Keimon lidoun ariñahani

Keimon lidoun tila

ARÜTÍKULU LÁNINA ATURIAHANI 9

Ligaburi larufudún ínsiñeni luma irichaü lidan binadu Ísüraeli

Ligaburi larufudún ínsiñeni luma irichaü lidan binadu Ísüraeli

“Hínsiñeti katei le richabei luma le úaraguabei lun Aburemei; buíngüda lumuti sun ubóu lau línsiñehabu!” (SAL. 33:5).

UREMU sjj 3 Rútibu erei, ichouruni luma ganigi nun

LE LUNBEI WATURIAHANI *

1, 2. a) Ka wabusenrubei sun wagía? b) Ka gayaraabei wachoururuni?

SUN wagía busentiwa lun hínsiñewa wamá luma lun wouserúniwa lau irichaü. Dan le marufudún lan ínsiñeni woun ani ouserúa wagía lau marichaü, sanditiwa siñagua wamá woungua ani mouni wamá lun ni kata.

2 Subudi lumuti Heowá busén hamá gürigia lun hínsiñewa hamá luma lun houserún lau irichaü (Sal. 33:5). Gayaraati wachoururuni hínsiñe wamá lun saragu ani busenti lun wouserúniwa lau irichaü. Furanguti warihini lira lidan Lúrudu le líchugubei lun Moisesi lun lederegeruni houn ísüraelina. Anhein wuriba lubéi hasandiragun hungua ladüga mínsiñewa humá o ladüga houserúniwa lau marichaü, líchuguba gurasu hun haturiahani le larufudahabei Lilurudun Moisesi * woun luagu berese lan Bungiu hau lubúeingu.

3. a) Ítara kei aubei lariñawagúa lidan Rómana 13:8-10, ka wafurendeirubei dan le waturiahani Lilurudun Moisesi? b) Kaba álügüdahani wóunaba lidan arütíkulu le?

3 Dan le waturiahani Lilurudun Moisesi, aba wasubudiruni hínsiñe wamá lun Wáguchi Bungiu saragu (aliiha huméi Rómana 13:8-10). Lidan arütíkulu le, wakutihaba fiu lúrudu le líchugubei Heowá houn ísüraelina ani wóunabubei álügüdahani burí le: Ka uagu gayara lubéi wariñagun ínsiñeni lan meha lébunabei Lúrudu le? Ka uagu gayara lubéi wariñagun ínchaha lániña gürigia lun hóuserun lau irichaü? Ida luba meha hafalaruni ha únbaña ru waali lan ubafu? Ani kátima lóunigirubaña? Líchuguba lóunabagüle álügüdahani burí le gurasu woun, líchuguba giñe emenigini woun ani adüga ligíame lúntima wayarafadun lun Wáguchi le siélubei (Adü. 17:27; Rom. 15:4).

ÍNSIÑENI MEHA LÉBUNABEI LILURUDUN MOISESI

4. a) Ka uagu gayara lubéi wariñagun ínsiñeni lan lébunabei Lúrudu le ichugúbei lun Moisesi? b) Según Matéu 22:36-40, ka burí gumadi súdiniti uágubei layanuha Hesusu?

4 Ka uagu gayara lubéi wariñagun ínsiñeni lan lébunabei Lilurudun Moisesi? Ladüga ínsiñeni lébunabei ladügüni Heowá sun katei (1 Huan 4:8). Bián meha gumadi súdiniti ágüdahabalin lóugiñe sisi-san gumadi le lídanbei Lúrudu ligía: ínsiñeni luagu Bungiu luma ínsiñeni hawagu gürigia wáledigu (Fad. 19:18; 2 Lur. 6:5; aliiha huméi Matéu 22:36-40). Ligía agurabúa lubéi lun larihíniwa línsiñehabu Heowá lidan kada aban lídangiñe. Ariha wamá fiu hénpulu.

5, 6. a) Ka labuserunbei Heowá lun hadügün maríeitiña? b) Ka un letenira Heowá? Ru humá aban hénpulu.

5 Lúrudu luagu úaraguni hadan maríeitiña luma hounigirúniwa isaanigu. Busenti Heowá lun weiri lan ínsiñeni hadan maríeitiña luma lun ladurarun lun sun habagari (Agu. 2:24; Mat. 19:3-6). Agabarahani ligía ábanbei lídangiñe katei wuribatimati le gayaraabei ladügüni aban gürigia. Ligía maweiridun tubéi wanigi lau siadiwa lan lidan lisedün gumadi (2 Lur. 5:18). Wügüri le agabarahabarun lani weiriou lafigouhaña ligibugiñe Bungiu ani bulesei lumutu tanigi, ítara liña giñe dan le tuguya lan adügübalin (Agu. 39:7-9). Ani gayaraati ladurarun gáriti le luagu saragu dan.

6 Aríagu liña Heowá lun ida liña lan hóuseragun maríeitiña hámagua. Lidan binadu Ísüraeli busenti meha Heowá lun houserúniwa würiña maríeitiña buidu. Wügüri meha maríeiti le inebehabubei lun Lúrudu hínsiñetu meha lani weiriou lun ani mígiragunti meha tuma ladügarügü somu katei le masudininti (2 Lur. 24:1-4; Mat. 19:3, 8). Gama lumoun, anhein meha gaturobulin habéi le hanarimeti ani aba hígiragun, mosu meha líchugun aban gárada tun to lánina ígiraguni. Adügati meha katei le lun tounigirún luéi líchuguniwa tidurun luagu adüga tan magíaguni. Ani lubaragiñe meha líchugunu gárada to tun, genegeti mosu lan meha layanuhan hama wéiyaaña ha uburugubaña. Ítara, gayaraabei meha híderaguniña maríeitiña ha lun mígiragun hamá. Mama meha súnwandan ladügün Heowá somu katei lun mígiragun lan wügüri le asaminarubei luouguounrügü, gama lumoun, ariha lumuti táguira würi to igirúboun ani sandí lumuti meha tigarigu (Mal. 2:13-16).

Busenti meha Heowá lun hasandiragun irahüñü houngua lau ichouruni ani lun hagüriahaniña hagübürigu luma lun harufudahan houn lau ínsiñehabuni (Ariha huméi párafu 7 luma 8). *

7, 8. a) Ka meha gumadi líchugubei Heowá houn agübürigu? (Ariha huméi dibuhu le luágubei tidáü garüdia to). b) Ka wafurendeirubei?

7 Arufuda lumuti giñe Lúrudu weiri lan lebereserun Heowá hau irahüñü ani busén lan lun buidu lan lidin houn. Mama meha ariñagarügüti houn agübürigu lun híchuguni le hemegeirubei hasaanigu houn, lunti meha giñe harufudahan houn luagu Heowá. Moun lumuti meha heferidirun chansi lun harufudahan houn hasaanigu lun gebegi lan lilurudun Bungiu houn luma lun hínsiñe lan houn (2 Lur. 6:6-9; 7:13). Katei meha hanarimeti luriban le hadügübei saragu ísüraelina houn hasaanigu ábanbei lídangiñe lébuna labeichaguniña Heowá (Her. 7:31, 33). Moun lumuti meha harihiniña ísüraelina hasaanigu kéirügü aban umegeguni le gayaraabei metenirun hamá lun o hóuseruni wuriba, lubaragiñe lira, lunti meha harihiña kei aban alagan o aban idewesei lúmagiñeti Heowá le lunbei hóuseruni lau ínsiñeni (Sal. 127:3TNM).

8 Le wafurendeirubei: Aríagu liña Heowá lun ligaburi hóuseragun maríeitiña hámagua. Busenti lun hínsiñe hamá hasaanigu agübürigu houn ani laguseragüdübaña luagu ligaburi hóuseruniña.

9-11. Ka uagu líchigei Heowá lúrudu luáguti igaaduaü?

9 Lúrudu luáguti igaaduaü. Siádiwati meha igaaduaü lidan lidiisin gumadi, mini lan lira, moun lumuti lan weiri lan wayumahani lumegen o katei le lani amu gürigia (2 Lur. 5:21; Rom. 7:7). Yusu lumuti Heowá lúrudu le lun larufudahan aban katei súdiniti houn lubúeingu: mosu hóunigiruni le hasaminarubei luma le hasandirubei, mini lan lira, mosu lan hóunigirunu hanigi. Subudi lumuti Heowá luriban lan ayumahani luma luriban saminaü ínchahabaliña gürigia adüga katei wuribati (Ari. 4:23). Anhein meha ígira aban ísüraelina lun laweiridun luriban ayumahani tidan lanigi, gayaraabei meha marufudun lan ínsiñehabuni houn amu. Ligía meha asuseredubei lun Dawidi. Lau sun meha mama lan aban gürigia wuribati ligía, chülüti dan lun lawamadirun aban würi maríeitu, ábati ladügün ayumahani ligía lun lafigounhan (Sant. 1:14, 15). Aba lagabarahan tuma, hóuchati leyeeduni tani weiriei ani lárigiñe, aba ladügün lun lafarúniwa lidan wuribu (2 Sam. 11:2-4; 12:7-11).

10 Kei ariha lani Heowá le tídanbei anigi, ligía meha ru lubéi fe dan le ladüraaguñein lan aban ísüraelina lilurudun luáguti igaaduaü (1 Kro. 28:9). Arufuda lumuti meha lúrudu le houn lubúeingu mosu lan hagidaruni hawariua saminaü le gayaraabei línchahaniña adüga katei wuribati. Ma furanguti hínsiñehabu lan Heowá ani chuti lan lau?

11 Le wafurendeirubei: Mámarügüñein le bóugudigiñebei lun gürigia lariha Heowá. Ariha lumutu anigi, ariha lumuti ídatima waña lan múnadagiñe wabiti (1 Sam. 16:7). Siñati waramudun ni kata luéi, ni le wasaminarubei ni le wasandirubei ni le wadügübei. Téniti lun igaburi buiti le wawagubei ani íderagua lumutiwa lúntima buidu lan. Ani busenti giñe lun warihini wagía woungua anhein anihein lubéi somu saminaü mabuidunti wawagu lun wárügüdagun woungua luéi, lubaragiñe línchahaniwa saminaü ligía adüga katei wuribati (2 Kro. 16:9; Mat. 5:27-30).

LÚRUDU BURÍ LE ÍNCHAHABALIÑA GÜRIGIA LUN HÓUSERUN LAU IRICHAÜ

12. Ka lafuranguagüdübei Lúrudu le ichugúbei lun Moisesi?

12 Afuranguagüda lumuti meha giñe Lúrudu le ichugúbei lun Moisesi hínsiñe lan irichaü lun Heowá (Sal. 37:28; Isa. 61:8). Arufuda lumuti Heowá buidu buidu ka lan mini lubéi houserún amu lau irichaü. Biní lumutiña meha ísüraelina dan le gaganbadi hamá lun lilurudun le richabei, gama lumoun, ígirati meha lun hasufurirun dan le hadüraaguni. Akutiha hamá biámaya lídangiñe diisi gumadi.

13, 14. a) Ka meha lariñagubei furumiñeti bián gumadi? b) Ka buiti hasagarubei ísüraelina dan meha le gaganbadi hamá lun lúrudu burí le?

13 Lúrudu libügürü lúnrügü lan Heowá láhudurawagua. Ariñagati meha bián furumiñeti gumadi le ichugúbei houn ísüraelina lúnrügübei lan meha Heowá háhuduragua ani mígirunti lun háhuduragun houn guáriua (Afu. 20:3-6). Le linarün katei, mama meha lun Heowá lahuuda lúrudu ligía, houn meha ísüraelina lahuuda. Buiti meha lidin houn dan le úaragua hamá lun Bungiu, anhein méhati dan le háhuduragun houn habungiutegu lílana amu néchani, wuribati meha lidin houn.

14 Samina wamá luagu le asuseredubei houn lílana Kanán. Aba meha hǘnabudaguagüdün houngua lau háhuduragun houn guáriua mabagaritiña lubaragiñe hamuga háhuduragun lun Bungiu wínwanti ani inarüniti (Sal. 115:4-8). Lidan hefeduhan houn habungiutegu, adügatiña meha magíaguni le hanarimeti liwiye ani adügatiña luriban sákürifisiu lau hadagaragüdüniña harahüñü. Ítarameme, dan meha le maganbadi hamá ísüraelina lun Heowá ani aba háhuduragun houn guáriua, aba hǘnabudaguagüdün houngua adügatiña giñe wuribani houn haduheñu (2 Kro. 28:1-4). Dürügua hamuti meha ha únbaña lichugúa ubafu gumadi úaraguati le líchugubei Heowá, lau hayusuruni habafu wuriba, óusera hamaña ha débilibaña hama ha mínsiñegunbaña wuriba (Ese. 34:1-4). Wéridi lumutiña Heowá lumutuniña luagu labeichagubaña lan meha ha óuserubaliña würiña hama irahüñü lau marichaü ha meha siñabei hóunigiragun houngua (2 Lur. 10:17, 18; 27:19). Ánheinti dan meha le úaragua hamá ísüraelina ani óusera hagía lau irichaü biní lumutiña meha Heowá (1 Uru. 10:4-9).

Hínsiñetiwa lun Heowá ani ariha lumuti dan le wouserún lau marichaü. (Ariha huméi párafu 15).

15. Ka wafurendeirubei luagu Heowá?

15 Le wafurendeirubei: Madurunti Heowá luagu le hadügübei ha ariñagubaña heseriwiduña lan lun ani maganbaditiña lun lugumadin, adüga hagía wuribani houn lubúeingu. Íbini ítara, hínsiñetiwa lun ani subudi lumuti dan le wasufurirun marichaü. Gáriti lun larihiniwa asufurira sügǘ luéi ligari tun aban úguchuru tarihini tiráü asufurira (Isa. 49:15). Gayaraati mabeichun lániña Bungiu lau lóufudagun ha adügübaña marichaü ani masakürihantiña, íbini ítara, ladügübei danme le lachülürün dan ligía.

IDA LUBA MEHA LAYUSURÚN LÚRUDU?

16-18. a) Ka meha idan lahuuda Lúrudu le ichugúbei lun Moisesi? b) Ka wafurendeirubei?

16 Íderagua lumutiña meha Lúrudu le ichugúbei lun Moisesi ísüraelina lidan ámuñegueinarügü katei lidan habagari. Mámarügüñein meha lau katei le lánina hamadagua gürigia luma Bungiu hariha ha eseriwidubaña kei wéiyaaña lidan binadu Ísüraeli, lunti meha giñe harihin lau katei le lánina ibagari luma le luáguti ladügǘn wuribani houn amu. Ligíati súdiniti lubéi meha lun úaragua hamá dan le haguseragüdün. Ariha wamá fiu burí hénpulu.

17 Dan le meha láfarun aban ísüraelina aban gürigia hilagubei, mafarúnti meha le áfarahabei ítaraguarügü. Mosu meha hakutihani wéiyaaña ha uburugubaña le asuseredubei, lubaragiñe lasiadirún gürigia ligía lun lounwen (2 Lur. 19:2-7, 11-13). Luagu amu oubaü, mosu meha giñe haguseragüdün luagu ámuñegueinarügü katei le asuseredubei lidan ibagari, lúmagiñe sigenei luagu umegeguni darí turobuli lidan habagari maríeitiña (Afu. 21:35; 2 Lur. 22:13-19). Dan meha le hadügüni wéiyaaña katei lau irichaü ani gaganbadi hagía ísüraelina lun Lúrudu, huuti meha houn súngubei ani rútiña meha lílana uéiriguni lun Heowá (Fad. 20:7, 8; Isa. 48:17, 18).

18 Le wafurendeirubei: Bereseti Heowá lau sun le wadügübei lidan wabagari. Busenti lun wóuseruniña amu lau ínsiñeni luma irichaü. Ani téniti lun le wariñagubei luma le wadügübei, íbini dan le wábuguarügüñadiwa lan wábiñe (Ebü. 4:13).

19-21. a) Ida luba meha hóuseruniña wéiyaaña ha lídanbaña uburugu hama aguseragüdütiña lumutuniña Heowá? b) Ka meha Lúrudu ídehabei lun madügǘn lan marichaü? c) Ka wafurendeirubei?

19 Hanarimeti meha luriban hagaburi néchanigu ha yarafabaña houn ísüraelina. Kei mabusenrun lubéi meha Heowá lun gagaburi hamani lumutuniña luriban igaburi le, aba lamuriahan hama wéiyaaña luma hama aguseragüdütiña lun ua lan himei hamá aban gürigia luéi aban. Gama lumoun, lunti meha giñe hóuserun lau irichaü mama lun deregüda hamá o hamahadun hadügün asansiruni (2 Lur. 1:13-17; 16:18-20).

20 Lugudemehabu Heowá ínchahabalin meha íchigei Lúrudu burí le ídehabei lun madügǘn lan marichaü. Kéiburi, ídehati meha Lúrudu lun mibe hamá gürigia iridahóutiña luagu katei le mama hadurun. Ida? Furumiñe, garichati meha le uágubei líchugua duru lun lasubudiruni ka lan íchugubei lidurun (2 Lur. 19:16-19; 25:1). Ani lun lariñawagún luagu gadurun lan mosu meha ñein hamá íbini bián gefentiña (2 Lur. 17:6; 19:15). Ánheinti inarüni lubéi meha gadurun lan aban gürigia ani ábanrügüñein gefenti? Moun lumuti meha lasaminarun gürigia le gadurunbei ñein lan lagumucha sun katei, lugundun aríagu liña meha Heowá lun sun le asuseredubei. Luagu amu oubaü, resibitiña meha agübürigu ubafu hawagu haduheñu, gama lumoun, gébehati meha. Le linarün katei, dan meha le ñein lan turobuli hadan iduheñu mosu meha houdin wéiyaaña ha uburugubaña arihei ida liña lan léibugun katei lun hasiadiruni le gadurunbei (2 Lur. 21:18-21).

21 Le wafurendeirubei: Ru lumuti Heowá hénpulu le buídutimabei, ladüga madügünti ni kata lau marichaü (Sal. 9:7). Ruti hafayeiruaha ha úaraguabaña ani gaganbadi hagía lun lilurudun, ánheinti ha óuserubaliña ha lábugiñebaña habafu lau marichaü, bei lumutiña (2 Sam. 22:21-23; Ese. 9:9, 10). Másiñati añahein lan adügütiña katei wuribati ani genegeti mabeichun hamá luagu, gama lumoun, laguseragüdübaña Heowá lidan dan le buídutimabei lun (Ari. 28:13). Ánhaña masakürihan, harihinbei houngua fugiabu lan “gürigia le uágunti lábürüha ligañi Bungiu le wínwanbei!” (Ebü. 10:30, 31).

KÁTAÑATIMA MEHA LÓUNIGIRUBAÑA LÚRUDU?

Dan meha le haransehan wéiyaaña turobuli, mosu meha harufuduni ínsiñeni le larufudubei Heowá hawagu gürigia luma luagu irichaü. (Ariha huméi párafu 22). *

22-24. a) Kátañatima meha lóunigirubaña Lúrudu? b) Ka wafurendeirubei luagu Heowá? c) Ka eweridihani wadarirubei lidan Áfuriduni 22:22-24?

22 Hátima meha siñabei hóunigiragun houngua lóunigirubaña Lúrudu, kéiburi méteñuhaña, würiña ha hilaali hani weiriei hama terenchana. Sun meha ísüraelina le aguseragüdüti mosu meha gaganbadi lan lun gumadi le: “Madüga humá marichaü houn terencha ni houn méteñuhaña. Meresibira humoun hadaüragun würiña ha hilaguaaña úmarigu keisi achoururuni luagu lafayeirúniwa somu katei le hafuredeihan houn” (2 Lur. 24:17). Wéiriti meha lebereserun Heowá hau hátima mínsiñegunbaña ani aguseragüda lumutiña ha óuserubaliña wuriba (aliiha huméi Áfuriduni 22:22-24).

23 Lun meha lóunigiruniña Heowá iduheñu, siadi lumuti meha sun luwuyeri agamariduni haganagua iduheñu ha wéiriti liyarafagun haduhegua (Fad. 18:6-30). Ánheinti lidan burí néchani le yarafabei houn ísüraelina, ígiratiña meha lílana lun hadügüni gürigia katei burí le o ánhatiña meha lun. Ánhañati lumutuniña Heowá, lunti meha harihini katei burí ligía kei larihini, kei aban katei le wéiriti luriban.

24 Le wafurendeirubei: Busenti Heowá lun hebereserun ha únbaña lichugúa ubafu hau ha lábugiñebaña haríaahan. Sanditi Heowá iyereehabúni luagu sun agamariduni le múaranti luma lilurudun ani busenti lun hounigirún sun lubúeingu luma lun houserún lau irichaü, hátima siñabei hóunigiragun houngua.

“LIYAWADIRÜGÜÑEIN MEHA BURÍ KATEI BUITI LE MEHA LUNBEI LANÜGÜNI KRISTU HOUN GÜRIGIA” LÚRUDU

25, 26. a) Ka uagu gayara lubéi wariñagun ítara liña lan ínsiñeni luma irichaü kei ibagari luma awaraguni? b) Kaba wakutiha lidan leweñegua arütíkulu le úarabei luma arütíkulu le?

25 Gayaraati wariñagun ítara liña lan ínsiñeni luma irichaü kei ibagari luma awaraguni: úarati bián katei le lúmagua. Dan le chouru wamani óusera lániwa Bungiu lau irichaü, aba laganwoundun ínsiñeni le wasandirubei luagu. Ani dan le hínsiñe lan Bungiu woun luma lilurudun le richabei, hínsiñetiña giñe gürigia wáledigu woun ani óusera wamutiña lau irichaü.

26 Adügati daradu lánina Lúrudu le ichugúbei lun Moisesi lun meha buidu lan hamadagua ísüraelina luma Heowá. Gama lumoun, mayusurún waali meha Lúrudu dan le lagunfulirubalin Hesusu ani aba lasansiruni luagu aban le buídutimati (Rom. 10:4). Ariñagati apostolu Pábulu liyawadirügüñein lan meha “burí katei buiti le meha lunbei lanügüni Kristu houn gürigia” Lúrudu (Ebü. 10:1). Lídanme leweñegua arütíkulu le úarabei luma arütíkulu le, layanuhóuba luagu fiu lídangiñe katei buiti le luma lisudinin lun ñein lan ínsiñeni luma irichaü lidan damuriguaü hani kristiánugu.

UREMU sjj 17 “Busentina”

^ par. 5 Anihán furumiñeti lídangiñe gádürü arütíkulu le lunbei layanuhan luagu ka lan uagu gayara lubéi wachoururuni berese lan Heowá wau. Le líbiri ǘrüwa arütíkulu, láfuachuba tidan Garüdia Awisahatu to lánina seingü-hati, irumu 2019 ani lidan burí arütíkulu ligía, layanuhóuba luagu ligaburi larufudun Heowá ínsiñeni luma irichaü lidan damuriguaü, ida luba lan hóunigiruniña wéiyaaña lidan afiñeni irahüñü luéi ladügǘn wuribani houn, ka lan gayaraabei hadügüni agübürigu lun hóunigiruniña hasaanigu ani ida luba lan wíchugun gurasu houn ha únbaña adügǘwaali lan wuribani dan meha le ñǘraügiña.

^ par. 2 ARIÑAHANI SÚDINITI: Lilurudun Moisesi liña laguarún lun lóugiñe 600 lúrudu le líchugubei Heowá lun Moisesi lun lederegeruni houn ísüraelina. Anihein giñe dan laguarún lun burí lúrudu le, Lúrudu luma Lúrudu le íchugubei lun Moisesi. Ani yúsuati dimurei Lúrudu lun layanuhóun tuagu furumiñetu seingü líburu to tídanboun Bíbülia (Agumesehani darí 2 Lúrudu). Anihein dan layusurún dimurei le lun layanuhóun luagu sun Abürüdǘni Ebüréu.

^ par. 60 LE ARIÑAWAGÚBEI TUAGU IYAWAÜ. Aban úguchuru ayanuha lau ugundani hama tisaanigu würiña dan le añahán lan aransehei éigini úara. Yagürounméme, arihúati úguchili arufudaha lun liráü ida luba lan lóunigiruniña mudún.

^ par. 64 LE ARIÑAWAGÚBEI TUAGU IYAWAÜ. Lau ínsiñehabuni, híderaguñoun wéiyaaña ha meha luágubaña lubenari uburugu aban würi to hilaali tani weiriei to ñǘdünboun arufudagua tungua úara luma tisaani ladüga wuriba lan lóuseruniña aban alugurahati.