1. ¿Kenijkatsa se samariaejketl kinextik kitlaskamatiliyaya Jesús pampa kichikajtoya?

MATLAKTLI tlakamej tlauel mokuesojtoyaj pampa kipixtoyaj lepra. Inijuantij kikaktoyaj Jesús, nopa Kuali Tlamachtijketl, ueliyaya kichikaua tlen ueli kokolistli uan motemachijtoyaj nojkia ueliskia kinchikauas. Yeka, se tonali kema inijuantij kiuejkaitakej, nimantsi chikauak kitsajtsilijkej: “Jesús, tiTlamachtijketl, xitechtlasojtla uan xitechchikaua”. Ya kikajki tlen kitlajtlanijkej uan nochi kinchikajki. Maske uelis nochi inijuantij kitlaskamatiyayaj * pampa kinchikajtoya, se tlen nopa tlakamej amo san ipan iyolo kitlaskamatki, ya kinejki kiiljuis tlauel kitlaskamatiliyaya. Nopa tlakatl, katli eliyaya samariaejketl, chikauak kiueyichijki toTeotsij (Luc. 17:12-19).

2, 3. 1) ¿Tlake ueliskia kichiuas amo ma titetlaskamatikaj? 2) ¿Tlake tikitasej ipan ni tlamachtili?

² Sanse kej nopa tlakatl, tojuantij tijnekij tikiniljuisej sekinok tlauel tikintlaskamatiliaj pampa kichiuaj miak tlamantli tlen techpaleuia. Maske tijnekij tijchiuasej nopa, uelis kemantika tikilkauaj tikijtosej “tlaskamati miak” o tijnextisej tikintlaskamatiliaj ika tlen tijchiuaj.

³ Ipan ni tlamachtili tikitasej kenke tlauel ipati titetlaskamatisej. Uan nojkia tikitasej kenijkatsa sekij katli uejkajkia itstoyaj tetlaskamatkej uan sekinok amo. Uan teipa tikixtomasej se keski tlamantli tlen ika uelis tijnextisej titetlaskamatij.

4, 5. ¿Kenke moneki tijnextisej nelia titetlaskamatiliaj?

⁴ Jehová kuali techmachtia kenijkatsa moneki titetlaskamatilisej. Ya kiampa kichiua ika miak tlamantli, kej kema kinteochiua katli kiyolpakiltiaj (2 Sam. 22:21; Sal. 13:6; Mat. 10:40, 41). Biblia techiljuia tlake kinamiki tijchiuasej: “Inmojuantij ininkoneuaj  toTeko, uajka xijchiuakaj keja yajaya kichiua” (Efes. 5:1). Uajka, tojuantij tijnekij titetlaskamatilisej pampa tijnekij tijchiuasej sanse kej Jehová.

⁵ Ma tikitakaj se neskayotl tlen nojkia kinextia kenke kinamiki titetlaskamatilisej. Titetlaskamatilisej eli sanse kej se ajuiyak tlakualistli tlen tikinmakaj sekinok. Kema sekinok techiljuiaj techtlaskamatiliaj, kichiua tojuantij kuali ma tijyolmatikaj. Uan kema tojuantij tikiniljuiaj sekinok tlauel tikintlaskamatiliaj, kichiua inijuantij kuali ma kiyolmatikaj. Tlauel yolpakij pampa kiitaj amo san tlapik nochi tlen kichijkej pampa kinekiyayaj techpaleuisej o techmakasej se tlenijki. Kema pano nopa, nojua kuali timouampojchiuaj ininuaya.

6. ¿Kenke tlen tikijtouaj kema titetlaskamatiliaj eli sanse kej se manzana tlen oro?

⁶ Nelia tlauel ipati kema titetlaskamatiliaj. Biblia kiijtoua: “Kema se mitsiljuis se tlajtoli tlen kinamiki uan tlen mitspaleuia ipan nopa tlalochtli, tlauel miak ipati. Eltok keja se manzana tlen oro tlen eltok ipan se chikiuitl tlen kichijchijtokej ika plata” (Prov. 25:11). Tlaj tijpiaskiaj se manzana tlen kichijchijtokej ika oro, tlauel yejyektsi nesiskia tlaj tijtlaliskiaj ipan se tlamantli tlen kichijchijtokej ika plata, uan nelia tlauel tijpatiitaskiaj. ¿Kenijkatsa tijyolmatiskiaj tlaj techmakaskiaj nopa tlamantli? Kema tikiljuiaj se akajya tlauel tijtlaskamatiliaj, ya uelis tlauel kipatiitas tlen tikiljuisej. Sanse kej tojuantij tikajokuiskiaj se manzana tlen oro, nopa maseuali uelis nojkia nochipa kiilnamiktos o kejuak kiajokuis ipan iyolo tlen tikiljuijkej kema tijtlaskamatilijkej.

7. Kej kiijtoua Salmo 27:4, ¿kenijkatsa David uan iteipaixuiuaj Asaf kinextijkej tetlaskamatiliyayaj?

⁷ David, sanse kej miakej toTeotsij itekipanojkauaj, nochipa tetlaskamatiliyaya (xijpoua Salmo 27:4). Ika tlen kichijki kinextik tlauel  kipatiitayaya kitekipanos Jehová, kej kema tlapaleuik ika miak tomij tlen ika mochijchiuaskia teokali. Iteipaixuiuaj Asaf nojkia kinextijkej tetlaskamatiliyayaj kema kiijkuilojkej miak uikatl o salmos tlen ika kiueyichijkej toTeotsij. Ipan se tlen nopa uikatl, kitlaskamatkej Jehová uan kiiljuijkej tlauel kuali nochi tlen kichijchijtoya (Sal. 75:1). David uan iteipaixuiuaj Asaf kinekiyayaj kiiljuisej Jehová tlauel kitlaskamatiliyayaj uan kipatiitayayaj nochi nopa tlateochiualistli tlen kinmakatoya. ¿Tlake tlamantli nojkia uelis tijtlaskamatilisej Jehová sanse kej kichijkej nopa tlakamej?

8, 9. ¿Kenijkatsa Pablo kinextik kinpatiitayaya toikniuaj, uan kenijkatsa kinpaleuik sekinok tlen kiijtok?

⁸ Apóstol Pablo tlauel kinpatiitayaya toikniuaj uan kinextiyaya nopa ika tlen kiijtouayaya tlen inijuantij. Ni tijmatij pampa kinilnamikiyaya kema momaijtouayaya iselti uan kitlaskamatiliyaya toTeotsij pampa nopa toikniuaj tepaleuiyayaj. Uan ipan nopa amatlajkuiloli tlen kintitlanilik, kiijkuilok kenijkatsa tlauel kinpatiitayaya. Ma tikitakaj se neskayotl. Ipan Romanos 16:1-15, kiijtok inintoka 27 toikniuaj. Kinilnamijki Priscila (Prisca) uan Áquila, katli kimanauijkej maske ueltoskiaj kinmiktisej. Nojkia kiijtok Febe kinpaleuijtoya miakej tlaneltokanij, kej ya nojkia kipaleuik. Uajka, Pablo kiniljuik tlajtoli tlen ika kinyolchikajki nopa toikniuaj katli kichiuayayaj kampeka nochipa tepaleuisej.

⁹ Maske kimajtoya iikniuaj nojkia mokuapolouayayaj, kema kitlamiltik nopa amatlajkuiloli Romanos, nesi san mosentlalik ipan nopa kuajkuali tlamantli tlen kinextiyayaj. Kema kipojkej nopa amatlajkuiloli ipan tlanechikoli, uelis toikniuaj tlauel yolpajkej kema kikajkej kenijkatsa Pablo kinilnamikiyaya. Uan nojua tlauel kipatiitakej mouampojchijtosej iuaya. ¿Tielij kej Pablo uan nochipa tikintlaskamatiliaj toikniuaj tlen tlanechikoli pampa kichiuaj o kiijtouaj tlen tepaleuia?

10. ¿Tlake tijyekouaj kema tikitaj Jesús kiniljuik itokilijkauaj tlauel kipatiitayaya tlen kichiuayayaj?

¹⁰ Kema Jesús kinnojnotski toikniuaj tlen se keski tlanechikoli tlen Asia Menor, ya kiniljuik kipatiitayaya tlen kichiuayayaj itokilijkauaj. Kiniljuik toikniuaj tlen tlanechikoli Tiatira: “Nijmati nochi tlen inkichiuaj uan kejatsa miak inteikneliaj. Nijmati chikauak innechneltokaj uan innechtekipanouaj. Inkiijiyouijtokej nochi tlen inmechpanotiuala, uan mojmostla más inkichijtiauij tlen kuali nama uan axkeja inkichiuayayaj achtouia” (Apoc. [Rev.] 2:19). Amo san kiniljuik kichiuayayaj miak tekitl, ya kinyolchikajki pampa nopa kuajkuali tlamantli tlen kinextiyayaj kinyololiniyaya kuali ma kichiuakaj ininteki. Uan maske kintlalnamiktik se keskij toikniuaj, kema kipeualtik kinnojnotsa uan kema tlanki, kiniljuik tlajtoli tlen kinyolchikajki (Apoc. 2:25-28). Jesús kiyakana nochi tlanechikoli uan kitekimakatokej ya ma technauati. Maske amo kinamiki techtlaskamatilis yon se tlamantli, ya kineki ma tijmatikaj kipatiita tlen tijchiuaj. Jesús kuali kinextia tlake kinamiki kichiuasej ueuejtlakamej.

11. Kej kiijtoua Hebreos 12:16, ¿kenijkatsa Esaú kinextik amo kipatiitayaya tlen kipixtoya?

¹¹ Biblia kiijtoua se keskij maseualmej amo tetlaskamatkej. Ma tikitakaj tlen kichijki Esaú. Maske itatauaj kiikneliyayaj uan kitlepanitayayaj Jehová, ya amo kipatiitayaya tlamantli katli ualayaya tlen Jehová (xijpoua Hebreos 12:16). ¿Kenijkatsa kinextik amo tetlaskamatiliyaya? Kema tlauel mayantoya, ya nimantsi kinamakiltik iikni Jacob nopa tlateochiualistli tlen kinamikiyaya kiselis achtouiejketl san pampa kinekiyaya ma kimaka tlen kikuaskia (Gén. 25:30-34). Teipa tlauel moyolkokok pampa kiampa kichijtoya uan tlauel kualanki pampa amo kiselik nopa tlateochiualistli  tlen kiseliskia pampa eliyaya achtouiejketl. Ya amo kinamikiyaya kiampa kiyolmatis, pampa kinextijtoya amo kipatiitayaya tlen kipixtoya.

12, 13. ¿Kenijkatsa israeleuanij kinextijkej amo tetlaskamatiliyayaj, uan tlake kinpanok pampa kiampa kichijkej?

¹² Israeleuanij ueliskia kitlaskamatisej miak tlamantli. Jehová kichijki egiptoeuanij ma kinpano matlaktli amo kuali tlamantli pampa kinekiyaya kinmakixtis. Teipa kinmakixtik kema kiixkotonkej ueyi atl Rojo, pampa kinmiktik nochi tlateuianij katli kintepotstokatiajkej. Inijuantij tlauel kitlaskamatkej Jehová uan yeka kiuikatijkej pampa kintlantoya ikualankaitakauaj. ¿Nochipa kitlaskamatkej toTeotsij?

¹³ Kema kiixnamijkej sekinok tlaouijkayotl, nimantsi kiilkajkej kenijkatsa toTeotsij kinpaleuijtoya uan ayokmo kitlaskamatkej (Sal. 106:7). ¿Kenijkatsa kinextijkej ayokmo kitlaskamatiliyayaj toTeotsij? Biblia kiijtoua “nochi pejkej kintlaijiljuiaj Moisés uan Aarón”, uan Jehová kiitak kejuak ya kiijilnamikiyayaj (Éx. 16:2, 8). Jehová tlauel moyolkokok, yeka kiijtok miakej tlen nopa maseualmej mikiskiaj ipan uaktok tlali, san Josué uan Caleb amo mikiskiaj (Núm. 14:22-24; 26:65). ¿Tlake techpaleuis amo ma tijchiuakaj kej nopa maseualmej uan ma titetlaskamatilikaj kej sekinok kichijkej? Ma tikitakaj.

14, 15. 1) ¿Kenijkatsa katli mosenkajtokej uelis motlaskamatilisej? 2) ¿Kenijkatsa tetajmej uelis kinmachtisej ininkoneuaj ma tetlaskamatilikaj?

¹⁴ Ipan tochaj. Tlauel kinpaleuia tochampoyouaj kema nochi titetlaskamatij. Tlaj katli mosenkajtokej nochipa motlaskamatilisej, kinpaleuis nojua tlauel kuali ma mouikakaj uan amo ouij kimatisej motlapojpoljuisej. Se tlakatl katli tlauel kipatiita isiua amo san kitlachilia tlake kuali tlamantli kichiua o kiijtoua, nojkia ‘kamanalti kuali tlen ya uan kiiljuia’ (Prov. 31:10, 28). Uan se siuatl katli tlalnamiki kiiljuia iueue tlake tlamantli kipatiita tlen ya.

¹⁵ Tetajmej, ¿kenijkatsa uelis inkinmachtisej inmokoneuaj ma tetlaskamatilikaj? Xikilnamikikaj inijuantij kichiuasej tlen inmojuantij inkichiuaj uan inkiijtouaj. Yeka, kema inijuantij kichiuasej se tlenijki, nochipa xikintlaskamatilikaj. Uan kema sekinok kichiuasej se tlenijki, xikinnextilikaj moneki tetlaskamatilisej. Uan xikinpaleuikaj ma kikuamachilikaj moneki tetlaskamatilisej ika nochi ininyolo uan ma kimajtokaj tlen kiijtosej uelis kinyolchikauas sekinok. Se tosiuaikni katli itoka Clary kiijtoua: “Kema nonana kipixtoya 32 xiuitl, monejki iselti kinmokuitlauis eyij ikoneuaj. Kema na  nojkia nikaxitik 32 xiuitl, nimoiljuik kenijkatsa tlauel ouij kimatki tlen kipanok. Yeka nikiljuik tlauel nijpatiita nochi tlen kichijki kema techiskaltik. Namanok, nechiljuik kuali kiilnamiktok tlen nikiljuik uan nochipa moiljuia ipan nopa tlajtoli, nopa kipaleuia kuali ma kiyolmati”.

16. Xikijto se neskayotl tlen kinextia kenijkatsa kinyolchikaua toikniuaj kema tikintlaskamatiliaj.

¹⁶ Ipan tlanechikoli. Kema tikintlaskamatiliaj toikniuaj, tlauel tikinyolchikauaj. Ma timoiljuikaj tlen kipanok se ueuejtlakatl katli itoka Jorge, katli kipia 28 xiuitl. Ya tlauel mokokok, yeka se metstli amo uelki yajki tlanechikoli. Kema sampa yajki, ayamo ueliyaya kipanoltia se tlamachtili. Jorge kiijtoua: “Nijmatiyaya amo tleno nopati pampa amo niueliyaya nijchiua se keski tekitl ipan tlanechikoli. Se tonali, kema tlanki tlanechikoli, se toikni nechiljuik: ‘Nijneki nimitstlaskamatilis pampa kej timonejnemiltia tlauel kinpaleuijtok nochampoyouaj. Nelia tlauel techpaktijtok kej tikixtontok nochi tlamachtili, uan techpaleuijtok kuali ma titlaneltokakaj’. Kema kiampa nechiljuik, pejki niixayotemo. Ya nopa monekiyaya ma nechiljuikaj”.

17. ¿Kenijkatsa uelis tijtlaskamatilisej Jehová pampa techmakatok miak tlamachtili, kej kiijtoua Colosenses 3:15?

¹⁷ ToTeotsij, katli kipaktia temakas tlen kipia. Jehová nochipa techmaka miak tlamachtili: ipan tlanechikoli, ipan pilamochtsitsij uan kampa titlamachtiaj ipan Internet. Uelis nochi tojuantij tijkaktokej se tlamachtili ika Biblia tlen tlauel techpaktik o techpaleuik, o se tlamachtili tlen moixtonki ipan se pilamochtsi o ipan JW Broadcasting, uan uelis timoiljuijkej ya nopa monekiyaya tijkakisej. Uajka, ¿kenijkatsa uelis tijnextisej tijtlaskamatiliaj Jehová pampa techmaka nochi nopa tlamachtili? (Xijpoua Colosenses 3:15). Uelis tijtlaskamatilisej nochipa kema timomaijtosej (Sant. 1:17).

18. ¿Kenijkatsa tijnextiaj tijpatiitaj nopa kali kampa timosentiliaj?

¹⁸ Nojkia tijnextisej tijtlaskamatiliaj Jehová tlaj titlachpanaj uan tijkualtlaliaj nopa kali kampa timosentiliaj kema tijueyichiuaj. Yeka, nochipa titlapaleuiaj kema kikualchijchiuaj nopa kali kampa timosentiliaj uan nojkia kema tlapajpakaj o tlachpanaj. Uan katli kitlaliaj uikatl uan videos kichiuaj kampeka kuali kitekiuisej nopa tepostli. Kema kuali tijmokuitlauiaj nopa kali, titlapaleuiaj amo nima ma nempoliui uan nojkia amo monekis tisenpajpatilijtosej se keski tlamantli. Kema kiampa tijchiuaj, nopa tomij tlen temakaj toikniuaj uelis motekiuis ipan nochi Tlaltipaktli kema kichijchiuasej o kiyankuilisej sekinok kali.

19. ¿Tlake techmachtia tlen kipanok se toikni iuaya isiua katli tepaxalouayayaj chijchikuasej metstli?

 ¹⁹ Katli chikauak tekitij pampa kinekij techpaleuisej. Tlaj titetlaskamatilisej, kinpaleuis sekinok ma kiitakaj kej kinamiki nopa kuesoli tlen kiixnamikij. Ma tikitakaj tlake kipanok se toikni iuaya isiua katli tepaxalouayayaj chijchikuasej metstli. Se tonali, inijuantij tlajtolmoyajkej se tonal maske tlauel tlaseseyayaya. Kema asitoj kampa mokauayayaj, tlauel siajtoyaj. Nelia tlauel tlaseseyayaya, yeka isiua kochki ika iyoyo tlen mokentijtoya ipan nopa tonali. Ualmostla, kiiljuik iueue ayokmo yajatiskia kiampa tlatekipanojtos. Ipan nopa tonali, ika ijnalok asito se amatlajkuiloli tlen kali Betel kititlanilijtoya tosiuaikni. Ipan nopa amatlajkuiloli kiyolchikauayayaj ika miak tlaiknelili pampa kuali tlatekipanouayaya uan pampa kiijiyouiyaya nochi. Uan kiiljuijkej kikuamachiliyayaj kena ouij sejse chikueyi kipaxalojtinemisej miak tlanechikoli. Toikni kiijtoua: “Nopa tlauel kiyolchikajki uan amo kema sampa kiijtok tlaj ayokmo kinekiyaya ma titepaxalokaj chijchikuasej metstli. Uan kema na ayokmo nijnekiyaya kiampa nitlatekipanos, ya tlauel nechyolchikauayaya”. Nopa toikniuaj nechka 40 xiuitl tepaxalojkej chijchikuasej metstli.

20. ¿Tlake tlamantli moneki tijchiuasej mojmostla, uan kenke?

²⁰ Ma tijchiuakaj kampeka mojmostla tijnextisej tijtlaskamatij tlen sekinok kichiuaj. Tlen tikijtosej uan tlen tijchiuasej uelis tlauel kiyolchikauas se akajya uan kipaleuis nojua ma kitekipanojto Jehová, pampa ipan ni tonali miakej maseualmej amo motlaskamatij. Tlaj tijchiuasej ni tlamantli, techpaleuis nochipa ma timouampojchijtokaj ininuaya sekinok. Uan tlen tlauel ipati tijchiuasej kej toTata Jehová, katli nochipa motlaskamati uan kipaktia temakas tlen kipia.