Skip to content

Skip to table of contents

Chiiyo 8

Nkamboonzi Nitweelede Kulumba?

Nkamboonzi Nitweelede Kulumba?

“Amube amyoyo yakulumba.”—KOL. 3:15.

LWIIMBO 46 Twalumba Jehova

ZITAYIIGWE *

1. MuSamariya Jesu ngwaakaponia wakatondeezya biyeni kuti wakali kulumba?

BAALUMI bali kkumi bakali muchiimo chuusisya. Bakali aazipele alubo teebakali kuyeeyela pe kuti bazoopona. Pesi limwi zuba bakabona Jesu, Muyiisi Mupati kachili kule-kule. Bakali bamvwa kuti Jesu wakali kuponia malwazi oonse alubo bakali kusyoma kuti ambabo ulakonzya kubaponia. Nkinkaako, bakoompolola kabati: “Omwami Jesu, tufwide luzyalo.” Mpawo baalumi aaba bali kkumi bakaponesegwa. Zili aantanganana kuti boonse bakamulumba Jesu akaambo kaluzyalo lyakwe. Nikuba boobo, umwi wabo taakalumba luzutu pesi wakatondeezya kulumba * kwakwe kuli Jesu. Mwaalumi ooyo muSamariya wakaponesegwa, wakalimvwa kayanda kutembawula Leza “ejwi ipati.”—Lk. 17:12-19.

2-3. (a) Niinzi chikonzya kupa kuti tukachilwe kulumba? (b) Tulalanga-langaanzi muchiiyo eechi?

2 Mbuuli muSamariya, andiswe tuyanda kubalumba bantu bali aluzyalo. Pesi chimwi chiindi tulakonzya kuluba kutondeezya kulumba mumajwi amumichito.

3 Muchiiyo eechi, tulalanga-langa kuti nkamboonzi nikuyandikana kutondeezya kulumba mumajwi amumichito. Tulayiya kuzwa kuzikozyano zyamuBbayibbele zyabantu bakali kulumba abakatali kulumba. Mpawo tulalanga-langa zimwi nzila zitugwasya kuti tutondeezye kulumba.

NKAMBOONZI NITWEELEDE KULUMBA?

4-5. Nkamboonzi nitweelede kulumba?

4 Jehova utubikkila chikozyano chibotu chakulumba. Imwi nzila njachita oobo nkwiinda mukulongezya bantu bachita zimubotezya. (2 Sam. 22:21; Int. 13:6; Mt. 10:40, 41) Alubo Magwalo atusungwaazya kuti: “Amube basikwiiya ba-Leza mbuli bana bayandwi.” (Ef. 5:1) Kaambo kapati kapa kuti katulumba nkakuti, tuyanda kutobelezya chikozyano chaJehova.

5 Atulange-lange kamwi kaambo kapa kuti tuyande kulumba bamwi. Kulumba kuli mbuuli chakulya chinono alubo, tulabotelwa kuti twachilyaamwi abamwi. Tulabotelwa kuti twabona kuti bamwi balazilumba nzituchita. Alubo kulumba nzibachita bamwi kupa kuti babotelwe. Kuti muntu twamulumba akaambo kazintu nzyaatupa naakuti nzyaatuchitila zipa kuti abone kuti nzyaachita zyatugwasya. Eezi zipa kuti bweenzuma mbutulaabo amuntu ooyo busime.

6. Majwi akulumba akozyenie biyeni ama-epulu apangidwe angolida?

6 Kulumba nkutuchita kulaampindu mbotu. Bbayibbele lyaamba kuti: “Mbuli micelo yangolida mucisuwo cansiliva, mbwaabede majwi aambwa kuciindi ceelede.” (Tus. 25:11) Yeeya mbulili bbotu epulu lyangolida libikkidwe muchisuwo chansiliva! Alubo yeeya mbuliyandikana! Kujana wamvwa biyeni kuti wapegwa chipo chili boobu? Majwi aakulumba nguwamba kuli bamwi alikozyenie achipo eechi chiyandikana. Alubo yeeyesesya atala amakani aaya: Epulu lipangidwe angolinda likkala kwachiindi chilamfu. Munzila iikozyenie, majwi aako aakulumba anooyeeyegwa akubelesegwa amuntu ooyo kwabuumi bwakwe boonse.

BAKATONDEEZYA KULUMBA

7. Davida, mbuuli mbukulembedwe muli Intembauzyo 27:4, abamwi balembi bantembawuzyo, bakakutondeezya biyeni kulumba?

7 Bakombi baLeza biingi bachiindi bakatondeezya kulumba. Umwi wabo nguDavida. (Bala Intembauzyo 27:4.) Davida wakali kububona kabuyandikana bukombi bwakasimpe alubo eezi tulakonzya kuzibona muzintu nzyaakachita. Wakasanga zintu zyiingi nikwakali kuyanda kuyakwa tempele. Bana baAsafu bakatondeezya kulumba kwiinda mukulemba ntembawuzyo naakuti nyimbo zyakulumbayizya. Mulwiimbo lumwi, bakalumba Leza akutondeezya mbubakali kulimvwa atala ‘amilimu yakwe iigambya.’ (Int. 75:1) Zilaantanganana kuti Davida abana baAsafu bakali kuyanda kutondeezya kuti balamulumba Jehova akaambo kazilongezyo zyoonse nzyaakabapede. Kujana wachitobelezya biyeni chikozyano chabasintembawuzyo aabo?

Lugwalo Pawulu ndwaakalembela mbungano yakuRoma lutuyiisyaanzi atala akulumba? (Langa fuka 8-9) *

8-9. Mwaapostolo Pawulu wakatondeezya biyeni kuti wakali kubalumba bakombinyina alubo kweelede eezi zyakeeta mpinduunzi?

8 Mwaapostolo Pawulu wakabalumba bakombinyina kwiinda munzila njaakali kwaambuulaayo atala ambabo. Wakali kulumba Leza akaambo kambabo naakali kukomba alikke. Alubo wakali kubalumba mumagwalo ngaakali kubalembela. Mumavesi aali 15 aakusaanguna aali muli BaRoma 16, Pawulu wakaamba bakombinyina bali 27 amazina. Pawulu wakaamba Pulisila aAkkula kuti “bakatulila buumi bwangu insingo zyabo beni” akuti Febbi wakali “mugwasyi wandime awabantu banji.” Wakabalumba bakombinyina aabo bayandikana, bachaalumi abachanakazi bakali kubeleka changuzu.—Rom. 16:1-15.

9 Pawulu wakalizi kuti bakombinyina bakali achibi pesi kumamanino alugwalo ndwaakalembela BaRoma, wakalangisisya zibotu nzibakali kuchita. Yeeya mbubakasungwaazigwa bakombinyina aabo, nibakamvwa majwi aPawulu kaalikubalilwa aajulu mumbungano! Kweelede eezi zyakapa kuti bweenzinyina mbubakali aabo aPawulu busime. Ulatondeezya na kuti ulazilumba zintu zibotu nzibaamba anzibachita bamumbungano chiindi achiindi?

10. Twiiyaanzi kunzila Jesu njaakatondeezyaayo kulumba batobeli bakwe?

10 Mumakani ngaakaambila zimwi mbungano zyakuAsiya Mayina, Jesu wakatondeezya kuti ulayilumba milimu njibakali kuchita batobeli bakwe. Muchikozyano, wakasaanguna kwaamba majwi aatobela kumbungano yakuTiyatira: “Ndizi milimo yako mbwiibede, aluyandano lwako, alusyomo lwako, akukutauka kwako, alukakatilo lwako, alimwi milimo yako yakumasyaalizyo ilakomena kwiinda eyo yakusaanguna.” (Ciy. 2:19) Jesu taakaamba milimu myiingi njibakali kuchita luzutu pesi wakabalumbayizya akaambo kabuntu bubotu bwakali kupa kuti bachite zintu zibotu. Nikuba kuti Jesu wakeelede kubapa lulayo bamwi bakuTiyatira pesi wakasaanguna akumaninsya amajwi aasungwaazya. (Ciy. 2:25-28) Yeeya manguzu Jesu ngali aawo mbali mutwe wambungano zyoonse. Tayandikani kuti atulumbe akaambo kamilimu njitumuchitila. Nikuba boobo, ulazilumba nzituchita. Eechi nchikozyano chibotu loko kubaalu!

BAKAKACHILWA KUTONDEEZYA KULUMBA

11. Kweendelana amajwi aali muli BaHebrayo 12:16, Esawu wakali kuzibona biyeni zintu zisalala?

11 Zilawusisya kuti bamwi bantu baambidwe muBbayibbele, bakakachilwa kutondeezya kulumba. Muchikozyano, nikuba kuti Esawu wakakomezegwa abazyali bakali kuyanda Jehova akumulemeka pesi taakali kuzilumba pe zintu zisalala. (Bala BaHebrayo 12:16.) Kutalumba kwakwe kwakaboneka biyeni? Esawu wakafwambaana kuuzya bupati kumwanikaakwe Jakkobo akaambo kamusinza luzutu. (Matl. 25:30-34) Mukuya kwachiindi, Esawu wakalisola akaambo kakusala kwakwe. Pesi wakali watondeezya kuti taakali kuzilumba pe zintu nzyaakali aazyo, nkinkaako taakeelede kung’ung’una chiindi naakatajana chilongezyo chabupati.

12-13. MaIsrayeli bakakutondeezya biyeni kutalumba alubo eezi zyakeeta mpinduunzi?

12 MaIsrayeli bakali atwaambo twiingi twakeelede kubapa kuti batondeezye kulumba. Bakali baangununwa mubuzike, Jehova naakeeta Zipenzyo Zili Kkumi kuEgepita. Alubo Leza wakabavuna kwiinda mukunyonyoona masoja woonse abanaEgepita kuLwizi Lusalala. MaIsrayeli bakabotelwa loko zyakuti bakayimba lwiimbo lwakuzunda, kabatembawula Jehova. Pesi bakayinkilila kunembo kabatondeezya kulumba na?

13 Chiindi maIsrayeli nibakaswaana buyumu-yumu bupya, bakaziluba zintu zyoonse zibotu Jehova nzyaakabachitilide. Kuzwa waawo, bakatondeezya kutalumba. (Int. 106:7) Bakakutondeezya biyeni? “Imbungano yoonse yabana ba-Israyeli bakatongaukila Musa a-Aroni” pesi nzibakachita zyakatondeezya kuti bakali kung’ung’unina Jehova. (Kul. 16:2, 8) Kutalumba nkubakachita bantu bakwe, teekwakamubotezya pe. Wakazoowamba kuti sela eelyo lyamaIsrayeli lyakali kuyoonyonyoonwa munkanda, kusiya Joshuwa aKkalebbu. (My. 14:22-24; 26:65) Lino atubone mbutukonzya kutantamuka zikozyano eezi zibi akutobela zikozyano zibotu.

KUTONDEEZYA KULUMBA MAZUBAANO

14-15. (a) Kujana bakwetene batondeezya biyeni kuti balazilumba umwi awumwi nzyachita? (b) Kujana bazyali babayiisya biyeni bana babo kuti kabalumba?

14 Mumpuli. Bamumpuli boonse balabotelwa kuti umwi awumwi wabo watondeezya kulumba. Kuti bakwetene kabalumba umwi awumwi nzyachita, kumvwanana kwabo kulasima. Alubo kulabawulila kulekelelana nibabisizyania. Mwaalumi uutondeezya kuti ulazilumba zyoonse nzyachita mukayintu wakwe, taboni zintu zibotu nzyachita anzyawambuula mukayintu wakwe luzutu, pesi “ulamutembaula.” (Tus. 31:10, 28) Alubo mukayintu uuchenjede, ulamubuzya mulumi wakwe zintu zimupa kuti alumbe mulumaakwe.

15 Nibazyali, kujana mwabayiisya biyeni bana banu kuti kabalumba? Mutalubi kuti bana banu batobelezya nzimwaamba anzimuchita. Nkinkaako, amube chikozyano chibotu kuli mbabo kwiinda mukwaamba kuti ndalumba, chiindi nibamuchitila zintu zibotu. Kuyungizya waawo, amuyiisye bana banu kuti kabalumba chiindi bantu nibabachitila zintu zibotu. Amubagwasye kuti bazibe kuti kulumba kweelede kuzwa aansi aamoyo akuti majwi ngibaamba alakonzya kuba aampindu mbotu. Muchikozyano, umwi mukayintu uutegwa Clary wakati: “Baama nibakali aaminyaka iili 32, bakeelede kukomezya bana batatu kabali aabalikke. Nindakasisya minyaka iili 32, ndakayeeya mbukwakali kubayumina kutukomezya nibakali aaminyaka eeyo. Kuzwa waawo, ndakababuzya mbundakali kubalumba akaambo kazintu zyoonse nzibakachita kuti batukomezye abanyaandumi bangu babili. Lino-lino, bakandibuzya kuti majwi ngindakababuzya ayandikana loko, balaayeeya chiindi choonse akuti apa kuti babotelwe.”

Yiisya bana bako kuti kabalumba (Langa fuka 15) *

16. Amba chikozyano chitondeezya kulumba mbukukonzya kubasungwaazya bamwi?

16 Mumbungano. Kuti twabalumba bakombima balasungaazigwa. Muchikozyano, Jorge mwaalu uuli aaminyaka iili 28, wakachiswa loko. Wakamana mweezi katakonzyi pe kwiinka kumiswaangano. Nikuba naakasima akusaanguna lubo kunjila miswaangano, taakali kukonzya pe kuchita zimwi zipanzi kumiswaangano. Jorge wakazumina kuti: “Ndakalimvwa kanditagwasyi pe akaambo kakutakonzya kuchita imwi milimu mumbungano. Pesi bumwi buzuba nitwakamaninsya kuchita miswaangano, umwi mukwesu wakandibuzya kuti: ‘Ndiyanda kukulumba akaambo kakuba chikozyano chibotu kumpuli yangu. Ndibonaanga tuzipe mbuzyakali kutunoneezya nkani nzwaakali kupa muminyaka yayinda. Zyakapa kuti tusime mubukombi.’ Zyakandisika aamoyo nzyaakali kwaamba zyakuti yakandeenda misozi. Majwi aakwe akasika achiindi cheelede.”

17. Kweendelana amajwi aali muli BaKolose 3:15, kujana twatondeezya biyeni kuti tulamulumba Jehova akaambo kazintu nzyatupa?

17 Kuli Leza wesu uupa. Jehova utupede chakulya chiingi chitugwasya mubukombi. Muchikozyano, tujana malayilile aayandikana kumiswaangano yambungano, mumamagazini akumawebbusayiti eesu. Kuli nwaakamvwa nkani na naakuti nwaakabala chiiyo naakuti kweebela broadcasting, akwaamba kuti, ‘Eezi nzizyo loko nzindali kuyanda’? Kujana twatondeezya biyeni kuti tulamulumba Jehova? (Bala BaKolose 3:15.) Imwi nzila nkwiinda mukumulumba chiindi choonse munkombyo akaambo kazipo eezi.—Jak. 1:17, NW.

Kugwasilizya mukusalazya Ng’anda yaBwaami ninzila mbotu yakutondeezya kulumba (Langa fuka 18)

18. Kujana twatondeezya biyeni kuti tulalumba akaambo kakuba aaMaanda aaBwaami?

18 Alubo tutondeezya kuti tulamulumba Jehova kwiinda mukusalazya busena mputukombela. Tulagwasilizya mukusalazya akubambulula Maanda eesu aaBwaami alubo bakwesu balangania minchina njitubelesya bayijata kabotu kuti itafwi. Kuti twaabelesya kabotu Maanda eesu aaBwaami, alakkala kwachiindi chilamfu alubo zinooli ziche ziyanda kubambululwa. Kuchita oobo kupa kuti tukonzye kuyaka akubambulula Maanda aaBwaami miingi munyika yoonse.

19. Zyakachitikila umwi mulangizi wabbazu amukayintu wakwe zyakuyiisyaanzi?

19 Kuli baabo batubelekela. Chiindi nitulumba, majwi eesu alakonzya kuchincha mbalimvwa umwi muntu atala abuyumu-yumu mbwaswaana. Atulange chikozyano chawumwi mulangizi wabbazu amukayintu wakwe. Nibakazwa akukambawuka kakutontola loko buzuba boonse, bakabweeda kung’anda yabo kabakatede. Kwakali kutontola zyakuti mukayintu wamukwesu ooyu wakalala kazweete jansi. Nibwakacha, wakabuzya mulumaakwe kuti wakalimvwa katachikonzyi pe kubeleka mulimu wakweendeenda. Mubuzuba oobo kuseeni, bakatambula lugwalo lwakali kuzwa kuwofesi yamutabi lwakalembeledwe muchizi ooyu. Lugwalo oolu lwakali lwakumulumbayizya akaambo kakubeleka changuzu mulimu wakukambawuka akulisimya kwakwe. Alubo lwakaamba mbukuli kuyumu kuswaya masena aasiyene-siyene mviki amviki. Mulumaakwe wakati: “Lugwalo oolo lwakamusimya loko zyakuti taakwe naakazoowamba lubo atala akusiya mulimu wakweendeenda. Kwaziindi zyiingi, mukayintu wangu wakandisungwaazya kuti nditaleki chiindi nindakali kuyeeya kusiya mulimu ooyu.” Mukwesu ooyu amukayintu wakwe bakabeleka mumulimu ooyu kwaminyaka iisika ku40.

20. Tweelede kubelekela kuchitaanzi buzuba abuzuba alubo nkamboonzi?

20 Buzuba abuzuba, atubelekele kuba bantu balumba mumajwi amumichito. Majwi eesu aakulumba ngitwaamba kazizwa aansi aamoyo anzituchita, zilakonzya kuba nzizyo nzyayanda umwi muntu kuti akonzye kuzunda buyumu-yumu mbwaswaana munyika eeyi iizwide bantu batalumbi. Kulumba kwesu kuyoosimya bweenzuma mbutulaabo abamwi kukabe kutamani. Kwiinda zyoonse, tunooli tuli kutobelezya chikozyano chaTaateesu uupa alubo uulumba, Jehova.

LWIIMBO 20 Wakaaba Mwanaako Simuzyalwaalikke

^ par 5 Chikozyano chaJehova, chaJesu achamuSamariya wakali aachipele, zituyiisyaanzi atala akulumba? Muchiiyo eechi, tulalanga-langa zikozyano eezi azimwi. Alubo tulalanga-langa kuti nkamboonzi nikuyandikana kulumba akubona zimwi nzila zitugwasya kuti tuchite oobo.

^ par 1 BUPANDULUZI BWAMABALA: Kulumba umwi muntu naakuti chimwi chintu chaamba kubona mbayandikana muntu ooyo naakuti chintu eecho. Bbala eeli lyaamba mbulimvwa aansi amoyo kuti wachitilwa chintu chibotu.

^ par 55 BUPANDULUZI BWAZIFANIKISYO: Lugwalo Pawulu ndwaakalemba lulikubalwa mumbungano yakuRoma; Akkula, Pulisila, Febbi abamwi, balikubotelwa kumvwa mazina aabo kaalikwaambwa.

^ par 57 BUPANDULUZI BWAZIFANIKISYO: Mukayintu ulikugwasya mwanaakwe musimbi kuti alumbe muchizi wakomena akaambo kakuba chikozyano chibotu.