1-2. (a) Ania ti kayattayo amin? (b) Ania ti masiguradotayo?

KAYATTAYO amin ti maayat. Ken kayattayo amin ti patas a pannakatrato. No maulit-ulit a mapaidamantayo iti ayat ken hustisia, mabalin a mariknatayo nga awan serserbi wenno awan namnamatayo.

² Ammo ni Jehova a tartarigagayantayo ti ayat ken hustisia. (Sal. 33:5) Siguradotayo nga ipatpategnatayo ti Dios ken kayatna a patas ti pannakatratotayo. Makitatayo dayta no adalentayo a naimbag ti Linteg nga inted ni Jehova iti nasion ti Israel babaen ken Moises. No napaidamanka iti ayat wenno hustisia, pangngaasim ta usigem no kasano nga ipakita ti Mosaiko a Linteg * nga ipatpateg ni Jehova ti ilina.

3. (a) Kas nailawlawag iti Roma 13:8-10, ania ti maammuantayo no adalentayo ti Mosaiko a Linteg? (b) Ania dagiti saludsod a masungbatan iti daytoy nga artikulo?

³ No adalentayo ti Mosaiko a Linteg, maammuantayo ti panangipateg ti naayat a Diostayo, ni Jehova. (Basaen ti Roma 13:8-10.) Iti daytoy nga artikulo, adalentayo ti dadduma a linteg a naited iti Israel ken ti sungbat kadagitoy a saludsod: Apay a maibagatayo a ti Linteg ket naibatay iti ayat? Apay a maibagatayo nga iparparegta ti Linteg ti kinahustisia? Kasano ti masapul a panangipatungpal dagiti addaan iti autoridad iti Linteg? Ken siasino ti espesipiko a prinotektaran ti Linteg? Ti sungbat kadagita a saludsod ket makaliwliwa, mangted namnama, ken pagbalinennatayo a nasingsinged iti naayat nga Amatayo.​—Ara. 17:27; Roma 15:4.

4. (a) Apay a maibagatayo a naibatay iti ayat ti Mosaiko a Linteg? (b) Kas nairekord iti Mateo 22:36-40, ania dagiti bilin nga intampok ni Jesus?

⁴ Maibagatayo a naibatay iti ayat ti Mosaiko a Linteg ta amin nga ar-aramiden ni Jehova ket gapu iti ayat. (1 Juan 4:8) Imbatay ni Jehova amin dagita a linteg iti dua a kangrunaan a bilin​—ayaten ti Dios, ken ayaten ti kaarruba. (Lev. 19:18; Deut. 6:5; basaen ti Mateo 22:36-40.) Isu a manamnamatayo a tunggal maysa kadagiti nasurok nga 600 a bilin ti Linteg ket adda isurona maipapan iti ayat ni Jehova. Kitaentayo ti dadduma a pagarigan.

5-6. Ania ti kayat ni Jehova nga aramiden dagiti agassawa, ken ania ti makitkitana? Mangted iti pagarigan.

⁵ Agmatalekka iti asawam, ken aywanam dagiti annakmo. Kayat ni Jehova a tungpal-biag nga aginnayat dagiti agassawa. (Gen. 2:24; Mat. 19:3-6) Ti pannakikamalala ti maysa kadagiti kaulpitan a krimen a maaramid ti maysa a tao. Isu a ti maikapito iti Sangapulo a Bilin imparitna ti pannakikamalala. (Deut. 5:18) ‘Basol iti Dios’ dayta ken kinaulpit iti asawa. (Gen. 39:7-9) Mabalin nga agpaut iti nakaad-adu a tawen ti saem a marikrikna ti asawa a natraidor.

⁶ Makitkita ni Jehova no kasano ti panangtrato dagiti agassawa iti maysa ken maysa. Kayatna a nasayaat idi ti pannakatrato dagiti Israelita nga assawa a babbai. Ti asawa a lalaki a mangresrespeto iti Linteg dina idiborsio ni baketna gapu iti babassit a rason. (Deut. 24:1-4; Mat. 19:3, 8) Ngem no adda serioso a problema ket idiborsiona ni baketna, masapul nga ikkanna iti kasuratan ti diborsio. Daytoy a kasuratan ti mangprotektar iti asawa a babai tapno saan a maakusaran iti pannakikamalala. Kanayonanna, sakbay a maited ti lalaki ti kasuratan ti diborsio ken baketna, masapul nga agkonsulta kadagiti panglakayen iti siudad. Iti kastoy a pamay-an, mabalin a makatulong dagiti panglakayen kadagiti agassawa a mangsalbar iti relasionda. No idiborsio ti maysa nga Israelita ni baketna gapu iti managimbubukodan a rason, saan a kanayon a bumallaet ni Jehova. Nupay kasta, makitana ti panagsangsangit ti asawa a babai, ket maawatanna ti saem a marikriknana.​—Mal. 2:13-16.

7-8. (a) Ania ti imbilin ni Jehova kadagiti nagannak? (Kitaen ti ladawan iti akkub.) (b) Ania dagiti leksion a masursurotayo?

⁷ Ipakita met ti Linteg a maseknan unay ni Jehova iti pagimbagan dagiti annak. Saan laeng nga imbilin ni Jehova kadagiti nagannak nga ipaayda ti material a kasapulan dagiti annakda no di pay ket ti naespirituan a kasapulanda. Iti amin a gundaway, masapul a tulongan dagiti nagannak dagiti annakda a mangapresiar iti Linteg ni Jehova ken mangayat kenkuana. (Deut. 6:6-9; 7:13) Ti nakabutbuteng a panangmaltrato dagiti Israelita iti dadduma nga annakda ti maysa a rason a nadusada. (Jer. 7:31, 33) Masapul a saan nga ibilang dagiti nagannak dagiti annakda a kas maysa laeng a banag a mabalin a baybay-an wenno maltratuen, no di ket maysa a tawid—regalo ni Jehova a masapul nga ipateg.​—Sal. 127:3.

⁸ Leksion: Makitkita ni Jehova ti panangtrato dagiti agassawa iti maysa ken maysa. Kayatna nga ayaten dagiti nagannak dagiti annakda, ken manungsungbatda iti panangtratoda kadagiti annakda.

9-11. Apay nga inted ni Jehova ti linteg a mangiparit iti panagagum?

⁹ Dika agagum. Iparit ti maudi iti Sangapulo a Bilin ti panagagum, wenno dakes a panagtarigagay iti kukua ti sabali. (Deut. 5:21; Roma 7:7) Inted ni Jehova daytoy a linteg tapno isurona ti nagpateg a leksion​—masapul a saluadan dagiti adipenna ti  pusoda, kayatna a sawen, ti pampanunot, rikrikna, ken panagrasrasonda. Ammona a ti dakes nga aramid ket mangrugi iti dakes a pampanunot ken rikrikna. (Prov. 4:23) No ipalubos ti maysa nga Israelita a tumubo iti pusona ti dakes a tarigagay, posible a saan a naayat ti panangtratona iti sabsabali. Kasta ti napasamak ken Ari David. Nasayaat a tao ni David. Ngem adda gundaway nga inagumanna ti asawa ti sabali. Ti tarigagayna ket nagtinnag iti basol. (Sant. 1:14, 15) Nakikamalala ni David, pinadasna nga allilawen ti asawa ti babai, sana impapatay ti lalaki.​—2 Sam. 11:2-4; 12:7-11.

¹⁰ Ammo ni Jehova no sinukir ti maysa nga Israelita ti linteg maipapan iti panagagum​—mabasana ti puso. (1 Cron. 28:9) Ibaga ti linteg a mangiparit iti panagagum a masapul a liklikan ti ilina dagiti pampanunot a mangiturong iti dakes nga aramid. Talaga a masirib ken naayat ti Amatayo a ni Jehova!

¹¹ Leksion: Saan la a ti makinruar a langa ti makita ni Jehova. Makitana ti pudpudno a kinataotayo, ti adda iti pusotayo. (1 Sam. 16:7) Awan ti pampanunot, rikna, wenno aramid a mailimed kenkuana. Birbirokenna ti naimbag nga adda kadatayo ken iparparegtana nga itultuloytayo dayta. Ngem kayatna a bigbigen ken kontrolentayo ti dakes a pampanunottayo sakbay a makaaramidtayo iti dakes.​—2 Cron. 16:9; Mat. 5:27-30.

12. Ania ti isuro ti Mosaiko a Linteg?

¹² Isursuro ti Mosaiko a Linteg nga ay-ayaten ni Jehova ti kinahustisia. (Sal. 37:28; Isa. 61:8) Perpekto ti panangyulidanna iti patas a panangtrato iti sabsabali. No agtulnog dagiti Israelita kadagiti linteg nga impaay ni Jehova, bendisionanna ida. No saanda nga ikankano dagiti patas ken nalinteg a pagalagadanna, agsagabada. Usigentayo ti dua pay a linteg iti Sangapulo a Bilin.

13-14. Ania ti kidkiddawen ti umuna a dua iti Sangapulo a Bilin, ken kasano a pakagunggonaan dagiti Israelita ti panagtulnogda kadagita a linteg?

¹³ Ni Jehova laeng ti pagdayawan. Kidkiddawen ti umuna a dua iti Sangapulo a Bilin a ni Jehova laeng ti pagdayawan dagiti Israelita ken pinakdaaranna ida a dida pagdayawan dagiti idolo. (Ex. 20:3-6) Saan a pagimbagan ni Jehova dagita a bilin no di ket pagimbagan ti ilina. No agtalinaed a matalek ti ilina, bendisionanna ida. Ngem no agdayawda kadagiti dios ti sabali a nasion, agsagabada.

¹⁴ Panunotem dagiti Canaanita. Nagdayawda kadagiti awan biagna nga idolo imbes nga iti pudno ken sibibiag a Dios. Gapu iti dayta, impababada ti bagbagida. (Sal. 115:4-8) Paset ti panagdaydayawda ti narugit a seksual nga aramid ken nakabutbuteng a panagisakripisio iti ubing. Kasta met, idi saan nga inkankano dagiti Israelita ni Jehova ken pinilida ti agdayaw kadagiti idolo, impababada ti bagbagida ken sinaktanda dagiti pamiliada. (2 Cron. 28:1-4) Saan a sinurot dagiti addaan iti autoridad dagiti pagalagadan ni Jehova iti kinahustisia. Inabusoda ti pannakabalinda ken indadanesda dagiti nakapuy ken awan gawgawayna. (Ezek. 34:1-4) Pinakdaaran ni Jehova dagiti Israelita a dusaenna dagiti mangbiktima kadagiti awan gawgawayna a babbai ken ubbing. (Deut. 10:17, 18; 27:19) Ngem bendisionan ni Jehova ti ilina no matalekda kenkuana ken patas ti panangtratoda iti sabsabali.​—1 Ar. 10:4-9.

15. Ania dagiti leksion a masursurotayo maipapan ken Jehova?

¹⁵ Leksion: Saan a mapabasol ni Jehova no dagiti agkunkuna nga adipenna saanda  nga ikankano ti pagalagadanna ken dangranda ti ilina. Ngem ay-ayatennatayo ni Jehova ken ammona no biktimatayo iti di kinahustisia. No masaksaktan ti ina iti panagrigat ti anakna, ad-adda a masaktan ni Jehova iti panagrigrigattayo. (Isa. 49:15) Uray no saan a dagus a makibiang, iti umiso a tiempo, ukomennanto dagiti di agbabbabawi gapu iti saan a nasayaat a panangtratoda iti sabsabali.

16-18. Ania ti saklawen ti Mosaiko a Linteg ken ania dagiti leksion a masursurotayo?

¹⁶ Saklawen ti Mosaiko a Linteg ti adu nga aspeto ti biag ti maysa nga Israelita, isu a masapul a nalinteg ti panangukom dagiti naapointaran a lallakay para iti ili ni Jehova. Saan laeng a dagiti naespirituan a bambanag ti asikasuenda no di pay ket dagiti panagririri ken krimen. Kitaentayo dagiti sumaganad a pagarigan.

¹⁷ No nakapatay ti maysa nga Israelita, saan a dagus a mapapatay. Imbestigaran dagiti panglakayen iti siudad ti napasamak sakbay nga agdesisionda no umiso met laeng ti dusa nga ipapatay. (Deut. 19:2-7, 11-13) Desisionan met dagiti panglakayen ti agduduma nga aspeto ti inaldaw a biag​—dagiti problema maipapan iti sanikua ken uray ti problema dagiti agassawa. (Ex. 21:35; Deut. 22:13-19) No patas dagiti panglakayen ken agtulnog dagiti Israelita iti linteg, magunggonaan ti amin, ket ti intero a nasion maidaydayawda ni Jehova.​—Lev. 20:7, 8; Isa. 48:17, 18.

¹⁸ Leksion: Napateg ken Jehova ti tunggal aspeto ti biagtayo. Kayatna a patas ken naayat ti panangtratotayo iti sabsabali. Ken ammona ti ibagbaga ken ar-aramidentayo uray no agmaymaysatayo iti balaytayo.​—Heb. 4:13.

19-21. (a) Kasano ti masapul a panangtrato dagiti panglakayen ken ukom iti ili ti Dios? (b) Ania dagiti linteg nga inted ni Jehova tapno maprotektaran ti ilina, ken ania dagiti leksion a masursurotayo?

¹⁹ Kayat ni Jehova nga isalakan ti ilina iti dakes nga impluensia dagiti kaarrubada a nasion. Isu nga imbilinna kadagiti panglakayen ken ukom nga ipatungpalda ti Linteg a dida mangidumduma. Ngem masapul a saan a naulpit wenno nainget ti panangtratoda iti ilina. Imbes ketdi, masapul nga ayatenda ti hustisia.​—Deut. 1:13-17; 16:18-20.

²⁰ Naasi ni Jehova iti ilina, isu a nangaramid kadagiti linteg tapno awan ti asinoman a matrato iti di patas. Kas pagarigan, gapu iti Linteg, maliklikan ti posibilidad a maakusaran ti maysa a tao iti krimen a dina inaramid. Kalintegan ti maak-akusaran a maammuan no asino ti mangak-akusar kenkuana. (Deut. 19:16-19; 25:1) Ket sakbay a maideklara a nakabasol, kasapulan ti di nakurkurang ngem dua a testigo. (Deut. 17:6; 19:15) Kasanon no maymaysa ti testigo iti krimen nga inaramid ti maysa nga Israelita? Saanna  nga ipapan a maitarayanna ti dakes nga inaramidna. Nakita dayta ni Jehova. Iti pamilia, naikkan dagiti amma iti autoridad, ngem adda limitasion dayta. Iti dadduma a problema ti pamilia, adda responsabilidad dagiti panglakayen iti siudad a makibiang ken mangipaay iti pinal a desision.​—Deut. 21:18-21.

²¹ Leksion: Impakita ni Jehova ti perpekto nga ulidan; patas ti amin nga aramidenna. (Sal. 9:7) Gunggonaanna dagidiay simamatalek a mangsurot kadagiti pagalagadanna, ngem dusaenna dagidiay mangabuso iti autoridadda. (2 Sam. 22:21-23; Ezek. 9:9, 10) Mabalin nga adda dagiti nakaaramid iti dakes a di nadusa, ngem panungsungbaten ida ni Jehova iti umiso a tiempo. (Prov. 28:13) Ket no saanda nga agbabawi, maammuandanto a “nakabutbuteng ti madusa kadagiti ima ti sibibiag a Dios.”​—Heb. 10:30, 31.

22-24. (a) Siasino dagiti espesipiko a prinotektaran ti Linteg, ken ania ti masursurotayo maipapan ken Jehova? (b) Ania ti ipakdaar ti Exodo 22:22-24?

²² Espesipiko a prinotektaran ti Linteg dagidiay saanda a maprotektaran ti bagbagida, kas dagiti ulila, balo a babbai, ken dagiti ganggannaet a residente. Naibaga kadagiti ukom ti Israel: “Dimo ipaidam ti hustisia iti ganggannaet a residente wenno iti awanan ama nga ubing, ken dimo alaen ti bado ti balo a babai nga itedna kas garantia a bayadanna ti utangna.” (Deut. 24:17) Impakita  ni Jehova ti panangipategna kadagiti awan gawgawayna iti komunidad. Ket dinusana dagidiay nangmaltrato kadakuada.—Basaen ti Exodo 22:22-24.

²³ Prinotektaran met ti Linteg dagiti miembro ti pamilia manipud iti seksual a pannakaabuso babaen ti panangiparitna iti amin a kita ti pannakidenna iti kapamilia. (Lev. 18:6-30) Saan a kas kadagiti umili dagiti nasion iti aglawlaw ti Israel a nangipalubos wenno nangpanuynoy pay ketdi iti daytoy nga aramid, masapul a kagura dagiti Israelita daytoy a krimen, kas iti pananggura kadagita ni Jehova.

²⁴ Leksion: Kayat ni Jehova a dagidiay ikkanna iti responsabilidad ket nasayaat ti panangtratoda iti amin nga adda iti aywanda. Kagurana ti seksual a panangabuso ken kayatna a siguraduen a maipaayan ti amin iti proteksion ken hustisia, nangnangruna dagiti awan gawgawayna.

25-26. (a) Apay a maibagatayo a ti ayat ken hustisia ket kas iti anges ken biag? (b) Anianto ti ilawlawag ti sumaruno nga artikulo iti daytoy a serye?

²⁵ Ti ayat ken hustisia ket kas iti anges ken biag; ditoy daga, kanayon nga agkadkadua dagitoy. No kombinsidotayo a patas ti panangtrato kadatayo ni Jehova, dumakkel ti ayattayo kenkuana. Ket no ay-ayatentayo ti Dios ken dagiti nalinteg a pagalagadanna, matignaytayo a mangayat ken mangtrato a patas iti dadduma.

²⁶ Ti Mosaiko a Linteg ti tulag ti nagserbi nga anges ken biag iti relasion dagiti Israelita ken ni Jehova. Ngem nagpatingga ti Linteg idi naitungpalen dayta ni Jesus, ken nasukatan iti banag a nasaysayaat. (Roma 10:4) Inladawan ni apostol Pablo ti Linteg kas “anniniwan dagiti nasayaat a bambanag nga umay.” (Heb. 10:1) Ilawlawagto ti sumaruno nga artikulo iti daytoy a serye ti dadduma kadagita ken ti akem ti ayat ken hustisia iti kongregasion Kristiano.