1. Ngimba Unsamaria uyu Yesu alimbumbulwisye anangisye bulebule ukundaghisya?

ABANYAMBALA 10 bali mbutolwe. Bali nimbungo yabukoma kangi bakali nulusubilo ukuti bayagha pakubumbuluka. Loli ilisiku limo, balimbwene Yesu Um’manyisi Unkulumba bo ikwisa pabutali. Abene bapilikepo ukuti Yesu abumbulusyagha imbungo yiliyosa, kangi bope basubile ukuti abaghile ukubabumbulusya. Abene balinkukolela balinkuti: “Yesu we Mwalafyale, ulitupakisyagha!” Abanyambala 10 bala balinkubumbuluka. Kisita kukayika bosa bandaghisye ikisa kya Yesu. Yumo mwa bandu aba, abombile nyingi ukukinda ukundaghisya itolo, umwene anangisye ukundaghisya * kwa Yesu. Unnyambala Unsamaria uyu abumbulusiwe, alinkutufya Kyala “nisyu ilikulumba.”—Luka 17:12-19.

2-3. (a) Nongwa yafiki tubaghile ukutoliwa ukundaghisya? (b) Ngimba tukuya pakuyobesania isyafiki mu nkhani iyi?

² Ukufwana nu Nsamaria, nuswe tukulondiwa ukunangisya ukundaghisya ku bandu bosa aba bikunangisya ikisa mwakututula. Loli utubalilo tumo, tubaghile ukwibwa ukubandaghisya abangi m’masyu pamo pa findu ifinunu ifi bikutubombela.

³ Mu nkhani iyi, tukuya pakuketa inongwa iyi kwakulondiwa ukunangisya ukundaghisya mu isi tukuyoba nukubomba. Tukuya pakumanyila ukufuma ku fifwanikisyo fya bandu ba mu Baibolo aba banangisye ukundaghisya na aba batoliwe ukundaghisya. Ukufuma apo tukuya pakuyobesania injila isyakulondiwa fiyo isi tubaghile ukunangisyila ukundaghisya.

4-5. Nongwa yafiki tukulondiwa ukunangisya ukundaghisya?

⁴ Yehova atupele ikifwanikisyo ikinunu fiyo pa nkhani iyakunangisya ukundaghisya. Injila yimo iyi ikunangisyila ko kubasaya aba bikunhobosya umwene. (2 Sam. 22:21; Sal. 13:6; Mat. 10:40, 41) Kangi amalemba ghikutukasya ukuti ‘tunkongeghe Kyala, bo abana abaghaniwa.’ (Ef. 5:1) Ifundo inywamu iyi tukulondiwa ukunangisyila ukuti tukundaghisya yo yakuti tukulonda ukukonga ikifwanikisyo kya Yehova.

⁵ Inong’onela kangi inongwa iyi tukulondiwa ukunangisyila ukundaghisya abangi. Ukundaghisya kufwene itolo ni fyakulya ifinunu ifi tukuhoboka fiyo linga tukuyabana. Linga abangi bikutundaghisya tukwipilika kanunu kangi tukuhoboka fiyo. Linga tukundaghisya, tukupangisya abangi ukuti bahobokeghe. Umundu uyu tukundaghisya ikumanya ukuti ukwiyipa kwake ukuti atutule pamo ifindu ifi atupele tukuhoboka nafyo. Pabumalilo pake tukuya pabumanyani ubwamaka fiyo.

6. Ngimba amasyu aghakundaghisya ghafwene bulebule nikinanasi iki kikeselile iki kili bo yu golide?

⁶ Ukundaghisya kwitu ukufuma pasi pandumbula kwakulondiwa fiyo. Ibaibolo likuyoba ukuti: ‘Ilisyu ili liyobeliwe mbununu lifwene itolo nifinanasi ifi fikeselile fili bo yu golide.’ (Mbu. 25:11) Inong’onela isya kinanasi ikinunu iki kikeselile iki kibikiwe nkitundu kya kyela kya siliva! Inong’onela kangi isya kulondiwa kwake muno kiyilile! Ngimba mubaghile ukwipilika bulebule linga mwambilile ikyabupe bo iki? Momumo, amasyu aghakundaghisya abangi ghabaghile ukuya ghakulondiwa fiyo. Kangi inong’onela ifundo iyi: Ikinanasi iki kili bo yu golide kibaghile ukwikala akabalilo akatali. Mwakufwana itolo, ukundaghisya kwinu kubaghile ukuya kwakulondiwa fiyo kangi sibaghile ukupangisya ukuti uyu mukundaghisya akumbukileghe akabalilo kosa pabumi bwake.

7. Ukufwana nilemba lya Salimo 27:4, ngimba Davide na aba balembile ibuku lya masalimo banangisye bulebule ukundaghisya?

⁷ Ababombi ba Kyala bingi nkabalilo ka kunyuma banangisye ukundaghisya. Yumo mwa bandu aba ali yo Davide. (Belenga Salimo 27:4.) Umwene andaghisyagha ukufuma pasi pandumbula mwa kwiputa kwa bwanaloli kangi anangisye muno ipilikilagha munjila ya padela. Umwene abikile ikyuma kyake ukuti ayenge itempile. Abankikolo kya Asafu banangisye ukundaghisya mwakulemba ibuku lya masalimo pamo inyimbo isya kumpala Kyala. Mu nyimbo yimo, balindaghisye Kyala kangi banangisye ukuwa ulupi kwa Yehova panongwa ya ‘mbombo syake isyakuswighisya.’ (Sal. 75:1) Syakupilikiwa ukuti, Davide na bankikolo kya Asafu balondagha ukunangisya ukundaghisya kwa Yehova panongwa ya lusayo ulu balyambilile. Ngimba mubaghile ukwinong’onela injila isi mubaghile ukukonga abandu aba balembile ibuku lya masalimo?

8-9. Ngimba Pauli anangisye bulebule ukundaghisya ku bakamu na balumbu, kangi fyakukongapo filiku ifinunu ifi fyalipo?

⁸ Untumiwa Pauli abandaghisye abakamu na balumbu kangi anangisye ukundaghisya munjila iyi ayobile isyakufwana na bene. Umwene akabalilo kosa andaghisyagha kwa Kyala ukwendela munyiputo m’malo mwabo. Kangi anangisye ukundaghisya mwakulemba isya bene. Mwi buku lya Baroma chaputala 16: 1-15, Pauli ayobile ingamu 27 isya Bakristu binake. Pauli ayobile fiyo isya Priska na Akwila aba ‘ubumi bwabo babubikile mbulughu’ panongwa yake, kangi alinjobile Febe ukuya ‘ntuli wa bingi,’ ukongelapo umwene Pauli. Umwene abandaghisye abakamu na balumbu bosa aba biyipagha pambombo ya Kyala.—Rom. 16:1-15.

⁹ Pauli asimenye ukuti abakamu na balumbu bali basitabugholofu, loli bo ikubalembela kalata abakristu ba ku Roma aketile ukuti kwali kununu ukuyoba utuyilo utununu utu banangisyagha. Inong’onela muno abakamu na balumbu bakasiliwe bo bikupilika amasyu gha Pauli agha ghali mwakalata, agha baghabelengagha mwakukwesya nkipanga! Ifyakukongapo fyake fyali fyakuti ubumanyani bwabo na Pauli bwali bwamaka fiyo, kisita kukayika bwakindilile ukukula. Ngimba mukukindilila ukunangisya ukundaghisya pa findu ifinunu ifi abakamu na balumbu bikuyoba nukubomba nkipanga kyinu?

10. Ngimba tubaghile ukumanyilako isyafiki ukufwana namuno Yesu anangisyile ukundaghisya ku bamanyili bake?

¹⁰ M’masyu ghake agha ayobile ku fipanga fya ku Asia Minor, Yesu anangisye ukundaghisya imbombo iyi abamanyili bake babombile. Mwakifwanikisyo, umwene alyandile ukuyoba ku kipanga kya ku Tiatira na masyu aghakuti: ‘Nsimenye imbombo syako, nulaghano lwako, nulwitiko lwako, nimbombo isi kubabombela abangi, nubufisalyoyo bwako, nukuti imbombo syako sya kunyuma sisikindile indasi sila.’ (Ubu 2:19) Yesu akayobile syene isya bwingi bwa mbombo isi babombagha loli umwene abandaghisye panongwa yatuyilo utununu utu babombagha. Nalinga ukuti Yesu alondagha ukubapa ubulongosi abandu bamo aba ku Tiatira, umwene andagha nukumalisya na masyu ghakukasya. (Ubu 2:25-28) Inong’onela isya bulaghili ubu Yesu alinabo ukuya mutu wa fipanga fyosa. Umwene atikulondiwa ukutundaghisya panongwa ya mbombo iyi tukumbombela. Nalinga mo siyilile loli umwene ikunangisya ukuti ikundaghisya. Iki kifwanikisyo kinunu fiyo ku bakulumba bakipanga!

11. Ukufwana nilemba lya Bahiburi 12:16 ngimba kayilo kaliku aka Esau anangisye pa findu ifinunu ifi ali nafyo?

¹¹ Syakitima ukuti, abandu bamo aba bikuyobiwa mu Baibolo batoliwe ukundaghisya. Mwakifwanikisyo, nalinga ukuti Esau akulile mumbumba iyi yalinganile nukungindika Yehova, loli umwene atoliwe ukundaghisya pa findu ifinunu.  (Belenga Bahiburi 12:16.) Ngimba ukutoliwa ukunangisya akayilo kakundaghisya kwanangisye ubuketi buliku? Esau mwanakalinga alyulisye ubukulumba bwake ku nung’una wake, Yakobo, nikiyabo kimokyene kya fyakulya. (Bwa. 25:30-34) Pabumalilo, Esau asulumenie na isi abombile. Loli umwene atoliwe ukundaghisya pa findu ifinunu ifi alinafyo, yonongwa yake akalondiwagha ukuya nikitima panongwa yakuti atoliwe ukwambilila ubukulumba.

12-13. Ngimba Abaisraeli batoliwe bulebule ukunangisya ukundaghisya, kangi ifyakukongapo fyake fyali fyo filiku?

¹² Abaisraeli bali nififukwa fingi ifya kunangisyila ukundaghisya. Abene balyabwike kubutumwa pakabalilo aka Yehova atwele ubutolwe kalongo (10) mu Egiputi. Kyala abapokile mwakonanga abasilikali ba Egiputi pa Sumbi Unkesefu. Abaisraeli bandaghisye fiyo mwakwimba inyimbo isyakumpala Yehova. Loli ngimba abene bakindilile ukundaghisya?

¹³ Pakabalilo aka, Abaisraeli balyaghene kangi nindamyo isingi, abene balibibwe ifindu ifinunu ifi Yehova ababombile. Abene batoliwe ukunangisya ukundaghisya. (Sal. 106:7) Bulebule? ‘Popapo ikilundilo kyosa kya Banyaisraeli kilinkwibubusya na isi Mose na Aroni bababombelagha’ ukuyoba ubwanaloli, abene bibubusyagha kwa Yehova. (Uku 16:2, 8) Umwene akalele panongwa yakutoliwa ukunangisya ukundaghisya kwabo. Pabumalilo umwene ayobile ukuti muli bababa atisakwingilamo nayumo uyu ikwakuketa aba balinsyokile ndungalangala, loli mwene Yoswa na Kalebu. (Kub 14:22-24; 26:65) Isagha tukete muno tubaghile ukubombela ukuti tuleke ukukonga ififwanikisyo ifibibi nukukonga ififwanikisyo ifinunu.

14-15. (a) Ngimba aba beghene babaghile ukunangisya bulebule ukuti bikundaghisya kunnine uyu beghene nawe? (b) Ngimba abapapi babaghile ukubamanyisya bulebule abanabo ukuti banangisyeghe ukuti bikundaghisya?

¹⁴ Mumbumba. Imbumba yosa yikusayiwa linga aliwesa mumbumba ikunangisya ukundaghisya. Linga abandu bingi aba beghene bikunangisya ukundaghisya kunnine uyu beghene nawe, sikupangisya ukuti baghananeghe fiyo. Kangi kukuya kupepe ukuhobokelana linga yumo onangile. Unnyambala uyu ikundaghisya unkasi komma pa findu ifinunu fyene ifi ikubomba nu kuyoba loli “ikumpala nukuntufya.” (Mbu. 31:10, 28) Kangi unkikulu uwamahala ikumpangisya ukuti undume wake amanye isi sikumpangisya ukuti andaghisyeghe.

¹⁵ Mwe bapapi, ngimba mubaghile ukubamanyisya bulebule abaninu ukuti bandaghisyeghe? Mukumbukeghe ukuti abaninu bikuya pakukonga isi mukuyoba na isi mukubomba. Polelo  mukulondiwa ukunangisya ikifwanikisyo ikinunu mwa kuyoba ukuti ndagha fiyo linga abaninu bababombile simo inunu. Mwakongelelapo, mubamanyisyeghe abaninu ukuti bayobeghe ukuti ndagha fiyo linga abandu bababombile simo inunu. Mubatuleghe abaninu ukumanya ukuti ukundaghisya kukufumila pasi pandumbula kangi amasyu ghabo ghabaghile ukusanusya nyingi. Mwakifwanikisyo, umulindwana yumo uyu ingamu yake yo Clary atile: “Bo mama wangu ali ni fyinja 32, tata alindekile abana batatu ukuti alele mwene. Bo nine mfikile ifyinja 32, naketile muno kwayilile kukafu kumyake ukulela mwene abana. Yonongwa yake nalindaghisye panongwa yakwiyipa kosa uku abombile pakubalela abulumbu bangu pampene nanine. Mwalulu, alimbulile ukuti amasyu ghangu ghalinhobwisye mundumbula yake kangi akabalilo kosa linga ikwinong’onela amasyu agha ikukasiwa fiyo.”

16. Yoba ikifwanikisyo kya muno ukundaghisya kukukasyila abangi.

¹⁶ Nkipanga. Linga tukunangisya ukundaghisya ku bakamu na balumbu bitu, tukubakasya fiyo. Mwakifwanikisyo, Jorge, uyu ali ni fyinja 28 kangi nkulumba nkipanga, abinile fiyo. Umwene atoliwe ukufika pangomano sya kipanga kwa mwesi ghumowene. Nalinga ukuti alyandile ukwaghiwa pangomano sya kipanga loli akafwanisyagha ukweghapo ikighaba pangomano. Jorge atile: “Nipilikagha ukuti ngali wakulondiwa panongwa ya ndamyo kangi ukutoliwa ukutulapo pafyakubombiwa fya pakipanga. Loli ilisiku limo pabumalilo bwa ngomano, unkamu yumo alimbulile ukuti: ‘Ngulonda ngundaghisye panongwa yakifwanikisyo ikinunu iki unangisye ku mbumba yangu. Ukamanya muno twahobokelagha ni nkhani isi wayobagha mfyinja finandi ifi fikindilepo. Syatutulile ukuti tukule mwambepo.’ Amasyu agha ghalimfikile fiyo pandumbula amasosi ghaliswile m’maso kangi nalyandile ukulila. Amasyu ghake gho agha naghalondagha fiyo ukuti ngapilike.”

17. Ukufwana nilemba lya Bakolosi 3:15, ngimba tubaghile ukunangisya bulebule ukuti tukundaghisya kwa Yehova panongwa ya kupa kwake?

¹⁷ Kwa Kyala Witu. Yehova atupele ifyakulya fingi ifya mwambepo. Mwakifwanikisyo, tukwambilila ubulongosi ubwakutula ukwendela mungomano, mu magazini kangi na pa webusayiti yitu. Ngimba mupilikemo inkhani ya mu Baibolo, ukubelenga inkhani m’ma buku ghitu, pamo ukuketelela ipulogilamu iya pa mwesi nukwinong’onelapo, nukuyoba ukuti ‘Isi syo nalondagha’? Ngimba tubaghile ukunangisya bulebule ukuti tukundaghisya kwa Yehova? (Belenga Bakolosi 3:15.) Injila yimo ko kundaghisya akabalilo kosa panongwa ya fyabupe ifinunu ifi ikutupa.—Yak. 1:17.

18. Ngimba mo munjila siliku isi tubaghile ukunangisyila ukuti tukundaghisya Inyumba yitu ya Bunyafyale?

¹⁸ Tukundaghisya kangi Yehova linga tukuketesya  ukuti pa malo agha tukwiputilamo, ghikuboneka kanunu kangi ghifyusi. Twesa tukweghapo ikighaba pa kukolopa pamo ukusingula kangi nukutendekesya Inyumba yitu ya Bunyafyale, kangi abakamu bitu aba bikuketesya ifya magesi mu kipanga bikubombesyela kanunu ifindu ifi ukuti baleke ukufulala. Linga tukutendekesya kanunu Inyumba syitu sya Bunyafyale, sikwikala akabalilo akatali kangi tukabaghila ukonanga indalama nyingi. Injila iyi, yikutula ukuti paye indalama nyingi isi sibaghile ukutula ukuyengela nukutendekesyela Inyumba isingi sya Bunyafyale pa kisu kyosa.

19. Ngimba mumanyileko isyafiki ukufuma ku kyakubombiwa iki uwakwendela idela nu nkasi wake balyaghene nakyo?

¹⁹ Ku bosa aba bikututula. Linga tukunangisya ukundaghisya, amasyu ghitu ghabaghile ukuchenja muno umundu ikwipilikila panongwa ya ndamyo isi ikwaghana nasyo. Inong’onela ikyakubombiwa kimo iki uwakwendela idela nu nkasi wake balyaghene nakyo. Nkabalilo ka mapepo bo bali mubufumusi, baghomokile kuno bikalagha loli bakatele. Kwatalele fiyo unkasi wake bo alambalele alikingile ikyambepo. Bo kukile nulubunju, alimbulile undume wake ukuti akabaghila ukukindilila nimbombo ya kwendakwenda. Isiku lilalila nulubunju, alyambilile kalata iyakufuma ku ofesi iyi yayobagha isyake. Kalata iyi alyambilile yayobagha isyakundaghisya kangi namuno umwene ifimbilisyilagha pakufumusya. Yayobile isyamuno kukuyila kukafu ukwenda ukufuma ku malo aghangi nukubuka ku malo aghangi sabata aliwesa. Undume wake atile: “Akasiwe fiyo panongwa ya kalata iyi kangi ayobile ukuti atikuya pakuyoba kangi isyakuleka imbombo ya kwendakwenda. M’malo mwake, utubalilo twingi angasyagha ukuti ngindilileghe nimbombo iyi linga ndinaminong’ono ghakuleka.” Imbumba iyi yakindilile nimbombo iyakwendela idela kwa fyinja 40.

20. Ngimba tukulondiwa ukughelaghela ukubomba isyafiki isiku lililyosa, kangi nongwa yafiki?

²⁰ Akabalilo kosa tukukasiwa ukuti tunangisyeghe ukundaghisya pa isi tukuyoba nukubomba. Amasyu ghitu aghakufuma pasi pandumbula pamo ifyakubomba fyitu ifinunu fyo ifi umundu ikulondiwa ukuti tumbombeleghe isiku lililyosa nkisu iki abandu bikutoliwa ukundaghisya. Kangi amasyu ghitu aghakundaghisya ghikuya pakukusya ubumanyani bwitu ubu bukabaghila ukumalika. Loli ikyakulondiwa fiyo, tukuya pakunkonga Tata witu Yehova uwakupa nu wakundaghisya.