Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

9 YATICHÄWI

Leyejj Jehová Diosan munasirïtapa, cheqaparjam uñjirïtapwa uñachtʼayäna

Leyejj Jehová Diosan munasirïtapa, cheqaparjam uñjirïtapwa uñachtʼayäna

“Tatitojj askimpir cheqapampiruw munasi, khuyapayasiñapajj oraqpacharuw phoqhanti” (SAL. 33:5).

CANCIÓN 3 Jehová, jumaruw confiyasipjjsma

¿KUNANAKATSA YATJJATASKAÑÄNI? *

1, 2. 1) ¿Kunjam uñjatäñsa taqenis muntanjja? 2) ¿Kuna toqetsa jan pächasiñasäki?

TAQENIW munasiñampi, cheqaparjam uñjatäñ muntanjja. Ukatwa jan munasipkistu, jan cheqaparjam uñjapkistu ukhajj janis kunatak sirvksna ukham amuyassna.

2 Jehová Diosajj munasiñampi, cheqaparjam uñjatäñ munatas yatiwa (Sal. 33:5). Jupajj wal munasistu, cheqaparjam uñjapjjestaspa ukwa munaraki, janiw ukat pächasiñasäkiti. Moisés toqe israelitanakar churkäna uka Leyinwa ukajj qhan amuyasi. ¿Janis khitis munaskiristam ukhamat amuyasta, jan ukajj jan cheqaparjam uñjatäsajj llakitat jikjjatasta? Ukhamächi ukhajja, Moisesan Leyipat * yatjjatañaw chuymachtʼätam, uka Leyejja Jehová Diosajj servirinakapat wal llakisitapwa uñachtʼayistu.

3. 1) Kunjamtï Romanos 13:8-10 textojj siskejja, ¿kunsa Moisesan Leyipat yatjjatasajj amuytanjja? 2) ¿Kuna jisktʼanakarus aka yatichäwin qhanañchaskañäni?

3 Moisesan Leyipat yatjjatasajj qhawqsa Diosajj munasistu ukwa amuytanjja (Romanos 13:8-10 liytʼañataki). Aka yatichäwinjja, Diosajj israelitanakar churkäna uka leyinakat mä qhawqha uñjaskañäni, aka jisktʼanakaruw qhanañcharakiñäni: ¿Kunatsa “Moisesan Leyipajj munasiñatwa utjäna” sasin sissna? ¿Kunjamsa uka Leyejj taqe kunsa cheqaparjam lurasiñapatak yanaptʼäna? ¿Kunjamsa marka irpirinakajj uka Ley phoqayapjjañapäna? ¿Khitinakarus Leyejj jukʼamp yanaptʼäna? Ukanak yatjjatañajj chuymachtʼistaniwa, jutïr urunak suytʼañatakisa Diosar jakʼachasiñatakis yanaptʼarakistaniwa (Hech. 17:27; Rom. 15:4).

LEYEJJ MUNASIÑATWA UTJÄNA

4. 1) ¿Kunatsa “Moisesan Leyipajj munasiñatwa utjäna” sasin sissna? 2) Kunjamtï Mateo 22:36-40 textojj siskejja, ¿kuna mandamientonaksa Jesusajj jukʼamp qhanstayäna?

4 Jehová Diosajj taqe kunsa munasiñatwa luri, ukatwa “Moisesan Leyipajj munasiñatwa utjäna” sasin sissna (1 Juan 4:8). Taqpach Leyejja, ‘Diosaru ukhamarak jaqe masimar munasiñamawa’ siski uka pä mandamientorjam apsutänwa (Lev. 19:18; Deut. 6:5; Mateo 22:36-40 liytʼañataki). Ukhamajj 600 jila leyinakajja, Diosajj qhawqha munasirisa ukwa yatichistu.

5, 6. 1) ¿Casarat chacha warminakan kunjam uñjasipjjañapsa Diosajj muni? 2) ¿Kunsa Diosajj sum uñjaski? Uk mä uñachtʼäwimp qhanañchtʼam.

5 Esposaru jan ukajj esposor janipun engañjaña, wawanakar sum uñjaña. Casarat chacha warminakajj jiwañkama taqe chuyma munasipjjaspa ukwa Diosajj muni (Gén. 2:24; Mat. 19:3-6). Adulterio juchajj walpun maynir chuym ustʼayaspa. Ukatwa paqallqöri mandamientojj ‘janiw adulterio jucha lurätati’ sasin säna (Deut. 5:18, NM). Adulterio jucha luririnakajj ‘Dios contraw juchachasipjje’, chachaparusa jan ukajj warmiparus wal chuym ustʼayapjje (Gén. 39:7-9). Engañjat chachasa jan ukajj warmis walja maranakaw llakit sarnaqaspa.

6 Casarat chacha warminakajj kunjamsa uñjasipjje uk Diosajj uñjaskiwa. Israel markanjja, casarat warminakajj suma uñjatäpjjaspa ukwa munäna. Leyinak respetir chachajj warmipar munasïnwa, janiw kun utjipanak divorciaskänti (Deut. 24:1-4; Mat. 19:3, 8). Ukampis mä jachʼa jan waltʼäw utjatapat divorciasïna ukhajja, divorcio papelwa warmipar churañapäna. Uka papelajj “qʼañu juchanak luririw” sasin jan juchañchatäñapatakiw warmir yanaptʼäna. Ukhamarusa, janïr uka papel churkasajj marka irpirinakampiw parltʼir sarañapäna, ukhamatwa jupanakajj jan divorciasipjjañapatak yanaptʼapjjaspäna. Jehová Diosajj janis taqe israelitanakan divorciasipjjañap jarkʼkchïnjja, warminakajj kunja llakitas jikjjatasipjjäna, qhawqsa jachapjjäna uk uñjaskänwa (Mal. 2:13-16).

Wawanakajj jan kunar ajjsaras jakasipjjaspa, awk taykapas munasiñamp jupanakar uñjapjjaspa ukwa Jehová Diosajj muni. (Párrafos 7, 8). *

7, 8. 1) ¿Kunjamsa israelit awk taykanakajj wawanakapar uñjapjjañapäna? (Nayrïr paginankir dibujo uñjjattʼäta). 2) ¿Kunanaksa jiwasajj yateqsna?

7 Wawanakajj suma uñjatäpjjaspa ukwa Diosajj munaraki, ukaw Moisesan Leyipan qhan amuyasi. Israelit awk taykanakajja, janiw kunatï jakañatak wakiski ukak wawanakapar churapjjañapäkänti, jan ukasti, Diosamp sum apasipjjañapatakiw yanaptʼapjjañaparakïna. Diosan leyinakap wali valoranit uñjapjjañapatakisa, Diosar munasipjjañapatakisa, taqe horasanwa wawanakapar parlapjjañapäna (Deut. 6:6-9; 7:13). Amtapjjañäni, wawanakapar jan walinak lurapjjatapatwa Diosajj israelitanakar castigäna (Jer. 7:31, 33). Wawanakajj janiw mä kunäpkaspas ukham uñjatäpjjañapäkänti, jan ukasti, Diosan mä regalopjam uñjatäpjjañapänwa (Sal. 127:3).

8 ¿Kunanaksa yateqsna? Casarat chacha warminakajj kunjamsa uñjasipjje uk Diosajj uñjaskiwa. Awk taykanakas wawanakapar munasipjjañapwa muni, Juparuw cuenta churapjjani.

9-11. ¿Kunatsa Diosajj “janiw yaqhankir munätati” siski uka ley churäna?

9 Yaqhankir munaña. Tunkïr mandamientorjamajja, yaqhankir wal munañajj janipuniw walïkänti (Deut. 5:21; Rom. 7:7). ¿Kunsa Diosajj uka mandamientomp yatichañ munäna? Servirinakapajj jan walinakatwa chuymap jarkʼaqapjjañapäna, mä arunjja, kunas chuymapan utjäna uka toqet wal amuyasipjjañapänwa. Jan walinak amuyañäni ukhajja, jan walinakwa lurarakiñäni, Diosajj uk sum yati (Prov. 4:23). Jan wali amuyunakamp apayasir israelitanakajja, jan walinakwa jaqe masipar lurapjjaspäna. David reyit amtañäni, jupajj janiw jan wali jaqëkänti, ukampis mä kutejj casarat mä warmir wal munatapatwa juchar purtʼasïna (Sant. 1:14, 15). Uka warmimp adulterio jucha lurasajja, esposoparuw engañañ munäna, ukat guerran jiwayapjjañapatakiw mayirakïna (2 Sam. 11:2-4; 12:7-11).

10 Diosajj kunas chuymasan utji uk sum yati, ukatwa khitinakas jaqe masipan cosasanakap wal munapjjäna uk yatïna (1 Crón. 28:9). Uka toqet parlir leyejj utjkäna ukajja, jan wali amuyunakatwa israelitanakar jarkʼaqäna, ukhamat jan walinak jan lurapjjañapataki. Cheqansa, Jehová Diosajj wali munasiri, yatiñan Diosawa.

11 ¿Kunanaksa yateqsna? Jehová Diosajj uñnaqasak uñjañat sipansa, kunas chuymasan utji ukwa uñji (1 Sam. 16:7). Janiw kuna luratanaksa amuyunaksa Jupat imtʼksnati. Diosajj kunjamsa suma jaqëñatak chʼamachasisktan uk sum yati, ukarjamaw yanaptʼarakistu. Ukampis kuna jan wali amuyunakas chuymasan utji uk amuyasiñasa, ukat ukanak chuymasat apsuñaswa muni, ukaw juchar jan purtʼasiñatak yanaptʼistani (2 Crón. 16:9; Mat. 5:27-30).

LEYEJJ CHEQAPARJAM UÑJASIÑAPATAKIW YANAPTʼÄNA

12. ¿Kunsa Leyejj qhanstayarakïna?

12 Jehová Diosajj taqe kunsa cheqaparjam lurasiñapwa muni, ukwa Leyejj qhanstayarakïna (Sal. 37:28; Is. 61:8). Kunjamsa mayninakarojj cheqaparjam uñjsna uk Jehová Diosaw sum yatichawayistu. Israelitanakajj leyinakarjam sarnaqapkäna ukhajja, Diosajj wal jupanakar bendisïna. Jan istʼapkäna ukhasti, jan walinakanwa uñjasipjjarakïna. Jichhajj pä mandamientonakat parltʼarakiñäni.

13, 14. 1) Nayrïr pä mandamientonakarjamajja, ¿kunsa israelitanakajj lurapjjañapäna? 2) ¿Kunjamsa uka mandamientonak istʼañajj israelitanakar yanaptʼäna?

13 Jehová Diosaruk yupaychaña. Nayrïr pä mandamientonakajja, ‘Jehová Diosarukiw yupaychapjjäta, janiw idolonakar yupaychapjjätati’ sasaw säna (Éx. 20:3-6). Uka mandamientonakajj janiw Jehová Diosan askipatakïkänti, jan ukasti, israelitanakan askipatakïnwa. Kunapachatï Diosat jan jitheqtapkäna ukhajj kusisitaw jakasipjjäna, ukampis yaqha markankir diosanakar yupaychapjjäna ukhajja, jan walinakanwa uñjasipjjäna.

14 Canaán markankiri jaqenakat parltʼañäni. Jupanakajj jakkiri, cheqpach Diosar yupaychañat sipansa, jan kunatak serviri idolonakaruw yupaychapjjäna, ukham lurasajj jupanakpachpaw phenqʼachat uñjasipjjäna (Sal. 115:4-8). Uka idolonakar yupaychasajja, kunayman qʼañunakwa lurapjjäna, sacrificiotwa wawanakaparus loqtapjjäna. Israelitanakajj idolonakar yupaychapjjäna ukhajja, ukhamarakiw phenqʼachat uñjasipjjäna, wawanakaparuw jan waltʼayapjjarakïna (2 Crón. 28:1-4). Marka irpirinakasa, Diosan mandamientonakap jaytasajj munañaparjamaw israelitanakar apnaqapjjäna, jan walin uñjasirinakarus wal tʼaqesiyapjjäna (Ezeq. 34:1-4). Jan arjjatirini warminakaru wawanakar jan cheqaparjam uñjirinakajj castigatäpjjaniwa sasaw Jehová Diosajj markapar qhan säna (Deut. 10:17, 18; 27:19). Maysa toqetjja, Jupat jan jitheqtiri, cheqaparjam sarnaqeri israelitanakarojj bendisïnwa (1 Rey. 10:4-9).

Jehová Diosajj wal munasistu, jan cheqaparjam uñjatäsin tʼaqestan uksa sum uñjaski. (Párrafo 15).

15. ¿Kunanaksa Jehová Diosat yateqsna?

15 ¿Kunanaksa yateqsna? “Diosan serviripätwa” sasin sapki ukanakat yaqhepajja, janiw Diosan leyinakaparjam sarnaqapkiti, jilat kullakanakarus wal tʼaqesiyapjje, Diosajj janiw ukanakat juchanïkiti. Jupajj wal munasistu, jan cheqaparjam uñjapkistu uksa sum yatiraki. Tʼaqestan ukhajja, mä taykajj wawapat sinttʼaski ukat sipansa jukʼampwa Diosajj jiwasat sinttʼasi (Is. 49:15). Inas Jupajj jan walinak lurasin jan arrepentisipki ukanakar ukaratpach jan castigkchiti, ukampis horasaparuw jupanakar castigani.

KUNJAMSA MARKA IRPIRINAKAJJ LEY PHOQAYAPJJAÑAPÄNA

16-18. 1) ¿Kuna toqenakansa Moisesan Leyipajj israelitanakar yanaptʼäna? 2) ¿Kunanaksa jiwasajj yateqsna?

16 Moisesan Leyipajj kunayman toqenakanwa israelitanakar yanaptʼäna. Marka irpirinakajj Diosar yupaychañan yanaptʼasajja, jan waltʼäwinakwa askichapjjäna, jaqe jiwayañanak utjkäna ukanaksa juzgapjjarakïnwa. Ukhamajj cheqaparjamaw jupanakajj leyinak phoqayapjjañapäna.

17 Jaqe jiwayir israelitajj janiw ukspach jiwayatäkänti. Jiwayatäniti janicha uk janïr amtkasajj sumwa marka irpirinakajj yatjjatapjjañapäna (Deut. 19:2-7, 11-13). Maysa toqetjja, sapür utjkäna uka jan waltʼäwinakwa marka irpirinakajj uñjapjjañaparakïna. Sañäni, cosasanakat jan waltʼayasiñanakajj utjkäna, jan ukajj chacha warmi jan waltʼayasiñanakajj utjkäna ukanakwa juzgapjjañapäna (Éx. 21:35; Deut. 22:13-19). Marka irpirinakajj jan waltʼäwinak cheqaparjam askichapjjäna, israelitanakas leyinak phoqapjjäna ukhajja, taqeniw kusisit jakasipjjäna, Jehová Diosaruw jachʼañchapjjarakïna (Lev. 20:7, 8; Is. 48:17, 18).

18 ¿Kunanaksa yateqsna? Jehová Diosajj taqe kunan sum sarnaqañaswa muni. Jaqe masisar munasiñampi, cheqaparjam uñjañaswa munaraki. Jan khitis uñjkistu ukhajj kunanaksa parltan, lurtan uksa sumwa uñjaski (Heb. 4:13).

19-21. 1) Marka irpirinakasa juezanakasa, ¿kunjamsa Diosan markapar uñjapjjañapäna? 2) ¿Kuna leyinakas cheqaparjam uñjatäpjjañapatakejj israelitanakar yanaptʼäna? 3) ¿Kunanaksa jiwasajj yateqsna?

19 Yaqha markankir jaqenakajj kunayman jan walinak luririnakäpjjänwa, Diosajj janiw israelitanakan ukhamäpjjañap munkänti. Ukatwa marka irpirinakarusa juezanakarusa, leyinak taqe israelitanakar phoqayapjjañap mayïna. Maysa toqetjja, janirakiw jupanakajj jan sinttʼasiri, jan kuns amuyañ muniri ukhamäpjjañapäkänti, jan ukasti, cheqaparjamaw taqe kuns uñjapjjañapäna (Deut. 1:13-17; 16:18-20).

20 Jehová Diosajj wal markapat sinttʼasïna, ukatwa cheqaparjam uñjatäpjjañapatakejj leyinak usküna. Leyirjamajja, janiw khitirus “jaqe jiwayiriwa” sasin facilak kʼarintapkaspänti, ¿kunatsa? Mä kun luratapat juchañchat uñjaskäna uka israelitajja, khitis juchañchaskäna uk yatïnwa (Deut. 19:16-19; 25:1). Ukhamarusa, “jiwayatäñapawa” sasin juchañchatäñatakejj pä testigonakaw utjañapäna (Deut. 17:6; 19:15). Ukampis jaqe jiwayir mä jaqerojj maynik uñjäna ukhajj ¿kunas pasäna? Jaqe jiwayirejj janiw akham amuykaspänti: “Janiw pä testigojj utjkiti, ukhamajj janiw kamachapkitanisa” sasa, cheqas Jehová Diosaw kuntï lurkäna uk uñjaskäna. Maysa toqetjja, awkinakaw wawanakapar cheqañchapjjañapäna, ukampis janiw uk amtaparjamak lurapjjañapäkänti. Familian jan waltʼäwinakajj utjkäna ukhajja, marka irpirinakaw awisajj askichapjjäna, kunas lurasini uk amtapjjarakïna (Deut. 21:18-21).

21 ¿Kunanaksa yateqsna? Jehová Diosatwa yateqasiñasa, Jupajj cheqaparjamaw taqe kuns luri (Sal. 9:7). Jupat jan jitheqtapki, leyinakaparjam sarnaqapki ukanakarojj bendisiwa. Maysa toqetjja, jaqenakar munañaparjam apnaqapki ukanakarojj castigiwa (2 Sam. 22:21-23; Ezeq. 9:9, 10). Ukampis inas akham amuysna: “Uka jaqerojj jan wali luratanakapat janjamakiw Diosajj castigkiti” sasa. Ak amtapuniñäni, Diosajj horasaparuw jan walinak lurir jaqenakar castigani (Prov. 28:13). Janipun arrepentisipkani ukhasti, ‘jakkir Diosan amparapar jaltʼañajj wali ajjsarkañapunïtapwa’ amuyapjjani (Heb. 10:30, 31).

LEYEJJ KHITINAKARUS JUKʼAMP YANAPTʼÄNA

Marka irpirinakajja, Jehová Diosat yateqasisaw jan waltʼäwinak askichasajj jaqenakar munasiñampi, cheqaparjam uñjapjjañapäna. (Párrafo 22). *

22-24. 1) ¿Khitinakarus Leyejj jukʼamp yanaptʼäna? 2) ¿Kunanaksa Jehová Diosat yateqsna? 3) Éxodo 22:22-24 qellqatajj ¿kuna toqetsa ewjjtʼistu?

22 Moisesan Leyipajj yaqha markanakat jutirinakaru, wajchanakaru, viudanakaru, jan ukajj yaqha ukham jaqenakaruw jukʼamp yanaptʼäna. Taqe juezanakaw aka leyirjam lurapjjañapäna: “Jan lurapjjamti kunatejj jan cheqäki ukanakjja, yaqha markat jutir jaqenakampi ni wajchanakampisa, ni viuda warmin isipsa prendatjja katupjjamti” (Deut. 24:17). Jehová Diosajj jan walin uñjasipkäna uka jaqenakat wal llakisïna, jupanakar tʼaqesiyapkäna ukanakarus cuenta mayirakïna (Éxodo 22:22-24 liytʼañataki).

23 Leyirjamajja, familiaranakampi chacha warmjam ikintasiñajj janipuniw walïkänti, ukhamatwa familianakar jan walinakat jarkʼaqasïna (Lev. 18:6-30). Yaqha markankir jaqenakatakejj ukanak lurañajj walikïskchïnsa, israelitanakajj wali ajjtaskañ juchatwa uñjapjjañapäna, kunjamtï Diosajj uñjkäna ukhama.

24 ¿Kunanaksa yateqsna? Jehová Diosajja, markap uñjañatak uttʼayatäpki ukanakajj sapa mayni jilat kullakanakat llakisipjjaspa ukwa muni. Qʼañu juchanak lurañas janipuniw Jupatakejj walïkiti. Taqe servirinakapajj jan walinakat jarkʼaqatäpjjaspa, cheqaparjam uñjatäpjjaspa ukwa munaraki, yamas jupanakpachpa jan jarkʼaqasirjamäpki ukanakaruw jukʼamp yanaptʼasiñapa.

LEYEJJ ‘KUNA SUMA BENDICIONANAKATEJJ JUTKANI UKAN CHʼIWIPAKÏNWAʼ

25, 26. 1) ¿Kunatsa munasiñampi, cheqaparjam uñjasiñampejj samsuñampi jakañamp sasispa? 2) Akjjar mistkani uka yatichäwinjja, ¿kuna toqenakatsa yatjjataskañäni?

25 Munasiñampi, cheqaparjam uñjasiñampejj samsuñampi jakañampi sasiwa. Cheqas janiw khitis jan samsusajj jakkaspati. Diosajj cheqaparjam jiwasar uñjatap amuytan ukhajja, jukʼampiw Jupar munastanjja. Diosar munastan, cheqapa leyinakapsa wali valoranit uñjtan ukhajja, munasiñampi, cheqaparjamaw jaqe masisar uñjaraktanjja.

26 Leyinakarjam lurat pacto utjatapatwa Jehová Diosampi israelitanakampejj sum apasipjjäna. Ukampis uka Leyejj “Cristompiw tukuyjje”, uka lantejj jukʼamp suma leyiw utjañapäna (Rom. 10:4). Kunjamtï Pablojj siskänjja, “Leyejja kuna suma bendicionanakatejj jutkani ukan chʼiwipa[kïnwa]” (Heb. 10:1). Akjjar mistkani uka yatichäwinjja, uka bendicionanakatwa yatjjataskañäni. Congregacionan cheqaparjam uñjasiñasa munasiñas kunja wakiskirisa ukwa yatjjataskarakiñäni.

CANCIÓN 109 Chuymatpach wal munasipjjañäni

^ Párrafo 5 Aka yatichäwejj mayachtʼat pusi yatichäwinakat nayrïriwa. Uka yatichäwinakajja, Jehová Diosajj sapa maynit llakisitap amuyañatakiw yanaptʼistani. Jutïr kimsa yatichäwinakajj Yatiyañataki mayo, 2019 revistanwa mistuni. Uka yatichäwinakajja, kunjamsa Jehová Diosajj munasirïtapsa cheqaparjam uñjirïtapsa congregacionan uñachtʼayi, kunjamsa jilïr irpirinakajj congregacionar jarkʼaqapjjaspa, awk taykanakas kunjamsa wawanakaparojj jan abusatäpjjañapatak yanaptʼapjjaspa, abusat uñjasipkäna ukanakarojj kunjamsa chuymachtʼsna uka toqenakatwa parlaskani.

^ Párrafo 2 AMTAÑATAKI: Moisesan Leyipajja, Jehová Diosajj Moisés toqe israelitanakar churkäna uka 600 jila leyinakawa. Uka leyinakajj Ley, Moisesan Leyipa, mandamientonaka sasin uñtʼatarakiwa. Biblian nayrïr phesqa libronakapajja, Génesis librot Deuteronomio librokamajja, Ley sasin uñtʼatäpjjarakiwa. Taqpach Hebreo Arut Qellqatanakaruw awisajj Ley sasin uñtʼasiraki.

^ Párrafo 60 DIBUJOT JUKʼAMP QHANAÑCHTʼAÑATAKI: Mä taykaw manqʼa wakichasajj imill wawanakapamp sum parltʼasiski. Awkisti, yoqall wawaparuw ovejanak uñjañ yatichaskaraki.

^ Párrafo 64 DIBUJOT JUKʼAMP QHANAÑCHTʼAÑATAKI: Marka punkun utjkäna uka irpirinakaw mä viudampiru wawapampirojj wali munasiñamp yanaptʼasipki, jupanakarojj mä aljir chachaw jan wal luratayna.