1-2. a) An bɛɛ be mun lo fɛ? b) An be se ka la mun lo la?

AN BƐƐ b’a fɛ mɔgɔw k’an kanu ani u k’an minɛ ni tilenninya ye. N’u t’an kanu ani n’u be tilenbaliyakow kɛ an na siɲɛ caaman, an be se k’a miiri ko nafa foyi t’an na ani an jigi yɛrɛ be se ka tigɛ.

² Jehova b’a lɔn ko an b’a fɛ sɔbɛ la u k’an kanu ani u k’an minɛ ni tilenninya ye (Zab. 33:5). An ka Ala b’an kanu kosɔbɛ ani a b’a fɛ u k’an minɛ ni tilenninya ye. Jehova ka sariya b’o lo yira, a ye min di Israɛldenw ma Musa sababu fɛ. N’a sɔrɔ i dusu kasinin lo sabu mɔgɔw t’i minɛ ni kanuya ani tilenninya ye. N’o lo, a filɛ Musa ka sariya * b’a yira cogo min na ko Jehova b’a ka jama kanu kosɔbɛ.

3. a) Ka kɛɲɛ ni Ɔrɔmukaw 13:8-10 ye, n’an be Musa ka sariya sɛgɛsɛgɛ, an be mun lo faamu? b) An bena ɲiningali jumanw lo lajɛ barokun nin na?

³ N’an be Musa ka sariya sɛgɛsɛgɛ, an b’a faamu kanutigi Ala Jehova b’a ka jama kanu cogo min na (Ɔrɔmukaw 13:8-10 kalan). An bena o sariya dɔw lajɛ barokun nin na. An bena ɲiningali nunu jaabi fana: Mun na an be se k’a fɔ ko Musa ka sariya tun basiginin lo kanuya lo kan? Mun na an be se k’a fɔ k’o sariya tun be mɔgɔw jija u ka tilenninyakow kɛ? Minw tun be ni kuntigiya ye, olu tun ka ɲi k’o sariya labato cogo di? O sariya tun be mɔgɔ tigitigi jumanw lo latanga? O ɲiningaliw jaabiliw be se k’an dusu  saalo, ka jigiya d’an ma ani k’a to an b’an magwɛrɛ an Faa kanutigi la kosɔbɛ.—Kɛw. 17:27; Ɔrɔm. 15:4.

4. a) Mun na an be se k’a fɔ ko Musa ka sariya tun basiginin lo kanuya lo kan? b) Yezu kumana cikan jumanw lo koo la Matiyo 22:36-40 kɔnɔ?

⁴ Musa ka sariya tun basiginin lo kanuya lo kan sabu Jehova be fɛɛn bɛɛ kɛ ni kanuya ye (1 Zan 4:8). A y’o sariya kuturu bɛɛ basigi cikan jɔnjɔn fila lo kan: Ka Ala kanu ani k’an mɔgɔɲɔgɔn kanu (Lev. 19:18; Deter. 6:5; Matiyo 22:36-40 kalan). O kama, sariya 600 ni kɔ minw be Musa ka sariya kɔnɔ, u kelen kelen bɛɛ be koo dɔ yira an na Jehova ka kanuya koo la. An ka ɲɛyirali dɔw lajɛ.

5-6. Jehova b’a fɛ furuɲɔgɔnw ka mun lo kɛ ani a be mun lo kɔrɔsi? Ɲɛyirali dɔ fɔ.

⁵ Kantigiya kɛ i furuɲɔgɔn ye ani i deenw ladon ka ɲɛ. Jehova b’a fɛ furuɲɔgɔnw ka ɲɔgɔn kanu kosɔbɛ fɔɔ abada (Zɛnɛzi 2:24; Mat. 19:3-6). Mɔgɔ be se ka kojuguba minw kɛ a furuɲɔgɔn na, ɲamɔgɔya y’o dɔ ye. O kama, Jehova tun ye sariya 10 minw di Israɛldenw ma, o sariya nunu 7nan tun be ɲamɔgɔya haramuya (Deter. 5:18). Mɔgɔ min be ɲamɔgɔya kɛ, a be “Ala hakɛ ta” ani a be kojuguba kɛ a furuɲɔgɔn na (Zɛnɛzi 39:7-9). O koo be se k’a furuɲɔgɔn tɔɔrɔ kosɔbɛ hali saan caaman o kɔ.

⁶ Furuɲɔgɔnw be ɲɔgɔn minɛ cogo min na, Jehova b’o kɔrɔsi. A tun be min fɛ yɛrɛ, o ye ko Israɛldenw k’u musow minɛ ka ɲɛ. Cɛɛ min tun be sariya labato, a tun b’a muso kanu ani a tun t’a furu sa k’a sɔrɔ kuun bɛrɛ t’o la (Deter. 24:1-4; Mat. 19:3, 8). Nka, n’a muso tun ye kojuguba dɔ kɛ ani a y’a furu sa, a tun ka ɲi ka furusasɛbɛ d’a ma. O la, mɔgɔ tun tɛ se k’o muso jalaki ko a ye jatɔya kɛ. Sanni cɛɛ ka furusasɛbɛ di a muso ma, a be komi a tun ka ɲi ka kuma ni dugu cɛkɔrɔbaw ye fɔlɔ. Olu tun bena a ɲini k’o cɛɛ n’a muso dɛmɛ u ka to ɲɔgɔn fɛ. Ni Israɛlden dɔ tun be miiri a yɛrɛ nafa dɔrɔn na ani o kama a tun b’a fɛ k’a muso furu sa, Jehova tun be tɛmɛ cɛkɔrɔbaw wala kiraw fɛ k’a ladi. Nka, tuma bɛɛ tɛ Jehova tun b’o kɛ. Hali n’a tun m’o kɛ, o muso tun be ɲɛji minw bɔn, Jehova tun b’o ye ani a ka dusukasi tun be Jehova tɔɔrɔ.—Mal. 2:13-16.

7-8. a) Jehova be mun lo ɲini wolobagaw fɛ? (Jaa lajɛ ɲɛɛ fɔlɔ kan.) b) An be kalan jumanw lo sɔrɔ o la?

⁷ Musa ka sariya b’a yira ko Jehova b’a fɛ denmisɛnw ka hɛɛrɛ ni lafiya sɔrɔ. Jehova tun b’a ɲini wolobagaw fɛ u k’u deenw mako wasa farisogo ani Alako ta fan fɛ. U tun ka ɲi ka tɛmɛ sababu bɛɛ fɛ k’u deenw dɛmɛ u ka Jehova kanu ani u k’a ka sariyaw faamu (Deter. 6:6-9; 7:13). Kuun minw kama Jehova ye Israɛldenw ɲangi, o dɔ ye ko u tun be kojugubaw kɛ u deenw na (Zer. 7:31, 33). Wolobagaw tun man ɲi k’u deenw jati i n’a fɔ fɛɛn dɔ, u be se ka min mafiɲɛya wala k’a tɔɔrɔ. Nka, u tun ka ɲi k’u jati cɛɛn wala Jehova ka nilifɛn ye, u ka ɲi ka min kanu.—Zab. 127:3.

⁸ Kalan minw be sɔrɔ o la: Cɛɛ n’a muso be ɲɔgɔn minɛ cogo min na, Jehova b’o kɔrɔsi kosɔbɛ. A b’a fɛ wolobagaw k’u deenw kanu. Minw b’u deenw tɔɔrɔ, a bena kiti tigɛ u kan.

9-11. Sariya min b’a fɔ ko mɔgɔ man ɲi ka ɲɛbɔ a mɔgɔɲɔgɔn ka fɛɛn fɛ, mun na Jehova y’o di Israɛldenw ma?

⁹ I ɲɛɛ kana bɔ mɔgɔ ka fɛɛn fɛ. Sariya 10nan tun b’o lo fɔ (Deter. 5:21;  Ɔrɔm. 7:7). Jehova tun y’o sariya di Israɛldenw ma walisa k’u kalan koo nafaman dɔ la: U tun ka ɲi k’u dusukun kɔrɔsi, o kɔrɔ, u ka miiriyaw ani u dusukunnakow. Jehova b’a lɔn ko miiriya juguw lo be mɔgɔ bila kɛwale juguw la (Talenw 4:23). Ni Israɛlden dɔ tun y’a to miiriya juguw ye fanga sɔrɔ a kɔnɔ, siga t’a la, a tun tɛna tɔɔw minɛ ni kanuya ye. O ɲɔgɔn lo ye masacɛ Dawuda sɔrɔ. Mɔgɔ ɲuman tun lo, nka loon dɔ, a ɲɛbɔra cɛɛ wɛrɛ muso fɛ. O nege jugu y’a to a ye jurumu kɛ (Zaki 1:14, 15). A ye ɲamɔgɔya kɛ, a y’a ɲini k’o muso cɛɛ lafili ani a y’a kɛ u y’a faga.—2 Sam. 11:2-4; 12:7-11.

¹⁰ Jehova b’an ka miiriyaw n’an dusukunnakow lɔn. O kama, ni Israɛlden dɔ tun ɲɛbɔra a mɔgɔɲɔgɔn ka fɛɛn fɛ, Jehova tun b’o kala ma (1 Til. Kib. 28:9). Sariya tun b’a yira ko miiriya minw be se ka mɔgɔ bila koo jugu la, Israɛldenw tun ka ɲi k’u yɛrɛ tanga o ma. O b’a yira ko Jehova ye Faa hakilitigi ani kanutigi ye yɛrɛ le!

¹¹ Kalan minw be sɔrɔ o la: Jehova t’an sawura filɛ. An ye mɔgɔ sifa min ye tigitigi, a b’o lo filɛ (1 Sam. 16:7). An tɛ se k’an ka miiriya n’an ka kɛwale si dogo a la. Jehova b’an ka jogo ɲumanw kɔrɔsi ani a b’a fɛ an ka to k’u fisaya. A b’a fɛ fana an ka see sɔrɔ miiriya juguw kan sanni u k’an lasun ka koo jugu kɛ.—2 Til. Kib. 16:9; Mat. 5:27-30.

12. Musa ka sariya tun be mun lo yira ka gwɛ?

¹² Musa ka sariya tun b’a yira ka gwɛ fana ko tilenninya ka di Jehova ye (Zab. 37:28; Ezayi 61:8). Jehova y’a yira cogo dafanin na, an ka ɲi ka tɔɔw minɛ ni tilenninya ye cogo min na. Israɛldenw tun mana a ka sariyaw labato, a tun b’u duga. Nka n’u tun y’u tiɲɛ, u tun be tɔɔrɔ o kosɔn. Sariya 10 nunu kɔnɔ, an ka 2 wɛrɛw lajɛ.

13-14. Sariya fɔlɔ ni 2nan tun be mun lo ɲini Israɛldenw fɛ? U tun be nafa juman lo sɔrɔ n’u tun b’o sariyaw labato?

¹³ Jehova kelenpe bato. Sariya 10 nunu kɔnɔ, sariya fɔlɔ ni 2nan tun b’a ɲini Israɛldenw fɛ, u ka Jehova kelenpe lo bato. U tun b’a yira ko farati b’a la ka boliw bato (Ɛkiz. 20:3-6). O sariyaw tun be Israɛldenw lo nafa, Jehova yɛrɛ tɛ. Israɛldenw tun mana to kantigiya la, a tun b’u duga. Nka n’u tun ye siya wɛrɛw ka alaw bato, u tun be tɔɔrɔ o kosɔn.

¹⁴ An ka miiri Kanankaw koo la. Olu tun tɛ tiɲɛn Ala Jehova bato, ale min ɲɛnaman lo. Nka, u tun be ngalon alaw lo bato niin tɛ minw na. O cogo la, u tun b’u yɛrɛ mafiɲɛya (Zab. 115:4-8). U ka batoli la, u tun be kakalayakow kɛ ani u tun be u deenw kɛ saraka ye. O tun ye kojuguba yɛrɛ lo ye! Israɛldenw tun mana Jehova ka sariyaw tiɲɛ ani ka boliw bato, u fana tun b’u yɛrɛ mafiɲɛya. U tun be tɔɔrɔ lase u somɔgɔw ma fana (2 Til. Kib. 28:1-4). Jama ɲɛminɛbagaw fana tun tɛ Jehova ka sariya tilenninw labato. Barikantanw ani dɛmɛbaga tɛ minw na, o kuntigiw tun b’olu tɔɲɔ (Ezek. 34:1-4). Jehova tun ye Israɛldenw lasɔmi ko dɛmɛbaga tɛ musow ni denmisɛn minw na, ale bena kiti tigɛ u tɔɔrɔbagaw kan (Deter. 10:17, 18; 27:19). Nka Israɛldenw tun mana kantigiya kɛ Jehova ye ani ka ɲɔgɔn minɛ ni tilenninya ye, Jehova tun b’u duga.—1 Mas. 10:4-9.

15. An be mun lo faamu Jehova koo la?

 ¹⁵ Kalan minw be sɔrɔ o la: Minw b’a fɔ k’u be Jehova bato, n’u y’a ka sariyaw tiɲɛ ani o y’a to a ka jama tɔɔrɔla, o tɛ Jehova nɔɔ ye. Jehova b’an kanu ani n’an be tɔɔrɔla tilenbaliyakow kosɔn, a b’o kala ma. Ɲɛyirali fɛ, ni denɲɛnin be tɔɔrɔla, o b’a bamuso tɔɔrɔ. Nka, n’an be tɔɔrɔla, o be Jehova tɔɔrɔ ka tɛmɛ o kan (Ezayi 49:15). N’a sɔrɔ Jehova tɛna sin ka dɔ kɛ dɔ ye n’u ye tilenbaliyakow kɛ an na. Nka, an ka la a la ko minw b’o kɛ, n’u ma nimisa, Jehova bena kiti tigɛ u kan wagati bɛnnin na.

16-18. Musa ka sariya ɲɛsinna ɲɛnamaya faan jumanw lo ma? An be kalan jumanw lo sɔrɔ o la?

¹⁶ Sariya tun ɲɛsinna Israɛldenw ka ɲɛnamaya faan caaman ma. O kama, a tun kɔrɔtanin lo cɛkɔrɔbaw ka kiti tigɛ ni tilenninya ye. U ka kitikow tun ma ɲɛsin batoliko dɔrɔn ma. Nka, u tun be kiti tigɛ mɔgɔfaga ani bɛnbaliyakow la fana. An ka ɲɛyirali dɔw lajɛ.

¹⁷ Ni dɔ tun ye mɔgɔ faga, u tun tɛ sin k’ale fana faga. Cɛkɔrɔbaw tun ka ɲi ka sɛgɛsɛgɛri kɛ fɔlɔ ka sɔrɔ k’a latigɛ n’a tigi ka ɲi ka faga (Deter. 19:2-7, 11-13). U tun be kiti tigɛ koo caaman wɛrɛw la. Ɲɛyirali fɛ, u tun be bɛnbaliyaw ɲɛnabɔ furuɲɔgɔnw cɛ ani ka sɔsɔlikow ɲɛnabɔ bololafɛnw koo la (Ɛkiz. 21:35; Deter. 22:13-19). Cɛkɔrɔbaw tun mana kiti tigɛ tilenninya la ani Israɛldenw tun mana sariya labato, o tun be bɛɛ nafa. O tun be nɔɔrɔ la Jehova kan fana.—Lev. 20:7, 8; Ezayi 48:17, 18.

¹⁸ Kalan minw be sɔrɔ o la: An ka ɲɛnamaya faan bɛɛ kɔrɔtanin lo Jehova fɛ. A b’a fɛ an ka tɔɔw minɛ ni kanuya ni tilenninya ye. Hali an ka boon logologo la, an be min fɔ ani an be min kɛ, a b’o lɔn.—Eburuw 4:13.

19-21. a) Cɛkɔrɔbaw ni kititigɛlaw tun ka ɲi ka Ala ka mɔgɔw minɛ cogo di? b) Musa ka sariya tun be Ala ka mɔgɔw latanga cogo di? An be kalan jumanw lo sɔrɔ o la?

¹⁹ Israɛl gɛrɛfɛ siyaw tun be tilenbaliyakow kɛ. Jehova tun b’a fɛ k’a ka jama tanga o ma. O lo kama, a tun b’a ɲini cɛkɔrɔbaw ni kititigɛlaw fɛ, u ka kiti tigɛ ni tilenninya ye. U tun man ɲi k’u fanga digi jama kan wala ka ja kelen kan. Nka, tilenninyakow lo tun ka ɲi ka diya u ye.—Deter. 1:13-17; 16:18-20.

²⁰ Jehova be hinɛ a ka mɔgɔw la. O kama, a ye sariya sigi walisa u kana tilenbaliya kɛ ɲɔgɔn na. Ɲɛyirali fɛ, sariya tun b’a to a ka gwɛlɛ u ka baga dɔ ma ko a ye mɔgɔ faga. N’u tun ye dɔ jalaki, joo tun b’a fɛ k’a lɔn mɔgɔ min y’o kɛ (Deter. 19:16-19; 25:1). Ni mɔgɔ fila ɲɔgɔn ma seereya kɛ, u tun tɛ se ka jalaki ben mɔgɔ kan fana (Deter. 17:6; 19:15). Nka, ni Israɛlden dɔ tun ye mɔgɔ faga  ani mɔgɔ kelen dɔrɔn lo tun y’a ye do? A tun tɛ se k’a miiri ko ale daa bɔra koo la. A ye min kɛ, Jehova y’o ye. Denbayamɔgɔw fana tun latanganin lo tilenbaliyakow ma. Tiɲɛn lo ko cɛɛ lo tun ye denbaya kuntigi ye, nka daan tun b’a ka kuntigiya la. Cɛkɔrɔbaw lo tun ka kan ka denbaya ka koo dɔw ɲɛnabɔ.—Deter. 21:18-21.

²¹ Kalan minw be sɔrɔ o la: Jehova ka ɲɛyirali ɲɔgɔn tɛ yen. A tɛ tilenbaliya kɛ abada (Zab. 89:15). Minw b’a ka sariyaw labato ni kantigiya ye, a b’olu duga. Nka minw b’u fanga digi tɔɔw kan, a b’olu ɲangi (2 Sam. 22:21-23; Ezek. 9:9, 10). Dɔw be se ka tilenbaliyakow kɛ ani a be komi foyi t’u sɔrɔ. Nka ni Jehova ka loon sera, a bena u kiti (Talenw 28:13). N’u ma nimisa, yanni dɔɔni u bena a faamu ko “ka don Nitigi Ala bolo, o ye jatigɛko ye.”—Eburuw 10:30, 31.

22-24. a) Musa ka sariya tun be mɔgɔ tigitigi jumanw lo latanga ani o b’an dɛmɛ ka mun lo faamu Jehova koo la? b) Ɛkizɔdi 22:21-23 b’an lasɔmi mun lo la?

²² Dɛmɛbaga tun tɛ mɔgɔ minw na, i n’a fɔ falatɔw, firiyamusow ani lonanw, sariya tun b’olu yɛrɛ lo latanga. A tun fɔra kititigɛlaw ye ko: “Aw ka lonan, ni falatɔ minɛ ni tilenninya ye, aw kana firiyamuso ka fani ta aw ka juru nɔɔ na.” (Deter. 24:17). Jehova tun b’a janto kosɔbɛ barikantanw na. Minw tun be  tilenbaliyako kɛ u la, a tun b’olu ɲangi.—Ɛkizɔdi 22:21-23 kalan. *

²³ Sariya tun be denbayamɔgɔw latanga kakalayakow ma i n’a fɔ ka cɛnimusoko kɛ n’u somɔgɔ dɔ ye (Lev. 18:6-30). Israɛl gɛrɛfɛ siyaw tun be sɔn o koo ma wala u tun b’u ɲɛɛ tugu o kan. Nka Israɛldenw tun ka ɲi k’o jati kojuguba ye i ko Jehova b’o jati cogo min na.

²⁴ Kalan minw be sɔrɔ o la: Jehova ye kunkanbaara kalifa minw ma, a b’a fɛ u k’u janto ale ka mɔgɔw la kosɔbɛ. Kakalayakow ka gwo a ye ani a b’a fɛ a sagokɛlaw bɛɛ latanganin ka to, sanko barikantanw. Minw be koo jugu kɛ u la, a bena kiti tigɛ olu kan.

25-26. a) Mun na an be se k’a fɔ ko kanuya ni tilenninya be i ko nɛnɛkiri ni ɲɛnamaya? b) An bena mun lo lajɛ barokun nin ɲɔgɔn nata la?

²⁵ Kanuya ni tilenninya be i ko nɛnɛkiri ni ɲɛnamaya, dɔ tɛ ɲɛ tɔɔ kelen kɔ. N’an lanin b’a la ko Jehova b’an minɛ ni tilenninya ye, o b’a to an b’a kanu kosɔbɛ. Ni Ala n’a ka sariyaw do koo ka di an ye, o bena an lasun ka tɔɔw kanu ani k’u minɛ ni tilenninya ye.

²⁶ Jehova tun ye layidu ta Israɛldenw ye Musa ka sariya sababu fɛ. O sariya tun b’u dɛmɛ ka jɛnɲɔgɔnya ɲuman kɛ ni Jehova ye. Nka, kabi Yezu y’a niin di an kosɔn, an t’o sariya kɔrɔ tugun. Fɛɛn wɛrɛ lo sigira a nɔɔ na min ka fisa (Ɔrɔm. 10:4). Ciden Pol k’o sariya ye “fɛnɲuman nata taamasiɲɛ le ye.” (Eburuw 10:1). Barokun nin ɲɔgɔn nata la, an bena kuma o fɛɛn ɲuman dɔw koo la. An bena a ye fana fɛɛn min kama kanuya ni tilenninya kɔrɔtanin lo kafo kɔnɔ.