1. Le mwine Samadia wābelwilwe na Yesu wālombwele namani kufwija’ko?

BANA-BALUME dikumi bādi basusuka bininge. Bādi na makopo, kadi kebādipo balanga’mba bakakoma. Ino difuku dimo na kulampe, bāmona Yesu, Mufundiji Mukatampe. Bāivwene amba Yesu ubelulanga misongo ya miswelo yonso, kadi bādi bakulupile amba ubwanya nabo kwibabelula. Penepo kebela mabila’mba: “A Yesu, Mufundiji, witufwile’ko lusa!” Bano bana-balume dikumi bākoma komē. Na bubine abo bonso bādi na mutyima wa kufwija’ko pa kanye ka Yesu. Inoko, umo’tu ye wālongele bivule kupita’ko’tu kwikala na milangwe ya kufwija’ko—wāfwijije’ko * Yesu patōkelela. Uno mwana-mulume mwine Samadia wābelwilwe, wāmwene amba ufwaninwe kufwija’ko Leza “na diwi dikatampe.”—Luka 17:12-19.

2-3. (a) Mwanda waka tubwanya kukomenwa kulombola mutyima wa kufwija’ko? (b) I bika byotusa kubandaula mu kino kishinte?

² Pamo bwa mwine Samadia, netu tusakanga kufwija’ko boba badi na kanye. Ino kyaba kimo tubwanya kwilwa kulombola mutyima wa kufwija’ko mu binenwa nansha mu bilongwa.

³ Mu kino kishinte, tusa kuyuka mwanda waka bidi na mvubu kulombola kufwija’ko mu binenwa ne mu bilongwa. Tusa kuboila ñeni ku bimfwa bya mu Bible bya bantu bamo  bādi na mutyima wa kufwija’ko ne boba kebādipo nao. Kupwa tusa kwisambila ne pa miswelo mipotoloke ya kulombola’mo mutyima wetu wa kufwija’ko.

4-5. Mwanda waka tufwaninwe kufwija’ko?

⁴ Yehova i mwitushile kimfwa kya kulombola kufwija’ko. Muswelo umo bidi waloñanga kino i na kupala mpalo boba bamusangaja. (2 Sa. 22:21; Ñim. 13:6; Mat. 10:40, 41) Kadi Bisonekwa bitukankamika twiule “Leza, pamo bwa bana baswedibwe.” (Ef. 5:1) Nanshi bubinga bukatampe botufwaninwe kulombwela kufwija’ko i mwanda tusakanga kulonda kimfwa kya Yehova.

⁵ Tubandaulei’ko bubinga bukwabo botufwaninwe kufwijija’ko bakwetu. Kufwija’ko kudi pamo bwa bidibwa biyampe—bitobalanga kudya’byo na bantu. Tusangalanga shi abetufwija’ko. Bakwetu nabo basangalanga shi tubebafwija’ko. Muntu otufwija’ko umonanga’mba bukomo bwaalongele mwanda wa kwitukwasha nansha kwitupa kintu kyotusakilwa budi na mvubu. Pa kino, tukaningija kipwano kyotupwene nandi.

6. Le binenwa bya kufwija’ko i biifwane namani na mapome mapungwe na olo?

⁶ Kulombola kufwija’ko kudi na mvubu. Bible unena’mba: “Pamo bwa mapome a olo mu bintu bya ndalama mo mwikadile ne kinenwa kīsambwa pa kitatyi kifwaninwe.” (Nki. 25:11) Langa’po bidi mumwekelanga biyampe pome mupungwe na olo kadi mutūlwe mu kintu kya ndalama! Kadi langa’po’tu bidi mwaikadile na bulēme! Le ukeivwana namani shi abakupe kino kyabuntu? Bine, binenwa byobe bya kufwija’ko bakwenu nabyo bidi na bulēme. Kadi tulangulukilei pa uno mwanda: Pome mupungwe na olo ubwanya kwija kitatyi kilampe. Muswelo umo onka, binenwa byobe bya kufwija’ko nabyo bibwanya kuvulukwa ne kumonwa  na bulēme mu būmi bwa yewa owafwijije’ko.

7. Kukwatañana na Ñimbo ya Mitōto 27:4, le Davida wālombwele namani mutyima wa kufwija’ko pamo ne balembi bakwabo ba ñimbo ya mitōto?

⁷ Bengidi ba Leza bavule ba pa kala, bālombwele mutyima wa kufwija’ko. Umo bidi i Davida. (Tanga Ñimbo ya Mitōto 27:4.) Wādi usangela bininge mutōtelo utōka ne kulombola kufwija’ko patōkelela. Wālungile kuboko ku lūbako lwa tempelo na kuleta bintu bya bulēme. Lutundu lwa Asafa nalo lwālombwele mutyima wa kufwija’ko na kulemba ñimbo ya mitōto, nansha ñimbo ya mitendelo. Mu lwimbo lumo, i bafwije’mo Leza ne kutendela pa ‘bilongwa bya Yehova bya kwanwa.’ (Ñim. 75:1) Bine, Davida ne lutundu lwa Asafa bādi basaka kulombola Yehova muswelo obādi basangedile madyese onso awēbesele. Le ubulwepo kulangulukila pa miswelo yobwanya kwiula’mo bano balembi ba ñimbo ya mitōto?

8-9. Lelo mutumibwa Polo wāfwijije’ko banababo namani, ne i bika byālupukile’ko?

⁸ Mutumibwa Polo wāfwijije’ko banababo ne kulombola kino mu muswelo waādi wisambila pobadi. Wādi nyeke ufwija’ko Leza mu milombelo yandi pa mwanda wabo. Kadi wālombwele kufwija’ko kwandi paēbalembēle mukanda. Mu mavese 15 mabajinji a Loma 16, Polo utela’mo pa majina banababo bene Kidishitu 27. Polo wātelele’nka ne ba Piseka ne Akwila amba “batūdile būmi bwabo mu kyaka” pa mwanda wandi, kadi wātela Febe amba “wadi ulwila bavule,” kubadila’mo ne Polo mwine. Wāfwijije’ko bano batutu ne bakaka baswedibwe kadi bengidi bakomo.—Loma 16:1-15.

⁹ Polo wādi uyukile amba bano batutu ne bakaka bādi ba kubulwa kubwaninina, ino ku mfulo kwa mukanda wandi ku bene Loma, wātele mutyima ku ngikadila yabo miyampe. Langa’po bidi mwākankamikilwe bano batutu ne bakaka pobāivwene binenwa bya Polo bitangwa na diwi ditunduke mu kipwilo! Kino kyāningije bininge kipwano kyabo na Polo. Lelo ufwijanga’ko kyaba ne kyaba banabenu mu kipwilo pa bintu biyampe byobanena nansha byobalonga?

10. Le i ñeni’ka yotubwanya kuboila ku muswelo wāfwijije’ko Yesu balondi bandi?

¹⁰ Mu musapu wa Yesu ku bipwilo bimobimo bya mu Azia Minele, wāfwijije’ko balondi bandi pa mwanda wa mwingilo obādi bengila. Kimfwa mu musapu waātumīne kipwilo kya Tyiataila, wāshilwile amba: “Ndyukile bilongwa byobe, ne buswe ne lwitabijo lobe ne mwingilo ne kūminina kobe, ne amba bilongwa byobe bya mfulo i bipite byobya byowalongele dibajinji.” (Kus. 2:19) Yesu kātelelepo’tu’nka mwingilo wabo mukatampe, ino wēbafwijije’ko ne pa ngikadila yādi ibatonona balonge bintu biyampe. Kadi kitatyi kyaādingile bantu bamo mu Tyiataila, Yesu wāshilwile ne kuvuya musapu wandi na binenwa bikankamika. (Kus. 2:25-28) Langa’po bidi lupusa ludi na Yesu lwa bu mutwe wa bipwilo byonso. Kanenwepo kwitufwija’ko pa mwanda wa mwingilo otumwingidila. Ino nansha nankyo, udi na kibidiji kya kulombola kufwija’ko. Kino shakyo kyo kimfwa kiyampe’po kashā ku bakulumpe!

11. Mungya Bahebelu 12:16, le Esau wādi umwene namani bintu bikola?

¹¹ I kya bulanda, mwanda bantu bamo ba mu Bible bābudilwe mutyima wa kufwija’ko. Kimfwa, nansha Esau byaālelelwe na bambutwile basenswe Yehova kadi bamulēmekele, wābudilwe mutyima wa kufwija’ko  pa bintu bikola. (Tanga Bahebelu 12:16.) Le i muswelo’ka waābudilwe mutyima wa kufwija’ko? Na buvila, Esau wāpotolweje lupusa lwa bu mwana umbedi kudi nkasandi Yakoba ku nsāni umo wa nkunde. (Ngo. 25:30-34) Mwenda mafuku, Esau wēalakanya pa kilongwa kyandi. Ino byakādipo na mutyima wa kufwija’ko pa byaādi nabyo, kādipo na bubinga bwa kutompwela paābudilwe madyese a bu mwana umbedi.

12-13. Le bene Isalela bābudilwe namani mutyima wa kufwija’ko, ne i bika byālupukile’ko?

¹² Bene Isalela bādi na bubinga buvule bwa kufwijija’ko. Yehova wēbanyongolwele mu bupika paāletele Bipupo Dikumi pa Edipito. Kupwa Leza wēbapandija ku kyamalwa na konakanya kibumbo kyonso kya basola bene Edipito pa Dijiba Dityila. Bene Isalela bāfwijije’ko bininge, bāimba lwimbo lwa bushindañani mwanda wa kutendela Yehova. Ino le bāendelele nyeke na kulombola mutyima wa kufwija’ko?

¹³ Bene Isalela pobātenwe na bikoleja bikwabo, bukidi bonka bāilwa bintu byonso biyampe byēbalongēle Yehova. Bābudilwe mutyima wa kufwija’ko. (Ñim. 106:7) Muswelo’ka? “Kitango kyonso kya bene Isalela kyashilula kwiuningila ba Mosesa ne Alone”—na bubine, i Yehova obēuningile. (Div. 16:2, 8) Wāfītyilwe pa mwanda wa bantu bandi bābudilwe mutyima wa kufwija’ko. Kupwa wēbalaya’mba luno lukongo lonso lwa bene Isalela lukatukila mu ntanda mutuputupu, kutalula’mo’nka ba Yoshua ne Kalebu. (Umb. 14:22-24; 26:65) Tutalei muswelo otubwanya kwepuka kulonda bino bimfwa bibi ne muswelo wa kwiula byobya biyampe.

14-15. (a) Le ba mulume ne mukaji babwanya kulombola namani amba bemwene na mvubu? (b) Le bambutwile babwanya namani kufundija babo bana bekale na mutyima wa kufwija’ko?

¹⁴ Mu kisaka. Kisaka kyonso kikamwena’mo shi umo ne umo ulombola mutyima wa kufwija’ko. Shi ba mulume ne mukaji befwija’ko, belamatanga bininge. Kadi kikebapēlela kwilekela bilubo. Mulume umwene wandi mukaji na mvubu kamonengapo’tu’nka bintu biyampe byanena ne byalonga kete, ino “wimananga kamutendela.” (Nki. 31:10, 28) Mukaji wa tunangu nandi usapwilanga wandi mulume byasangela kwadi.

¹⁵ A bambutwile, le i muswelo’ka omubwanya kufundija benu bana bekale na mutyima wa kufwija’ko? Yukai amba benu bana bakeula byomunena ne  byomulonga. Nanshi mwibashilei kimfwa kiyampe na kwibafwija’ko shi abemulongela kintu kiyampe. Kadi fundijai benu bana banene amba wafwa’ko shi muntu webalongela kintu kiyampe. Ne kadi kwashai benu bana bayuke mwa kufwijija’ko na mutyima umo, ne amba binenwa byabo bibwanya kukwasha bininge. Kimfwa, nsongwakaji umo witwa bu Clary unena’mba: “Mama paabwenye myaka 32, washilwile kulela mu kitulumukila bana basatu bunka bwandi. Ponabwenye myaka 32, nalangulukila pa mobyadi bikadile bikomo kudi mama paadi na ino myaka. Penepa namufwija’ko pa byonso byaadi ulonga pa kwitulela ami ne banabetu babidi. Panopano waunombwele amba binenwa byami byamutengele ku mutyima bininge, kadi ulangulukilanga’po kitatyi ne kitatyi, ne amba bimupanga nyeke nsangaji.”

16. Leta kimfwa kilombola’mba kufwija’ko bakwetu kubwanya kwibakankamika.

¹⁶ Mu kipwilo. Shi tufwija’ko batutu ne bakaka, twibakankamikanga. Kimfwa, Jorge, mukulumpe wa myaka 28 wabelele bininge. Kadipo ukibwanya kukatanwa ku kupwila mu bula bwa kweji mutuntulu. Enka ne paashilwile kupwila, wadi kabwenye kupityija bipindi. Jorge unena’mba: “Nadi kenemone’byo bule pa mwanda wa misongo yami ne kubulwa bukomo bwa kuvuija biselwa mu kipwilo. Ino difuku dimo pa kupwa kwa kupwila, tutu umo waunena’mba: ‘Wafwa’ko ne kushila kyami kisaka kimfwa kiyampe. Padi kwadipo uyukile muswelo otwadi tusangela mīsambo yowadi ulonga mu myaka mityetye ipityile’i. Yetukweshe twendelele ku mushipiditu.’ Natengelwe bininge, ne impolo yansūma. Bine, bino ye binenwa byonadi nsakilwa.”

17. Mungya Kolose 3:15, le tubwanya namani kufwija’ko Yehova pa buntu bwandi?

¹⁷ Leza wetu wa buntu. Yehova witupanga bidibwa bivule bya ku mushipiditu. Kimfwa, tutambulanga bufundiji bwa kamweno ku kupwila, mu mapepala, ne pa diteba dyetu. Le kashā kwaivwene mwisambo, kutanga kishinte, nansha kulonda televijo ya JW ne kunena’mba, ‘Bino ye byonadi nsakilwa’? Le tubwanya namani kufwija’ko Yehova? (Tanga Kolose 3:15.) Muswelo umo bidi i wa kumufwija’ko mu milombelo yetu pa bino byabuntu biyampe.—Yak. 1:17.

18. Le i mu miswelo’ka motukalombola kufwija’ko pa mwanda wa Njibo yetu ya Bulopwe?

¹⁸ Kadi tufwijanga’ko Yehova shi tulama senene kifuko kyetu kya kutōtela’po ne kwikikundula. Kyaba ne kyaba tukundulanga ne kulongolola Mobo etu a Bulopwe,  kadi boba bengila ku binanda bya kipwilo bebilamanga senene. Shi tulamine senene Mobo etu a Bulopwe, nabya akeja bininge kadi kekukekalapo bintu bikatampe bya kulongolola. Mu uno muswelo, tukalea lupeto luvule lwa kūbaka nalo ne kūbakulula Mobo a Bulopwe makwabo kujokoloka ntanda yonso.

19. Le i ñeni’ka yowaboila ku mwanda wemwenine mutadi umo wa kipindi ne wandi mukaji?

¹⁹ Boba bengila bininge pa mwanda wetu. Shi twibafwija’ko, binenwa byetu bibwanya kushinta mumweno wabo pa bikoleja byobalwa nabyo. Tala uno mwanda wemwenine mutadi umo wa kipindi ne wandi mukaji. Pobapwile kusapula bininge difuku dimo mu mashika, bajokele kwinjibo bakōke. Byokwadi mashika mangi, mukaji wavwala nkotyi wandi wa mashika. Bukya lubanga, walombola wandi mulume amba kakibwanyapo kwendeleja mwingilo wa kwendakana. Kupwa enka mu dine difuku’dya, batambula mukanda utamba ku bilo ya musambo, kadi i wandi mukaji obatumīne’o. Bamufwijije’ko bininge mu uno mukanda pa mwanda wa mwingilo wandi ne kūminina. Balombwele’mo mobikadile bikomo kutamba pa yoi njibo ke pa yoi yenga ne yenga. Wandi mulume unena’mba: “Watengelwe bininge pa kumufwija’ko uno muswelo, kadipo ukinena nansha dimo ya kuleka mwingilo wa kwendakana. Bine, ponadi kenanga ya kwiuleka, wadi unkankamika’nka kunkankamika.” Bano ba mulume ne mukaji balongele kintu kya myaka 40 mu mwingilo wa kwendakana.

20. Le i bika byotufwaninwe kulonga difuku ne difuku, ne mwanda waka?

²⁰ Shi ke pano, tulongei bukomo bwa kulombola kufwija’ko difuku ne difuku mu byotunena ne mu byotulonga. Binenwa ne bilongwa byetu bya na mutyima umo bibwanya kwikala bine bisakilwa muntu kampanda pa kunekenya makambakano mu ino ntanda mudi bantu bampikwa mutyima wa kufwija’ko. Kadi binenwa byetu bya kufwija’ko bikaningija bulunda bubwanya kulādila myaka na myaka. Kya mvubu mpata, tukeula Yehova, Tata wetu wa buntu kadi wa mutyima wa kufwija’ko.