Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI PƐƐKƐI 8

Le Yɛɛ Ŋ Nɔ yɛ Ma Chɔm Balika Melaa?

Le Yɛɛ Ŋ Nɔ yɛ Ma Chɔm Balika Melaa?

“La nɔ mi la mel Mɛlɛka balika le nyɛ o tosa le nya wo.”—KOLO. 3:​15.

CHONDII 46 Ŋ Mel Num Balikaa Chɛhowa

SƆƆŊ KULLOŊ O BUŊGƐI HEI NIŊ *

1. Vɛɛ Sameelianɔ Chiisu ndoo siŋgi wo chɔm yɛ balika melaa?

PUAA haa wa ŋwaŋ tɔ, nduyɛ ndaa nɔ bahawɛi wɔɔŋ wɔɔŋndo. Ndaa nɔ lɛlɔŋ, nduyɛ ndaa nɔ tiindaŋ maa a wa lɛ kɛndiaa kɛndɛ sɔla le. Kɛ paale pilɛ, ma cha Chiisu Wana Pɛɛkaa Bɛndoo hunɔɔ, nduyɛ o wa landaŋ. Ma tuɛi maa Chiisu siŋgi niŋ naala suu o suu, nduyɛ ndaa nɔ laalaŋndo maa nda bɛɛ o wa nda siŋgi. Ma deŋi choo choo kpeleŋ aa, “Masanɔɔ Chiisu, tuiinuŋ naa inyiɛɛ fɔ.” Mi Chiisu siŋgi puaa tɔ wa haa a lɛlɔŋnda. Ŋ nɔla miŋ dimi maa nda kpou ma chɔm balika melaa le kɛndɛi Chiisu tosal nda ve. Opilɛ nda tɛɛŋ ve ko a kɔl kɛndɛ le, kɛ mbo yiyaŋ maa o nɔ mbo kɔ chɔm balika melaa * ndɔɔ o Chiisu lo. Mi Sameelianɔ nda siŋgi koŋndo kua a Mɛlɛka balikaa “mello choo choo.”—Luku 17:​12-19.

2-3. (a) Le yɛɛ naŋ kɛɛ yɛ balika melaa chɔmndo lepum? (b) Yɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa o buŋgɛi hei niŋ?

2 Maa po Sameeliaanɔ koŋ, ŋ nɔ miŋ chɔm balika melaa o wanaa nɔ kɛndɛiya lo. Kɛ lepum, miŋ puɛɛnuŋ le acheleŋnda balikaa mello, ɔɔ le nda chɔmndo mɛɛ naŋ yiyaŋ a kɛndɛi nda tosa ve yɛ.

3 O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho yaasiaa le sabu i cho suɛi sɔvɛ le balika melaa chɔmndo o nyɛ naŋ dimi nduyɛ miŋ tosa wo niŋ yɛ. Ŋ cho pɛɛku taamaseliilaŋ o Baabuiyo niŋ a waŋnda apum a chɔm balika melaa wa, vɛlɛ a wanaa chɔm balika melaa le wa. Nduyɛ, ŋ cho vɛlɛ yaasiaa nɛila kpeekpeila naŋ chɔm balika melaa wo.

LE YƐƐ NAŊ NƆ YƐ MIŊ CHƆM BALIKA MELAA?

4-5. Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ chɔm balika melaa?

4 Chɛhowa kɛsul naa taamaseliiyo le balika melaa chɔmndo. Nɛi Chɛhowa tosa heiyo opilɛ cho mɛɛ o duau wanaa cho ndu kɔllo nɛŋioo wa sala yɛ ni. (2 Saam. 22:​21; Sam 13:​6; Maa. 10:​40, 41) Nduyɛ, Baabuiyo dɛɛniaa naa maa naŋ nɔ miŋ “chua kaala” Mɛlɛkalaŋ. (Ɛfi. 5:​1) Lelaŋ, sabu kpeekpei naŋ nɔ miŋ chɔm balika melaa wo cho ni, ŋ yeema miŋ tol taamasi Chɛhowaa kɔɔli.

5 Tofawɔ sabu cheleŋ naŋ nɔ miŋ chɔm acheleŋnda balika melaa wo. Balika melaa chɔmndo cho ko maa nyɛdiaa yeelɛi. Miŋ tuei ndu yeela tau te ŋ de ndu pɛ naa chaaŋaa naa latulu. Te acheleŋnda chɔm naa pɛ balika melaa le nyɛ naŋ tosa wo, miŋ naŋ kɔl tau. Nduyɛ te ŋ chɔm pɛ balika melaa, koŋ tosa mi acheleŋnda wa a kɔl kɛndɛ. Wana naŋ mel koŋ balikaa wo cho sina maa sɛmbɛ o dɔu le naa malaa, ɔɔ le naa nyɛ naŋ hau ba wo kioo wo wa bɔɔ o sɔvɛ. Nduyɛ fulamakɔɔlioo cho wa ni, chaŋyɛi nɛi a wana koŋ cho hiouwɔɔ lachi a kaloo poŋ.

6. Vɛɛ balika melaa velaŋ yɛ a nyɛ nda bɛɛndiaa a kooliiye ma kɛsi ndu o nyɛ nda bɛɛndiaa a kanii humbueiyo niŋndo?

6 Balika melaa naŋ chɔmndo cho bɔɔ nyɛ sɔvɛ bɛndu. Baabuiyo dimi aa, “Suɛi tonyɛi dimioo a teleŋ i nɔ le dimiŋndo wo, o cho machuaa mɛɛ nda bɛɛndiaa nuaa nyɔɔ o kɛndɛ kɛndɛ a kooliiye ma kɛsi ndu o nyɛ nda bɛɛndiaa a kanii humbueiyo niŋ yɛ.” (Pulɔ. 25:​11) Yiyaŋndɔ mɛɛ nyɛ nda bɛɛndiaa a kooliiye ma kɛsi ndu o nyɛ nda bɛɛndiaa a kanii humbueiyo niŋndo naŋ yɛ! Nduyɛ yiyaŋndɔ mɛɛ kpɛ nyɛ waa lende wa o sɔvɛ yɛ! Vɛɛ ŋ yiyaŋ yɛ te waŋndo ke num pɛ nyɛ waa lende? A tonya, diomnda naŋ soliŋ kpeku le acheleŋnda balika melaa chɔmndo wo bɛɛ cho bɔɔ nyɛ sɔvɛ bɛndu. Nduyɛ kɛsiŋ o kɔl maa, mi nyɛ nda bɛɛndiaa koŋ a kooliiye ma kɛsi ndu o nyɛ nda bɛɛndiaa a kanii humbueiyo niŋndo viou le teleŋ vilɛi. O nɛi pilɛ koŋ choo, naapum balika melaa ŋ chɔm waŋndo wo tosa mi wana koŋ loonuŋ a diomnda ŋ dimilaŋ, nduyɛ mbo kɛsiŋ ndaŋ o kɔl haaa a teleŋ o cho wa yoomu wo.

MA CHƆM BALIKA MELAA

7. A mɛɛ Sam 27:​4 chɔm yɛ, vɛɛ Deeve nda wanaa cheleŋaa poonyiaa yau Sam ndo wa chɔm yɛ balika melaa ndaa?

7 Mi buɛiyaa Mɛlɛkaa a bɔɔbɔɔ o paandoo niŋ chɔm balika melaa. Deeve wa waŋndo opilɛ. (Nuawɔ Sam 27:​4.) Ndoo chua bɔɔ piɛile tonyaleŋ nyɛ sɔvɛ bɛndu. Nduyɛ wana cha hei a mɛɛ ndoo tosa sɔɔŋ yɛ. Mbo yɔŋgu nyɛm sɔvɛ sɔviɔŋ tau le maaŋndo taŋgullo. Mi chuauwaa Asafi wa bɛɛ chɔm balika melaa o chonduŋ nda poonyiaa le Mɛlɛka saŋgalaa woŋ niŋ. O chondii ndɛi ipilɛ niŋ, ma mel Mɛlɛka balikaa, nduyɛ ma chɔm mɛɛ ndaa yiyaŋ a ‘walta . . . kɔndɔfilta’ ndɔlaŋ okɔɔ yɛ. (Sam 75:​1) I cho kpendekele maa Deeve nda chuauwaa Asafi wa ndaa yeema ma chɔm Chɛhowa mɛɛ kpɛ ndaa nɔ balika melaa le salala nda sɔla ndu o ba laŋ yɛ. A yiyaŋ pa a nɛilaŋ lapum la ŋ tual taamasi wanaa ŋchonduaa haa kɔɔli wo?

Yɛɛ yau Pɔɔl poonyial Luomaŋnda wo pɛɛku yɛ naa a balika melaa chɔmndo okɔɔ? (Tofa pɛlta 8-9) *

8-9. Vɛɛ Pɔɔl chɔm yɛ balika melaa le puaapiliaa a ndepiliaa nduaa, nduyɛ naapum yɛɛ wa yɛ fulamakɔɔlioo?

8 Mi Pɔɔl, wana Chiisu vem hɔlte ndɔ wo chɔm puaapiliaa a ndepiliaa balika melaa. Nduyɛ, mbo chɔm ndi a mɛɛ ndoo suaa a nda okɔɔ yɛ. Mi ndoo mel Mɛlɛka balikaa le nda teleŋ o teleŋ o piɛile ndɔleŋ niŋ. O yaula o poonyiaa laŋ niŋ, mbo chɔm nda maa a cho wanaa sɔvɛ. O Luomaŋnda 16:​1-15 niŋ, mi Pɔɔl chɔm diola chaaŋaa nduaa Kilisiɔŋnda ŋwaŋ 27. Mbo dimi pɛɛŋ maa mi Pilisila nda Akuila “pisi yoomula ndalaŋ chi” le ndu. Nduyɛ, mbo suaa vɛlɛ a Foobi okɔɔ maa ndoo “mala niŋ wanaa faŋga” faŋga, maa ndu Pɔɔl bɛɛ, mbo mala ndu. Mbo chandu puaapiliaa a ndepiliaa ndoo kaala kaŋ nduyɛ ma wa wallo tosaa kekelee wa.—Luomaŋ. 16:​1-15.

9 Pɔɔl ndoo sina maa wanaa lahakiaa puaapiliaa a ndepiliaa nduaa wa ni. Kɛ a koŋ kpou, mɛɛ o wa diomnda ndɔla mɛɛlaalaŋ poonyiaa o yau Luomaŋnda niŋ, mbo handu kɔllo o suliŋnda ndala kɛndɛlaŋ choo. Yiyaŋndɔ mɛɛ puaapiliaa a ndepiliaa kaŋ wa a kɔl kɛndɛ yɛ mɛɛ nda tuei nyɛ Pɔɔl dimi a nda okɔɔ o yau nda veelu diomndaŋ o kundaa niŋndo niŋ! Nduyɛ fulamakɔɔlioo wa ni, naapum mi chaŋyɛi ndɛi a Pɔɔl chɔɔlu kalu poŋ. Baa a mel pa acheleŋnda o kunda numndo niŋ balikaa lɔɔlɔɔ le sɔɔŋ kɛndɛŋ nda dimi nduyɛ ma tosa woŋ?

10. Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ a mɛɛ Chiisu chɔm balika melaa le tol kɔɔliaa nduaa yɛ?

10 O yooŋgula o yɔŋ kundalaŋ lapum o Eesia Mainɔ niŋndo, mi Chiisu chɔm balika melaa le wali tol kɔɔliaa nduaa ndaa tosa wo. Le taamaseliiyo, mɛɛ o wa kundaa Tayatilua yooŋgoo yɔŋndo, mbo kandu a diomndaŋ ndaŋ aa, “Nyɛ o nyɛ nya cho tosaa I sina. I sina mɛɛ kpɛ nya kaala yɛ. I sina mɛɛ kpɛ nya dɔu tiindaŋndo o ya niŋ yɛ. Nduyɛ, I sina mɛɛ kpɛ nya cho waŋnda malaa yɛ, a mɛɛ nya cho nyɛ palaa biuwɔŋndo yɛ. I sina maa wali kɛndɛ nya cho tosaa pɛŋgoo hoo wo o hiou bɛɛ mɛɛ nya wa tosaa o tasela ndɔɔ yɛ.” (Sɔɔŋ. 2:​19) Chiisu chendu nda ko le wali kɛndɛ nda wa hiouwɔɔ lachi a tosaa wo le, kɛ mbo chandu nda vɛlɛ le suliŋnda kɛndɛla nda wa chɔmndo laŋ. Mi che bɛɛ Chiisu ndoo nɔ mbo sila apum o Tayatilua niŋ, kɛ mbo kandu yooŋgu ndɔɔ dimioo a chandɔɔlaŋ vɛlɛ mbo mɛɛlu a chandɔɔlaŋ. (Sɔɔŋ. 2:​25-28) Yiyaŋndɔ a kpaaya Chiisu, nɔ maa wana cho kundalaŋ kpou bolleŋndo. O nɔ pɛɛŋ mbo mel naa balika le wali naŋ cho tosaa le ndu wo le. Kɛ a koŋ kpou, mbo chɔm balika melaa. Nuawɔ se taamasi kɛndɛ o kɛsul bɛnduaa kundaa wo!

MA KƐƐ BALIKA MELAA CHƆMNDO

11. A mɛɛ Hibuluiya 12:​16 chɔm yɛ, kaa yɛɛ Iisɔ ndoo nɔ yɛ le sɔɔŋ cho a Mɛlɛka okɔɔ woŋ?

11 I cho suɛi imɔnɔ le sinaa maa mi wanaa Baabuiyo soo okɔɔ wa apum kɛɛ le balika melaa chɔmndo. Le taamaseliiyo, mi che bɛɛ wanaa ndaa velu Iisɔ wa ndaa nɔ bɛɛleŋ le Chɛhowa nduyɛ ma kaala ndu, kɛ mbo kɛɛ balika melaa chɔmndo le sɔɔŋ cho a Mɛlɛka okɔɔ woŋ. (Nuawɔ Hibuluiya 12:​16.) Vɛɛ o kɛɛ yɛ balika melaa chɔmndo? Le nyɛdiaa paale pilɔɔ, mi Iisɔ pisi di ndu oo nɔ o yuŋgu ndaa choo maa po tase wo Chekɔpu pɔmbɔ ndɔ o ba. (Chɛ. 25:​30-34) Okoŋ kɔɔli, mi Iisɔ tambu kɔllo tau le kɛɛsiaa o tosa wo. Kɛ pesiŋ bɛɛ o chɔm balika melaa le nyɛ ndoo nɔ wo le. Nduyɛ, ndoo nɔ sabu o sabu le mbo tambu kɔl le mɛɛ di ndu oo nɔ o yuŋgu ndaa choo maa po tase wo, vɛlɛ a sala di koŋ hɛluŋ ndu yɛ le.

12-13. Vɛɛ Isɔluɛiya kɛɛ yɛ balika melaa chɔmndo, nduyɛ yɛɛ wa yɛ fulamakɔɔlioo?

12 Isɔluɛiya ndaa nɔ sabulaŋ tau le balika melaa chɔmndo. Mi Chɛhowa soli nda o chɛleŋ niŋ mɛɛ o tusi Ichipi Kpundɛla Tɔlaŋ choo. Okoŋ, mi Mɛlɛka piŋi nda o kpundɛ ndoo komal nda wo a mɛɛ o diu sovɛiyaa Ichipiaŋnda o Pee Siaŋa Mɛŋma Ihɛllo niŋ yɛ. Mi Isɔluɛiya naŋ kɔl tau, nduyɛ ma soli pɛɛŋ chondei le Chɛhowa saŋgalaa. Kɛ baa ndaa hiou pa lachi a balika melaa chɔmndo?

13 Mɛɛ simulta sɛnɛila cheleŋ la komal Isɔluɛiya, haupa ma puɛɛnuŋ bɛɛ a sɔɔŋ kɛndɛŋ Chɛhowa ndoo tosal nda niŋ ndoŋ kpou. Ma kɛɛ pɛɛŋ le balika melaa chɔmndo. (Sam 106:​7) Vɛɛ nda tosa yɛ hei? Mi “waŋnda Isɔluɛi a ŋɔɔchiaŋ naa Muuse nda Eelɔŋ chua.” O kpeekpei niŋ, naa Chɛhowa chua nda wa ŋɔɔchiaŋndo ni. (Ɛsɔ. 16:​2, 8) Mi Chɛhowa tambu kɔllo tau le balika melaa wanaa nduaa kɛɛ chɔmndo wo. Mbo dimul nda pɛɛŋ maa nda kpou a cho tambei sɔla o yondo pol nda wa niŋndo, mɛɛ Chɔɔsuaa nda Kelɛbi kinɛi mbo hɛli nda choo. (Nɔm. 14:​22-24; 26:​65) Ŋ yaasiaŋndɔ miŋ che mɛɛ naŋ kpakpala taamaseliila wɔɔŋnda waŋnda haa kɛsi laŋ tolɔɔ kɔɔli, okoŋ miŋ tol taamaseliila kɛndɛlaŋ kɔɔli yɛ.

CHƆM BALIKA MELAA HAU

14-15. (a) Vɛɛ wanaa cho o nɔɔ niŋnda chɔm yɛ maa a nɔ balika melaa vellaa velle? (b) Vɛɛ kalaŋ chuauwa pɛɛku yɛ chuauwaa ndaa le balika melaa chɔmndo?

14 O yuŋgoo niŋ. Mi yuŋgoo kpou sɔla tɔnɔɔ te o yɔŋ pɛ mi wana o wana wa balika melaa chɔmndo. Mɛɛ wanaa cho o nɔɔ niŋnda chɔm balika melaa vellaa velle yɛ, lende koni nda sɔɔŋgaŋ ikɛi kpɛɛluŋ ni. Ma che ndi vɛlɛ tɛtɛlɛ le malnaŋndo haki. Pɔnɔ nɔ balika melaa le laandɔ wo chi ko sɔɔŋ kɛndɛŋ laandɔ dimi ɔɔ tosa woŋ te, kɛ “mbo naŋ kɔl tau a ndu, mbo saŋgala ndu.” (Pulɔ. 31:​10, 28) Nduyɛ, mi lanɔ nɔ taasioo wo chɔm le sabu kpeekpei o nɔ balika melaa le pɔnɔ ndɔ wo.

15 Kalaŋ chuauwa, vɛɛ nya pɛɛku yɛ chuauwaa nyaa le balika melaa chɔmndo? La loonuŋ maa nyɛ nya dimi nduyɛ mi la tosa wo chuauwaa nyaa tual kɔɔli ni. Lelaŋ, la kɛsi taamasi kɛndɔɔ le chuauwaa nyaa balikaa mello te a tosal nya pɛ kɛndɛi. Le handɔɔ lechoo, la pɛɛku chuauwaa nyaa le balika melaa chɔmndo te waŋnda tosal nda pɛ kɛndɛi. La mala chuauwaa nyaa le sinaa maa balika melaa chɔmndo nɔ mbo chɛŋ o kɔllo niŋ di, nduyɛ maa diomnda ndalaŋ la mala acheleŋnda tau. Le taamaseliiyo, mi chua feleŋgɔnɔ pilɛ diolaŋ Klali dimi aa, “Teleŋ kala nuu wa wɔsilaŋ 32, ndoo nɔ niŋ chuauwa a yaa kpulukuu le mandaa. Nduyɛ mɛɛ ya bɛɛ fuuluu wɔsilaŋ 32, mi yiyaŋ mɛɛ i wa ikala le ndu a teleŋ koŋ le naa mandaa yɛ. Lelaŋ, mi mel ndu balikaa tau le sala o soliŋ le naa mandaa wo. O teleŋ biŋgi hiou wo niŋ, mbo dimulla maa diomnda ya dimul ndu laŋ ndaŋ la cho wɔ nyɛ sɔvɛ ndu o hɔl kɛ, maa mbo yiyaŋ a laŋ okɔɔ teleŋ o teleŋ, nduyɛ mi la tosa mbo wa a kɔl kɛndɛ lɔɔlɔɔ.”

Pɛɛku chuauwaa numnda le balika melaa chɔmndo (Tofa pɛl 15) *

16. Chɔmndɔ taamaseliiyo a mɛɛ balika melaa chɔmndo dɛɛniaa acheleŋnda yɛ?

16 O kundaa niŋ. Te ŋ chɔm pɛ balika melaa le puaapiliaa a ndepiliaa naa, mi hei dɛɛniaa nda tau. Le taamaseliiyo, mi bɛndu kunda nɔ wɔsilaŋ 28 wo diolaŋ aa Chɔɔchi del a naa tau. Le paŋgei ipilɛ ndoo kue o bɔŋaŋndaŋ te. Mi che bɛɛ mbo kandu vɛlɛ kɔlaŋ o bɔŋaŋndaŋ, kɛ ndoo nɔla wɔ sɔɔŋ yɔŋgoo o bɔŋaŋndaŋ te. Mi Chɔɔchi dimi aa, “Mi yiyaŋ maa I cho wana sɔvɛ le kanifuule, yaa nɔla lɛ walta bɔɔbɔɔ tosaa o kundaa niŋ te. Kɛ mɛɛ naŋ mal bɔŋaŋndo paale pilɛ, mi puaapilɛnɔ pilɛ dimulla aa, ‘I yeema mi mel num balikaa tau le taamasi kɛndɛ ŋ kɛsi le yuŋgu nuu wo. Ŋ tuei niŋ bɔɔ sɔɔŋ numndoŋ yeela o wɔsila hiou laŋ niŋ. Sɔɔŋ numndoŋ tosa niŋ mi tiindaŋ naa chɔɔlu kalu poŋ.’ Mi hei pilaŋ ya kɔllo tau, nduyɛ mi kandu pɛɛŋ chaŋndo. Nyɛ o dimulla wo yaa yeema tueiyɔɔ a teleŋ koŋ kinɛi ni.”

17. A mɛɛ Kolosiaŋnda 3:​15 chɔm yɛ, vɛɛ naŋ chɔm yɛ balika melaa o Chɛhowa lo le kɛndɛi nduɛi?

17 O Mɛlɛka naa nɔ kɛndɛiyo lo. Chɛhowa ke naa nyɛm mala naa le pɛɛkoo a Mɛlɛka okɔɔ woŋ tau. Le taamaseliiyo, miŋ sɔla sila mala naa wo o bɔŋaŋndaŋ, o yaula naalaŋ niŋ, vɛlɛ a o tɛɛŋguŋ naŋ. Baa a tuei niŋ pa suɛi, ɔɔ a veelu niŋ pa diomndaŋ o buŋgɛi niŋ, ɔɔ a nua niŋ pa tɛlivisiɔŋ Seiyaa Chɛhowaa ma yiyaŋ maa ‘Nyɛ yaa yeema kinɛiyo cho hoo ni’? Vɛɛ naŋ chɔm yɛ balika melaa naa o Chɛhowa lo? (Nuawɔ Kolosiaŋnda 3:​15.) Nɛiyo opilɛ o naŋ tosa heiyo cho ndu balikaa mello lɔɔlɔɔ o piɛileŋ niŋ le kela sɔvɛlaŋ ndaŋ ni.—Chemi. 1:​17.

Malaa le Toŋgo leMasaa dindioo cho nɛi sɔvɛ sɔviɔɔ ni le balika naa melaa chɔmndo (Tofa pɛl 18)

18. O nɛila kuɛɛ choo naŋ chɔm yɛ balika melaa le Toŋgo naa leMasaa?

18 Ŋ chɔm vɛlɛ balika melaa o Chɛhowa lo te ŋ kɛsi pɛ naa naŋ piɛi ndu wa o diandaa. Nduyɛ, ŋ tosa hei te o yɔŋ pɛ miŋ yɔŋguŋ le Toŋgola leMasalaŋ dindioo lɔɔlɔɔ vɛlɛ a laŋ biyɔɔ nyɛkɛndɛi. Wanaa tosa wallo a nyɛm mapuuluŋ soli diomndaŋndo, vɛlɛ a ŋ chɔm vidueilaŋ o kundaa niŋndo nɔ ma chaa muŋ biyɔɔ nyɛkɛndɛi. Te o yɔŋ pɛ miŋ bii Toŋgola naala leMasalaŋ nyɛkɛndɛi, mi hei tosa mila viou tau, nduyɛ la nɔ fondaŋnda kendu bɛɛndiaa laŋ tau le. O nɛiyo hoo choo, ŋ nɔla miŋ manda kanioŋ tau le Toŋgola leMasala cheleŋ taŋgullo vɛlɛ a laŋ bɛɛndiaa chieeŋndo balɔɔ silɔ.

19. Yɛɛ ŋ pɛɛku yɛ o suɛi yɔŋnaŋii buɛi ibuŋga pilɛ nda laandɔ niŋ?

19 O wanaa cho wallo tosaa kalaŋ le naa wa lo. Te ŋ chɔm pɛ balika melaa, mi diomnda naŋ dimilaŋ la siŋga mɛɛ waŋndo yiyaŋ a simulta komal ndu o yoomoo niŋndaŋ yɛ. Tofawɔ suɛi yɔŋnaŋii buɛi ibuŋga pilɛ nda laandɔ. Mɛɛ nda viou yooŋgu kɛndɔɔ dimioo paale pilɛ a teleŋ ihueiyo, ma miiŋgu o bɛɛ a saŋgɛiya yɔkɔɔ. Fondaa ndoo nyulul bɔɔ, nduyɛ mi laandɔ lɔl pɛɛŋ a doma ndɔ ihueiyo lekɔɔ ichɔl koŋ. Diimandɔɔ, mbo dimul pɔnɔ ndɔ maa o tiuba mbo hiou lachi a wali buɛile ibuŋgaleŋ tosaa le. O paale pilɛle leŋ choo idii koŋ, ma sɔla yau lɛuve poonyial laandɔ wo. O yau koŋ niŋ, ma mel ndu balika tau le wali ndɔ pollo, vɛlɛ a biuwɔŋ ndɔɔ. Mi yauwo tɛɛsiaa mɛɛ i cho ikala le naa lɔlaa siŋgaa o lɔɔ o lɔɔ bɛŋgu yɛ. Mi pɔnɔ ndɔ dimi aa, “Mi chandɔɔla o sɔla laŋ la dɛɛniaa ndu kɔllo tau. Nduyɛ, lepilɛ bɛɛ o yiyaŋ lɛ le wali buɛile ibuŋgaleŋ malɔɔ le. Nduyɛ pɛɛŋ, teleŋnda bɔɔbɔɔ te yaa wa pɛ yiyaŋndo le wali buɛile ibuŋgaleŋ malɔɔ, ndu ndoo dɛɛniaa ya kɔllo ni le hiouwɔɔ lachi.” Mi pɔnɔ a lanɔ koŋ lo o wali buɛile ibuŋgaleŋ niŋ le wɔsilaŋ 40.

20. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ kindiŋ le tosaa lepaa o lepaa, nduyɛ le yɛɛ?

20 Maa ŋ kindiŋ lepaa o lepaa le balika melaa chɔmndo o nyɛ naŋ dimi nduyɛ miŋ tosa wo niŋ. Naapum, diomnda naala kɛndɛlaŋ ɔɔ mɛɛ naŋ tosa sɔɔŋ yɛ, wa nyɛ waŋndo yeema le bahawɛilaŋ vɛlɛ a buulaŋnda ndɔlaŋ solioo o chieeŋ wanaa bɔɔbɔɔ chɔm balika melaa le wo niŋ ni. Nduyɛ, balika melaa naŋ chɔmndo taŋgul chaŋyɛi lo lefafɛɛŋnde. I hiou kpou ve, ŋ cho wa Chɛhowa, Finya naa nɔ kɛndɛi, nduyɛ mbo nɔ balika melaa wo tolɔɔ kɔɔli.

CHONDII 20 A Ke Naa Po Numndo

^ pɛl. 5 Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ Chɛhowa, Chiisu, vɛlɛ a po ndoo nɔ lɛlɔŋ mbo fula Sameeliaa wo o ba a balika melaa chɔmndo okɔɔ? Buŋgɛi hei cho taamaseliilaŋ ndaŋ a la cheleŋndaŋ yaasiaa. Ŋ cho yaasiaa le sabu i cho suɛi sɔvɛ le balika melaa chɔmndo wo, nduyɛ miŋ yaasiaa vɛlɛ nɛila kpeekpeila naŋ tosa heiyo.

^ pɛl. 1 TƐƐSIAA LE DIOMNDO: Balika melaa chɔmndo le waŋndo ɔɔ le nyɛ sim ni, chɔɔ nyɛ waŋndo tosal numndo o sɔvɛ ɔɔ chɔɔ nyɛ koŋ o sɔvɛ. Ŋ dimi vɛlɛ maa balikaa chɔmndo a kɔllo kpou.

^ pɛl. 55 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: A cho diomndaŋ veeloo o yau Pɔɔl poonyial kundaa Luomndo niŋ, nduyɛ Pilisila, Akuila, Foobi vɛlɛ a acheleŋnda cho a kɔl kɛndɛ le mɛɛ nda veelu nda diolaŋ yɛ.

^ pɛl. 57 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Kala chuaa mala chua ndɔɔ le balika melaa chɔmndo le taamasi kɛndɛ ndepilɛnɔ yuuwo kɛsi wo.