Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

SAWO DIA WEKELO 8

Lande na kahombaso mɛnya lowando?

Lande na kahombaso mɛnya lowando?

“Nyɛnya dia nyekɔ la lowando.”​—KƆL. 3:15.

OSAMBO 46 Jehowa losaka

AWUI WAYƆTƐKƐTAMA *

1. Ngande wakɛnya ose Samariya lele Yeso akɔkɔnɔla lowando lande?

APAMI dikumi waki la paa k’efula. Vɔ waki la sudi, ndo hemɔ kɛsɔ kakatatshɔka otsha lo kɔlɔ. Koko, lushi lɔmɔtshi vɔ wakɛnyi Yeso, Ombetsha wa Woke oma l’etale. Vɔ wakoke dia Yeso akakɔnɔlaka weho tshɛ wa hemɔ ndo waki l’eshikikelo dia nde akakoke mbakɔnɔla vɔ lawɔ. Diakɔ diakawate la dui dia wolo ɔnɛ: “Yeso, Ombetsha, otoke kɛtshi!” Apami dikumi asɔ wakakɔnɔ tshɛ lo tshɛ. Aha la taamu, vɔ tshɛ waki la lowando l’ɔtɛ w’ɔlɔlɔ wa Yeso. Koko ɔtɔi l’atei awɔ akasale akambo efula oleki monga tsho la lowando, nde akɛnya Yeso lowando * lande. Pami k’ose Samariya kakakɔnɔ kɛsɔ, akatshutshuyama dia ntombola Nzambi “la dui dia wolo.”​—Luka 17:12-19.

2-3. a) Lande na kakokadiɔ monga ko hatɛnyisha lowando? b) Kakɔna kayangaso nsɛdingola lo sawo nɛ?

2 L’ɛnyɛlɔ k’ose Samariya, sho nangaka mɛnya anto w’ɛlɔlɔ lowando laso. Koko lo tena dimɔtshi, sho koka ndjohɛ dia mɛnya lowando laso lo ɛtɛkɛta ndo l’etsha.

3 Lo sawo nɛ, tayɔsɛdingola lande na kele ekɔ ohomba dia mɛnya lowando oma lo kɛnɛ kataso ndo kasalaso. Tayokondja wetshelo oma lo bɛnyɛlɔ dia lo Bible di’anto waki la lowando ndo wanɛ waki komonga la lɔ. Oma laasɔ, tayɔsɛdingola toho shikaa takokaso mɛnya lowando.

LANDE NA KAHOMBASO MƐNYA LOWANDO?

4-5. Lande na kahombaso mɛnya lowando?

4 Jehowa toshaka ɛnyɛlɔ lo kɛnɛ kendana la mɛnya lowando. Yoho mɔtshi yasalande dui sɔ ele lo ntshɔkɔla wanɛ wɔɔngɛnyangɛnya. (2 Sa. 22:21; Os. 13:6; Mat. 10:40, 41) Ndo Afundelo tokeketshaka ɔnɛ “nyokoyake Nzambi, oko wenyu anande wa ngandji.” (Ɛf. 5:1) Diakɔ diele, ɔkɔkɔ wa woke wɛnyaso lowando ele sho nangaka mbokoya ɛnyɛlɔ ka Jehowa.

5 Tɔsɛdingole ɔkɔkɔ okina walangaso mɛnya anto akina lowando. Lowando lekɔ oko mbo ya ndɛ y’amɛna, yɔ ndekaka tɔngɛnyangɛnya etena kakahanaso l’anto akina. Etena keyaso di’anto akina wekɔ la lowando lo kɛnɛ kasalaso, sho mongaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Etena kɛnyaso lowando, sho ngɛnyangɛnyaka anto akina. Onto landolaso mbeyaka dia welo wadjande dia tokimanyiya kana dia tosha ɛngɔ kɛmɔtshi keso l’ohomba, wekɔ la nɛmɔ. Etombelo wele la dui sɔ ele, lɔngɛnyi lasaso l’onto ɔsɔ keketalaka.

6. Ngande wɔtɔnɛ ɛtɛkɛta wa lowando la pɔmɛ yakasalema la paonyi?

6 Ɛtɛkɛta aso wa lowando mongaka la nɛmɔ. Bible mbutaka ɔnɛ: “Oko elowa wa pɔmɛ ya paonyi lo efundelo wa mfɛsa ngasɔ mbele dui diotami lo etena kahombama.” (Tok. 25:11) Ohokanyiya woho wonga pɔmɛ kakasalema la paonyi olangala etena kadjamatɔ lo ɛngɔ ka mfɛsa! Ndo ohokanyiya nɛmɔ diele la tɔ! Ngande wayoyoyaoka naka vɔ kosha woshasha wa ngasɔ? Lo mɛtɛ, ɛtɛkɛta wa lowando watɛyɛ anto akina koka monga la nɛmɔ di’efula. Tɔsɛdingole dui nɛ: Pɔmɛ kakasalema la paonyi koka ntshikala edja efula. Woho akɔ waamɛ mbele, onto latɛyɛ ɛtɛkɛta wa lowando koka mbaohɔka ndo mbaɔsaka la nɛmɔ lɔsɛnɔ lande l’otondo.

VƆ WAKƐNYA LOWANDO

7. Lo ndjela Osambo 27:4, ngande wakɛnya Davidɛ ndo afundji akina w’esambo lowando lawɔ?

7 Ekambi wa Nzambi efula wa lo nshi y’edjedja wakɛnyaka lowando. Davidɛ aki ɔmɔtshi l’atei awɔ. (Adia Osambo 27:4.) Nde akɔshi ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ la nɛmɔ ndo dui sɔ diakakoke mɛnama oma lo kɛnɛ kakandasale. Nde akakimɔ diangɔ efula dia nɛmɔ dikambo dia wokelo wa tɛmpɛlɔ. Tokanula ta Asafu wakɛnya lowando lo mfunda esambo kana nkembo ya lotombo. Lo osambo ɔmɔtshi, vɔ wakasha Nzambi losaka ndo wakɛnya Jehowa lowando l’ɔtɛ wa “akambo a[nde] wa diambo.” (Os. 75:1) Mbokɛmaka dia Davidɛ ndo tokanula ta Asafu wakalangaka mɛnya Jehowa lowando l’efula l’ɔtɛ w’ɛtshɔkɔ tshɛ wakawakondja oma le nde. Onde wɛ koka nkanyiya toho tɔmɔtshi takokayɛ mbokoya amembi w’esambo asɔ?

Wetshelo akɔna wakondjaso oma lo mukanda wakafundɛ Pɔɔlɔ ase Rɔmɔ lo kɛnɛ kendana la mɛnya lowando? (Enda odingɔ 8-9) *

8-9. Ngande wakɛnya Pɔɔlɔ anango la akadiyɛnde lowando, ndo etombelo akɔna ondo waki la dui sɔ?

8 Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akandolaka anango la akadiyɛnde ndo nde akɛnya dui sɔ oma lo woho wakandatɛkɛtaka dikambo diawɔ. Nde akokaka Nzambi losaka tena tshɛ lo dikambo diawɔ lo alɔmbɛlɔ ande wa lo woshɛshɛ. Nde akɛnya lowando lande nto etena kakandaafundɛ mikanda. Lo avɛsa 15 wa ntondo wa lo Rɔmɔ 16, Pɔɔlɔ akashile nkombo 27 y’asekande Akristo. Pɔɔlɔ akate dia Piriskila la Akula “wakadje nsɛnɔ yawɔ lo waale” lo dikambo diande, ndo nde akate ɔnɛ Febe “akakimanyiyaka anto efula,” kaamɛ ndo Pɔɔlɔ. Nde akandola anangɛso l’akadiyɛso wa ngandji asɔ wakakambaka olimu wa wolo.​—Rɔmɔ 16:1-15.

9 Pɔɔlɔ akashihodia di’anango la akadiyɛnde komonga kokele, koko l’ekomelo ka mukanda ande otsha le ase Rɔmɔ, nde akayasha lo waonga awɔ w’amɛna. Ohokanyiya woho wakakoke anangɛso la akadiyɛso asɔ keketshama etena kakawahokamɛka awui wakafunde Pɔɔlɔ wakawadiɛka etshumanelo la dui dia wolo! Etombelo wakonge la dui sɔ ele, aha la taamu lɔngɛnyi laki lam’asawɔ la Pɔɔlɔ lakakeketala. Onde wɛ mɛnyaka mbala la mbala lowando lo awui w’ɛlɔlɔ wata kana wasala ase etshumanelo kanyu?

10. Wetshelo akɔna wakondjaso lo woho wakɛnya Yeso ambeki ande lowando?

10 Lo ɛtɛkɛta wakandatɛ tshumanelo dimɔtshi dia l’Asie Mineure, Yeso akɛnya lowando l’ɔtɛ w’olimu wakakambe ambeki ande. Ɛnyɛlɔ, nde akatatɛ la ɛtɛkɛta ande otsha le etshumanelo ka Tiyatira ɔnɛ: “Dimi mbeyaka etsha ayɛ ndo ngandji kayɛ ndo mbetawɔ kayɛ ndo olimu ayɛ ndo ekikelo kayɛ, ndo ɔnɛ etsha ayɛ wa nshi nyɛ wamboleka wa lo nshi ya ntondo.” (Ɛny. 2:19) Yeso kɔtɛkɛta tsho dikambo dia woho wakatahamaka olimu awɔ, koko nde akawawandola l’ɔtɛ wa waonga awɔ waki la shɛngiya lo etsha awɔ w’ɛlɔlɔ. Kaanga etena kakahombaka Yeso mbisha anto amɔtshi wa la Tiyatira alako, nde akatatɛka ndo akakomiyaka losango lande l’ɛtɛkɛta w’ekeketshelo. (Ɛny. 2:25-28) Ohokanyiya lowandji lele la Yeso oko ɔtɛ wa tshumanelo tshɛ. Nde hahombe toka losaka l’ɔtɛ w’olimu wookambɛso. Kaanga mbediɔ ngasɔ, nde ndjadjɛka oyango wa mɛnya lowando. Ɔsɔ ekɔ ɛnyɛlɔ ka dimɛna efula kasha Yeso dikumanyi!

VƆ KƆMƐNYA LOWANDO

11. Oko wadiɛnya Hɛbɛru 12:16, dionga diakɔna diaki la Esao lo kɛnɛ kendana la diangɔ di’ekila?

11 Lonyangu ko, anto amɔtshi wɔtɛkɛtami lo Bible komonga la lowando. Ɛnyɛlɔ, kaanga mbakodiama Esao oma le ambutshi wakokaka Jehowa ngandji ndo wakɔlɛmiyaka, nde komonga la lowando lo diangɔ di’ekila. (Adia Hɛbɛru 12:16.) Ngande wakɛnama woho wakinde komonga la lowando? La esasesase tshɛ, Esao akasondja kosɛnde Jakɔba lotshungɔ lande la ɔna enondo la dɔnga di’osawo w’anyanya. (Eta. 25:30-34) L’ɔkɔngɔ diko, Esao akanyange efula l’ɔtɛ wa kɛnɛ kakandasale. Koko nde komonga la lowando lo kɛnɛ kakandasale, diakɔ diele nde komonga l’ɔkɔkɔ wa ndjakiyanya l’ɔtɛ wakinde konongola ɛtshɔkɔ wa lotshungɔ l’ɔna enondo.

12-13. Ngande wakɛnya ase Isariyɛlɛ dia vɔ komonga la lowando, ndo etombelo akɔna waki la dui sɔ?

12 Ase Isariyɛlɛ waki l’ɛkɔkɔ efula wa mɛnya lowando. Vɔ wakatshungɔ oma lo lɔhɔmbɔ l’ɔkɔngɔ wa Jehowa mbela asui dikumi l’Edjibito. Oma laasɔ, Nzambi akaashimbɛ oma lo mpokoso lo ndanya asɔlayi w’ase Edjibito tshɛ lo Ndjale ka Beela. Ase Isariyɛlɛ wakonge la lowando efula, diakɔ diakawembe osambo w’otshumba dia ntombola Jehowa. Ko onde vɔ wakatetemala monga la lowando?

13 Etena kakahomana ase Isariyɛlɛ l’ekakatanu ekina, aha la ntshimbatshimba vɔ wakohɛ awui tshɛ w’amɛna wakaasalɛ Jehowa. Oma laasɔ, vɔ wakɛnya dia vɔ komonga la lowando. (Os. 106:7) Lo ngande? “Olui w’otondo w’ase Isariyɛlɛ wakatatɛ ngunɛngunɛ Mɔsɛ nde la Arɔna,” lo mɛtɛ Jehowa mbakawangunɛngunɛka. (Eto. 16:2, 8) Nde akanyange l’ɔtɛ waki wodja ande kɔmɛnya lowando. L’ɔkɔngɔ diko, nde akayota dia lɔlɔnga l’otondo l’ase Isariyɛlɛ lɔsɔ lakahombe mvɔ l’oswe wa shɛnga, onyake Jashua la Kalɛba. (Wal. 14:22-24; 26:65) Nyɛsɔ tende woho wakokaso mbewɔ dia ndjela bɛnyɛlɔ dia kɔlɔ sɔ ndo mbokoya bɛnyɛlɔ di’amɛna.

WOHO WA MƐNYA LOWANDO ƐLƆ KƐNƐ

14-15. a) Ngande wakoka atshukanyi mɛnya dia wekɔ la lowando lam’asawɔ? b) Ngande wakoka ambutshi mbetsha anawɔ dia mɛnya lowando?

14 Lo nkumbo. Nkumbo k’otondo kondjaka wahɔ naka ose nkumbo tshɛ mɛnyaka lowando. Woho wayotalekaka atshukanyi mɛnyanya lowando, mbayowotalekaka monga kaamɛ. Ndo nto ayonga dui dia wɔdu le wɔ dia dimanyiyana munga yawɔ. Omi lɔsa wadɛnde la nɛmɔ hɛnyi tsho awui w’amɛna watande kana wasalande, koko ndo nto nde “memalaka ndo mbotombolaka.” (Tok. 31:10, 28) Ndo wadi lele la lomba salaka di’omɛnde mbeya lo awui akɔna shikaa wawaandolande.

15 Ambutshi, ngande wakokanyu mbetsha ananyu dia mɛnya lowando? Nyohɔ dia ananyu wayokoya kɛnɛ katanyu ndo kasalanyu. Diakɔ diele, nyosha ɛnyɛlɔ ka dimɛna lo mbishaka losaka etena kanyosalɛ ananyu awui amɔtshi. Ndo nto, nyetsha ananyu dia mbishaka losaka etena kaasalɛ anto awui w’amɛna. Nyokimanyiya ananyu dia nshihodia ɔnɛ mɛnya lowando ekɔ tshelo yaya oma k’ɛse otema ndo ɔnɛ ɛtɛkɛta awɔ koka monga l’etombelo w’ɛlɔlɔ efula. Ɛnyɛlɔ, osekaseka welɛwɔ Clary mbutaka ate: “Etena kaki mama l’ɛnɔnyi 32, la shashimoya nde akatshikala l’ana asato wa mbodia ndamɛ. Etena kakamalekanya ɛnɔnyi 32, lakakanyiya okakatanu waki la dui sɔ le nde etena kakinde l’ɛnɔnyi ɛsɔ. Diakɔ diele, lakawotɛ woho wakimi la lowando lo kɛnɛ tshɛ kakandayahondja dia todia dimi la anangɛmi. Kombeta edja, nde akambutɛ di’ɛtɛkɛta ami wakonge la nɛmɔ efula le nde, diakɔ diakandakanaka la wɔ yimba ndo mbala tshɛ ɛtɛkɛta akɔ wakawoshaka ɔngɛnɔngɛnɔ.”

Etsha anayɛ woho wa mɛnya lowando (Enda odingɔ 15) *

16. Sha ɛnyɛlɔ kɛnya woho wele mɛnya lowando koka nkeketsha anto akina.

16 Lo etshumanelo. Etena kɛnyaso lowando le anangɛso l’akadiyɛso, sho mbakeketshaka. Ɛnyɛlɔ, Jorge lele ekumanyi kele l’ɛnɔnyi 28, akonge la hemɔ wolo. Nde kokoka ntshɔ lo nsanganya l’edja ka ngɔndɔ k’otondo. Kaanga etena kakandayotatɛ ntshɔ lo nsanganya, nde kokoka nsala ɛkɛndɛ. Jorge mbutaka ate: “Lakayaoke dia laki onto l’anyanya l’ɔtɛ w’elelo waki la mi lo woho wakimi komonga l’akoka wa nsala ɛkɛndɛ l’etshumanelo. Koko l’ɔkɔngɔ wa losanganya lɔmɔtshi, ɔnangɛso ɔmɔtshi akambutɛ ate: ‘Lakalangi kooka losaka l’ɔtɛ w’ɛnyɛlɔ ka dimɛna kashayɛ nkumbo kami. Wɛ hayohɔ dia takangɛnangɛnaka mɛtɛ asawo wakayashaka lo ɛnɔnyi ɛmɔtshi weke kambeta. Vɔ wakakeketsha mbetawɔ kaso.’ Lakanandema efula ndo lakatatɛ ndela. Ɛtɛkɛta ande waki mɛtɛ kɛnɛ kakimi l’ohomba dia mboka.”

17. Oko wotamidiɔ lo Kɔlɔsayi 3:15, ngande wakokaso mɛnya Jehowa lowando l’ɔtɛ wa lokaho lande?

17 Le Nzambi kaso ka lokaho. Jehowa ekɔ lo tosha mbo ya ndɛ efula ya lo nyuma. Ɛnyɛlɔ, sho nongolaka ɛlɔmbwɛlɔ katokimanyiya lo tshimbo ya nsanganya yaso, periodikɛ yaso ndo sitɛ yaso y’Ɛtɛrnɛtɛ. Onde wɛ atahokamɛka sawo dimɔtshi, atadiaka sawo dimɔtshi kana atendaka JW Televiziɔ ko wɛ mbuta ɔnɛ: ‘Ɔsɔ mɛtɛ ekɔ kɛnɛ kakimi l’ohomba’? Ngande wakokaso mɛnya Jehowa lowando laso? (Adia Kɔlɔsayi 3:15.) Yoho mɔtshi ele lo mbookaka losaka mbala la mbala lo alɔmbɛlɔ aso l’ɔtɛ wa weshasha w’amɛna ɛsɔ.​—Jak. 1:17.

Monga l’ɔnɔngɔ w’anto wasola Mbalasa ka Diolelo ekɔ yoho ya dimɛna efula ya mɛnya lowando (Enda odingɔ 18)

18. Lo toho takɔna takokaso mɛnya lowando l’ɔtɛ wakatakondja Mbalasa ka Diolelo?

18 Sho mɛnyaka Jehowa lowando nto etena kalamaso dihole diaso di’ɔtɛmwɛlɔ pudipudi ndo kɔmba. Sho mbishaka lonya mbala la mbala lo nsola ndo kokɛka Mbalasa yaso ya Diolelo, ndo wanɛ wakamba la tɔndjɔ ndo la dihomɔ diɛnyawɔ tovidɛo wonge la yambalo diaha dilanya. Etena kalamaso Mbalasa yaso ya Diolelo pudipudi, yɔ tshikalaka edja ndo nɔmbaka ɛlɔngɔswɛlɔ wa totshitshɛ. Lo nsala ngasɔ, tayolama falanga efula dia mbika ndo nɔngɔsɔla Mbalasa kina ya Diolelo l’andja w’otondo.

19. Wetshelo akɔna wamboyokondja lo kɛnɛ kakakomɛ omendji ɔmɔtshi w’otshimbedi la wadɛnde?

19 Le wanɛ wakamba efula dikambo diaso. Etena kɛnyaso lowando, ɛtɛkɛta aso koka tshikitanya yoho yayaoka onto lo kɛnɛ kendana la ekakatanu wele la nde. Tɔsɛdingole kɛnɛ kakakomɛ omendji w’otshimbedi ɔmɔtshi nde la wadɛnde. L’ɔkɔngɔ wa vɔ mbetsha lushi l’otondo l’esambishelo lo nshi ya tshitshi, vɔ wakakalola lakawɔ wele demba yɛkɛ. Aki tshitshi efula, diakɔ diele wadɛnde akalɔtɛ dikɔti dia tshitshi. La pindju, nde akatɛ omɛnde ɔnɛ nde aya bu l’akoka wa ntetemala la olimu wa weteto. L’ɔkɔngɔ diko la pindju kɛsɔ, wakatomɛ wadɛnde mukanda oma lo Bɛtɛlɛ. Lo mukanda ɔsɔ wakandola wadɛnde efula l’ɔtɛ w’olimu w’esambishelo ndo ekikelo kande. Ndo wakɛnya woho wele aki tshondo y’okakatanu dia mimɔ oma lo luudu lɔnɛ otsha lo luudu lokina lomingu tshɛ. Omɛnde mbutaka ate: “Nde akanandema efula la ɛtɛkɛta wa lowando ɛsɔ, diakɔ diele nde kɔtɛkɛta nto dia ntshika olimu wa weteto. Lo mɛtɛ, mbala efula nde akakeketshaka dia ntetemala etena kakamalangaka ntshika olimu akɔ.” Wadi l’omi asɔ wakatshikala lo olimu wa weteto suke l’ɛnɔnyi 40.

20. Kakɔna kahombaso salaka lushi tshɛ, ndo lande na?

20 Nyɛsɔ tosalake la wolo lushi tshɛ dia mandola anto akina oma lo kɛnɛ kataso ndo kasalaso. Ɛtɛkɛta aso w’oma k’ɛse otema kana etsha aso koka monga kɛnɛ kele mɛtɛ onto okina l’ohomba dia nkandola ekakatanu ndo ekiyanu wa lo lɔsɛnɔ l’andja ɔnɛ wahayoleka anto monga la lowando. Ndo ɛtɛkɛta aso wa lowando wayokeketsha lɔngɛnyi lakoka ntshikala pondjo pondjo. Kɛnɛ koleki ohomba ele, tayokoya Jehowa Shɛso ka lokaho ndo kele la lowando.

OSAMBO 20 Wɛ akakimɔ Ɔnayɛ ɛtɔi lakayote

^ od. 5 Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma le Jehowa, Yeso, ndo ose Samariya ɔmɔtshi laki la sudi lo kɛnɛ kendana la mɛnya lowando? Lo sawo nɛ, tayɔsɛdingola bɛnyɛlɔ sɔ ndo dikina. Tayɔsɛdingola lande na kele ekɔ ohomba efula mɛnya lowando ndo tayɛna toho tɔmɔtshi shikaa takokaso nsala dui sɔ.

^ od. 1 ELEMBETSHIELO W’AWUI AMƆTSHI: Mandola onto kana ɛngɔ kɛmɔtshi kɛdikɛdi mbeya nɛmɔ di’onto kana di’ɛngɔ kakɔ. Tshɛkɛta shɔ koka mendana la monga la lowando l’otema ɔtɔi.

^ od. 55 ELEMBETSHIELO W’ESATO: Wadia mukanda wakafundɛ Pɔɔlɔ etshumanelo ka la Rɔmɔ; Akula, Piriskila, Febe, ndo anto akina wekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ dia mboka dia wakashile nkombo yawɔ.

^ od. 57 ELEMBETSHIELO W’ESATO: Mama kɛmɔtshi akimanyiya ɔnande dia mɛnya lowando l’ɔtɛ wa ɛnyɛlɔ ka dimɛna kasha kadiyɛso kɛmɔtshi k’osombe.