino, umo pe abo ye wabwelele kwi Yesu na kumwesha lusanchilo. * Uno mwanamulume mwina Samaliya watundaikilwe kutumbijika Lesa na “jiwi ja peulu.”—Luka 17:12-19.

2-3. (a) Mambo ka o twakonsha kukankelwa kumwesha lusanchilo? (b) Tusakwisamba pa ka mu uno mutwe?

² Byonka byaubile mwina Samaliya, ne atweba twafwainwa kusanchilanga bantu betubila lusa. Bino bimye bimo, twakonsha kulubako kumwesha lusanchilo mu byambo ne mu byubilo.

³ Mu uno mutwe tusakufunda ene mambo o twafwainwa kusanchilanga. Kabiji tusakufunjilako ne ku bantu bamo banembwa mu Baibolo bamwesheshe lusanchilo ne babujile lusanchilo. Kabiji tusakwisamba ne pa mashinda amo mo twakonsha kumwesheshanga lusanchilo.

4-5. Mambo ka o twafwainwa kusanchilanga?

⁴ Yehoba witumwesha byo twafwainwa kusantanga. Jishinda jimo jo amwesheshamo bino ke kufweta boba bamutokesha pa muchima. (2 Sam. 22:21; Sala. 13:6; Mat. 10:40, 41) Binembelo bitutundaika’mba: “Londelainga Lesa byo muji baana bo atemwa.” (Efi. 5:1) Ene mambo o twafwainwa kusanchilanga ke a kuba’mba tukeba kulondela Yehoba.

⁵ Twayai twisambe pa kishinka kikwabo kyafwainwa kwitulengela kusanchilanga bakwetu. Kusanta kuji nobe kajo kawama ko twiyowa inge twajiila pamo na bakwetu. Tumvwa bingi bulongo inge betusanchila. Kabiji bakwetu nabo bomvwa bulongo inge twibasanchila. Inge twasanchila muntu tumwesha’mba kintu kyo etubila nangwa kyo etupa kyanema bingi. Kino kilengela bulunda bwetu na yewo muntu kukoselako.

6. Byambo bya lusanchilo biji byepi nobe maepo a ngolode?

⁶ Kusanta kwanema bingi. Baibolo waamba’mba: “Byonkatu biji maepo a ngolode aji mu bipe bya siliva byo biji ne byambo byo baamba pa kimye kyafwainwa.” (Maana 25:11) Fwanyikizhai epo wa ngolode byo akonsha kumweka bulongo inge bamubika mu kipe kya siliva. Mwakonsha kunemeka bingi uno epo. Mwakonsha kumvwa byepi inge bemupa bupe bwa uno mutundu? Byambo bya lusanchilo bijitu nobe bupe bo twaambapo. Kabiji langulukai pa kino: Epo wa ngolode kechi onaika ne. Byo biji ne byambo bya lusanchilo, muntu wakonsha kutwajijila kwibivuluka ne kwibinemeka mu bumi bwanji bonse.

7. Kwesakana na byaamba Salamo 27:4, Davida ne banembi bakwabo ba masalamo bamwesheshe byepi lusanchilo?

⁷ Bakalume ba Lesa bavula ba kala basanchilanga  Lesa. Umo pa bano ke Davida. (Tangai Salamo 27:4.) Wanemekele bingi bupopweshi bwa kine, kabiji kino kimwekela mu bintu byo aubile. Wanengezhezhe bintu byavula bingi byanema bya kwingijisha pa kushimika nzubo ya Lesa. Baana ba kwa Asafwa bamwesheshe lusanchilo lwabo kupichila mu kunemba masalamo nangwa’mba nyimbo ya lutotelo. Mu lwimbo umo basanchijile Lesa ne kwamba pa mingilo ya Yehoba “ya kukumya.” (Sala. 75:1) Davida ne baana ba kwa Asafwa bamwesheshe lusanchilo lwabo kwi Yehoba pa bintu byonse byawama byo ebobijile. Abya mwakonsha kulangulukapo mashinda amo mo mwafwainwa kulondela byaubile bano banyimbi ba masalamo nyi?

8-9. Mutumwa Paulo wamwesheshe byepi amba wanemekele balongo ne banyenga, kabiji ñanyi kintu kyafuminemo?

⁸ Mutumwa Paulo wanemekele balongo ne banyenga kabiji wamwesheshe kino kupichila mu kwamba byawama pe abo. Wasanchilanga Lesa mu milombelo yanji na mambo a abo. Kabiji wamwesheshe byo ebanemekele kupichila mu kwibanembela nkalata. Mu byepelo bitanshi 15 mu Loma kitango 16, Paulo watongwele bena kilishitu bakwabo 27 pa mazhina. Paulo waambile pe Pilisila ne Akwila amba “babikile bumi bwabo mu kizumba” na mambo a aye, kabiji walumbulwile Fibe amba “wakwashishenga balongo bavula” kubikapotu ne Paulo. Watakaikile bano bonse balongo ne banyenga baingilanga na ngovu.—Loma 16:1-15.

⁹ Paulo wayukile’mba balongo ne banyenga bajinga bambulwa kulumbuluka, pano bino, byambo byanji byapeleleko mu nkalata yo atumijile bena Loma waambile pa byubilo byabo byawama. Fwanyikizhai bano balongo ne banyenga byo batundaikilwe pa kumvwa byambo byanembele Paulo kimye kyo bebitangile mu kipwilo. Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, kino kyakoseshe bulunda bwabo ne Paulo. Nanchi musanchila bakwenu mu kipwilo kimye kyonse pa bintu byawama byo bamba ne byo boba nyi?

10. Ñanyi bintu byo tufunjilako kwi Yesu?

¹⁰ Mu byambo byanji ku bipwilo bya mu Asha Maina, Yesu wasanchijile baana banji ba bwanga pa mingilo yabo. Ku kipwilo kya mu Tiyatila watendekejilepo kwamba’mba: “Nayuka mingilo yobe, butemwe bobe, lwitabilo lobe, mwingilo wobe ne kuchinchika kobe, ne kuba’mba mingilo yobe yapelako yawamisha kukila itanshi.” (Lum. 2:19) Yesu kechi waambiletu pa mingilo yabo ne, bino waambile ne pa byubilo byabo byawama bibalengejilenga kwingila mingilo yawama. Nangwa kya kuba Yesu wibajimwineko bamo mu Tiyatila, bino watendekele na byambo bya lutundaiko ne kupezhako na byambo bya lutundaiko. (Lum. 2:25-28) Akilangulukai pa luusa luji ne Yesu byo aji mutwe wa bipwilo byonse. Kechi wafwainwa kwitusanchila pa mingilo yo tumwingijila ne. Pano bino, witusanchila pa byo twingila. Bakulumpe mu kipwilo nabo bafwainwa kulondelanga Yesu.

11. Byonka byaamba Bahebelu 12:16, Isao wamonanga byepi bintu byazhila?

¹¹ Kyatamakotu ke kya kuba’mba, bantu bamo banembwa mu Baibolo kechi bamwesheshe lusanchilo ne. Nangwa kya kuba Isao bamukomeshe ku bansemi batemenwe Yehoba ne kumunemeka, kechi wanemekele bintu byazhila ne. (Tangai Bahebelu 12:16.) Wamwesheshe byepi amba kechi uji na lusanchilo ne? Isao wapelawizhe kupotesha bubeji bwanji ku nkasanji aye Yakoba na masuku a nkunde. (Nte. 25:30-34) Bino pa kupitapo kimye, Isao  wilangulwishe pa kyo aubile. Nangwa byonkabyo, kechi wafwainwe kwijizhanya pa kubula kumubwezhezha bubeji ne, mambo kechi wajinga na lusanchilo ne.

12-13. Bena Isalela bamwesheshe byepi kubula lusanchilo, kabiji ñanyi bintu byafuminemo?

¹² Bena Isalela bajinga na bishinka byavula byakonsheshe kwibalengela kumwesha lusanchilo. Bebapokolwele mu buzha kimye Yehoba kyo aletele Binkunka Jikumi pa bena Ijipita. Kabiji Lesa wibapulwishe kupichila mu konauna nzhita yonse ya bena Ijipita pa Kalunga Kachila. Bena Isalela bamusanchijile Yehoba kya kuba baimbile ne lwimbo wa lushinjilo ne kutota Yehoba. Bino nanchi batwajijile kumwesha lusanchilo nyi?

¹³ Bena Isalela byo batendekele kupita mu makatazho akwabo, balubileko bintu byonse byawama bibobijile Yehoba. Bamwesheshe’mba kechi bajinga na lusanchilo ne. (Sala. 106:7) Mu ñanyi jishinda? “Jibumba jonse ja bena Isalela jatendekele kwibanyinyita ba Mosesa ne Alona,” ko kuba’mba banyinyichilenga Yehoba. (Lupu. 16:2, 8) Yehoba waumvwine bingi kutama bantu banji byo babujile kumwesha lusanchilo. Kabiji waambijile jimo kuba’mba kisaka kyonse kya bena Isalela bakafwila mu kiselebwa, kufumyakotu Yoshua ne Kaleba. (Bala. 14:22-24; 26:65) Twayai twisambe pa byo twakonsha kuchinuzhuka kulondela bano bantu babujile lusanchilo ne kulondela bamwesheshe lusanchilo.

14-15. (a) Baji mu masongola bafwainwa kumwesha byepi amba benemeka? (b) Bansemi bakonsha kufunjisha byepi baana babo kumwesha lusanchilo?

¹⁴ Mu kisemi. Ba mu kisemi bamwenamo bingi inge yense mu kisemi ke amweshe lusanchilo. Baji mu masongola inge ke besanchile, butemwe bwabo bukoselako. Kabiji kibapelela bingi kwilekelako mambo inge umo walubankanya mukwabo. Mwanamulume unemeka mukazhanji kechi utatu muchima pa bintu byawama byo amba ne byo oba ne, pano bino, “wimana ne kumutakaika.” (Maana 31:10, 28) Kabiji mwanamukazhi wa maana usanchila mwatawanji pa bintu byawama byo amubila.

¹⁵ Anweba bansemi, mwakonsha kufunjisha byepi baana benu kumweshanga lusanchilo? Yukai’mba baana benu balondela byonka byo mwamba ne kuba. Onkao mambo, funjishainga baana benu kwikala na muchima wa kusanta kupichila mu kwibasanchila inge bemubilapo bintu bimo. Kabiji funjishainga baana benu kusanta inge bantu bebobila  byawama. Kwashai baana benu kuyuka’mba kusanta kufuma panshi ya muchima kwanema bingi kabiji byambo byabo bya lusanchilo bitundaikañana. Nsongwakazhi wa jizhina ja Clary, waambile’mba: “Bamama byo bajinga na myaka 32, bajinga na mwingilo wa kulama baana basatu bunke bwabo. Byo nafikizhe myaka 32, nalangulukile byo kibakatezhe kukomesha baana basatu saka baji pa jino jifumbi. Onkao mambo, nebasanchijile pa mwingilo ye baingijile pa kwitukomesha amiwa, kolojami wamulume ne nkasami wamulume. Luno byo nakoma, bamama bambuujile’mba bavuluka byambo byami byo ne basanchijile, bebinemeka, kabiji amba bibaletela lusekelo.”

16. Shimikizhaipo kimo kimwesha’mba kusanchila bakwetu kutundaikañana.

¹⁶ Mu kipwilo. Inge twasanchila balongo ne banyenga, twibatundaika bingi. Mukulumpe mu kipwilo uji na myaka 28 wa jizhina ja Jorge, wakolelwe bingi. Wapwishishe ñondo umo kwa kubula kupwila. Nangwatu kimye kyo atendekele kupwila jibiji, kechi wakonsheshe kutangijila kupwila ne. Ba Jorge baambile’mba: “Na mambo a kukankalwa kwingila mingilo ya kipwilo, namonanga’mba kechi nanema ne. Bino juba jimo byo twapwishishe kupwila, mulongo wambuujile’mba: ‘Mbena kwimusanchila bingi pa byubilo byenu byawama byo byakwasha kisemi kyami. Twiyowanga bingi majashi o mwaambanga. Etukwasha kwikala na bulunda bwakosa na Lesa.’ Kyantundaikile bingi kya kuba najijile ne mipolo. Byambo byanji byantekeneshe bingi.”

17. Kwesakana na byaamba Kolose 3:15, twakonsha kumwesha byepi lusanchilo kwi Yehoba pa bumpanyi bwanji?

¹⁷ Kusanchila Lesa pa bumpanyi bwanji. Yehoba witupa kajo ka ku mupashi kavula bingi. Tutambwila mikambizho pa kupwila, mu magazini etu ne pa makeyala etu a pa intaneti. Nanchi mwakitelekapo kala ku jashi, kutanga kibaaba kimo nangwa kutamba JW Broadcasting, ne kwamba’mba, ‘Bino byambo byo byo nakebelenga’ nyi? Twakonsha kumwesha byepi lusanchilo lwetu kwi Yehoba? (Tangai Kolose 3:15.) Jishinda jimo jo twakonsha kubilamo bino ke kumusanchila mu milombelo pa bintu byo etupa.—Yako. 1:17.

18. Mu ñanyi mashinda mo twafwainwa kumwesheshanga’mba tusanchila Yehoba pa kwitupa Mazubo a Bufumu?

¹⁸ Tumwesha’mba tusanchila Yehoba kupichila mu kulama bulongo mapunzha o tupwijilapo. Twafwainwa kuwamishanga ne kulama bulongo Mazubo a Bufumu, kabiji aba  bengijila ku biñambañamba bafwainwa kwibingijishanga bulongo kuchina’mba byakonaika. Inge twalama bulongo Mazubo a Bufumu akekala myaka yavula kabiji kukekalangatu bintu bicheche bya kuwamisha. Inge ketube bino, tukalama mali avula a kushimikilamo Mazubo a Bufumu akwabo ne kuwamisha aonaika mwaya ntanda yonse.

19. Mwafunjilako ka ku byapichilemo kalama wa mwanzo umo ne mwinakwanji?

¹⁹ Kusanchila boba bengila na ngovu. Inge twasanchila muntu, byambo byetu byakonsha kumulengela kupimpula milanguluko yanji pa makatazho o abena kupitamo. Akilangulukai pa byapichilemo kalama wa mwanzo ne mwinakwanji. Juba jimo byo baingijile kimye kyabaya mwingilo wa kusapwila mu kimye kya mashika, babwelele ku nzubo saka bakooka. Kwajinga bingi mashika kya kuba mwinakwanji walaajiletu na bivwalo bya mashika. Byo bwakile, wabuujile bamwatawanji amba kechi usakukonsha kutwajijila mu mwingilo wa kwenda ne. Pa jonkaja juba, watambwijile nkalata kufuma ku ofweshi wa musampi. Mu ino nkalata, bamusanchijile pa mwingilo wanji wa kusapwila ne kuchinchika kwanji. Ino nkalata yaambile ne pa byo kikatazha kuviluka kufuma pa kipwilo kimo kuya pa kikwabo pa mulungu pa mulungu. Bamwatawanji baambile’mba: “Ino nkalata ibatundaikile bingi kya kuba kechi baambilepo jibiji bya kuleka mwingilo wa kwenda ne. Batendekele ne kuntundaika kutwajijila inge kendanguluke pa kuleka uno mwingilo.” Bano bamulume ne mukazhi batwajijile kwingila mwingilo wa kwenda pa myaka 40.

20. Twafwainwa kwibikangako kuba byepi pa juba pa juba, kabiji mambo ka?

²⁰ Twayai atweba bonse tumweshenga lusanchilo pa juba pa juba mu byambo ne mu byubilo. Byambo ne byubilo byetu byawama byakonsha kutundaika muntu mukwabo kutwajijila kuchinchika makatazho aji mu ino ntanda muji bantu babula kusanta. Kabiji byambo byetu bya lusanchilo biketulengela kwikala na balunda ba myaka. Kyakilamo kunema, tukekala nobe Shetu wa mwiulu, Mpanyi kabiji usanta, aye Yehoba.