1. Ne fakaasi atu pefea ne te Samalia telā ne faka‵lei ne Iesu a te loto fakafetai?

NE ‵TU atu a tāgata e tokosefulu i se tulaga masei. Ne maua latou ne te lepela, kae ne seki ai se lotou fakamoemoega mō aso mai mua. Kae i te aso e tasi, ne lavea ne latou a Iesu, te Faiakoga Sili, mai se koga ‵mao. Ne fatoā lagona ne latou a tala me ne faka‵lei ne Iesu a vaegā masaki katoa, kae ne loto tali‵tonu latou me e mafai o faka‵lei ne ia a latou. Telā ne paka‵laga atu ei latou: “Iesu, te Faiakoga, alofa mai ki a matou!” Ne faka‵lei katoatoa i ei a lepela o tāgata konei e tokosefulu. E mautinoa eiloa me ne loto fakafetai a latou katoa ki te atafai o Iesu ki a latou. Kae e tokotasi eiloa mai i a latou ne seki gata fua tena loto fakafetai—kae ne toe foki atu loa a ia ki a Iesu o fakaasi atu tena loto fakafetai. * Ne fakamalosigina a te tagata tenā, telā se tino Samalia, ke ‵viki atu ki te Atua “i se leo maluga.”—Luka 17:12-19.

2-3. (a) Kaia e mafai o faigata ke fakaasi atu ne tatou te loto fakafetai? (e) Ne a mea ka sau‵tala tatou ki ei i te mataupu tenei?

² E pelā mo te Samalia, e ma‵nako tatou o fakaasi atu te ‵tou loto fakafetai ki a latou kolā e atafai. Kae i nisi taimi, e mafai o puli i a tatou ke fakaasi atu ‵tou loto fakafetai mai ‵tou pati io me ko faifaiga.

³ I te mataupu tenei, ka sau‵tala eiloa tatou ki te pogai e tāua ei ke fakaasi atu ne tatou te loto fakafetai mai i ‵tou pati mo ‵tou faifaiga. Ka tauloto tatou ki fakaakoakoga a nisi tino i te Tusi Tapu kolā ne fakaasi atu ne latou te loto fakafetai mo latou kolā ne seki fai penā. Ka oti, ko sau‵tala ei tatou ki auala aoga kolā e mafai o fakaasi atu ne tatou te loto fakafetai.

4-5. Kaia e ‵tau ei o fakaasi atu ne tatou te loto fakafetai?

⁴ Ne tuku mai ne Ieova se fakaakoakoga mō tatou ke fakaasi atu te loto fakafetai. Tasi o auala e fai ne ia ko te fakamanuia ne ia a latou kolā e fakafiafia atu ki a ia. (2 Samu. 22:21; Sala. 13:6; Mata. 10:40, 41) Kae e fakamalosi mai te Tusi Tapu ke “fakaakoako [tatou] ki te Atua, e pelā me ne tama‵liki fagasele.” (Efe. 5:1) Tela la, a te pogai tāua e ‵tau ei mo tatou o fakaasi atu te loto fakafetai me e ma‵nako tatou o tau‵tali atu i te fakaakoakoga a Ieova.

⁵ Mafaufau ki te suā pogai e ma‵nako ei tatou o fakaasi te loto fakafetai ki nisi tino. A te loto fakafetai e fai pelā me se meakai gali—e gali māfai e ‵kai fakatasi mo tino. Kafai e iloa ne tatou me e loto fakafetai a nisi tino ona ko mea e fai ne tatou, e fia‵fia tatou. Kafai e fakaasi atu ne tatou te loto fakafetai, e fai ne tatou a nisi tino ke fia‵fia. E lavea ne te tino telā e taumafai o fesoasoani mai, io me tuku mai ne ia se mea me ne aoga ana taumafaiga konā. Tela la, a te vā fakataugasoa o tatou mo te tino tenā ko gasolo aka eiloa o malosi.

6. Ne a nisi mea kolā e tai ‵pau i ei a pati loto fakafetai mo apolo kolā ne faite ki aulo?

⁶ E aoga eiloa a faifaiga loto fakafetai kolā e fakaasi atu ne tatou. E fai mai te Tusi Tapu: “E pelā me ne apolo aulo i loto i se pōla siliva, ko te pati telā e faipati atu i te taimi tonu.” (Faata. 25:11) Fakaataata aka la ne koe a te gali o se apolo telā ne faite ki aulo kae tuku atu ki loto i se pōla siliva! Kae mafaufau ki te auala e aoga i ei! E pefea ou lagonaga māfai ne maua ne koe se meaalofa? Ia, e mautinoa eiloa me e aoga a pati fakafetai kolā e fai atu ne koe ki nisi tino. Kae mafaufau ki te mea tenei: E mautinoa eiloa me i te apolo telā ne faite ki aulo e mafai o tumau eiloa penā. I se auala tai ‵pau, e fakatāua kae se mafai o puli i te tino telā ne fakaasi atu ki ei te loto fakafetai a te mea tenā i tena olaga kātoa.

7. E pela mo te mea ne fakaasi mai i te Salamo 27:4, ne fakaasi mai pefea ne Tavita mo nisi faisalamo a te lotou loto fakafetai?

⁷ E tokouke a tavini a te Atua i aso mua ne fakaasi mai ne latou te loto fakafetai. E tokotasi mai i ei ko Tavita. (Faitau te Salamo 27:4) Ne fakatāua ne ia a te tapuakiga ‵ma kae ne fakaasi atu e auala i ana faifaiga. Ne fai tusaga a ia ki te faitega o te faletapu. Ne fakaasi mai ne tama‵liki a Asafo a te loto fakafetai mai te tusiga o salamo, io me ko pese o vikiga. I se pese e tasi, ne fakafetai atu latou ki te Atua kae ne folafola atu ne latou a te fakaofoofogia o “galuega ‵gali” a Ieova ne fai. (Sala. 75:1) E manino ‵lei, me ne ma‵nako a tupuga o Tavita mo Asafo ke fakaasi atu ki a Ieova a te lasi o te lotou loto fakafetai ki fakamanuiaga ne maua ne latou mai i a ia. E mata, e mafai o mafaufau koe ki auala kolā e mafai o fakaakoako atu koe ki faisalamo konā?

8-9. Ne fakaasi mai pefea ne te apositolo ko Paulo a te loto fakafetai ki ana taina mo tuagane, kae se a te mea ne iku mai i ei?

⁸ Ne fakatāua ne te apositolo ko Paulo a ana taina mo tuagane kae ne fakaasi atu ne ia i te auala ne faipati ei a ia e uiga ki a latou. Ne fakafetai faeloa a ia ki te Atua mō latou e auala i ana ‵talo. Ne fakaasi atu foki ne ia te loto fakafetai i te taimi ne tusi atu a ia ki a latou. I fuaiupu muamua e 15 o te Loma 16, ne taku ne Paulo a igoa o taina Kelisiano e toko 27. Ne toe fakamasaua mai ne Paulo me i a Piseka mo Akuila “ne toka o ‵mate” mō ia, kae ne fakamatala mai ne ia a Fipe e pelā me e “puipui foki ne ia a tino e tokouke,” e aofia i ei a Paulo. Ne fakamalo atu a ia ki taina mo tuagane pele kolā ne ga‵lue malosi.—Loma 16:1-15.

⁹ Ne iloa ‵lei ne Paulo me i ana taina mo tuagane e se ‵lei katoatoa, kae i te fakaotiga o tena tusi ki te kau Loma, ne filifili aka ke saga tonu atu a ia ki olotou uiga ‵lei. Mafaufau aka la ki te loto ma‵losi o taina mo tuagane konā ke lagona ne latou a pati a Paulo ki te fakapotopotoga! Ona ko te mea tenā, e mautinoa eiloa me ne gasolo o ma‵losi a te lotou vā fakataugasoa mo Paulo. E mata, e fakaasi atu faeloa ne koe a te loto fakafetai i au pati mo faiga ona ko mea ‵lei ne fai ne taina mo tuagane i tau fakapotopotoga?

10. Ne a mea e mafai o tauloto ne tatou mai te auala ne fakaasi atu ne Iesu te loto fakafetai ki ana soko?

¹⁰ I ana fekau ki fakapotopotoga kese‵kese o Asia Foliki, ne fakaasi atu ne Iesu a te loto fakafetai mō galuega ne fai ne ana soko. E pelā me se fakaakoakoga, ne kamata tena fekau ki te fakapotopotoga i Tuatila mai te fai atu: “‘E iloa ne au au mea ne fai, mo tou alofa mo tou fakatuanaki mo tau taviniga mo tou kufaki, kae e uke atu au mea ne fai fakamuli nei i lō au mea ne fai muamua.” (Faka. 2:19) Ne seki taku mai fua ne Iesu a te gasolo ki mua o te lotou galuega kae ne fakamalo atu foki ki a latou mō uiga kolā ne fakamalosi ei latou ke fakaasi atu a faifaiga ‵lei. E tiga eiloa ne polopoloki ne Iesu a nisi tino i Tuatila, kae ne kamata kae fakaoti ne ia ana pati konā ki pati fakamalosi. (Faka. 2:25-28) Mafaufau ki te tulaga pule o Iesu e pelā me ko te ulu o fakapotopotoga katoa. E se ‵tau o fakafetai mai a ia mō te galuega e fai ne tatou mō ia. Kae e ui ei, ne fakasae mai ne ia se manatu tāua e uiga ki te fakaasi atu o te loto fakafetai. Ko tafaga la te gali o te fakaakoakoga e tuku mai ne ia mō toeaina!

11. E pelā mo te mea ne fakaasi mai i te Epelu 12:16, se a te kilokiloga ne maua ne Esau e uiga ki mea tapu?

¹¹ Se mea fakafanoanoa, me ne seki fakaasi mai ne nisi tino kolā e tusi olotou tala i te Tusi Tapu a te loto fakafetai. E pelā me se fakaakoakoga, e tiga eiloa ne puti aka a Esau ne mātua kolā ne a‵lofa kae āva ki a Ieova, ne seki lava  tena loto fakafetai mō mea tapu. (Faitau te Epelu 12:6) I te auala fea ne lavea faka‵lei atu ei a tena uiga sē loto fakafetai? Ne ‵togi atu ne Esau tena tofi toekimua ki tena taina foliki ko Iakopo, mō se pōla supu. (Kene. 25:30-34) Fakamuli ifo, ne fanoanoa ‵ki a Esau i te filifiliga ne fai ne ia. Kae ne seki loto fakafetai a ia mō te mea ne fai ne ia, tela la, ne seki ai se pogai ke fameo a ia i te taimi ne seki maua ei ne ia a te fakamanuiaga o te tofi toekimua.

12-13. Ne fakaasi atu pefea ne te kau Isalaelu a te sē lava o te loto fakafetai, kae se a te mea ne iku mai i ei?

¹² Ne uke ‵ki a pogai ne ‵tau o fakaasi atu ne te kau Isalaelu a te loto fakafetai. Ne fakasaoloto latou mai te ‵nofo pologa i te otiga ne avatu ne Ieova a Mala e Sefulu ki Aikupito. Kae ne faka‵sao ne te Atua latou mai te fakaseaiga ne ia o te kautau a te kau Aikupito i te Tai Kula. Ne loto fakafetai te kau Isalaelu telā ne usu ei ne latou se pese o vikiga ki a Ieova. Kae e mata, ne tumau te lotou loto fakafetai?

¹³ I te taimi ne fakafesagai atu ei te kau Isalaelu mo tofotofoga ‵fou, ne puli fakavave i a latou a mea ‵lei katoa ne fai ne Ieova mō latou. Kae ne fakaasi mai ne latou te sē lava o te loto fakafetai. (Sala. 106:7) I te auala fea? “Ne kamata ei o mui‵mui te fakapotopotoga kātoa o tino Isalaelu ki a Mose mo Alona”—a ko te ‵tonuga loa, ne mui‵mui latou ki a Ieova. (Eso. 16:2, 8) Ne fanoanoa a ia i te sē loto fakafetai o tino. Ne ‵valo mai ne ia fakamuli me i te kautama kātoa tenei o tino Isalaelu ka fakaseai atu katoa i te koga lavaki, kae e se aofia i ei a Iosua mo Kalepo. (Nume. 14:22-24; 26:65) Ke na onoono nei tatou ki te auala e mafai o ‵kalo kea‵tea tatou mai fakaakoakoga ma‵sei, kae ke tau‵tali i fakaakoakoga ‵lei.

14-15. (a) E mafai pefea o fakaasi atu ne taki tauavaga a te loto fakafetai? (e) E mafai pefea ne mātua o akoako olotou tama‵liki ke fakaasi atu te loto fakafetai?

¹⁴ I te kāiga. E maua ne tino katoa o te kāiga a mea aoga māfai e fakaasi atu ne tino taki tokotasi a te loto fakafetai. Ko te lasi o te loto fakafetai e fakaasi atu ne te tauavaga ki a lāua eiloa, ko te ‵pili o te lā fesokotakiga. E faigofie foki ke fakatau fakamagalo a lā mea ‵se. A te tagata avaga telā e loto fakafetai ki tena avaga e se fakatāua fua ne ia a pati mo faifaiga a tena avaga, kae e ‘tu foki a ia kae tavae tou fafine.’ (Faata. 31:10, 28) Kae ko te fafine avaga poto e fakailoa atu ne ia ki tena avaga a mea kolā e loto fakafetai ei a ia ki tou tagata.

¹⁵ Mātua, e mafai pefea o akoako ne koutou a otou tama‵liki ke fakaasi atu te loto fakafetai? Masaua me ka fakaakoako otou tama‵liki ki otou pati mo faifaiga. Tela la, tuku atu se fakaakoakoga ‵lei mai te fai atu fakafetai māfai e fai ne  otou tama‵liki se mea mō koutou. E se gata i ei, akoako otou tama‵liki ke iloa o fai atu fakafetai māfai e fai ne tino a mea mō latou. Fesoasoani atu ki otou tama‵liki ke malamalama me i te fakaasiatuga o te loto fakafetai e ‵tau o vau mai te loto kae e fakaasi atu i pati mo faifaiga. E pelā me se fakaakoakoga, e fai mai se tamaliki fafine talavou e igoa ki a Clary, penei: “I te taimi ko 32 ei a tausaga o toku mātua, ne ‵toe mai fua a ia mo tama‵liki e tokotolu kolā e ‵tau o puti aka ne ia tokotasi. Kae i te taimi ko 32 ei oku tausaga, ne mafaufau au ki te faigata o te tulaga o toku mātua i te taimi tenā. Telā ne fai atu ne au ki a ia a te lasi o toku loto fakafetai ki mea kolā ne kufaki a ia i ei i te taimi ne puti aka ei ne ia au mo oku tuagane. Fakamuli nei, ne fai mai tou fafine me e se mafai o puli i tena loto a aku pati, kae e mafaufau faeloa a ia ki ei, kae fakamalosi atu faeloa a te mea tenā ki a ia i aso katoa.”

16. Taku mai se fakaakoakoga ki te auala e fakamalosi aka ei a nisi tino ona ko te fakaasi atu o te loto fakafetai.

¹⁶ I te fakapotopotoga. Kafai e fakaasi atu ne tatou te loto fakafetai ki ‵tou taina mo tuagane, e fakamalosi ne tatou a latou. E pelā me se fakaakoakoga, ne masaki malosi a Jorge, se toeaina i te fakapotopotoga telā ko 28 ana tausaga. Ne seki mafai o kau atu a ia ki fakatasiga mō se masina. Kae i te taimi foki loa ne toe kau a ia ki fakatasiga, ne seki toe mafai eiloa o fai ana tōfiga. E fai ‵tonu mai a Jorge: “Au ne mafaufau me ko seai soku aoga ona ko oku tapula mo te sē lava o te atamai ke fai a tiute i te fakapotopotoga. Kae i te otiga o se fakatasiga e tasi, ne fai mai se taina ki a au: ‘Au e manako o fakafetai atu mō te fakaakoakoga gali ne tuku mai ne koe mō toku kāiga. E se iloa ne koe te lasi o te fia‵fia o matou ki au lāuga i nāi tausaga ko ‵teka. Ne fesoasoani mai ke ga‵solo matou ki mua i te feitu faka-te-agaga.’ Ne otia ‵ki toku loto kae kamata o tagi. Ne manakogina eiloa ne au a vaegā pati fakamalosi loto penā.”

17. E pelā mo te mea ne fakaasi mai i te Kolose 3:15, e mafai pefea o fakaasi atu ne tatou te loto fakafetai ki a Ieova mō tena kaimalie?

¹⁷ Ki te ‵tou Atua kaimalie. Ne tuku mai ne Ieova ki a tatou a mea‵kai faka-te-agaga e uke. E pelā me se fakaakoakoga, e maua ne tatou a fakatonuga aoga e auala i ‵tou fakatasiga, mekesini, mo ‵tou fakatuatusi. E mata, kai lagona aka eiloa ne koe se lāuga, faitau se mataupu, io me onoono ki se polokalame o te leo fakasalalau kae mafaufau, ‘Tenā eiloa te mea ne manakogina ne au?’ E mafai pefea o fakaasi atu ne tatou te loto fakafetai ki a Ieova? (Faitau te Kolose 3:15.) A te auala e tasi ko te fakafetai atu faeloa ki a ia i ‵tou ‵talo mō meaalofa ‵gali konei.—Iako. 1:17.

18. I auala fea e mafai o fakaasi atu ne tatou te loto fakafetai mō ‵tou Fale Tapuaki?

 ¹⁸ E fakaasi foki ne tatou te loto fakafetai ki a Ieova māfai e tausi ne tatou te ‵tou koga tapuaki ke ‵lei kae ‵ma. E aofia faeloa tatou i te ‵fuluga mo te fakatumauga te ‵lei o ‵tou Fale Tapuaki, kae ko latou kolā e tausi a mea faka‵lasi leo mo vitio a te fakapotopotoga e ‵tau o fakaeteete ke mo a ma fakamasei ne latou a mea konā. Kafai e tausi faka‵lei ne tatou a ‵tou Fale Tapuaki, ka sē masei vave kae ka mu‵tana fua a mea e manakogina ke faka‵lei aka. I te auala tenā, ko mafai o fakaaoga a ‵tou tupe ke faite kae faka‵fou ki ei a nisi Fale Tapuaki i te lalolagi kātoa.

19. Se a te mea ne tauloto ne koe mai te tala o te ovasia o te fenua mo tena avaga?

¹⁹ Ki a latou kolā e ga‵lue malosi mō tatou. Kafai e fakaasi atu ne tatou te loto fakafetai, e mafai o ‵fuli ne ‵tou pati a lagonaga o se tino e uiga ki fakalavelave kolā e fepaki mo ia. Mafaufau ki te tala o se ovasia o te fenua mo tena avaga. Mai tua o te galuega talai i se tau o aso ‵moko, ne ‵foki atu lāua ki te lā fale mo te fi‵ta. Ona ko te ‵moko, telā ne pei ei ne te fafine se gatu ‵moko. I te taeao, ne fai tou fafine ki tena avaga me ko se ‵kafi ne ia o faimalaga. I te taeao foki loa tenā, ne oko mai se tusi mai te ofisa lagolago, kae ne fakatuatusi ki tou fafine. I loto i te tusi, ko pati fakamalo ki tou fafine ona ko tena taviniga i te galuega talai mo te kufaki. Ne faka‵mafa mai i ei a te faigata ke gasue mai se koga e tasi ki te suā koga i vaiaso katoa. Ne fai mai tena avaga: “Ne otia tou fafine i pati fakamalo konā, telā ne seki toe faipati eiloa tou fafine ke tiaki ne ia te galuega a ovasia faima‵laga. A te ‵tonuga loa, i nisi taimi ko fakamalosi ne ia au ke tumau i ei māfai ko mafaufau au ke tiakina te galuega.” Ne tumau eiloa te tauavaga tenei i te galuega a ovasia faima‵laga mō tausaga toeitiiti ko kātoa te 40.

20. Se a te mea e ‵tau o taumafai tatou ke fai i aso takitasi, kae kaia?

²⁰ Ke na taumafai tatou i aso takitasi ke fakaasi te loto fakafetai i ‵tou pati mo faiga. A ‵tou pati kolā e fai mo te loto kātoa io me ko ‵tou faifaiga kāti ko mea kolā e manakogina foki ne te suā tino ke mafai o fakafesagai ki fakalavelave o te olaga i se lalolagi sē loto fakafetai. Kae ko ‵tou faifaiga ka fakamalosi aka i ei a vā fakataugasoa kolā e tumau ki te se-gata-mai. Kae sili atu i te tāua, ka fakaakoako eiloa tatou ki te ‵tou Tamana kaimalie kae loto fakafetai, ko Ieova.