1-2. (a) Oshike osho atusheni twa hala? (b) Ohatu dulu okukala tu na oushili washike?

ATUSHENI otwa hala okukala tu holike nokuungaungiwa nafye pauyuki. Ngeenge ihatu ulikilwa ohole noihatu ungaungiwa nafye pauyuki, otashi dulika tu kale tu udite tuhe na oshilonga ile eteelelo lasha.

² Jehova oku shii kutya ohatu kala twa hala okuulikilwa ohole nokuungaungiwa nafye pauyuki. (Eps. 33:5) Ohatu dulu okukala noushili kutya Jehova oku tu hole unene nokwa hala tu ungaungiwe nafye pauyuki. Ohatu dulu okukala noumbangi mwaasho, ngeenge otwa konakona noukeka Omhango oyo a li a pa Ovaisrael okupitila muMoses. Ngeenge owa nyemata molwaashi vamwe ihave ku ulikile ohole, ile ihava ungaunga naave pauyuki, konakona nghee Omhango * oyo tai holola kutya Jehova oku na ko nasha novapiya vaye.

3. (a) Ngaashi sha yelifwa mOvaroma 13:8-10, oshike hatu lihongo ngeenge hatu konakona Omhango yaMoses? (b) Oshitukulwa eshi otashi ka nyamukula omapulo elipi?

³ Ngeenge hatu konakona Omhango yaMoses, ohatu mono kutya Jehova Kalunga omunahole. (Lesha Ovaroma 13:8-10.) Moshitukulwa eshi, ohatu ka konakona eemhango donhumba odo da li da pewa Ovaisrael nokunyamukula omapulo aa: Omolwashike hatu tile kutya Omhango oya li ya kanghamena kohole? Omolwashike hatu tile kutya Omhango oya li tai xumifa komesho ouyuki? Ongahelipi ovo va li ve na eenghonopangelo va teelelwa  va tule moilonga Omhango? Omhango oya li ya amena oolyelye kondadalunde? Omanyamukulo komapulo oo otae tu hekeleke, tae tu pe eteelelo notae tu ehenifa popepi elela naJehova. — Oil. 17:27; Rom. 15:4.

4. (a) Omolwashike hatu tile kutya Omhango yaMoses oya li ya kanghamena kohole? (b) Oipango ilipi Jesus a divilika muMateus 22:36-40?

⁴ Ohatu dulu okutya Omhango yaMoses oya li ya kanghamena kohole molwaashi ohole ohai linyengifa Jehova a ninge keshe shimwe. (1 Joh. 4:8) Jehova okwa li a kanghamekela eemhango odo koipango ivali inene, hola Omwene Kalunga nosho yo hola omukweni. (Lev. 19:18; Deut. 6:5; lesha Mateus 22:36-40.) Onghee eemhango 600 nosho yo oipango ihapu oyo ya lukwa Omhango otai tu hongo sha kombinga yohole yaJehova. Natu ka taleni koihopaenenwa imwe.

5-6. Jehova okwa hala ovalihomboli va ninge shike, noku shii shike? Yandja oshihopaenenwa.

⁵ Kala omudiinini kukaume koye kopahombo, nokufila oshisho ovana veni. Jehova okwa hala ovalihomboli va kulike ohole yavo opo i kalelele. (Gen. 2:24; Mat. 19:3-6) Omunhu ngeenge okwa i moluhaelo, okwa nyona enyono la kwata moiti. Omolwetomheno liwa, oshipango oshitiheyali shOmoipango Omulongo osha indika oluhaelo. (Deut. 5:18) Oshi li enyono “kuKalunga” noshinyanyalifi kukaume kopahombo. (Gen. 39:7-9) Omunhu oo kaume kaye kopahombo a haela otashi dulika a kale a nyemata oule womido.

⁶ Jehova oku shii nghee ovalihomboli hava ungaungafana. Okwa li a halelela ovakulukadi Ovaisrael va ungaungiwe navo nawa. Omulumenhu oo a li a fimaneka Omhango okwa li e na okukala e hole omukulukadi waye noka li e na oku mu henga po omolwomatomheno a hafele. (Deut. 24:1-4; Mat. 19:3, 8) Ashike ngeenge opa holoka oupyakadi wa kwata moiti ndele te mu henge po, okwa li e na oku mu pa ombapila yeteyohombo. Ombapila oyo oya li hai amene omukainhu komalundilo e na sha noluhaelo. Shimwe vali, ofimbo omushamane ina pa omukulukadi ombapila yehengano, okwa li e na okukwatafana novakulunhu voshilando. Kungaho, ovakulunhu ovo ova li hava kwafele ovalihomboli vaha hengafane. Ngeenge omulumenhu Omuisrael okwa henge po omukainhu waye omolwokuliholamwene, haalushe Jehova a li ha i mo olunyala. Kakele kaasho, oha kala e wete nghee omukulukadi ta mono oixuna, noha kala e mu etela onghenda. — Mal. 2:13-16.

7-8. (a) Jehova okwa lombwela ovadali va ninge shike? (Tala efano kombada yoshifo.) (b) Oilihongomwa ilipi hatu lihongo?

⁷ Omhango otai holola yo kutya Jehova oku na ko nasha unene nonghalonawa younona. Jehova ina lombwela ashike ovadali va kale tava wanifa po eemhumbwe dounona dopalutu, ndele noku va kwafela yo va kale ve na ekwatafano liwa naye. Ovadali ova li ve na okulongifa omhito keshe opo va kwafele ovana va kale va lenga Omhango yaJehova nokukala ve mu hole. (Deut. 6:6-9; 7:13) Etomheno limwe molwaashi Jehova a li a handukila Ovaisrael ololo kutya ova li hava ungaunga novana vavo vamwe monghedi inyanyalifi. (Jer. 7:31, 33) Ovadali kava li ve na okutala ko ovana vavo ve li oinima yongaho, ndele ova li ve na oku va tala ko ngaashi oshali ya dja kuJehova oyo i na okuhafelwa. — Eps. 127:3.

⁸ Oilihongomwa: Jehova oha yandje elitulemo kunghee ovalihomboli have lihumbatelafana. Okwa hala ovadali va kale ve hole ovana vavo, note ke va tokola ngeenge ohava ungaunga navo nai.

9-11. Omolwashike Jehova a yandja omhango oyo ya indika okahalu?

⁹ Ino haluka. Oshipango sha xuunina shomOipango Omulongo osha indika okahalu, ile  okukulika omahalo mai omolwoshinima shamukweni. (Deut. 5:21; Rom. 7:7) Jehova okwa li a yandja omhango oyo opo a honge oshilihongomwa sha fimana, osho kutya ovapiya vaye ove na okwaamena omitima davo kokutya omadiladilo nosho yo omauko avo. Okwa li e shii kutya omadiladilo nomauko mai ohaa etifa oilonga ii. (Omayel. 4:23) Ngeenge Omuisrael okwa efa omahalo mai a kule momutima waye, otashi dulika a ungaunge navamwe nai. Pashihopaenenwa, ohamba David oya li ya ninga epuko la tya ngaho. David okwa li omulumenhu muwa. Ashike pomhito imwe, okwa li a haluka omukulukadi womulumenhu umwe, naasho osha li she mu nyonifa. (Jak. 1:14, 15) David okwa li a haela, a kengelela omushamane womukulukadi nokwa li e mu dipaifa. — 2 Sam. 11:2-4; 12:7-11.

¹⁰ Jehova okwa li ha kala e shi shii ngeenge Ovaisrael inava dulika komhango ina sha nokahalu molwaashi oku shii osho hatu diladila nonghee tu udite. (1 Omaf. 28:9) Omhango oyo i li omhinge nokahalu oya lombwela ovapiya vaye kutya ove na okuhenuka omadiladilo oo tae va nyonifa. Jehova ke fi tuu Tate omunahole nomunaendunge!

¹¹ Oilihongomwa: Jehova oha mono shihapu shihe fi ashike eholokepo lokombada. Oha mono lela osho shi li meni, momitima detu. (1 Sam. 16:7) Kape na osho tashi dulu oku mu holekwa, kutya nee omadiladilo, omaliudo, ile eenghatu detu. Oha kala ta konenene omaukwatya etu mawa nohe tu ladipike tu a diinine. Ashike okwa hala yo tu didilike mo notu pangele omadiladilo mai ofimbo inatu katuka eenghatu dii. — 2 Omaf. 16:9; Mat. 5:27-30.

12. Omhango yaMoses otai hongo shike?

¹² Omhango yaMoses otai hongo yo kutya Jehova oku hole ouyuki. (Eps. 37:28; Jes. 61:8) Okwa tula po oshihopaenenwa shiwa shi na sha nanghee tu na okuungaunga navamwe pauyuki. Shimha Ovaisrael va li va dulika komhango oyo Jehova a yandja, okwa li he va nangeke noupuna. Ngeenge ove lipwililikile omifikamhango daye douyuki, ova li hava i moupyakadi. Diladila vali keemhango mbali domOipango Omulongo.

13-14. Oipango ivali yotete yomOipango Omulongo oya li tai pula shike, nongahelipi okudulika keemhango odo kwa li kwa etela Ovaisrael ouwa?

¹³ Longela Jehova oye aeke. Oipango ivali yotete yomOipango Omulongo oya li tai pula Ovaisrael va longele Jehova oye aeke noya li ye va londwela vaha longele oikalunga. (Ex. 20:3-6) Oipango oyo kaya li po omolwouwa waJehova. Ponhele yaasho, oya li po omolwouwa woshiwana shaye. Ngeenge ovapiya vaye va kala ovadiinini kuye, ova li hava pondola. Ngeenge ova longele oikalunga yoiwana imwe, ova li hava i moupyakadi.

¹⁴ Diladila kombinga yOvakaanan. Ova li hava longele oikalunga ihe na omwenyo ponhele yaKalunga omunamwenyo. Oshidjemo, ova li have litwala vo vene moupyakadi. (Eps. 115:4-8) Okukufa ombinga moluhaelo la nyata nokuyamba po ovana vavo osha li oshitukulwa shelongelokalunga lavo. Sha faafana, ngeenge Ovaisrael ve lidimbike Jehova ndele tava hoolola okulongela oikalunga, ova li have litwala moupyakadi nohava yahameke ovapambele vavo. (2 Omaf. 28:1-4) Ovo ve na eenghonopangelo ihava shikula omifikamhango daJehova douyuki. Ohava longifa nai eenghono davo nohava fininike ovo va nghundipala nosho yo ovo va pumbwa eameno. (Hes. 34:1-4) Jehova okwa li a londwela Ovaisrael kutya ota ka tokola ovo hava ningi nai ovakainhu nounona ovo vehe na eameno. (Deut. 10:17, 18; 27:19) Mepingafano naasho, Jehova okwa li ha nangeke noupuna ovapiya vaye ngeenge ova kala ovadiinini kuye nohava ungaunga navakwao pauyuki. — 1 Eeh. 10:4-9.

15. Oilihongomwa ilipi hatu lihongo kombinga yaJehova?

 ¹⁵ Oilihongomwa: Jehova ke na okuvelwa ombedi ngeenge ovo have liti otave mu longele tave lidimbike omifikamhango daye nokuyahameka ovapiya vaye. Jehova oku tu hole noha kala e tu wete ngeenge hatu ningilwa okuhenouyuki. Ohe tu etele unene onghenda e dulife ina oo ha etele onghenda okaana kaye ngeenge ta ka mono oixuna. (Jes. 49:15) Nonande ihai mo diva olunyala, ota ka tokola ovalunde ovo inave livela ombedi pefimbo la wapala omolwokuungaunga nai navamwe.

16-18. Omhango yaMoses oya li hai longo moinima ilipi yomonghalamwenyo, noilihongomwa ilipi hatu lihongo?

¹⁶ Omhango yaMoses oya li ya kuma oinima ihapu i na sha nonghalamwenyo yOvaisrael, onghee osha li sha fimana kovalumenhu ovo va nangekwa po va tokole ovapiya vaJehova netokolo la yuka. Oshinakuwanifwa shavo kasha li ashike okuungaunga noinima i na sha nokulongela Jehova, ndele nokuhaudafana nosho yo ominyonena. Didilika oihopaenenwa tai landula.

¹⁷ Ngeenge Omuisrael okwa dipaa umwe, ka li ashike ha dipawa ngaho. Ovakulunhu voshilando shavo ova li hava konakona onghalo ofimbo inava tokola kutya okwa wana okupewa ehandukilo lefyo, ile hasho. (Deut. 19:2-7, 11-13) Ovakulunhu ovo ova li yo hava tokola oinima ihapu yakwalukeshe, ngaashi eenhamanana di na sha noikwamaliko, ile neehombo. (Ex. 21:35; Deut. 22:13-19) Ngeenge ovakulunhu ova tokola pauyuki nOvaisrael ova dulika kOmhango, keshe umwe okwa li ha mono ouwa, noshiwana osha li hashi fimanekifa Jehova. — Lev. 20:7, 8; Jes. 48:17, 18.

¹⁸ Oilihongomwa: Keshe shimwe monghalamwenyo yetu osha fimana kuJehova. Okwa hala tu kale ovanahole nohatu ungaunga navakwetu pauyuki. Oha didilike osho hatu popi nohatu ningi, nonande otu li ofye atuke. — Heb. 4:13.

19-21. (a) Ovakulunhu novatokoli ova li ve na okuungaunga ngahelipi novapiya vaKalunga? (b) Omhango yaMoses oya li ya amena ovanhu ngahelipi kondadalunde, noilihongomwa ilipi hatu lihongo?

¹⁹ Jehova okwa li a hala okwaamena oshiwana shaye kenwefemo lii loiwana. Onghee okwa li a teelela ovakulunhu novatokoli va tule moilonga Omhango nokuhenonhondo. Ashike ovo va li tava tokola kava li ve na okuungaunga noshiwana shaKalunga nonyanya. Ponhele yaasho, ova li ve na okukala ve hole ouyuki. — Deut. 1:13-17; 16:18-20.

²⁰ Jehova oha kenukile oshiwana shaye, onghee okwa tula po eemhango opo di amene oohandimwe vaha ungaungiwe navo shihe li pauyuki. Pashihopaenenwa, Omhango oya li ya tula po oiteelelwa oyo tai ngabeke ovanhu vaha lundililwe ominyonena. Nakutamanekwa okwa li e na oufemba wokushiiva kutya olyelye a li te mu tamaneke. (Deut. 19:16-19; 25:1) Ofimbo ina monika ondjo, ope na okukala pe na eendombwedi mbali tadi yandje oumbangi.  (Deut. 17:6; 19:15) Ongahelipi shi na sha nOmuisrael oo a nyona nokwa monika ashike kondombwedi imwe? Ka li e na okudiladila kutya ita handukilwa omolwenyono laye. Jehova okwa mona osho a ninga. Momaukwaneumbo, ooxe ova li va pewa eenghonopangelo, ashike oda li di na ongaba. Ovakulunhu voshilando ova li hava kufa ombinga meenhamanana domomaukwaneumbo amwe nokuyandja etokolo la xuunina. — Deut. 21:18-21.

²¹ Oilihongomwa: Jehova okwa tula po oshihopaenenwa shiwa; keshe osho ha ningi oshi li pauyuki. (Eps. 9:7) Oha pe ondjabi ovo hava dulika noudiinini komifikamhango daye, ashike oha handukile ovo hava longifa nai eenghonopangelo davo. (2 Sam. 22:21-23; Hes. 9:9, 10) Vamwe otashi dulika have lihumbata nai notava monika va fa itava handukilwa, ndele ngeenge Jehova okwa mono kutya efimbo ola wapala, ota ka shilipaleka kutya ova tokolwa. (Omayel. 28:13) Nongeenge inave livela ombedi, mafiku otava ka mona kutya, “oixuna yongaho okuwila momake aKalunga omunamwenyo.” — Heb. 10:30, 31.

22-24. (a) Omhango oya li hai amene oolyelye kondadalunde, noshike hatu lihongo kombinga yaJehova? (b) Elondwelo lilipi tali hangwa muExodus 22:22-24?

²² Omhango oya li hai amene kondadalunde ovo va li itava dulu okuliamena, ngaashi eefiye, ovafiyekadi nosho yo ovanailongo. Ovatokoli muIsrael ova li va lombwelwa ngaha: “Ino pengifa ouyuki womunailongo ile ofiye, ndele  ino kufa ko omufiyekadi oshikutu shaye ombabyona.” (Deut. 24:17) Jehova okwa li a ulikila ovakwanaluhepo vomomudingonoko kutya oku na ko nasha navo. Nokwa li ha handukile ovo hava ungaunga navo nai. — Lesha Exodus 22:22-24.

²³ Omhango oya li yo ya amena oilyo yomoukwaneumbo iha hepekwe pamilele mokwiindika enangalafano pokati kovapambele. (Lev. 18:6-30) Mepingafano noiwana oyo ya li ya dingilila Israel, oyo ya li ya tambula ko enangalafano pokati kovapambele, oshiwana shaJehova osha li sha tala ko oshinima osho shitondifa, ngaashi ashike Jehova.

²⁴ Oilihongomwa: Jehova okwa hala aveshe ovo a pa oshinakuwanifwa va ulikile ohole aveshe ovo tava pashukile. Oku tonde oluhaelo nokwa hala aveshe, unene tuu ovakwanaluhepo, va mone eameno nova ungaungiwe navo pauyuki.

25-26. (a) Omolwashike hatu tile kutya ohole nouyuki oya fa omufudo nomwenyo? (b) Oshike hatu ka kundafana moshitukulwa tashi shikula ko momusholondodo ou?

²⁵ Ohole nouyuki oya fa omufudo nomwenyo; kape na osho tashi dulu okukala kombada yedu pehe na shikwao. Ngeenge otwa tomhwa kutya Jehova oha ungaunga nafye pauyuki, ohatu ka kala tu mu hole unene. Nongeenge otwa kala tu hole Kalunga nomifikamhango daye douyuki, otashi ke tu linyengifa tu kale tu hole vamwe notu ungaunge navo pauyuki.

²⁶ Omhango yaMoses oya li ya kwafela Ovaisrael va kale ve na ekwatafano lopofingo naJehova. Ashike Omhango oya li ya dja po konima eshi Jesus e i wanifa po, noya li ya pingenwa po koshinima shimwe shi li xwepo. (Rom. 10:4) Omuyapostoli Paulus okwa popya Omhango i li “omudidimbe wongaho wouwa wokomesho.” (Heb. 10:1) Oshitukulwa tashi shikula ko momusholondodo ou otashi ka kundafana oinima imwe iwa nonghandangala oyo ohole nouyuki tai dana meongalo lopaKriste.