1-2. a) Ka noutout bizwen ? b) Dè kibiten nou pé sèten ?

NOUTOUT anvi yo ban-nou lanmou. É noutout anvi yo aji èvè nou on mannyè ki jis. Si ponmoun pa jen ka ban-nou tibwen lanmou, é si toutlè sé yenki enjistis nou ka sibi, nou pé rivé a kwè kè nou pa vo ayen é nou pé pèd èspwa.

² Jéova sav kè nou bizwen lanmou é kè nou bizwen jistis toubònman (Sòm 33:5). Nou pé sèten kè Dyé an nou enmé-nou fò é kè i vlé yo aji èvè nou on mannyè ki jis. Sé sa ou ka konstaté lè ou ka pran on tan pou gadé Lwa-la i té ba Moyiz la pou nasyon a Izrayèl. Ni moun ki ka soufè pas yo ka santi yo bizwen plis lanmou oben pas yo ka sibi twòp enjistis. Si sé ka a-w, souplé, pran on tan pou gadé sa Lwa a Moyiz * ka aprann-nou si sa Jéova ka rèsanti pou pèp a-y.

3. a) Dapré sa Women 13:8-10 ka èspliké, ka nou ké aprann lè nou ké étidyé Lwa a Moyiz ? b) A ki kèsyon nou ké réponn adan awtik-lasa ?

³ Lè nou ka pran tan étidyé Lwa a Moyiz byen, nou ka dékouvè sa Pap’an nou, Jéova, ka rèsanti pou nou. I enmé-nou fò é i ka pran swen an nou (li Women 13:8-10). Adan awtik-lasa, nou ké ègzaminé déotwa lwa Jéova té ba sé Izraélit-la é nou ké réponn a sé kèsyon-lasa : Poukwa nou pé di kè Lwa-la té bazé asi lanmou ? Poukwa nou pé di kè Lwa-la té ka pousé-w fè sa ki jis ? Kijan sé jij-la é sé ansyen-la té ka fè moun rèspèkté Lwa-la ? É kimoun Lwa-la té ka pwotéjé an pawtikilyé ? Lè nou ké réponn a sé kèsyon-lasa, sa ké ban-nou on èspwa, sa ké konsolé-nou é nou ké pli pré  Pap’an nou ki enmé-nou (Akt 17:27 ; Wom. 15:4).

4. a) Poukwa nou pé di kè Lwa a Moyiz té bazé asi lanmou ? b) Dapré sa ki maké adan Matyé 22:36-40, ki komandman Jézi mété prèmyé douvan ?

⁴ Nou pé di kè Lwa a Moyiz té bazé asi lanmou, pas kèlkèswa sa Jéova ka fè, sé lanmou ki ka pousé-y fè-y (1 Jan 4:8). Tout Lwa-la té bazé asi 2 komandman : enmé Jéova é enmé pwochen a-w (Lév. 19:18 ; Dét. 6:5 ; li Matyé 22:36-40). Kifè, nou ka tou konprann kè Lwa-lasa ké aprann-nou onlo biten asi lanmou a Jéova. An-nou pran déotwa ègzanp.

5-6. Ka Jéova ka atann dè dé moun-mayé, é ki biten i ka suiv dè pré ? Bay on ègzanp.

⁵ Rété fidèl a moun-la ou mayé èvè-y la é pran swen a timoun a-w. Jéova vlé kè dé moun mayé enmé-yo fò pannan tout vi a yo (Jén. 2:24 ; Mat. 19:3-6). Lè on moun ka fè adiltè, sé yonn dé pli mové biten i pé fè moun-la i mayé èvè-y la, é sa ka montré kè i pa gè ni lanmou pou moun-lasa. Nou ka konprann poukwa pawmi sé 10 komandman-la, 7^èm la té ka défann moun fè adiltè (Dét. 5:18). Lè on moun ka fè sa, i ka péché « kont Bondyé » é sé on gwo méchansté i ka fè moun-la i mayé èvè-y la (Jén. 39:7-9). Akòz dè on adiltè, moun-la ki inosan la pé rété ka soufè pannan bon enpé lanné.

⁶ Bondyé ka òbsèwvé byen kijan dé moun-mayé ka aji yonn èvè lòt. Pa ègzanp, i té vlé kè yo pran swen a sé madanm Izraélit la byen konm i fo. I té ka suiv sa dè pré. On mari ki té ka rèspèkté Lwa-la té enmé madanm a-y é i pa té’é jen divòsé èvè-y pou on tibiten an kouyonnad (Dét. 24:1-4 ; Mat. 19:3, 8). É lè té ni on gwo pwoblèm é kè i té vlé divòsé, fò i té ba madanm a-y on papyé a divòs. Papyé-lasa té ka anpéché moun di kè madanm-la fè adiltè alòskè i té inosan. Anplisdisa, i ka sanm sa fò misyé-la té palé èvè sé ansyen-la ki té an vil-la avan i té ba madanm a-y papyé-la. Konsa, sa té ka ba sé ansyen-la lokazyon édé sé moun-la sové mayé a yo. A pa toutlè Jéova té ka anpéché on mari divòsé èvè madanm a-y pou on rézon ki pa valab. Men lè sa té ka fèt, pa konpranndèdi kè Jéova pa té ka vwè jan sé madanm-la té ka soufè. É doulè-la yo té ka rèsanti la, i té ka rèsanti-y osi (Mal. 2:13-16).

7-8. a) Ki komandman Jéova té ba sé paran-la ? (gadé imaj-la ki anlè po a jounal-la). b) Ka sa ka aprann-nou ?

⁷ Lalwa ka montré osi kè Jéova ka sousyé-y dè sé timoun-la onlo menm. I vlé tchè a yo kontan é kè yo santi-yo ansékirité. Jéova té ka mandé sé paran-la dè ba timoun a yo sa yo bizwen pou yo viv. Men i té ka mandé-yo osi dè fè sa ki nésésè pou sé timoun-la ni on lanmityé solid èvè-y. Dayè, chakfwa on lokazyon té ka prézanté, fò sé paran-la té pwofité pou édé timoun a yo konprann Lwa-la é aprésyé-y. Fò yo té aprann sé timoun-la enmé Jéova osi (Dét. 6:6-9 ; 7:13). On rézon ki fè Jéova té ka pini sé Izraélit-la, sé kè ni déotwa paran ki té ka fè timoun a yo méchansté (Jér. 7:31, 33). Fò sé paran-la té vwè chak timoun a yo konm on kado Jéova fè-yo. Fò yo té ba yochak onlo valè. É fò pa yo té fè konsi sé timoun-la sé on biten yo té ni la, kè yo té ni dwa néglijé oben malmenné (Sòm 127:3).

⁸ Sa nou ka aprann : Lè dé moun mayé, Jéova ka òbsèwvé byen pou i vwè kijan yonn ka aji èvè lòt. I vlé sé paran-la enmé  timoun a yo, é i pé’é jouwé èvè yo si yo ka fè sé timoun-la méchansté.

9-11. Poukwa Jéova té mèt on lwa ki ka di kè fò pa ou anvi ni sa ki pa ta-w ?

⁹ Fò pa ou anvi ni sa ki pa ta-w. Adan lé 10 Komandman, dènyé-la té ka di-w kè fò pa ou anvi ni sa ki ta ondòt moun (Dét. 5:21 ; Wom. 7:7). Si Jéova ba pèp-la lwa-lasa, sété pou fè-y konprann on biten enpòwtan : Avan on moun fè on biten ki pa bon, ni on mové lidé ki ka vin an tèt a-y oben i ka ni on vyé jan dè santiman an tchè a-y. Sé pousa, fò sèwvitè a Jéova fè atansyon a sa ki ka pasé andidan tchè a yo. Kivédi, fò yo fè atansyon a lidé ki ka vin an tèt a yo, é a sa yo ka rèsanti (Pwov. 4:23). Si on Izraélit té ka lésé on mové lanvi grandi andidan tchè a-y, lanmou a-y pou lézòt té ké pèd fòs é sèten sa té ké pousé-y a malmenné-yo. Pa ègzanp, wa David fè érè-lasa. Lè ou byen gadé, David sété on bon boug. Men on jou, i touvé-y anvi ni madanm a ondòt boug. É anvi-la i té ni la fè-y péché (Jak 1:14, 15). David fè on adiltè. I kouché èvè madanm a boug-la, i fè tousa i té pé pou mari a madanm-la pa okouran a sa, é anfinaldikont i fè ansòt pou yo tchouyé nonm-la (2 Sam. 11:2-4 ; 12:7-11).

¹⁰ Jéova konnèt sa ki ka pasé an tèt an nou é sa ki andidan tchè an nou. Alò, lèwvwè sé Izraélit-la té anvi ni on biten ki pa ta-yo, Jéova té ka vwè sa (1 Kron. 28:9). Donk, Lwa-la té ka fè-yo konprann kè fò yo té woté tout vyé lidé ki té an tèt a yo é ki té pé fè-yo fè on biten ki pa bon. Mi on Papa ki saj é ki plen lanmou, mi !

¹¹ Sa nou ka aprann : Lè Jéova ka gadé-nou, i ka vwè pli lwen ki sa moun ka vwè. I ka vwè sa nou yé vréman, sa ki andidan tchè an nou (1 Sam. 16:7). Kèlkèswa lidé-la, santiman-la nou té’é pé ni la, kèlkèswa sa nou té’é pé fè, Jéova okouran. Sé vré kè i ka chèchè sa ki bon adan nou. Men sa i té’é vlé osi, sé kè nou rivé a sav lè nou ni on lidé ki pa bon, pou nou pé sa woté-y an tèt an nou, avan i fè-nou fè on biten ki pa bon (2 Kron. 16:9 ; Mat. 5:27-30).

12. Ka lwa a Moyiz ka aprann-nou ?

¹² Lwa-la té ka montré kè Jéova enmé lajistis (Sòm 37:28 ; Iz. 61:8). I toujou aji èvè lézòt on mannyè ki jis. Adan domenn-lasa, sé on modèl pawfè pou nou. Lè sé Izraélit-la té ka fè sa lwa a Jéova té ka di, Jéova té ka béni-yo. Men lè yo pa té ka tchenn kont dè prensip a-y ki jis, yo té ka soufè. Jistèman, anrapò èvè sa, an-nou ègzaminé dézòt komandman.

13-14. Ka sé 2 prèmyé komandman-la té ka di, é poukwa nou pé di kè sété pou byen a sé Izraélit-la ?

¹³ Sé yenki Bondyé pou nou adoré. Adan lé 10 Komandman, sé dé prèmyé-la té ka di sé Izraélit-la kè sé yenki Jéova pou yo té adoré é kè fo pa yo té adoré idòl (Ègz. 20:3-6). A pa pou limenm Jéova té di-yo sa, sété pou byen a yo menm. Lè pèp-la té ka rété fidèl, zafè a yo té ka maché. Men lè yo té ka adoré dyé a sélézòt nasyon-la, bon malè té ka rivé-yo.

¹⁴ Sonjé sa ki rivé sé Kananéen-la. Yo té ka adoré idòl ki pa té vivan olyé yo té adoré sèl vré Dyé-la. Rézilta, sa fè-yo tonbé ba menm (Sòm 115:4-8). Lè yo té ka adoré dyé a yo, yo té ka fè biten sèksyèl ki té malpwòp é yo té ka ofè timoun a yo an sakrifis. Menmjan-la, lè sé Izraélit-la té ka lagé Jéova pou yo adoré idòl, yo té ka désann ba menm, é yo té ka fè fanmi a yo soufè (2 Kron. 28:1-4). Défwa, sé moun-la ki té ni otorité asi pèp-la té ka mèt jistis  a Jéova a koté. Konm yo té ni onlo pouvwa, yo té ka pwofité asi sa ki té fèb é ki pa té pé défann-yo (Ézék. 34:1-4). Jéova té avèti sé Izraélit-la. I di-yo kè si on moun ka malmenné on madanm oben on timoun ki pa annéta défann-li, i ké réglé kont a-y (Dét. 10:17, 18 ; 27:19). Pawkont, lè pèp-la té fidèl a Jéova é kè yonn té ka aji èvè lòt on mannyè ki jis, Jéova té ka béni-yo (1 Wa 10:4-9).

15. Ka nou aprann asi Jéova ?

¹⁵ Sa nou ka aprann : A pa fòt a Jéova si ni moun ki ka di kè yo ka adoré-y, men ki pa ka tchenn kont dè prensip a-y é ki ka fè sèwvitè a-y soufè. On biten ki sèten sé kè, Jéova enmé-nou é i sav lèwvwè nou ka sibi on enjistis. Lè nou ka soufè, sa Jéova ka rèsanti, pli fò ki sa on manman ka rèsanti lè tibébé a-y ka soufè (Iz. 49:15). Menmsi ou vwè i pa’a fè ayen konnyéla la, ni onlè, i ké réglé kont a tousa ki ka kontinyé fè lézòt soufè é ki pa ka rèpanti-yo. É i pé’é jouwé èvè yo.

16-18. Adan ki domenn Lwa-la té itil pou sé Izraélit-la. É ka sa ka aprann-nou ?

¹⁶ Lwa a Moyiz té ka édé on Izraélit adan diféran domenn a vi a-y. Donk, fò sé ansyen-la ki té la pou jijé pèp-la té fè sa on mannyè ki jis. Sé on biten ki té enpòwtan toubònman. Fò yo té jijé pèp-la lè i pa té ka adoré Jéova konm i fo. Men anplisdisa, lèwvwè té ni on litij, oben lè on krim té fèt, sé yo ki té ka jijé osi. An-nou pran déotwa ègzanp.

¹⁷ Si on Izraélit té tchouyé on moun, yo pa té ka enki tchouyé-y konsa. Fò sé ansyen-la ki té an vil-la té chèché a sav ka ki té pasé ègzaktèman avan yo té pran on désizyon é di si wi ou non i té mérité lanmò (Dét. 19:2-7, 11-13). Sé ansyen-la té ka jijé onlo ti afè ankò, kon lè dé moun-mayé té trapé bab, oben lè moun té ka goumé pou byen matéryèl (Ègz. 21:35 ; Dét. 22:13-19). Lè sé ansyen-la té ka aji èvè jistis é kè sé Izraélit-la té ka rèspèkté Lwa-la, tout nasyon-la té ka bénéfisyé dè sa. Anplisdisa, sa té ka onoré Jéova (Lév. 20:7, 8 ; Iz. 48:17, 18).

¹⁸ Sa nou ka aprann : Jéova ka sousyé-y dè tousa ki ka fèt adan vi an nou. I vlé kè nou aji èvè lézòt épi lanmou é on mannyè ki jis. I ka fè atansyon a tousa nou ka fè é a tousa nou ka di menm lè nou tousèl akaz an nou (Ébr. 4:13).

19-21. a) Kijan sé ansyen-la té dwèt aji èvè pèp a Jéova ? b) Ki lwa Jéova té mèt an plas pou pwotéjé pèp-la, é ka sa ka aprann-nou ?

¹⁹ Sé nasyon-la ki té alantou a sé Izraélit-la té ka fè mové biten. Jéova té vlé pwotéjé pèp a-y pou sé moun-lasa pa té détenn asi-y. Sé pousa i té ka mandé sé ansyen-la dè pa fè préférans lè yo té ka  jijé pèp-la. Anmenmtan, fò pa séla ki té ka jijé la té two rèd oben two brital èvè pèp a-y. Okontrè, fò yo té enmé lajistis (Dét. 1:13-17 ; 16:18-20).

²⁰ Jéova té ni onlo konpasyon pou pèp a-y. Sé pousa i ba-yo plizyè lwa pou anpéché kè yo sibi enjistis. Pa ègzanp, grasa sé lwa-lasa, a pa fasil yo té ka kondanné on inosan. On moun té ni dwa sav kimoun ki ka akizé-y é i té pé défann-li douvan lajistis (Dét. 19:16-19 ; 25:1). Pou yo té kondanné-y, fò té ni omwen dé témwen ki té okouran a sa ki pasé (Dét. 17:6 ; 19:15). Men vinvwè on moun té fè on ka é sé onsèl moun ki vwè-y ? Fò pa i té konprann kè i té’é chapé bèl adan sa. Jéova vwè sa i fè ! Lwa-la té ka pwotéjé sé fanmi-la osi. Sé papa-la ki té chèf a fanmi-la. Men otorité-la i té ni la pa té ka ba-y dwa fè tousa i té vlé. Lè on gwo bab té ka pété adan on fanmi, adan désèrten ka, sé sé ansyen-la ki té dwèt réglé pwoblèm-la (Dét. 21:18-21).

²¹ Sa nou ka aprann : Jéova sé on modèl pawfè pou nou : i pa jen ka fè on biten ki pa jis (Sòm 9:7). I ka rékonpansé tousa ki toujou ka suiv prensip a-y, é i ka pini sa ki ka pwofité dè otorité-la yo ni la pou yo fè sa ki mal (2 Sam. 22:21-23 ; Ézék. 9:9, 10). Pawfwa, ni sa ki ka fè moun onlo méchansté é ou té’é di ayen pa’a rivé-yo. Men pa okipé-w, lè Jéova ké paré, i ké réglé kont a yo (Pwov. 28:13). É si yo pa ka rèpanti-yo, yo ké ni tan sav kè « sé on biten ki térib lèwvwè ou ka tonbé anba men a Bondyé-la ki vivan la » (Ébr. 10:30, 31).

22-24. a) Kimoun Lwa a Bondyé té ka pwotéjé an pawtikilyé é ka sa ka aprann-nou asi Jéova ? b) Ki avèwtisman nou ka touvé adan Ègzòd 22:22-24 ?

²² Lwa-la té ka pwotéjé an pawtikilyé sa ki pa té pé défann-yo tousèl, kon sa ki té san manman-san papa, sé vèv-la é sé étranjé-la. Jéova té di sé jij-la : « Lè zò ka jijé on étranjé ki ka viv pawmi zòt oben on timoun ki san papa, fò-zòt fè sa on mannyè ki jis. Fò pa zò pran lenj a on vèv konm garanti lè zò prété-y on biten » (Dét. 24:17). Jéova té ka sousyé-y dè moun ki pa té pé défann-yo, èvè onlo tandrès. É i té ka pini sa ki té ka fè-yo méchansté (li Ègzòd 22:22-24).

²³ Lwa-la té ka pwotéjé sé fanmi-la kont tout kalté krim sèksyèl piskè i té ka défann on moun kouché èvè on moun ki an fanmi a-y (Lév. 18:6-30). Sé nasyon-la ki té alantou a Izrayèl la té ka aksèpté sé kalté biten-lasa. Men pèp a Jéova té hay sé biten-lasa, kon Jéova limenm té hay-yo.

²⁴ Sa nou ka aprann : Lè Jéova ba on moun on otorité adan òwganizasyon a-y, i vlé kè moun-lasa sousyé-y èvè tandrès dè tousa ki anba rèsponsabilité a-y. I hay tout krim sèksyèl ki tini, é i ka fè tousa i pé pou pwotéjé sa ki pli frajil é pou yo bénéfisyé dè jistis a-y.

25-26. a) Poukwa nou pé di kè lanmou é lajistis ka touvé-yo kon lavi é lèw-la nou ka rèspiré la ? b) Ka nou ké vwè adan pwochen awtik a séri-lasa ?

²⁵ Asi latè, pé pa ni lavi si pa ni lèw-la nou ka rèspiré la. Yonn pa kay san lòt. Pou lanmou é lajistis sé menm biten, yonn pa kay san lòt. Si nou sèten kè Jéova ka aji èvè nou on mannyè ki jis, nou ké enmé-y pli fò ankò. É si nou enmé Jéova é prensip a-y, sa ké pousé-nou a enmé lézòt é a aji èvè yo on mannyè ki jis.

²⁶ Lwa a Moyiz té ka édé sé Izraélit-la vin pli pré a Jéova. Men jòdijou, pèp a Bondyé pa ni a suiv lwa-lasa ankò pas ni on méyè biten an plas a-y (Wom. 10:4). Dayè, Lapòt Pòl di kè Lalwa sé « on lonbraj a bon biten ki ka vin dèyè » (Ébr. 10:1). Adan séri awtik-lasa, 2^èm la ké palé dè déotwa adan sé bon biten-lasa. Nou ké vwè osi kè lanmou é lajistis ni onlo valè adan lasanblé krétyèn la.