1. Ewi wãween an kar ri-Sameria eo me Jesus ear kõmouri kwal̦o̦k an kam̦m̦oolol?

EWÕR joñoul em̦m̦aan rar lukkuun aikuj jipañ. L̦õm̦arein rar lõba im ejjel̦o̦k aer tõmak ke renaaj mour jãn nañinmej in aer. Bõtab juon raan, rar loe ri-Kaki eo El̦ap Jesus, jãn ijo ettol̦o̦k. Rar roñ bwe Jesus ear kõmour armej ro jãn jabdewõt kain nañinmej, im rar tõmak bwe emaroñ bar kõmour er. Kõn men in rar lam̦õj im ba: “Jesus ri-Kaki, kwõn tũriam̦okake kõm!” Innem em̦m̦aan rein joñoul rar mour jãn nañinmej eo aer. Ejjel̦o̦k pere bwe em̦m̦aan rein rar m̦õn̦õn̦õ kõn an kar Jesus jouj ñan er. Ak juon iaaer, ear jab m̦õn̦õn̦õ wõt ak ear kwal̦o̦k an kam̦m̦oolole Jesus ikijjeen naan ko an. * (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) Em̦m̦aan in Sameria in me ear mour jãn nañinmej eo an, ear em̦m̦akũt im nõbar Anij ‘kõn juon ainikien el̦ap.’​—Luk 17:12-19.

2-3. (1) Etke jemaroñ likjab in kwal̦o̦k kam̦m̦oolol? (2) Ta ko jenaaj etali ilo katak in?

² Ãinwõt ri-Sameria eo, jekõn̦aan kwal̦o̦k ad kam̦m̦oolol ñan ro rej kwal̦o̦k jouj. Bõtab jet iien, jemaroñ mel̦o̦kl̦o̦k in ba kom̦m̦ool ak kwal̦o̦k ad kam̦m̦oolole er.

³ Ilo katak in, jenaaj etale etke elukkuun aorõk bwe jen kwal̦o̦k kam̦m̦oolol ilo naan im kõm̦m̦an ko ad. Jenaaj bar lale ta eo jemaroñ katak jãn joñak ko an ro jet ilo Baibõl̦ me rar kwal̦o̦k  aer kam̦m̦oolol im ro rar jab. Innem jenaaj etale jet iaan wãween ko me jemaroñ kwal̦o̦k ad kam̦m̦oolol.

4-5. Etke jej aikuj kwal̦o̦k kam̦m̦oolol?

⁴ Jeova ej likũt juon joñak em̦m̦an ñan kõj kõn kwal̦o̦k kam̦m̦oolol. Juon wãween ej kõm̦m̦ane men in ej ilo an kõjeraam̦m̦ane ro rej kabuñbũruon. (2 Sa. 22:21, UBS; Sam 13:6; Matu 10:40, 41, UBS) Im Baibõl̦ eo ej rõjañ kõj bwe jen “ri-kajjioñe Anij, ãinwõt ajri rejitõnbõro.” (Ep. 5:1) Innem un eo eaorõk unin ad aikuj kwal̦o̦k kam̦m̦oolol ej kõnke jekõn̦aan anõke Jeova.

⁵ Jen bar lale un eo juon unin ad aikuj kwal̦o̦k kam̦m̦oolol ñan ro jet. Ad kwal̦o̦k kam̦m̦oolol ej ãinwõt juon m̦õñã eo enno̦, im el̦apl̦o̦k ad m̦õn̦õn̦õ ñe jej ajeje im m̦õñã ippãn ro jet. Ejjel̦o̦k oktak, jem̦õn̦õn̦õ ñe ro jet rej kwal̦o̦k aer kam̦m̦oolole kõj kõn men ko jej kõm̦m̦ani. Im ñe jej kwal̦o̦k ad kam̦m̦oolol, jej bar kõm̦m̦an bwe ro jet ren m̦õn̦õn̦õ. Armej eo me jej kwal̦o̦k ad kam̦m̦oolole ejel̦ã bwe men eo ear kõm̦m̦ane, ak men eo ear letok me jaar aikuji, ear l̦ap an jipañ kõj. Tokjãn men in, jem̦jerã eo ad ippãn armej eo enaaj epaakl̦o̦k im kajoorl̦o̦k wõt.

6. Ewi wãween an naanin kam̦m̦oolol ko ad ãinwõt abõl̦ ko kõm̦m̦an jãn gold?

⁶ Naanin kam̦m̦oolol ko ad el̦ap aer aorõk. Baibõl̦ ej ba: “Juon naan, ñe ekkar aer kwal̦o̦ke, ej ãinwõt abõl̦ gold ilo nien jelba.” (JK. 25:11) Pijaikl̦o̦k m̦õk joñan an aiboojoj juon abõl̦ me kar kõm̦m̦ane jãn gold im likũti ilowaan juon men kõm̦m̦an jãn jelba! Im l̦õmn̦ak m̦õk kõn joñan an naaj lukkuun aorõk! Joñan an aorõk kwõnaaj kar lukkuun m̦õn̦õn̦õ ñe juon ear lewaje ãinwõt juon menin lewaj. Ãindeinl̦o̦k wõt naanin kam̦m̦oolol ko am̦ ñan ro jet, el̦ap aer aorõk. Im l̦õmn̦ak kõn men in em̦ool: Juon abõl̦ me kar kõm̦m̦ane jãn gold eto an  pãd. Ilo ejja wãween in wõt, ñe kwõj kwal̦o̦k am̦ kam̦m̦oolol juon armej, enaaj to an keememeji wõt im kaorõki naanin kam̦m̦oolol ko am̦ toon wõt an mour.

7. Ãinwõt ad loe ilo Sam 69:30, ewi wãween an kar Devid im ri-jeje sam ro jet kwal̦o̦k aer kam̦m̦oolol?

⁷ Elõñ iaan ri-karejar ro an Anij ilo iien ko etto rar kwal̦o̦k aer kam̦m̦oolol. Juon iaan rein ej Devid. (Riit Sam 69:30.) Devid ear l̦ap an kam̦m̦oolol im kaorõk kabuñ eo em̦ool im men in ear alikkar ilo kõm̦m̦an ko an. Elukkuun lõñ men ko raorõk ear jabawõt kaki ñan jipañ im rejetake jerbalin kalõk tampel̦ eo. Ro bwijjin Esap rar bar kwal̦o̦k aer kam̦m̦oolol ikijjeen aer kar je sam ko, ak al in nõbar ko. Ilo juon iaan al kein, rar kam̦m̦oolol Anij im kwal̦o̦k aer bwilõñ kõn “jerbal ko” rekabwilõñlõñ an Jeova. (Sam 75:1) Alikkar bwe Devid im ro bwijjin Esap rar kõn̦aan kwal̦o̦k ñan Jeova kõn joñan aer lukkuun kam̦m̦oolole kõn aolep jeraam̦m̦an ko ear lil̦o̦k ñan er. Kwõmaroñ ke l̦õmn̦ak kõn jet wãween ko kwõmaroñ kõm̦m̦ani ñan anõke ri-jeje sam rein?

8-9. Ewi wãween an kar rijjilõk Paul kwal̦o̦k an kam̦m̦oolol ro jein im jatin, im ta eo ear wal̦o̦k kõn an kar kõm̦m̦ane men in?

⁸ Rijjilõk Paul ear kwal̦o̦k an kam̦m̦oolol kõn ro jein im jatin im ear kaalikkar men in ilo wãween an kar kõnnaan kõn er. Aolep iien ear kam̦m̦oolol Anij kake er ilo jar ko an. Ear bar kwal̦o̦k an kam̦m̦oolol ke ear jejel̦o̦k ñan er. Ilo eoon 1 ñan 15 ilo Rom 16 jebta, Paul ear kwal̦o̦k etan 27 iaan Kũrjin ro m̦õttan. Ñan waanjoñak, ear kwal̦o̦k kõn Priska im Akula bwe “rar kõjekdo̦o̦n aer mour” kõn e, im ear kwal̦o̦k kõn Pibe bwe ear juon ‘rijjipañ ñan elõñ’ armej, ekoba Paul make. Ear nõbare em̦m̦aan im kõrã rein rejitõnbõro me rekijejeto.​—Rom 16:1-15.

⁹ Paul ear jel̦ã bwe ro jein im jatin rar jab weeppãn. Bõtab ilo naanin kõjjem̦l̦o̦k ko an ilo lõta eo an ñan ri-Rom ro, ear kwal̦o̦k wõt kõn kadkad ko rem̦m̦an rar kwal̦o̦ki. L̦õmn̦ak m̦õk kõn joñan an kar naan kein an Paul kõketak rein jein im jatin ke rej roñjake aer riiti lõta eo an ñan eklejia eo! Ejjel̦o̦k pere bwe men in ear kõm̦m̦an bwe jem̦jerã eo aer ippãn Paul en epaakl̦o̦k wõt. Emmakijkij ke am̦ kam̦m̦oolole ro ilo eklejia eo am̦ kõn men ko rem̦m̦an rej ba im kõm̦m̦ani?

10. Ta eo jemaroñ katak jãn wãween an kar Jesus kwal̦o̦k an kam̦m̦oolole ri-kal̦oor ro an?

¹⁰ Ilo naan ko an Jesus ñan jet iaan eklejia ko ilo Eijia Minor, ear kwal̦o̦k an kam̦m̦oolol ri-kal̦oor ro an kõn jerbal eo rar kõm̦m̦ane. Ñan waanjoñak, ear jino kõnnaan ñan eklejia eo ilo Thaietaira ilo an ba: “Ijel̦ã jerbal ko am̦, im am̦ yokwe, im tõmak im jerbal in jipañ im kijenmej, im bwe jerbal ko am̦ ãliktata rellõñ jãn ko m̦okta.” (Rev. 2:19) Jesus ear jab kwal̦o̦k wõt kõn an l̦apl̦o̦k jerbal ko rar kõm̦m̦ani ak ear bar nõbar er kõn kadkad ko rem̦m̦an kadkadier, me ear kõm̦akũt er ñan kõm̦m̦ani men ko rem̦m̦an. Meñe Jesus ear aikuj kajim̦we jet iaan ro ilo Thaietaira, ak ear jinoe im kõjem̦l̦o̦ki naan ko an kõn naanin rõjañ ko. (Rev. 2:25-28) L̦õmn̦ak kõn maroñ eo an Jesus ãinwõt eo ej bõran aolep eklejia ko. Ilo m̦ool, ejjab menin aikuj bwe Jesus en kam̦m̦oolol kõj kõn jerbal ko jej kõm̦m̦ani ñan e. Meñe ãindein, ak eaorõk ippãn bwe en kwal̦o̦k kam̦m̦oolol. Ej juon joñak elukkuun em̦m̦an ñan em̦m̦aan ro rej lale eklejia!

11. Ãinwõt an wal̦o̦k ilo Hibru 12:16, ewi wãween an kar Iso watõke men ko raorõk jãn Anij?

¹¹ Ekabũrom̦õjm̦õj bwe ewõr jet ilo Baibõl̦ me rar jab kwal̦o̦k aer kam̦m̦oolol. Ñan waanjoñak, meñe Iso ear dik im rũttol̦o̦k ippãn rũtto  ro jemãn im jinen me rar yokwe im kautiej Jeova, ak ear jab kam̦m̦oolol kõn men ko raorõk jãn Anij. (Riit Hibru 12:16.) Ewi wãween an kar jab kwal̦o̦k kam̦m̦oolol? Ear m̦õkaj im wiakake m̦aanje eo an ñan l̦eo jatin, Jekob, kõn juon bowl in soup. (Jen. 25:30-34, UBS) Tokãlik, Iso ear bũrom̦õj im ajl̦o̦k kõn jokãlõt eo ear kõm̦m̦ane. Bõtab kõnke ear jab kwal̦o̦k an kam̦m̦oolol kõn jeraam̦m̦an eo an, ejjel̦o̦k unin an kar illu ke ear jab bõk jeraam̦m̦an ko an juon eo ej m̦aanje.

12-13. Ewi wãween an kar ri-Israel ro jab kwal̦o̦k kam̦m̦oolol, im ta eo ear wal̦o̦k?

¹² Elukkuun lõñ un ko unin an kar ri-Israel ro aikuj kwal̦o̦k kam̦m̦oolol. Rar rõl̦o̦k jãn aer kõm̦akoko ãlikin an kar Jeova bõktok Menin Kaeñtaan ko Joñoul ilo Ijipt. Innem Anij ear lo̦mo̦o̦ren er jãn jorrããn ilo an kar ko̦kkure jarin tarin̦ae eo an ri-Ijipt ro ilo Lom̦al̦o Ekilmir. Joñan an kar ri-Israel ro lukkuun m̦õn̦õn̦õ im kam̦m̦oolol rar al kõn al in anjo̦ im nõbar Jeova. Ak rar ke kwal̦o̦k wõt aer kam̦m̦oolol?

¹³ Ke ri-Israel ro rar iiooni wãween ko reppen, rar jino mel̦o̦kl̦o̦k aolep men ko rem̦m̦an Jeova ear kõm̦m̦ani ñan er. Innem ear jako aer kwal̦o̦k kam̦m̦oolol. (Sam 106:7) Ewi wãween? ‘Aolepen jar an ro nejin Israel rar ellotaane Moses im Aron.’ Ilo m̦ool, rar ellotaane Jeova. (Ex. 16:2, 8) Kõn men in, Jeova ear illu ippãn armej rein an me rar jab kwal̦o̦k kam̦m̦oolol. Tokãlik ear kanaan bwe aolep ri-Israel ro rar ellotaane renaaj mej ilo ãne jem̦aden, ijello̦kun wõt Joshua im Keleb. (Bõn. 14:22-24, UBS; 26:65) Jen kiiõ lale ewi wãween ad maroñ kõjparok bwe jen jab anõke waanjoñak kein renana im anõke waanjoñak ko rem̦m̦an.

14-15. (1) Ewi wãween an rippãlele ro maroñ kwal̦o̦k kam̦m̦oolol ñan doon? (2) Ewi wãween an jemãn im jinen ajri ro maroñ katakin ro nejier ñan kwal̦o̦k kam̦m̦oolol?

¹⁴ Ilo baam̦le eo ad. Aolep ro uwaan baam̦le eo rej m̦õn̦õn̦õ ñe kajjojo iaaer rej kwal̦o̦k kam̦m̦oolol. Ñe el̦apl̦o̦k an rippãlele ro kwal̦o̦k kam̦m̦oolol ñan doon, enaaj l̦apl̦o̦k aer epaake doon. Enaaj bar pidodo aerro jol̦o̦k an doon bõd. Juon em̦m̦aan me ej kwal̦o̦k an kam̦m̦oolol kõrã eo pãleen ejjab lale wõt men ko rem̦m̦an kõrã eo ej ba im kõm̦m̦ani ak ej bar “nõbare.” (JK. 31:10, 28) Im juon kõrã eo emãlõtlõt ej kaalikkar ñan l̦eo pãleen kõn ta eo el̦ap an kam̦m̦oolole kake.

¹⁵ Kom̦ jemãn im jinen ajri ro, ewi wãween ami maroñ katakin ro nejimi ñan kwal̦o̦k kam̦m̦oolol? Keememej bwe ajri ro renaaj anõke ta ko kwõj ba im kõm̦m̦ani. Kõn men in, kwõn kwal̦o̦k juon joñak em̦m̦an ilo am̦ ba kom̦m̦ool  ñe rej kõm̦m̦ane juon men ñan kwe. Bareinwõt, katakin ajri ro nejũm̦ ñan ba kom̦m̦ool ñe ro jet rej kõm̦m̦ane juon men ñan er. Jipañ ro nejũm̦ ñan jel̦ã bwe ad kwal̦o̦k kam̦m̦oolol ej aikuj itok jãn bũruod im bwe naan ko aer remaroñ lukkuun jipañ ro jet. Ñan waanjoñak, juon jiroñ etan Clary ej ba: “Ke ear 32 an jinõ iiõ, ear make iaan im lale ña im l̦adik ro ruo jeiũ im jatũ. Innem ke ear 32 aõ iiõ, iar l̦õmn̦ak kõn joñan an kar pen ñane ke ear tõpar iiõ in. Kõn men in, iar lukkuun kam̦m̦oolole kõn aolep men ko ear kaarmejjeteiki bwe en kar maroñ lale kõmjeel. Ear ba ñan ña bwe tok ñan kiiõ ej l̦ap wõt an kaorõki naan ko iar ba ñane, ekkã an l̦õmn̦ak kaki, im aolep iien rej kõm̦m̦an bwe en m̦õn̦õn̦õ.”

16. Kwal̦o̦k juon waanjoñak kõn wãween kwal̦o̦k kam̦m̦oolol emaroñ in kõketak ro jet.

¹⁶ Ilo eklejia eo. Ñe jej kwal̦o̦k ad kam̦m̦oolol ro jeid im jatid, jej bar kõketak er. Ñan waanjoñak, Jorge, juon eo ej lale eklejia me 28 an iiõ, ear lukkuun nañinmej. Joñan, ear jab maroñ etal ñan kweilo̦k ko ium̦win juon allõñ. Im meñe ear bar maroñ etal im kweilo̦k, bõtab ear jab maroñ kwal̦o̦k katak ko ilo iien kweilo̦k. Jorge ej ba: “Iar l̦õmn̦ak bwe ejjel̦o̦k tokja kõn an wõr joñan maroñ ko aõ im kõn aõ jab maroñ kõm̦m̦ani eddo ko ilo eklejia eo. Ak ãlikin kar juon iien kweilo̦k, juon jeid im jatid em̦m̦aan ear ba ñan ña: ‘Ikõn̦aan kam̦m̦oolol eok kõn joñak eo am̦ em̦m̦an ñan baam̦le e aõ. Kwõjaje ewi joñan an kar l̦ap ammim bõk tokjãn jãn katak ko kwaar kwal̦o̦ki jet iiõ ko remootl̦o̦k. Rar jipañ kõm ñan kõkajoorl̦o̦k tõmak eo ammim.’ Joñan an kar naan kein an em̦m̦aan in tõpar bũruõ, ear jino to̦o̦r dãnnin kõmjaal̦al̦. Naan kein an rej naan ko me iar lukkuun aikuji ilo tõre eo.”

17. Ãinwõt an Kolosse 3:15 kwal̦o̦k, ewi wãween ad maroñ kwal̦o̦k ad kam̦m̦oolol Jeova kõn an jouj ñan kõj?

¹⁷ Ñan Anij eo ad ejouj. Elukkuun lõñ m̦õñã ko ilo kõkkar me em̦õj an Jeova litok ñan kõj. Ñan waanjoñak, elõñ naanin tõl ko el̦ap aer jipañ kõj me jej bũki jãn kweilo̦k ko ad, bok ko ad, im weepjait eo ad. Em̦õj ke am̦ roñ juon katak ilo kweilo̦k ko ad, riiti juon katak jãn bok ko ad, ak alwõje juon iaan broadcast ko im ba, ‘Eñin men eo iar lukkuun aikuji’? Ewi wãween ad maroñ kwal̦o̦k ad kam̦m̦oolol Jeova? (Riit Kolosse 3:15.) Juon wãween jemaroñ kõm̦m̦ane men in ej ilo ad jar aolep iien im kam̦m̦oolole kõn menin letok kein an rem̦m̦an.​—Jem. 1:17.

18. Ta jet iaan wãween ko jemaroñ kõm̦m̦ani ñan kwal̦o̦k ad kam̦m̦oolol kõn Im̦õn Kweilo̦k ko ad?

¹⁸ Jej bar kwal̦o̦k ad kam̦m̦oolol Jeova ñe jej  kõm̦m̦an bwe im̦õn kabuñ eo ad en erreo wõt. Jej bõk kun̦aad aolep iien ñan karreo im kakõm̦anm̦anl̦o̦k Im̦õn Kweilo̦k ko ad. Im ro me rej lali kein kõjañjañ ko im men ko jet ñan kõjo̦i pija ko ilo iien kweilo̦k, rej kõjparok bwe men kein ren jab jorrããn. Ñe jej lukkuun kõjparok Im̦õn Kweilo̦k ko ad, enaaj to aer pãd im eban l̦ap men ko jenaaj aikuj kõkããli. Ilo wãween in, eban lukkuun l̦ap ad kõjerbal jããn im jenaaj maroñ kõjerbali jããn kein ñan kalõk im kõkããli Im̦õn Kweilo̦k ko jet ipel̦aakin lal̦ in.

19. Ta eo kwõj katak jãn waanjoñak eo an ruo rippãlele me rej itoitak im lol̦o̦k eklejia ko?

¹⁹ Ñan ro rej lukkuun kate er jerbal ñan kõj. Ñe jej kwal̦o̦k ad kam̦m̦oolol juon armej, naan ko ad remaroñ ukot eñjake eo an kõn wãween ko reppen ej iiooni. L̦õmn̦ak kõn waanjoñak in an ruo rippãlele me rej itoitak im lol̦o̦k eklejia ko. Ãlikin aerro kar kwal̦o̦k naan ium̦win juon raan eiio ilo iien m̦õl̦o, erro ar ro̦o̦l ñan m̦weo erro ej jokwe ie im rar lukkuun m̦õk. Joñan an kar m̦õl̦o, kõrã eo ear kõn̦ak wõt kopã mããn̦ãn̦ eo an im kiki kake. Im ilo jibboñõn raan eo tok juon, ear ba ñan l̦eo pãleen bwe ejjab maroñ wõnm̦aanl̦o̦k wõt ilo jerbal eo erro ej kõm̦m̦ane. Ak tokãlik ilo ejja jibboñõn eo wõt, ear wõr juon lõta jãn ra eo, im lõta in ej ñan kõrã eo. Ilo lõta in, rar nõbare im kam̦m̦oolole kõn an kijenmej wõt im kijejeto ilo jerbalin kwal̦o̦k naan. Im ej bar kwal̦o̦k joñan an pen ñan em̦m̦akũt jãn jikin ñan jikin im oktak jikin aerro jokwe aolep wiik. L̦eo ippãn ej ba: “Joñan an kar naan kein tõpar bũruon kõrã eo ippa, ear lukkuun m̦õn̦õn̦õ im ear jab bar kõnono kõn an bõjrak jãn jerbal eo am̦ro. Ilo m̦ool, ewõr iien ej rõjañ eõ bwe in wõnm̦aanl̦o̦k wõt ñe ij l̦õmn̦ak in itõn bõjrak jãn jerbal in.” Rippãlele rein rar pãdwõt ilo jerbalin itoitak im lol̦o̦k eklejia ko ium̦win enañin 40 iiõ.

20. Ta eo jej aikuj kate kõj ñan kõm̦m̦ane kajjojo raan, im etke?

²⁰ Kajjojo raan jen kate kõj ñan kwal̦o̦k kam̦m̦oolol ilo naan im kõm̦m̦an ko ad. Naan im kõm̦m̦an ko ad rejouj remaroñ men ko juon armej ej aikuji bwe en maroñ el̦l̦ã ioon apañ im inepata ko ej iiooni ilo lal̦ in me ejeja an armej kwal̦o̦k kam̦m̦oolol. Im naanin kam̦m̦oolol ko ad renaaj kõm̦m̦an bwe jen epaakel̦o̦k doon im jem̦jerãik doon ñan indeeo. El̦aptata, jenaaj anõke Jemãd ilañ, Jeova, eo im ejouj im ej kwal̦o̦k kam̦m̦oolol.