Skip to content

Skip to table of contents

NSUNZO 9

Okwela na Oligana Olagihile Ana Izrayel

Okwela na Oligana Olagihile Ana Izrayel

‘Yehova onoziveliwa na weddeyana vina omyala murima; elabo edhala okwela waye.’—MASAL. 33:5.

JIBO 23 Yehova Ddi Guru Dhehu

DHINASUNZE IYO

1-2. (a) Txini enfuna iyo notene? (b) Nikane ebaribari ya nni?

IYO NOTENE ninofuna weddihiwa nokwela. Vina weddihiwa na murima woligana. Akala ninotabutxiwa vina ninoweddihiwa mwabure-mwene, ninovyona ninga attu ahina ttima.

2 Yehova onoziwa wila iyo ninofuna vaddiddi okweliwa vina weddihiwa na oligana. (Masal. 33:5) Nikane ebaribari wi iyene ononikwela vaddiddi vina onofuna neddihiwe noderetu. Malamulo avahile Yehova ana Izrayel amulabihedhaga Mizé analibiha. Akala onowona wila attu ena kanuweddiha nopama onele oziveliwa wona mukalelo onitonyihedha Malamulo a Mizé wi Yehova onomuzuzumela muttu ddi muttu.

3. (a) Katapulela nlebo ntti na Roma 13:8-10 nanda ninsunzamo nni na malamulo a Mizé? (b) Mwari mwa nsunzo ntti ninakule mavuzo gani?

3 Nigasunza Malamulo a Mizé ninele ononelamo okwela wa Mulugu wehu Yehova. (Kengesa Roma 13:8-10.) Mwari mwa nsunzo ntti ninele wona malamulo avahile Yehova ana Izrayel vina ninele ofwanya dhowakula dha mavuzo ninga: Ninlogela nni wila malamulo a Mizé ali okwela? Malamulo annilibiha dhavi okala attu omyala murima? Anddimuwa a mmulogoni na anamattonga ankokomeziwa olabihedha malamulo aba? Malamulo abarela dhavi attu? Dhowakula dha mavuzo aba dhinonipangarhaza, dhinonivaha njedhelo, vina dhinolibiha omarho wehu na Babihu.—Mer. 17:27; Rom. 15:4.

MALAMULO A MIZÉ ALI OKWELA

4. (a) Ninlogela nni wila Malamulo a Mizé ali okwela? (b) Va Mateu 22:36-40, mazu gani alogiletxe Yezu?

4 Iyo ninologa wila Malamulo a Mizé ali okwela sabwani Yehova onkosa dhotedhene nokwela. (1 Jo. 4:8) Yehova witile Malamulo aba obuwelaga nigano ntti ninloga—omukwele Mulugu na mwanddamani wawo. (Onam. 19:18; Olib. 6:5; kengesa Mateu 22:36-40.) Nona ninononelamo wila malamulo etene bowakwana 600 vina nimodha-nimodha ninonisunziha okwela wa Yehova. Ndoweni none dhotagiha dhing’onovi.

5-6. Yehova onfuna wila atelani akose nni, nanda onimona dhavi muttuya ohiddawile? Kavaha yotagiha.

5 Orihe matelo awo vina wakoye anawo. Yehova onjedhela wila atelani akwelegena muttu na mukwaye nanda okwela oku kugome. (Wita 2:24; Mt. 19:3-6) Oddawa onddimuwa onkosa muttu olupa matelo yoddawa enddimuwa empadduwa akala attuya kankwelana. Nona nlamulo na notanu na wili ninloga, kuraruwe. (Olib. 5:18) Onraruwa ‘onimuddawela Mulugu’ vina ontonyihedha otowa okwela wa mwadhiye obe manune. (Wita 39:7-9) Wiwopa wa muttu oddaweliwe kungoma burebure.

6 Yehova onozuzumela mukalelo oneddihana atelani. Enniroromeliha wi yalogiliye yali ebaribari jiji: Wafuna wila ateliwi akala elabo ya Izrayel eddihiwege noderetu. Mulobwana ewelela malamulo aba vina amukwela mwadhiye kamuttiya burebure. (Olib. 24:1-4; Mt. 19:3, 8) Mbwenye kopadduwa yoddawa yowopiha yanrumelihiwa omwalana na mwadhiye, banvaha pette yomusukumihana. Pette ejile yavahiwa muyana yanimbarela, kamagedhiwa wila ohilupa matelo. Mulobwana ahinatti onvaha mwadhiye pette yomusukumihana wanfwanyela wapanga anddimuwa a mmulogoni, anddimuwaya ampura mudhidhi wila akamihedhe attuya anfuna omwalana. Masaka mena alobwana a Izrayel anattiya awadhiwa oku vahipadduwile elobo yabure, mbwenye Yehova kakosa elobo. Dila dhina kalabihedha anddimuwa a mmulogoni nne anamakutta wila attuya anamwalane. Masiki dhawene Yehova wanimukanela ttagaraga muttuya ohiddawile.—Mal. 2:13-16.

(Koona ddima 7-8)

7-8. (a) Nlamulo nakokomeza amambali okosa nni? (Koona foto eli omaromo.) (b) Ninsunzavo eni?

7 Malamulo anotonyihedha mukalelo onazuzumela Yehova aima. Mmalamuloni, Yehova ohiloga wila amambali ottiya wavahavi aniwa dhilobo dhomaningoni anfwanyela vina wavaha dhomuyani. Amambali anfuniwana wila asunzihege aniwa malabo etene Malamulo vina alibihege aniwa omukwela Yehova. (Olib. 6:6-9; 7:13) Elobo modha emuttukuleli Yehova wasosotta nlogo nttile na ana Izrayel yali yawi awene ahiroma watabutxa aima na mukalelo wokubanyiha. (Jer. 7:31, 33) Amambali kanfwanyelela waweddiha aima ninga miri obe mijila, mbwenye wawonaga ninga nruriho vina nvaho wa Yehova.—Masal. 127:3.

8 Yonisunziha: Yehova onozuzumela mukalelo oneddihana atelani. Iyene onfuna wila amambali akwele aniwa vina anatabutxa mbwenye akane muyubuweloni wi elobo yabure enakoselani anawa anele opwattela muladduya vamentoni va Yehova.

9-11. Yehova witelini malamulo ankoddiha nrima?

9 Kukale muttu wanrima. Malamulo anonikoddiha okala attu ana nrima, muttu wanrima onofuna elobo ehili yaye. (Olib. 5:21; Rom. 7:7) Yehova witile malamulo aba wila asunzihe ana Izrayel elobo yamakamaka—awene anfwanyela obarela mirima dhawa, kuloga okalela pasope na mubuwelo vina dhili mmirimani mwawa. Mulugu onoziwa wi enimuttukulela muttu ottega mubuwelo vina dhili mmirimani. (Gano 4:23) Mwizrayel kottiya efunelo yabure wunuwa mmirimani mwaye egahimuttukulela ottega. Ndoweni none yotagiya ya Mwene David. Iyene wali mulobwana wapama. Mbwenye wahifiyedha okana nrima na muyana wa mulobwana mwina. Nrima ntti nahimuttukulela okosa yoddawa yowopiha. (Tia. 1:14, 15) David wahiraruwa nomala wahimuzivalela mulobwana wa muyana wamurarutxiliye omamalelowa bampiha.—2 Sam. 11:2-4; 12:7-11.

10 Mwizrayel kolupa nlamulo ntti na nrima Yehova wanziwa—sabwani Yehova onoziwa dhili mmirimani mwa muttu ddi muttu. (1 Map. 28:9) Nlamulo ninkoddiha nrima nanabarela attu okana mubuwelo ogattukuleli oddawa. Eji enotonyihedha wila Babi wehu Yehova ddwa mirugu vina ddokwela!

11 Yonisunziha: Yehova kanzuzuma na kove, onona dhili mmirimani mwa muttu ddi muttu. Iyene onopepesa mirima. (1 Sam. 16:7) Kawo mubuwelo, merelo vina dhili mmirimani dhihinziwiye. Iyene onowona oderetu onkosihu vina ononilibiha. Nona onjedhela wi muttu-muttu one eli yabure mmirimani mwaye akutxemo ehinatti omutotela ngovi obe oddawa.—2 Map. 16:9; Mt. 5:27-30.

MALAMULO A MIZÉ ANNAKAMIHEDHA ATTU WEDDANA OLIGANA

12. Malamulo a Mizé annikokomeza okosa nni?

12 Malamulo a Mizé anloga vina wi Yehova onokwela oligana. (Masal. 37:28; Iza. 61:8) Mulugu yotagiha yaderetu yowaweddiha attu ena noligana. Mudhidhi wewelela ana Izrayel yaloga Mulugu anrurihiwa. Mbwenye agattiya wiwelela magano oligana a Yehova antabuwa. Ndoweni none Malamulo mena meli.

13-14. Nlamulo noroma na nanawili naloga nni, ninlogela nni wila malamuloya kali oputtula?

13 Omuroromele Yehova bahi. Nlamulo noroma naloga wila ana Izrayel anfwanyela omuroromela Yehova bahi, nanawili nanakoddiha webedha maladdaniho. (Obud. 20:3-6) Yehova kavahile malamulo aba avubuwelaga munya. Wavahile wila yakamihedhe. Mudhidhi wewelelani malamulo a Mulugu dhetedhene dhanaweddelela deretu. Mbwenye vapwazani attu otene antabuwa.

14 Kobuwela yotagiha ya akadda Kanaá. Ottiya omwebedha Yehova oli Mulugu oliwo, awene ebedha dhosemiwa. Yodhavoya, aniwa adha otabuwa. (Masal. 115:4-8) Mpaddi wa webedha oku, wali ogonihana wonyakuwa vina waddumeya aima vamottoni. Ana Izrayel vamunyanyalilani Yehova aroma webedha dhosemiwa, ahitabuwa vaddiddi vamodha na mirala dhawa. (2 Map. 28:1-4) Ottiya ejivi attu abale attomeliwe weddiha nlogo ahittiya olabihedha Malamulo oligana a Yehova. Anapuja vina anaranjula attu owobana. (Ezek. 34:1-4) Yehova wahawaddela ana Izrayel wi onele wattonga abale atabutxa awadhiwa vina anawa. (Olib. 10:17, 18; 27:19) Masaka aweddiha ana Izrayel attu ena na oligana, Yehova wanaruriha.—1 Amwe. 10:4-9.

Yehova ononikwela vina onoziwa nigaheddihiwe noligana (Koona ddima 15)

15. Txini ensunza iyo mwaha wa Yehova?

15 Yonisunziha: Akalawo attu anloga wi anomulabela Mulugu oku ahinfwaraga magano a Yehova vina atabutxaga akwawa. Yehova onowazuzumela attu antabutxiwa. Iyene onowiwopa opitta mambali animukanela supaje mwanaye agatabutxiwaga. (Iza. 49:15) Masaka mena Yehova kanakamihedha attu aneddihiwa nohiligana, mbwenye onomuttiya wi muttuya onimweddiha mukwaye nohiligana atxinuwe; agahifuna onottongeliwa enkosiye.

MALAMULO ALABIHEDHIWA DHAVI?

16-18. Malamulo a Mizé alabihedhiwa mpaddi gani, nanda iyo ninsunzavo nni?

16 Malamulo a Mizé anakamihedha vaddiddi ana Izrayel, ejene yapadduwa, anddimuwa a mmulogoni na anamattonga agalabihedha mofwanyelela malamuloya, attongaga attuya noligana. Awene anttonga makani a mmulogoni vina vagapadduwa ohiwanana obe otimbwini. Ndoweni none yopadduwa eji.

17 Akala Mwizrayel wela ompa muttu ahifunaga kattongeliwa opiwa momaguva-mwene. Anddimuwa a mmulogoni anfwanyela wona deretu muvireli makaniya wila yoniwe akala muttuya wanfwanyela-wene ottongeliwa opiwa. (Olib. 19:2-7, 11-13) Anddimuwa a mmulogoni angomiha makani menjene a labo na labo—ninga motagiha makani a mmuruddani, makani a dhorela vina a vamuralani. (Onam. 21:35; Olib. 22:13-19) Akala anddimuwaya eddiha makani noligana, nanda attuya bagewelela Malamuloya, Yehova wanttittimihiwa vina nlogona notene nanagalala.—Obud. 20:7, 8; Iza. 48:17, 18.

18 Yonisunziha: Egumi yehu jattima vamentoni va Yehova. Iyene onjedhela wila naweddihe attu na okwela vina oligana. Iyene onofwaseyela dhotedhene dhinlogihu vina dhinkosihu masiki nigakala moviteya.—Aheb. 4:13.

19-21. (a) Anddimuwa a mmulogoni na anamattonga afwanyela waweddiha nlogo na Mulugu na mukalelo gani? (b) Malamulo a Mizé abarela dhavi nlogo?

19 Yehova kafuna wila nlogo naye niravihiwe na ohiligana watonyihedha malogo awaddameli. Nona wanakokomedha anddimuwa a mmulogoni na anamattongaya alabihedhe Malamulo ahitonyihedhaga nsakulano. Yehova wanakoddiwa weddiha nlogo nonyanyuwa obe nowali. Awene afuniwana akwelege etene.—Olib. 1:13-17; 16:18-20.

20 Yehova onoweddela ttagaraga nlogo naye, nona wahimetxa malamulo wila muttu ddi muttu eddihiwege noligana. Motagiha, muttu wampa muttu mwina oku ahifunaga Malamulo annibarela wi anapwattelihiwe muladduya. Muttu wamagedhiwa wankana gari ya omuziwa muttuya ommagedhi. (Olib. 19:16-19; 25:1) Ottiya ejenevi muttuya wattongiwa vagakala anamona eli. (Olib. 17:6; 19:15) Kito akala Mwizrayel wampile muttu, boniwa na muttu modha txini yapadduwa? Iyene kagobuweli wila dhaye dhihedda mwaha wa woniwa na muttu mmodha bahi. Sabwani Yehova wahona dhotedhene. Motagiha, vamuralani mwazambo ddattonga, mbwenye ottonga waye wahikana maddile. Vagapadduwa makani vamuralani, eddiha makaniya ali anddimuwa a mmulogoni mpaka omagomo.—Olib. 21:18-21.

21 Yonisunziha: Yehova ttagiha yehu, iyene kankosa dhilobo dhohiligana. (Masal. 9:7) Onowaliva abale aniwelela malamulo aye vina onowasosotta anapuja attu ena. (2 Sam. 22:21-23; Ezek. 9:9, 10) Masaka mena enkala ninga muttu onkosa yabure kanasosottiwe, mbwenye Yehova agona wila mudhidhiya ohifiya owattonga. (Gano 28:13) Muttuya agahitxinyuwe onononelamo wi “jawopiha ogwela mmadani mwa Mulugu oliwo!”—Aheb. 10:30, 31.

MALAMULO ANNABARELA ATTU

Anddimuwa a mmulogoni agattongaga makani anofwanyela otagiha okwela vina oligana wa Yehova (Koona ddima 22)

22-24. (a) Malamulo annibarela dhavi, nanda txini ensunza iyo mwaha wa Yehova? (b) Obudduwa 22:22-24 onnipanga nni?

22 Malamulo a Mizé animbarela muttu wahiwodha ovibarela mwinyene ninga motagiha mwanampawe, mwamukwela na mwanawedda. Yehova wahavaha nlamulo ntti alamuleli a Mwizrayel: “Kamuddabaddele dhinimfwanyelela mwana-wedda, vina mpawi. Kamuthiddelele guwo ya muyana okweliwe mamune.” (Olib. 24:17) Yehova wanazuzumela attu ahawodha ovibarela. Muttu watabutxa wankaana muladdu na Yehova vina wanfwanyelela orumelela muladduya.—Kengesa Obudduwa 22:22-24.

23 Wila abarele murala odideliwa okosa dhahafunani Nlamulo nanakoddiha attu ologa dhonyakuwa. (Onam. 18:6-30) Malogo a mmalabo ologa dhonyakuwa kiyali makani obe yanrumeliwa, mbwenye Yehova wanimwidda muttu waloga dhonyakuwa vina yali—yoddawa yawopiha.

24 Yonisunziha: Yehova onfuna wila anamattoga etene aweddihege attu nokwela. Iyene onosilidhiwa nabale anadidela attu ena okosa ehinfunani, nona onokosa muli-mwetemwene wila abarela abale ahinwodha ovibarela.

MALAMULO A MIZÉ ALI TAGIHA, ‘MURUNTI WA DHAPAMA DHÁFUNA ODHA’

25-26. (a) Okwela na oligana onladdanihedhiwa nni na ovuma vina okalawo? (b) Mutoma ondawo ninasunze nni?

25 Okwela vina oligana onoladdanihiwa na ovuma vina okalawo sabwani dhobili dhinokamihedhana. Nigakana ebaribari yawi Yehova ononeddiha na oligana omukwela wehu onelege wunuwavi. Nigamukwelavi Yehova banigafwara malamulo aye ninokana efunela ya waweddiha attu ena noligana.

26 Malamulo a Mizé anakamihedha attu okana wandano ovadda na Yehova. Yezu bali vatapano wahakwaniha Malamuloya, nomala wahitxinja na elobo yaderetu. (Rom. 10:4) Murumiwi Paulo wahiloga wila Malamulo ali ‘tagiha, murunti wa dhapama dháfuna odha.’ (Aheb. 10:1) Mutoma ondawo ninele osunza yodhavo ya olagiha okwela vina oligana mmulogoni.

JIBO 25 Nilagihe wi Nili Anamafara

Ntti nsunzo noroma, otene anakwana manai, masunzo aba anele onikamihedha ononelamo wi Yehova ononizuzumela. Masunzo owakwana mararu ali mu Mwang’aneli wa Mayu wa 2019. Misorhodha dhinakale esi “Kalagiha Okwela vina Oligana Mmulogoni,” “Ovilibihedhe Otonyihedha Okwela vina Oligana Vagapadduwa Elobo Yabure,” vina “Napangarhaze Attu Adideliwe Okosa Elobo Yahafunani.”

ONONELEMO PAMA: Yehova wahava ana Izrayel Malamulo amulabihedhaga Mizé, abuwene ankuweliwa “Malamulo,” ‘Malamulo a Mizé,’ na “Magano.” Masaka menjene nzu ntti “Malamulo” ninfwanyeya mmanivuru oroma a Bibilia (Wita mpaka Olibiha) Mbwenye mmalebo a Ebraiko munologiwa vina.

FOTO YA KAPA: Yahova wafuna wila amambali alelege aniwa nokwela vina abarelege

FOTO YA NIKUKU: Mambali bagapiya oku alogaga makani na anaye. Odduni wawa, babi amusunzihaga mwanaye okumbuza mabila.

FOTO YA NIKUKU: Anddimuwa a Mwizrayel vasogorho va musuwo wa kwatti amukamihedhaga nokwela mamukwela na mwanaye aneddihiwa mwaburevi na munyamarondda.