1. Musamaria we Yesu a mu fhodza o sumbedza hani u livhuwa?

VHANNA vha fumi vho vha vhe kha vhuimo vhu konḓaho. Vho vha vhe na mapele nahone vha si na fulufhelo ḽa uri vha ḓo fhola. Fhedzi ḽiṅwe ḓuvha vho vhona Yesu Mufunzi Muhulu e kule. Vho vha vho pfa uri Yesu u fhodza malwadze oṱhe nahone vho vha vha tshi tenda uri na vhone u ḓo vha fhodza. Vha vhidzelela vha ri: “Yesu, Mufunzi, ri khathutshele!” Vhenevho vhanna vha fumi vho mbo ḓi fhodzwa. A zwi timatimisi uri vhoṱhe vho livhuwa vhuthu he Yesu a vha sumbedza hone. Fhedzi muṅwe wavho o ita zwi fhiraho u sokou livhuwa, o sumbedza  u livhuwa * zwe Yesu a mu itela zwone. Onoyo Musamaria we a fhodzwa, o ḓipfa a tshi kombetshedzea uri a hulise Mudzimu nga “ipfi ḽihulwane.”—Luka 17:12-19.

2-3. (a) Ndi ngani ri tshi nga kundelwa u sumbedza u livhuwa? (b) Ri ḓo ṱolisisa mini kha ino thero?

² U fana na Musamaria, na riṋe ri ṱoḓa u sumbedza u livhuwa vhane vha vha na vhuthu. Fhedzi nga zwiṅwe zwifhinga, ri nga hangwa u livhuwa kana u sumbedza vhaṅwe uri ri ḓipfa hani nga vhuthu he vha ri sumbedza hone.

³ Kha ino thero, ri ḓo ṱolisisa uri ndi ngani zwi zwa ndeme u sumbedza u livhuwa nga zwine ra zwi amba na zwine ra zwi ita. Ri ḓo guda kha tsumbo dza vhaṅwe vhathu vha re Bivhilini vhe vha sumbedza u livhuwa na vhe vha si sumbedze u livhuwa. Nga  murahu, ri ḓo ṱolisisa nḓila dzine ra nga sumbedza ngadzo u livhuwa.

4-5. Ndi ngani ri tshi fanela u livhuwa?

⁴ Yehova o ri vhetshela tsumbo ya u sumbedza u livhuwa. Iṅwe nḓila ine a zwi ita ngayo ndi nga u lambedza vhane vha mu takadza. (2 Sam. 22:21; Ps. 13:6; Mat. 10:40, 41) Nahone Maṅwalo a ri ṱuṱuwedza uri ri vhe “vha edzisaho Mudzimu, sa vhana vha funwaho.” (Vhaef. 5:1) Tshiitisi tshihulwane tshine tsha fanela u ita uri ri sumbedze u livhuwa ndi nga uri ri ṱoḓa u edzisa Yehova.

⁵ Ṱhogomelani tshiṅwe tshiitisi tshine tsha ita uri ri ṱoḓe u livhuwa vhaṅwe. U livhuwa zwi fana na zwiḽiwa zwavhuḓi—zwi a ḓifha musi ri tshi ḽa na vhaṅwe. Ri a takala musi ri tshi livhuwiwa. Musi ri tshi livhuwa, ri ita uri vhaṅwe vha takale. Muthu ane ra mu livhuwa u a zwi ḓivha uri vhuḓidini he a vhu ita u itela uri thusa kana uri ṋea tshithu tshe ra vha ri tshi tshi ṱoḓa, zwo ri thusa vhukuma. Nga nṱhani ha zwenezwo, vhushaka hashu na onoyo muthu vhu a khwaṱha.

6. Maipfi a ndivhuwo na maapula o itwaho nga musuku a fana hani?

⁶ U livhuwa hashu zwi a dzhielwa nṱha vhukuma. Bivhili i ri: “Ipfi ḽo teaho nga tshifhinga tsho teaho ḽi nga maapula a musuku o vhewa kha mudzio wa siliva.” (Mir. 25:11, Bivhili Khethwa) Humbulani nga ha nḓila ye apula ḽo itwaho nga musuku ḽo vheiwaho kha mudzio wa siliva ḽa naka ngayo! Nahone ndi ḽa thengo khulu! No vha ni tshi nga ḓipfa hani arali no ṋewa tshenetsho tshifhiwa? Nga zwenezwo, na maipfi ane ra amba a u livhuwa a nga dzhielwa nṱha. Ṱhogomelani heyi mbuno: Apula ḽo itwaho nga musuku ḽi nga fhedza tshifhinga tshilapfu. Nga hu fanaho, muthu ane ra mu livhuwa a nga zwi humbula na u zwi dzhiela nṱha vhutshilo hawe hoṱhe.

7. Kha Psalme ya 27:4, Davida o sumbedza hani u livhuwa nahone vhaṅwe vhaṅwali vha dzipsalme vho zwi sumbedza hani?

⁷ Vhunzhi ha vhashumeli vha Mudzimu vha tshifhingani tsho fhiraho vho sumbedza u livhuwa. Muṅwe wavho o vha e Davida. (Vhalani Psalme ya 27:4.) O vha a tshi dzhiela nṱha vhurabeli ho kunaho nahone o vha a tshi zwi sumbedza nga nyito. O ṋeela nga zwithu zwinzhi zwi vhonalaho u itela uri hu fhaṱwe thembele. Vhaḓuhulu vha Asafu vho sumbedza u livhuwa nga u ṅwala dzipsalme kana nyimbo dza u renda. Kha luṅwe luimbo, vho livhuwa Mudzimu na u amba uri vha takalela “mishumo ya Yehova i mangadzaho.” (Ps. 75:1, NW) Zwi tou vha khagala uri Davida na vhaḓuhulu vha Asafu vho vha vha tshi khou ṱoḓa u sumbedza Yehova nḓila ine vha dzhiela ngayo nṱha phaṱhutshedzo dze a vha ṋea dzone. Naa ni nga humbula nga ha nḓila dzine na nga edzisa ngadzo vhenevho vhaṅwali vha dzipsalme?

8-9. Muapostola Paulo o sumbedza hani uri u livhuwa vhahawe, nahone a zwi timatimisi uri ho vha na mvelelo dzifhio?

⁸ Muapostola Paulo o vha a tshi dzhiela nṱha vhahawe nahone zwenezwo o zwi sumbedza nga nḓila ye a vha a tshi amba nga havho. Musi a tshi rabela e eṱhe o vha a tshi vha livhuwa. O dovha a sumbedza u vha livhuwa nga zwe a vha ṅwalela zwone. Paulo o bula vhahawe vha 27 nga madzina kha ndimana dza 15 dza u thoma dza Vharoma ndima ya 16. Paulo o humbula uri Prisika na Akwila vho “vhea vhutshilo havho khomboni” vha tshi itela ene nahone a amba uri Foivhe o “thusa vhathu vhanzhi” u katela nae. O khoḓa vhenevho vha hawe vhe vha vha vha tshi shuma nga maanḓa.—Vharoma 16:1-15.

⁹ Paulo o vha a tshi zwi ḓivha uri vhahawe a vho ngo fhelela, fhedzi musi a tshi phetha luṅwalo lwe a vha a tshi khou lu ṅwalela Vharoma, o khetha u livhisa ṱhogomelo kha pfaneleo dzavhuḓi dzine vha vha nadzo. Humbulani uri vha nga vha vho ṱuṱuwedzea hani musi vha tshi vhalelwa honoho vhurifhi tshivhidzoni! A zwi timatimisi uri zwenezwo zwo ita uri vha vhe na vhuṱama ho khwaṱhaho na Paulo. Naa ni a livhuwa tshifhinga tshoṱhe zwithu zwavhuḓi zwine vhathu vha tshivhidzoni tshaṋu vha zwi amba na u zwi ita?

10. Ri nga guda mini kha nḓila ye Yesu a livhuwa ngayo vhatevheli vhawe?

¹⁰ Kha milaedza ye Yesu a i rumela zwivhidzo zwa ngei Asia Minor, o livhuwa mushumo we vhatevheli vhawe vha u ita. Sa tsumbo, o thoma mulaedza wawe kha tshivhidzo tsha Thiathira nga u ri: “Ndi a ḓivha mishumo yau, na lufuno lwau, lutendo lwau, vhuḓinḓa hau, na u konḓelela hau, uri mishumo yau ya zwino i fhira ya u thomani.” (Nzumb. 2:19) Yesu ho ngo amba fhedzi nga ha mushumo wo engedzeaho we vha vha vha tshi khou ita, fhedzi o dovha a khoḓa pfaneleo dze dza vha ṱuṱuwedza uri vha ite mishumo yavhuḓi. Naho Yesu o vha a tshi khou ṱoḓa u kaidza vhaṅwe vhathu vha ngei Thiathira, o thoma na u phetha mulaedza wawe nga u vha ṱuṱuwedza. (Nzumb. 2:25-28) Humbulani nga ha maanḓa ane Yesu a vha nao sa ṱhoho ya zwivhidzo. A zwi ṱoḓei uri a livhuwe mushumo une ra mu itela wone. Fhedzi u a ri livhuwa. Ndi tsumbo yavhuḓi lungafhani ye a i vhetshela vhahulwane vha tshivhidzo!

11. Esau o vha e na mavhonele afhio nga ha zwithu zwikhethwa samusi zwo sumbedzwa kha Vhaheberu 12:16?

¹¹ Zwi ṱungufhadzaho ndi uri vhaṅwe vhabvumbedzwa vha re Bivhilini a vho ngo livhuwa. Sa tsumbo, Esau ho ngo livhuwa zwithu zwikhethwa naho o aluswa nga vhabebi vhe vha vha vha tshi funa na u ṱhonifha Yehova. (Vhalani Vhaheberu 12:16.) U sa livhuwa hawe zwo vhonala hani? Esau o rengisela murathu  wawe Yakobo vhutanzhe u itela u wana zwiḽiwa. (Gen. 25:30-34) Nga murahu, Esau o ḓisola nga phetho ye a vha o i dzhia. Fhedzi ho ngo dzhiela nṱha zwithu zwe a vha e nazwo, nga zwenezwo, o vha a si na tshiitisi tsha u gungula musi a songo fhaṱutshedzwa sa tanzhe.

12-13. Vhaisiraele vho sumbedza hani u sa livhuwa, nahone ho vha mvelelo ifhio?

¹² Vhaisiraele vho vha vhe na zwiitisi zwinzhi zwa u livhuwa. Yehova o vha vhofhololwa vhupulini musi a tshi rwa Vhaegipita nga Ṱhamu dza Fumi. Mudzimu o vha tsireledza kha khombo nga u fhelisa mmbi yoṱhe ya Vhaegipita Lwanzheni Lutswuku. Vhaisiraele vho livhuwa lwe vha imbela Yehova luimbo lwa gundo lwa u mu renda. Fhedzi naa vho dzula vha tshi livhuwa?

¹³ Vhaisiraele vho ṱavhanya vha hangwa zwithu zwoṱhe zwavhuḓi zwe Yehova a vha itela zwone musi vha tshi ṱangana na khaedu ntswa. Vho mbo ḓi thoma u sa livhuwa. (Ps. 106:7) Nga nḓila-ḓe? “Tshivhidzo tshoṱhe tsho gungulela Mushe na Aroni,” fhedzi ngoho ndi ya uri vho vha vha tshi khou gungulela Yehova. (Ek. 16:2, 8) Yehova ho ngo takadzwa nga u sa livhuwa he vhathu vhawe vha hu sumbedza. Nga murahu, o amba hu tshee nga phanḓa uri lushaka lwoṱhe lwa Isiraele lu ḓo fheliswa sogani nga nnḓa ha Yoshua na Kalebe. (Num. 14:22-24; 26:65) Kha ri vhone nḓila ine ra nga iledza ngayo u tevhela dzenedzi tsumbo dzi si dzavhuḓi na u tevhela tsumbo dzavhuḓi.

14-15. (a) Vhavhingani vha nga sumbedza hani uri vha a livhuwana? (b) Vhabebi vha nga gudisa hani vhana vhavho uri vha sumbedze u livhuwa?

¹⁴ Muṱani. Muṱa woṱhe u a vhuyelwa musi muraḓo muṅwe na muṅwe u tshi sumbedza u livhuwa. Vhavhingani vha a vha na vhushaka ha tsini musi vha tshi sumbedzana u livhuwa. Zwi dovha zwa vha lelutshela uri vha hangwelane. Munna ane a livhuwa mufumakadzi wawe, ha ṱhogomeli fhedzi zwithu zwavhuḓi zwine a zwi amba na u zwi ita, fhedzi u dovha a “ima a mu khoḓa.” (Mir. 31:10, 28) Nahone mufumakadzi o ṱalifhaho u vhudza munna wawe zwine a zwi dzhiela nṱha nga hae.

¹⁵ Vhabebi, ni nga gudisa hani vhana vhaṋu uri vha sumbedze u livhuwa? Humbulani uri vhana vhaṋu vha ḓo edzisa zwine na zwi amba na u zwi ita. Nga zwenezwo, vhetshelani vhana vhaṋu tsumbo yavhuḓi nga u amba uri ndo livhuwa musi vhana vhaṋu vho ni itela zwiṅwe zwithu. Zwiṅwe hafhu, gudisani vhana vhaṋu uri vha livhuwe musi vhaṅwe vha tshi vha itela zwithu. Thusani vhana vhaṋu uri vha pfesese  uri u livhuwa zwi bva mbiluni na uri maipfi avho a nga kwama vhaṅwe nga nḓila yavhuḓi. Sa tsumbo muṅwe mufumakadzi ane kha ḓi vha muswa ane a pfi Clary o ri: “Musi mme anga vha na miṅwaha ya 32, vho tea u alusa vhana vhararu vhe vhoṱhe. Musi ndi tshi vha na miṅwaha ya 32, ndo humbula nga ha nḓila ye zwa vha zwi tshi nga vha zwo vha konḓela ngayo kha yeneyo miṅwaha. Nga zwenezwo, ndo vha livhuwa nge vha ḓidzima zwithu zwoṱhe u itela u alusa nṋe na khaladzi dzanga. A si kale vho mmbudza uri zwe nda vha vhudza ndi zwa ndeme khavho, kanzhi vha humbula nga hazwo nahone zwi ita uri vha ḓipfe vho takala.”

16. Ṋeani tsumbo ya nḓila ine u livhuwa zwa nga ṱuṱuwedza ngayo vhaṅwe.

¹⁶ Tshivhidzoni. Vhahashu vha a ṱutuwedzea musi ri tshi vha livhuwa. Sa tsumbo, muhulwane wa tshivhidzo ane a pfi Jorge ane a vha na miṅwaha ya 28, o thoma u lwala vhukuma. O fhedza ṅwedzi a sa koni u ya miṱanganoni. Na musi o no humela miṱanganoni, o vha a sa koni u ita zwiṅwe zwipiḓa kha mbekanyamushumo. Jorge o ri: “Ndo ḓipfa ndi si tshithu nga nṱhani ha zwe nda vha ndi sa koni u zwi ita na u sa kona u hwala vhuṅwe vhuḓifhinduleli tshivhidzoni. Fhedzi nga murahu ha muṅwe muṱangano, muṅwe wahashu wa tshinnani o ri: ‘Ndi khou ṱoḓa u ni livhuwa nga tsumbo yavhuḓi ye na i vhetshela muṱa wanga. Ro ḓiphina vhukuma nga nyambo dze na dzi ṋea miṅwahani yo fhiraho. Dzo ri thusa uri ri vhe na lutendo lwo khwaṱhaho.’ Ndo kwamea lwe nda thoma u lila. Zwe a zwi amba zwo nkhuthadza.”

17. U ya nga Vhakolosa 3:15, ri nga sumbedza hani Yehova uri ri livhuwa mafunda awe?

¹⁷ Mudzimu washu wa mafunda. Yehova o ri ṋea zwithu zwinzhi zwine zwa ri thusa uri ri vhe na vhushaka ho khwaṱhaho nae. Sa tsumbo, miṱanganoni yashu, kha magazini dzashu na kha website dzashu, ri wana ndaela dzine dza ri thusa. Naa no no vhuya na thetshelesa nyambo, u vhala khandiso kana u ṱalela broadcast nahone na ri, ‘Zwenezwi ndi zwe nda vha ndi tshi khou zwi ṱoḓa’? Ri nga sumbedza hani uri ri livhuwa Yehova? (Vhalani Vhakolosa 3:15.) Iṅwe nḓila ndi nga u livhuwa zwenezwi zwifhiwa zwavhuḓi nga thabelo misi yoṱhe.—Yak. 1:17.

18. Ri nga sumbedza hani uri ri livhuwa Holo ya Muvhuso?

¹⁸ Ri dovha ra sumbedza Yehova uri ri a livhuwa musi ri tshi ita uri fhethu hashu ha vhurabeli hu dzule ho kuna. Ri shela mulenzhe tshifhinga tshoṱhe kha u kunakisa Holo dzashu dza Muvhuso na u ita uri dzi dzule dzi kha vhuimo havhuḓi nahone vhane vha shumisa zwishumiswa  zwa muzika na vidio vha ita vhungoho ha uri vha si zwi tshinye. Musi ri tshi ṱhogomela Holo dzashu dza Muvhuso zwavhuḓi dzi ḓo dzula dzi kha vhuimo havhuḓi lwa tshifhinga tshilapfu nahone a hu nga ḓo vha na zwithu zwinzhi zwine zwa ḓo tea uri zwi lugiswe. Nga yeneyo nḓila ri ḓo vha na masheleni o engedzeaho a u fhaṱa na u vusulusa dziṅwe Holo dza Muvhuso u mona na shango ḽoṱhe.

19. No guda mini kha tshenzhelo ya muṅwe mulavhelesi wa ḽiisela na mufumakadzi wawe?

¹⁹ Vhane vha ri shumela nga maanḓa. Muthu ane a khou sedzana na khaedu a nga shandula nḓila ine a ḓipfa ngayo musi ri tshi mu livhuwa. Ṱhogomelani tshenzhelo ya muṅwe mulavhelesi wa ḽiisela na mufumakadzi wawe. Ḽiṅwe ḓuvha nga vhuria vho humela fhethu he vha vha vha tshi dzula hone vho neta nge vha shuma tsimu ḓuvha ḽoṱhe. Ho vha hu khou rothola lwe mufumakadzi wawe a eḓela o ambara dzhasi. Nga matsheloni, o vhudza munna wawe uri u pfa u nga a nga si tsha kona u bvela phanḓa na mushumo wa u dalela. Nga maṱavhelo, o wana vhurifhi vhune ha khou bva ofisini ya davhi. Vhurifhi ho vha hu tshi khou mu khoḓa nga u konḓelela hawe vhuḓinḓani. Ho sumbedzisa nḓila ine zwa nga konḓa ngayo u pfuluwa vhege iṅwe na iṅwe. Munna wawe o ri: “Honoho u khoḓiwa ho mu kwama lwe a si tsha dovha a amba nga ha u ṱutshela mushumo wa u dalela. Ngoho ndi ya uri o nṱuṱuwedza lwo vhalaho uri ndi bvele phanḓa musi ndi tshi humbula nga ha u ṱutshela mushumo wa u dalela.” Vhenevho vhavhingani vho dzula kha mushumo wa u dalela lwa miṅwaha i ṱoḓaho u vha 40.

20. Ri fanela u lingedza u ita mini ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe, nahone ndi ngani?

²⁰ Kha ri lingedze u sumbedza u livhuwa nga zwine ra amba na u ita ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe. Maipfi ashu kana zwine ra zwi ita zwi tshi bva mbiluni zwi nga vha zwe onoyo muthu a vha a khou zwi ṱoḓa u itela u sedzana na vhuleme na mbilaelo dza ḽino shango ḽo ḓalaho vhathu vha sa livhuwi. Musi ri tshi vha livhuwa, ri ḓo fhaṱa vhushaka ho khwaṱhaho vhune ha nga vha ha tshoṱhe. Zwa ndeme u fhira zwoṱhe ri ḓo vha ri khou edzisa Khotsi ashu Yehova a re na mafunda na ane a livhuwa.