1-2. ( a) Kii bés bobasôna di gwé ngôñ? (b) Di nla ba nkwoog nkaa ni kii?

BÉS bobasôna di gwé ngôñ le ba gwés bés, ni le ba bôñôl bés mam ma téé sép. Ibale hiki ngéda ba ñunda bé bé gwéha ni telepsép, ni nla nok béba to botñem ni bana bé.

² Yéhôva a nyi le di gwé ngôñ le ba gwés bés ni le ba bôñôl bés mam ma téé sép. (Tjémbi 33:5) Di nla ba nkwoog nkaa le Djob a ngwés bés, a gwé ki ngôñ le ba bôñôl bés mam i nya i téé sép. Hala a nene ntiik ngéda di ntibil wan Mbén Yéhôva a bi ti litén li Israel ni njel Môsi. Ibale u nok njôô inyule bôt bape ba ngwés bé we tole ba mbôñôl bé ki to we mam ni telepsép, soho wan lelaa Mbén Môsi * i ñunda le Yéhôva a bé tôñ litén jé.

3. (a) Kiki kaat Rôma 13:8-10 i nkal, kii di ga léba mu kiki di mba di nigil Mbén Môsi? (b) Mambe mambadga i yigil ini i ga timbhe?

³ Ngéda di nigil Mbén Môsi, di nléba gwéha i Djob jés Yéhôva. (Añ Rôma 13:8-10.) Munu yigil ini, di ga tehe ndék mambén Yéhôva a ti bon ba Israel, mbus di ga timbhe mambadga mana: Inyuki di nla kal le gwéha yon i bé hikuu hi Mbén? Inyuki di nla kal le Mbén i bé ti bôt makénd i bana telepsép? Lelaa i bet ba bééna kunde i ngii bôt bape ba bé lama gwélél Mbén? Bonjee Mbén i bé tat téntén? Mandimbhe ma mambadga mana ma ga ti bés hogbe, botñem ni pôla i kôôge bebee ni Isañ wés nu gwéha.​—Minson mi baôma 17:27; Rôma 15:4.

4. (a) Inyuki di nla kal le Mbén Môsi i bé i umne i ngii gwéha? (b) Inoñnaga ni Matéô 22:36-40, mambe manbén Yésu a bi yigye?

⁴ Di nla kal le Mbén Môsi i bé i umne i ngii gwéha inyule gwéha yon i ntinde Yéhôva i boñ mam momasôna. (1 Yôhanes 4:8) Mambén momasôna Yéhôva a bi ti ma bé ma nigne i ngii mambén ima​—gwéha Nyambe, ni i mut woñ libôk. (Lôk Lévi 19:18; Ndiimba Mbén 6:5; añ Matéô 22:36-40.) Jon di hoñol le hiki mbén mu i 600 ni jam i i yé Mbén i ñunda gwéha i Yéhôva. Di wan le ngim dihéga.

5-6. Kii Yéhôva a bé bémél babiina, kii a bé yi? Ti hihéga.

⁵ Téñbe i gwés sobiina woñ, u yoñ ki ndun ni bon boñ. Yéhôva a nsômbôl le babiina ba gwéhna niñ yap yosôna. (Bibôdle 2:24; Matéô 19:3-6) Ndéñg i yé ngim kuu mut a nla kand i i nlôôha ibe. Mbén i yônôs isaambok mu Mbén Môsi i nsôña le mut a ke i ndéñg. (Ndiimba Mbén 5:18) Nwet a nke i ndéñg a mboñ “Nyambe béba”, a mboñ yak sobiina wé béba ngandak. (Bibôdle 39:7-9) Sobiina ba mbabaa a nla ke ni bisu i nok njôghe ngandak nwii mbus.

⁶ Yéhôva a ntibil tehe maboñok ma hiki sobiina ipañ nuu. A bééna ngôñ le bon ba Israel ba tibil tééda baa bap. Nlôm nu a bé nôgôl Mbén a bé lama gwés nwaa, a bé bé le a bos nye inyu to imbe njom. (Ndiimba Mbén 24:1-4; Matéô 19:3, 8) Ibale mindañ mi mpam, ndi a kit le a mbos nye, a bé lama ti nye kaat i sagal libii. I kaat i i bé sôñ muda le ba ôm bañ nye nsohi le a nke i ndéñg. Ni ki le, ilole munlôm a nti nwaa kaat i sagal libii, i nene le a bé lama boma mimañ mi tison. Ni njel i, mi bééna pôla i hôla babiina i sôñ libii jap. Ngéda man Israel a bé bos nwaa inyu to imbe njom, hiki ngéda bé nyen Yéhôva a bé bagal nkaa u. Ndi to hala, a bé tehe gwiiha muda a bé kôp, a nôgdaga ki njôghe yé.​—Malaki 2:13-16.

7-8. (a) Kii Yéhôva a bat bagwal le ba boñ? (Béñge titii i lipep li bisu.) (b) Bimbe biniigana di ñôt mu?

⁷ Mbén i bé unda ki le Yéhôva a nlôôha tôñ ni loñge i boñge. Yéhôva a ti bagwal oda le ba yoñ ndun ni bon bap i pes minsôn ni i pes mbuu. Bagwal ba bé lama gwélél manjel momasôna inyu hôla bon bap i diihe Mbén Yéhôva, ni i nigil i gwés nye. (Ndiimba Mbén 6:6-9; 7:13) Ikété manjom ma bi tinde Yéhôva i kôgse bon ba Israel, yada i bé le ba bé ligis bon bap i hié. (Yérémia 7:31, 33) Bagwal ba bé lama tehe bon bap kiki tik likébla Yéhôva a nti bo ni li ba nlama bop, he bé kiki ngim yom ba bé le ba yan tole i ba bé le ba tééñga.​—Tjémbi 127:3.

⁸ Biniigana: Yéhôva a nyimbe maada babiina ba gwé ipôla yap. A nsômbôl le bagwal ba gwés bon bap, ni le bagwal ba ba ntééñga bon bap, ba ga timbhe bisu gwé.

9-11. Inyuki Yéhôva a bi ti Mbén i bé sôña tama?

⁹ U tamak bañ. Mbén i nsôk ikété Jôm li mambén mu Mbén Môsi, i bé sôña tama, tole mut a nhôlôs ngôñ ibe inyu gwom mut numpe a gwé. (Ndiimba Mbén 5:21; Rôma 7:7) Yéhôva a ti mbén ini inyu ti bés biniigana bi mahee​—bagwélél bé ba nlama tééda ñem wap, hala wee, mahoñol map ni yom ba nôgda. A nyi le maboñok mabe ma nlôl mahoñol ni ngôñ ibe di gwé. (Bingéngén 4:23) Ibale man Lôk Israel a bé a nwas le ngôñ ibe i hôlôl  nye ñem, hala a bé le a tinde nye i bana maboñok mabe ipañ bôt bape. Kiki hihéga Kiñe David a bi kwo mu i béba i. I yé mbale le a bé loñge mut. Ndi i bi pam ngim ngéda le a bi bôdôl bana ngôñ ni nwañan nwaa. I ngôñ i i bi tinde nye i boñ béba. (Yakôbô 1:14, 15) David a bi ke ndéñg ni muda nu, a noode lôk nlôm, i mbus a nol nye.​—2 Samuel 11:2-4; 12:7-11.

¹⁰ Yéhôva a bé yi ngéda man Israel a bé bôk mbén i bé pôdôl i tam gwom bi mut​—A nyi i yom di nhoñol ni i di nôgda. (1 Miñañ 28:9) Mbén i bé sôñga bagwélél ba Djob i bana mahoñol ma ma bé le ma tinde bo i bana maboñok mabe. Kinje loñge Isañ nu gwéha ni nu pék Yéhôva a yé!

¹¹ Biniigana: Yéhôva a mbéñge mut kété kété he bé nu a nene bitéé bi mis. A ntehe njee di yé toi ikété kété, i ñem wés. (1 Samuel 16:7) Yom yo ki yo i sôli bé bisu gwé, a nyi i yom di nhoñol, i yom di nôgda ni maboñok més. A mbéñge i mam malam ma yé bés ikété, a nti ki bés makénd i bii mo bisélél. Ndi a ngwés le di yimbe mahoñol mabe, mbus di yémbél mo ilole ma nyila maboñok mabe.​—2 Miñañ 16:9; Matéô 5:27-30.

12. Kii Mbén Môsi i nyigye?

¹² Mbén Môsi i niiga bés le Yéhôva a ngwés telepsép. (Tjémbi 37:28; Yésaya 61:8) A yé ndémbél ilam i i nla hôla bés i yi lelaa di nla bana maboñok ma téé sép ipañ bôt bape. Ngéda bon ba Israel ba bé ba nôgôl mambén Yéhôva a bé ti bo, a bé a sayap bo. Ngeñ ba bé ba bôk matiñ mé ma téé sép, ba bé ba nok ndutu. Di wan ki mambén ima mape mu i Jôm li mambén.

13-14. Kii mambén ma bisu ima mu i Jôm li mambén ma bé bat, bimbe bisai bon ba Israel ba bé ba kôs ngéda ba bé ba nôgôl mo?

¹³ Bégés ndigi Yéhôva nyetama. Mambén ima ma bisu mu Jôm li mambén ma bé bat bon ba Israel le ba bégés ndigi Yéhôva nyetama, ma bé sôñga ki bo i bégés bisat. (Manyodi 20:3-6) Mambén ma, ma bé bé inyu nseñ u Yéhôva. Ndi, inyu nseñ u litén jé. Ngéda li bé li téñbe i gwés nye, li bé li too. Ndi ngéda li bé li bégés mop ma matén mape, li bé li nok ndutu.

¹⁴ Hoñol ki bon ba Kanaan. Ba bé bégés bisat iloole ba bégés Bañga Djob, ni Nyambe nu niñ. Jon, ba bé ba bana maboñok ma ditégéé di bôt. (Tjémbi 115:4-8) Mu bibégés gwap, i bé ipam le ba yoñ ngaba i malal ma nyega, ni le ba tégbaha bon bap i hié. Nlélém inyu bon ba Israel, ngéda ba bé ba ndogbene Yéhôva, ba pohol i bégés bisat, ba bé ba bana maboñok ma ditégéé di bôt, hala a bé nôgha ki mahaa map ndutu. (2 Miñañ 28:1-4) I bet ba bééna kunde i ngii bôt bape ba bi tjôô matiñ ma téé sép ma Yéhôva. Ba bi bep gwélél kunde ba bééna, ba bôdôl tét diyeyeba di bôt ni i bet ba bééna bé bôt inyu sôñ bo. (Ézékiel 34:1-4) Ha nyen Yéhôva a bi béhe bon ba Israel le a bé lama kogse i bet ba bé tééñga bon ba nyuu ni biyik bi bôda. (Ndiimba Mbén 10:17, 18; 27:19) Maselna ni hala, Yéhôva a bé sayap bagwélél bé ngéda ba bé téñbe i gwés nye, ba tôñôk ki bape ni telepsép.​—1 Bikiñe 10:4-9.

15. Bimbe biniigana di ñôt munu liboñok li Yéhôva?

¹⁵ Biniigana: Ngéda i bet ba nkal le ba bégés Djob ba ntjél nôgôl matiñ mé ma téé sép, ndi ba nôgha litén jé ndutu, Yéhôva bé nyen a yé njom. Ndi Yéhôva a  ngwés bés, a nyi ki ngéda di nok ndutu inyu ngitelepsép. A nôgda njôghe yés iloo kiki nyañ man a nla nôgda ndutu i man wé. (Yésaya 49:15) Tolakii ibale a mélés bé i jam li kunda yada, i loñge ngéda a ga pémhene baboñbéba ba ba bi tam bé béba yap mbagi inyu ndééñga ba bi tééñga bape.

16-18. Mambe makas ma niñ Mbén Môsi i bé tihba, bimbe biniigana di ñôt mu?

¹⁶ Mbén Môsi i bé tihba ngandak makas ma niñ ma man Lôk Israel, jon i bé nseñ le mimañ ba bi téé inyu kéés litén li Yéhôva, mi kéés jo ni mbagi i téé sép. Ba bé lama ndigi bé tôñ mam ma mbuu, ndi ba bé lama ki bagal minkaa ipôla bôt ni ngéda mut a bé kand kuu. Di béñge dihéga di noñ.

¹⁷ Ngéda man Lôk Israel a bé a nol mut, i bé ndik bé le kiki a nol yak nye a nlama nôla. Ndi mimañ mi bé lama ndugi wan jam li, ilole ba nkit too a kôli ni nyemb tole to. (Ndiimba Mbén 19:2-7, 11-13) Mimañ mi bé kéés ki mindañ mimpe mi niñ i hiki kel​—kiki bo nkaa bum, tole mindañ ipôla babiina mi mi bé mam ma mbôña mandap, ibabé le bôt ba yi. (Manyodi 21:35; Ndiimba Mbén 22:13-19) Ngéda mimañ mi bé bagal minkaa ni telepsép, yak bon ba Israel ba nôglak Mbén, bôt bobasôna ba bé ôt nseñ, hala a bé boñ le litén li ti Yéhôva lipém.​—Lôk Lévi 20:7, 8; Yésaya 48:17, 18.

¹⁸ Biniigana: Hiki pand i niñ yés, i gwé nseñ i mis ma Yéhôva. A gwé ngôñ le di bana gwéha ni maboñok ma téé sép mu maada més ni bôt bape. A nyimbe ki hiki jam di mpot ni hiki jam di mboñ, to ngéda di yé bésbotama i mbai yés.​—Lôk Héber 4:13.

19-21. (a) Lelaa mimañ ni bakéés ba bé lama kéés bagwélél ba Djob? (b) Lelaa mambén Yéhôva a bi ti ma bé kéñ le bôt ba kôs nkoda mbagi, kii hala a niiga bés?

¹⁹ Yéhôva a bé gwés sôñ litén jé ni dimama dibe di matén ma bé kéña jo. Jon a bé bémél mimañ ni bakéés le ba gwélél Mbén ngi mbagla yo ki yo. Ndi, i bet ba bééna mbegee i kéés bôt ba bé lama bé tét bagwélél bé. Maselna ni hala, ba bé lama gwés telepsép.​—Ndiimba Mbén 1:13-17; 16:18-20.

²⁰ Yéhôva a bééna ngôô inyu litén jé, jon a bi ti mambén inyu kéñ le bôt bahogi mu ba kôs nkoda mbagi. Kiki hihéga, hala a bé nledek jam inoñnaga ni Mbén le ba ôm mut nsohi u yañga le a nkand kuu. Nwet ba bé soman a bé lama yi njee a nsoman nye. (Ndiimba Mbén 19:16-19; 25:1) I bé béda i ndék yosôna mbôgi iba ilole ba nkwés nye nkaa. (Ndiimba Mbén 17:6; 19:15) Ndi lelaa mam ma bé ibale  mut wada nyen a tehe man Israel a nkand kuu? A bé lama bé hoñol le a mal pei inyu béba a mboñ. Yéhôva a bi tehe i yom a bi boñ. Ikété ndap lihaa, basañ bon ba bééna kunde i ngii bana bape, ndi kunde yap i bééna nwaa. Inyu mindañ mihogi mi mahaa, mimañ mi tison nwon mi bé lama yoñ makidik ma nsôk.​—Ndiimba Mbén 21:18-21.

²¹ Biniigana: Yéhôva a nti bés ndémbél ilam; a ba ngi boñ jam li téé bé sép. (Tjémbi 9:8) A mbom i bet ba ntéñbe i nit matiñ mé, ndi a nkogse i bet ba mbep gwélél kunde ba gwé ngii bape. (2 Samuel 22:21-23; Ézékiel 9:9, 10) I nla pam le bôt bahogi ba bana maboñok mabe, ni le i nene bés wee ba yé ba pei kogse, ndi ngeñ Yéhôva a ntehe le ngéda yé i nkola, a yé a kéés bo. (Bingéngén 28:13) Ndi ibale ba ntam bé béba yap, ndék ngéda b’a yi le “i yé jam li nkônha woñi i kwo i moo ma Nyambe nu niñ.”​—Lôk Héber 10:30, 31.

22-24. (a) Bonjee Mbén i bé sôñ tôbôtôbô, kii hala a niiga bés inyu Yéhôva? (b) Mambe mabéhna di nléba i kaat Manyodi 22:22-24?

²² Mbén i bé sôñ tôbôtôbô i bet ba bééna bé bôt i nsôñ bo, kiki bon ba nyuu, biyik bi bôda, ni biyoyo (bakén). Bakéés ba Israel ba bi kôs ini oda le: “U hidik [kôdôs] bañ mbagi sép inyu yoyo, to inyu man nyuu. U yoñok bañ ki to mbot i yik muda kiki bibep.” (Ndiimba Mbén 24:17)  Yéhôva a bé unda le a ndiihe bôt ba litén ba ba bééna bé mut i sôñ bo. A bé kogse i bet ba bé tééñga bo.​—Añ Manyodi 22:22-24.

²³ Mbén i bé ti maéba ma ma bé sôñ le bijô bi lihaa bi lalna bañ wada ni nuu. (Lôk Lévi 18:6-30) Bôt ba matén ma ma bé kéña loñ Israel, ba bé yip mis tole ba bé nwas i nya maboñok i ipôla yap, ndi bagwélél ba Yéhôva ba bé lama tehe mo kiki Yéhôva, hala wee kuu le mut a nkand​—béba jam kiyaga.

²⁴ Biniigana: Yéhôva a ngwés le i bet a nti kunde i ngii bape, ba sôñ ba bobasôna ba yé i si énél yap ni gwéha. A ñoo le bôt ba bana malal ma téé bé i mis mé, a gwéhék ki le bitelbene bi yôña inyu sôñ téntén i bet ba gwé bé bôt ba ntôñ bo, ni i bôñôl bo mam i nya i téé sép.

25-26. (a) Inyuki di nla kal le maada ma yé ipôla gwéha ni telepsép ma mpôôna ma ma yé ipôla nhébék ni niñ? (b) Kii di ga tehe yigil i nyônôs iba munu gwigil bi-na bini?

²⁵ Maada ma yé ipôla gwéha ni telepsép ma mpôôna ma ma yé ipôla nhébék ni niñ; gwobiba bi nkiha ndigi ntôñ. Ngéda di yé nkwoog nkaa le Yéhôva a mbôñôl bés mam ma téé sép, gwéha yés ipañ yé i nkônde hol. Ngéda di ngwés Nyambe, di gwéhék ki matiñ mé ma téé sép, di nôgda le di yé nyégsaga i gwés bôt bape, ni i bôñôl bo mam ma téé sép.

²⁶ Malômbla ma Mbén Môsi mon ma bé hikuu hi maada ipôla Yéhôva ni bon ba Israel. Ndi Mbén i bi mal mbus le Yésu a bi yônôs yo, ngim jam ipe i i nlôôha loñge yon i bi héñha i Mbén i. (Rôma 10:4) Ñôma Paul a bi kal le Mbén i bé kiki “titii i mam malam m’a lo.” (Lôk Héber 10:1) Yigil i noñ munu gwigil bi-na di mpôdôl bibôdle, i ga pôdôl gwom bilam bi, ni nseñ gwéha ni telepsép bi gwé i likoda li bikristen.