Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

XNAQʼTZBʼIL 9

Aju kʼujlabʼil ex aju tzʼaqli toj ojtxe tnam Israel

Aju kʼujlabʼil ex aju tzʼaqli toj ojtxe tnam Israel

«In tzalaj Qman qiʼj qa in qbʼinchaʼn aju tzʼaqlxix ex qa in qo bʼet tuj tumelxix; tkyaqil twitz txʼotxʼ nojni tuʼn tkʼujlalil» (SAL. 33:5).

BʼITZ 3 Aya qʼol qipumale, onil qeye ex qʼuqbʼil qkʼuʼje

AJU KʼELEL QNIKʼ TIʼJ *

1, 2. a) ¿Tiʼ kyaj kykyaqil xjal? b) ¿Tiʼ jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj?

QKYAQILX qaj tuʼn tkubʼ qnaʼn qa kʼujlaʼn qoʼ ex qaj tuʼn tok bʼinchaʼn bʼaʼn qiʼj. Qa mintiʼ in qo ok kʼujlaʼn ex in nok bʼinchaʼn nya bʼaʼn qiʼj, atlo maj in tzaj bʼaj qkʼuʼj ex in kubʼ qximen qa mintiʼ qajbʼen.

2 Ojtzqiʼn tuʼn Jehová qa kykyaqil xjal kyaj tuʼn kyok kʼujlaʼn (Sal. 33:5). Jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa kʼujlaʼnxix qoʼ tuʼn ex taj tuʼn miʼn tok bʼinchaʼn nya bʼaʼn qiʼj. In nel qnikʼ tiʼj jlu tuʼn Ley tzaj tqʼoʼn Jehová kye aj Israel tej tajbʼen Moisés tuʼn. Qa in tzajxix tbʼisa tuʼnju in kubʼ tnaʼna qa nya kʼujlaʼna moqa tuʼnju o tzʼok bʼinchaʼn jun nya bʼaʼn tiʼja, ok tzul qʼuqbʼaʼn tkʼuʼja aj qxnaqʼtzan tiʼj Tley Moisés, * tuʼnju tzul tyekʼin qa at tkʼuʼj Jehová kyiʼj tmajen.

3. a) Ik tzeʼn in tzaj chikʼbʼaʼn toj Romanos 13:8 a 10, ¿tiʼ in nel qnikʼ tiʼj aj qxnaqʼtzan tiʼj Tley Moisés? b) ¿Alkyeqe xjel che tzaqʼwetil quʼn toj xnaqʼtzbʼil lu?

3 Aj qxnaqʼtzan tiʼj Tley Moisés, in nel qnikʼ tiʼj jniʼ kʼujlaʼn qoʼ tuʼn Jehová (kjawil uʼjit Romanos 13:8-10). Toj xnaqʼtzbʼil lu qo xnaqʼtzal kyiʼj junjun kawbʼil xi tqʼoʼn Jehová kye aj Israel ex kxel qqʼoʼn tzaqʼwebʼil kyiʼj xjel lu: ¿Tiquʼn qʼuqli qkʼuʼj tiʼj qa atztoq tzajni Ley tiʼj kʼujlabʼil? ¿Tiquʼn jaku txi qqʼamaʼn qa ten tzʼaqli kyxol xjal tuʼn? ¿Tzeʼntoq tuʼn tajbʼen kyuʼn qeju ten kyoklen? Ex ¿alkyeqe mas e ok t-xqʼuqin? Tzul qʼuqbʼaʼn qkʼuʼj kyuʼn tzaqʼwebʼil che ul qʼoʼn ex qo okel laqʼeʼ mas ttxlaj Qman Jehová tuʼn (Hech. 17:27; Rom. 15:4).

JUN KʼLOJ LEY ATZ TZAJNI TIʼJ KʼUJLABʼIL

4. a) ¿Tiquʼn jaku txi qqʼamaʼn qa atz tzajnitoq Tley Moisés tiʼj kʼujlabʼil? b) Ik tzeʼn in tzaj tyekʼin Mateo 22:36 a 40, ¿alkyeqe kawbʼil ok tqʼoʼn Jesús toklen?

4 ¿Tiquʼn jaku txi qqʼamaʼn qa atz tzajnitoq Tley Moisés tiʼj kʼujlabʼil? Tuʼnju in kubʼ tbʼinchaʼn Jehová kykyaqil tiʼchaq tukʼil tmod lu (1 Juan 4:8). Aʼyeju mas te 600 mandamyent attoq toj Ley atz tzajnitoq tiʼjju tuʼn tok qkʼujlaʼn Dios ex qe txqantl xjal (Lev. 19:18; Deut. 6:5; kjawil uʼjit Mateo 22:36-40). Tuʼntzunju, toj ttxolil aj t-xi qqʼamaʼn qa kykyaqil qeju Ley in tzaj kyyekʼin jun tten tiʼj tkʼujlabʼil Jehová. Qo xnaqʼtzan kyiʼj junjun techel.

5, 6. a) ¿Tiʼ taj Jehová tuʼn tbʼant kyuʼn mejebʼleʼn? b) ¿Alqiʼj in nok tqʼoʼn Jehová twitz? Qʼamantza jun techel.

5 Qe kawbʼil tuʼn kyten mejebʼleʼn tzʼaqli twitz kyukʼil ex tuʼn kyok xqʼuqit kʼwaʼl. Taj Jehová tuʼn tokxix kykʼujlan kyibʼ mejebʼleʼn ex tuʼn tten kykʼujlabʼil te jumajx (Gén. 2:24; Mat. 19:3-6). Aju il mas nya bʼaʼn jaku kubʼ tbʼinchaʼn jun xjal, aju aj pajil. Tuʼntzunju, tbʼanel tej tqʼama twuqin mandamyent tuʼn miʼn tkubʼ tbʼinchaʼn jun xjal il lu (Deut. 5:18). Qa ma kubʼ tbʼinchaʼn jun xjal aj pajil in kubʼ tbʼinchaʼn il twitz Dios, ex tuʼn jlu jaku tzʼok tbʼinchaʼn nimxix nya bʼaʼn tiʼj tukʼil (Gén. 39:7-9). Ex bʼalo kxel tiʼn nim ambʼil tuʼn tikʼ tnaʼl bʼis tuʼn, tuʼnju nya bʼaʼn otoq tzʼok bʼinchaʼn tiʼj.

6 In nok tqʼoʼn Jehová twitz tiʼjju kymod mejebʼleʼn in kubʼ kyyekʼin kyxolx. Toj ojtxe tnam Israel tajtoq Jehová tuʼn tok bʼinchaʼn bʼaʼn kyiʼj xuʼj. Aju chmilbʼaj nimen tiʼj Ley ok tkʼujlaʼn t-xuʼjil ex mintiʼ kubʼ tnajsaʼn tmejebʼleʼn noq tuʼn junjun tiʼ nya nim toklen (Deut. 24:1-4; Mat. 19:3, 8). Noqtzun tuʼnj, qa ma tzajtoq nya bʼaʼn ex qa ma kubʼtoq tnajsaʼn chmilbʼaj tmejebʼleʼn, iltoq tiʼj tuʼn tkubʼ tbʼinchaʼn chmilbʼaj jun uʼj tiʼj najsbʼil tmejebʼleʼn. Aju uʼj lu xqʼuqin tiʼj xuʼj tuʼn miʼn ttzaj qʼamaʼn qa otoq kubʼ tbʼinchaʼn yaẍbʼil. Ex naʼmxtoq t-xi tqʼoʼn chmilbʼaj uʼj, bʼalo tnejel iltoq tiʼj tuʼn t-xi tqanin kye ansyan ateʼ toj tnam. Iktzun tten jakutoq che onin ansyan kyiʼj xjal tuʼn miʼn tkubʼ kynajsaʼn kymejebʼleʼn. Nya tkyaqil maj onin Jehová tej tkubʼ t-ximen jun aj Israel tuʼn kubʼ tpan tibʼ noq kyuʼn junjun tiʼ nya nim kyoklen, pero el tnikʼ tiʼjju kʼixkʼoj ikʼx kyuʼn xuʼj (Mal. 2:13-16).

Tajtoq Jehová tuʼn kyten kʼwaʼl toj tbʼanel ex tuʼn kyjaw chʼiysaʼn kyuʼn kytat tukʼil kʼujlabʼil. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 7 ex 8) *

7, 8. a) ¿Tiʼ xi tqʼamaʼn Jehová kye tatbʼaj tuʼn tbʼant kyuʼn? (Qʼonka twitza tiʼj tilbʼilal tok tiʼj t-xkʼomil). b) ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil in tzaj tqʼoʼn jlu qe?

7 Ax ikx tzaj tyekʼin Ley qa at nimxix tkʼuʼj Jehová kyiʼj kʼwaʼl. Nya oʼkx tqʼama tuʼn t-xi kyqʼoʼn tatbʼaj aju at tajbʼen kye, sino ax ikx tuʼn t-xi kyxnaqʼtzaʼn Tyol Dios kye. Iltoq tiʼj tuʼn tajbʼen tkyaqil ambʼil kyuʼn tatbʼaj tuʼn kyxi kyxnaqʼtzaʼn qe kykʼwaʼl tiʼj Ley ex tuʼn tchʼiy kykʼujlabʼil tiʼj Jehová (Deut. 6:6-9; 7:13). Kubʼ tqʼoʼn Jehová kykastiw aj Israel tuʼnju ok kybʼinchaʼn nimxix nya bʼaʼn kyiʼj kykʼwaʼl (Jer. 7:31, 33). Mintiʼtoq tuʼn tkubʼ t-ximen jun aj Israel qa noq jun tiʼchaq qe kʼwaʼl ex jakutoq bʼaj kyyajin, sino iltoq tiʼj tuʼn tok kyqʼoʼn ik tzeʼn jun oyaj tzaj tqʼoʼn Jehová kye ex iltoq tiʼj tuʼn tok kyxqʼuqin tukʼil kʼujlabʼil (Sal. 127:3).

8 Xnaqʼtzbʼil in tzaj tqʼoʼn qe: In nok tqʼoʼn Jehová twitz tiʼj kymod mejebʼleʼn in kubʼ kyyekʼin kyxolx. Ex taj tuʼn tok kykʼujlaʼn tatbʼaj qe kykʼwaʼl ex in tzaj tqanin tajlal kye tiʼjju kymod in kubʼ kyyekʼin kyukʼil.

9-11. ¿Tiquʼn tzaj tqʼoʼn Jehová kawbʼil tuʼn miʼn tpon qkʼuʼj tiʼjju at kye txqantl?

9 Aju kawbʼil tuʼn miʼn tpon qkʼuʼj kyiʼj txqantl tiʼchaq. Tzaj tqʼamaʼn tlajin mandamyent tuʼn miʼn tpon tkʼuʼj jun xjal kyiʼj tiʼchaq at te juntl (Deut. 5:21; Rom. 7:7). Tukʼil kawbʼil lu, xi tqʼoʼn Jehová jun xnaqʼtzbʼil kye tmajen: tuʼn tok kyxqʼuqin kyximbʼetz ex aju in kubʼ kynaʼn, toj juntl yol aju kyanmi. Ojtzqiʼn tuʼn Jehová qa atz tzajni nya bʼaʼn qbʼinchbʼen tiʼj nya bʼaʼn ximbʼetz ex tiʼjju in qnaʼn (Prov. 4:23). Qa xi tqʼoʼn jun aj Israel ambʼil tuʼn tchʼiy nya bʼaʼn toj tanmi, mintiʼlo kubʼ tyekʼin tkʼujlabʼil kyiʼj txqantl. A jlu bʼaj tiʼj aj kawil David. Jun tbʼanel xjaltoq, pero pon tkʼuʼj tiʼj jun xuʼj at tchmil ex kubʼ tbʼinchaʼn il tuʼn nya bʼaʼn tajbʼil lu (Sant. 1:14, 15). Kubʼ tbʼinchaʼn David aj pajil tukʼil xuʼj, ok tilil tuʼn tuʼn tsbʼun tiʼj tchmil xuʼj ex tuʼn tkyim toj qʼoj (2 Sam. 11:2-4; 12:7-11).

10 Ojtzqiʼn tuʼn Jehová tiʼ tkuʼx toj qanmi, tuʼntzunju, el tnikʼ tiʼj tej mintiʼ xi tbʼiʼn jun aj Israel aju ley tuʼn miʼn tpon tkʼuʼj tiʼjju at kye txqantl (1 Crón. 28:9). Xi tyekʼin ley lu kye tmajen Jehová tuʼn miʼn tten nya bʼaʼn kyximbʼetz aju jakutoq kubʼ kybʼinchaʼn nya bʼaʼn tuʼn. Tuʼn jlu in nel qnikʼ tiʼj qa at tnabʼil Jehová ex at nim tkʼujlabʼil.

11 Xnaqʼtzbʼil in tzaj tqʼoʼn qe: Nya oʼkx in nok tkeʼyin Jehová aju tzeʼn qo keʼyin, mas in nok tqʼoʼn twitz tiʼjju tkuʼx toj qanmi, toj juntl yol, tiʼjju tzeʼnxix qoʼ (1 Sam. 16:7). Mlay kubʼ qewin qximbʼetz twitz, aju in kubʼ qnaʼn nix aju in bʼant quʼn. Atz in nok tqʼoʼn Jehová twitz tiʼjju tbʼanel in bʼant quʼn ex in nonin qiʼj tuʼn tbʼant-xix quʼn. Noqtzun tuʼnj, taj Jehová tuʼn tel qnikʼ kyiʼj nya bʼaʼn ximbʼetz ex tuʼn miʼn t-xi qqʼoʼn ambʼil kye tuʼntzun miʼn tkubʼ qbʼinchaʼn jun nya bʼaʼn (2 Crón. 16:9; Mat. 5:27-30).

JUN KʼLOJ LEY ONIN TUʼN T-XI BʼINCHET AJU TZʼAQLI

12. ¿Tiʼ juntl tiʼ in tzaj tyekʼin Tley Moisés?

12 Ax ikx in tzaj tyekʼin Tley Moisés qa kʼujlaʼn aju tzʼaqli tuʼn Jehová (Sal. 37:28; Is. 61:8). Ex o kyaj tqʼoʼn jun tbʼanel techel qe tiʼjju tzeʼn jaku kubʼ qyekʼin mod lu kyukʼil txqantl. Tzaj tkʼiwlaʼn qe aj Israel tej t-xi kybʼiʼn tkawbʼil, pero tej mintiʼ xi kybʼiʼn tzaj tqʼoʼn ambʼil tuʼn ttzaj nya bʼaʼn kyiʼj. Qo xnaqʼtzan kyiʼj juntl kabʼe mandamyent kyiʼj qeju lajaj.

13, 14. a) ¿Tiʼ in tzajtoq kyqʼamaʼn qeju kabʼe tnejel mandamyent? b) ¿Alkye tten onin kyiʼj aj Israel tej t-xi kybʼiʼn qe mandamyent lu?

13 Aju kawbʼil tuʼn qkʼulin oʼkx te Jehová. Tqʼama qeju kabʼe tnejel mandamyent kye aj Israel tuʼn kykʼulin oʼkx te Jehová ex tuʼn miʼn kykʼulin kywitz tilbʼilal (Éx. 20:3-6). Nya te Jehová tzaj tbʼanel kyuʼn kawbʼil lu sino kye aj Israel. Tzaj tbʼanel kye aj Israel tej kukx e ajbʼen te Jehová, noqtzun tuʼj, tzaj nya bʼaʼn kyiʼj tej kyok ten kʼulil kywitz kydios junjuntl tnam.

14 Qo ximen tiʼjju bʼaj kyiʼj xjal te tnam Canaán. El kyiʼn kyoklen tej kyok ten kʼulil kywitz tilbʼilal tuʼnju mintiʼ e kʼulin te Jehová, aju Dios axix tok (Sal. 115:4-8). Toj kykʼulbʼil kubʼ kybʼinchaʼn nya bʼaʼn tukʼil kychibʼjal ex xi kyqʼoʼn kykʼwaʼl te chojbʼil. Axju bʼaj kyiʼj aj Israel tej mintiʼ e nimen te Jehová, el kyiʼn kyoklen ex ok kybʼinchaʼn nim nya bʼaʼn kyiʼj toj kyja tej kyok ten kʼulil kywitz tilbʼilal (2 Crón. 28:1-4). Aʼyeju ten kyoklen kyaj kykolin qe tzʼaqli tkawbʼil Jehová, e ikʼ tibʼaj kyoklen ex ok kybʼinchaʼn nya bʼaʼn kyiʼj xjal mintiʼ jun onil kye (Ezeq. 34:1-4). Xi tqʼamaʼn Jehová te ttnam qa kbʼeltoq tqʼoʼn kykastiw qeju in nok kybʼinchaʼn nya bʼaʼn kyiʼj xuʼj ex kyiʼj kʼwaʼl, aqeju mintiʼ jun onil kye (Deut. 10:17, 18; 27:19). Noqtzun tuʼnj, tzaj tkʼiwlaʼn Jehová qe aj Israel tej kukx e ten tzʼaqli twitz ex tej tkubʼ kybʼinchaʼn aju bʼaʼn (1 Rey. 10:4-9).

Kʼujlaʼn qoʼ tuʼn Jehová ex in nel tnikʼ aj in nok bʼinchaʼn nya bʼaʼn qiʼj. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 15).

15. ¿Tiʼ in tzaj tyekʼin jlu qe tiʼj Jehová?

15 Xnaqʼtzbʼil in tzaj tqʼoʼn qe: Nya a Jehová at tpaj tiʼj jun xjal aj ttzaj tqʼamaʼn qa in najbʼen te, noqtzun tuʼnj, mintiʼ in xi tbʼiʼn qe tkawbʼil ex in nok tbʼinchaʼn nya bʼaʼn kyiʼj tmajen. Maske ikju, in qo ok tkʼujlaʼn ex in nel tnikʼ aj in nok bʼinchaʼn nya bʼaʼn qiʼj. Aj qikʼ toj yajbʼil, mas in tzaj tbʼis Jehová qiʼj twitzju bʼis in tzaj tiʼj jun txubʼaj aj ttzaj nya bʼaʼn tiʼj tneʼẍ (Is. 49:15). Bʼalo mintiʼ in kubʼ tqʼoʼn naj Jehová kykastiw qeju in kubʼ kybʼinchaʼn nya bʼaʼn ex mintiʼ in najtz tiʼj kyanmi, pero kxel tbʼinchaʼn tiʼj jlu toj ambʼil mas bʼaʼn toj twitz.

¿TZEʼNTOQ TUʼN TAJBʼEN LEY?

16-18. a) ¿Alkye junjuntl tiʼchaq onin Tley Moisés tiʼj? b) ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil in tzaj tqʼoʼn jlu qe?

16 Onin Tley Moisés tiʼj alkyexku tten kyanqʼibʼil aj Israel. Nya oʼkx e xqʼuqin ansyan tiʼj kyokslabʼil txqantl, ax ikx xi kybʼinchaʼn tiʼj nya bʼaʼn tzaj kyxol xjal ex kyiʼj bʼiybʼel. Tuʼntzunju, nimtoq toklen tuʼn tajbʼen Tley Jehová kyuʼn toj tumel. Qo xnaqʼtzan kyiʼj junjun techel.

17 Qa in kubʼtoq tbʼyoʼn jun aj Israel jun xjal, mintiʼtoq tuʼn tkubʼ bʼyoʼn naj. Tnejel iltoq tiʼj tuʼn tel kynikʼ ansyan tiʼjju otoq bʼaj tuʼntzun tbʼaj kyximen qa kbʼel bʼyoʼn xjal moqa miʼn (Deut. 19:2-7, 11-13). Ax ikx xi kybʼinchaʼn ansyan tiʼj nya bʼaʼn tzaj kyxolx xjal, ik tzeʼn kyiʼj tiʼchaq at kye axpe ikx tiʼj nya bʼaʼn tzaj kyxol mejebʼleʼn (Éx. 21:35; Deut. 22:13-19). Tej t-xi kybʼinchaʼn ansyan tiʼj jlu toj tumel ex tej kynimen aj Israel kyiʼj Tkawbʼil Jehová, kykyaqil tzaj tbʼanel kye ex jaw kynimsaʼn Jehová (Lev. 20:7, 8; Is. 48:17, 18).

18 Xnaqʼtzbʼil in tzaj tqʼoʼn qe: Nim toklen te Jehová tkyaqilju in bʼant quʼn toj qanqʼibʼil. Taj tuʼn tkubʼ qyekʼin qkʼujlabʼil kyiʼj txqantl ex tuʼn tok qbʼinchaʼn bʼaʼn kyiʼj. In nok tqʼoʼn twiʼ tiʼjju in xi qqʼamaʼn ex in nok tkeʼyin aju in bʼant quʼn axpe ikx qa qjunalx atoʼ qja (Heb. 4:13).

19-21. a) ¿Tzeʼntoq kymod ansyan ex qe jwes tuʼntoq tkubʼ kyyekʼin tukʼil ttnam Jehová? b) ¿Alkyeqe ley mintiʼ xi kyqʼoʼn ambʼil tuʼn tkubʼ bʼinchaʼn aju nya tzʼaqli? c) ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil in tzaj tqʼoʼn jlu qe?

19 Bʼaʼntoq che sbʼun qe tnam e anqʼin kytxlaj aj Israel. Ex tuʼnju nya tajtoq Jehová tuʼn ttzaj nya bʼaʼn tiʼj ttnam tuʼn nya bʼaʼn kymod xjal, xi tqʼamaʼn kye jwes ex kye ansyan tuʼn miʼn tok kyqoʼn kywitz tiʼj kyxilen xjal. Noqtzun tuʼnj, xi tqʼamaʼn kye tuʼn miʼn kyok te kyuw, sino tuʼn tok kykʼujlaʼn aju tzʼaqli (Deut. 1:13-17; 16:18-20).

20 Tuʼnju at qʼaqʼbʼil tkʼuʼj Jehová, kubʼ tqʼoʼn qe kawbʼil tuʼntzun miʼn tok bʼinchaʼn nya bʼaʼn kyiʼj xjal. Qo xnaqʼtzan tiʼj jun techel. Tuʼnju attoq Ley, kwesttoq tuʼn ttzaj qʼamaʼn jun nya ax tok yol tiʼj juntl xjal. ¿Tiquʼn? Tuʼnju xi qʼoʼn ambʼil te xjal in qʼamanjtz qa at til tuʼn tok tbʼiʼn alkye otoq txi qʼamante jlu (Deut. 19:16-19; 25:1). Ex tuʼn t-xi qʼamaʼn qa at tpaj xjal, iltoq tiʼj tuʼn kyyolin kabʼe testiw moqa mas (Deut. 17:6; 19:15). Noqtzun tuʼnj, ¿yajtzun qa ma kubʼ tbʼinchaʼn jun xjal il ex oʼkx jun testiw at? Mintiʼ tuʼn tkubʼ t-ximen xjal lu qa mlay kubʼ qʼoʼn tkastiw, tuʼnju otoq tzʼok tkeʼyin Jehová aju otoq bʼant tuʼn. Ax ikx, tzaj qʼoʼn kyoklen mambʼaj toj kyja, pero at junjun tiʼchaq mlaytoq bʼant kyuʼn. Ex qa tzaj jun nya bʼaʼn toj kyja xjal, aʼyeju ansyan xi bʼinchante tiʼj nya bʼaʼn ex aʼyex kubʼ qʼonte kastiw (Deut. 21:18-21).

21 Xnaqʼtzbʼil in tzaj tqʼoʼn qe: A Jehová in kubʼ qʼonte tbʼanel techel, tuʼnju toj tumel in bʼant tkyaqil tuʼn (Sal. 89:14). In che tzaj tkʼiwlaʼn qeju kukx in che ajbʼen te ex in che nimen te, pero in kubʼ tqʼoʼn kykastiw qeju in che ikʼ tibʼaj kyoklen (2 Sam. 22:21-23; Ezeq. 9:9, 10). Atlo junjun in kubʼ kybʼinchaʼn nya bʼaʼn ex in kubʼ kyximen qa miʼn kubʼ qʼoʼn kykastiw, noqtzun tuʼnj, che okel toj xjel tuʼn Jehová toj ambʼil mas bʼaʼn (Prov. 28:13). Qatzun mintiʼ ma tzʼajtz tiʼj kyanmi, kʼelel kynikʼ tiʼj qa «xobʼajilxix qa ma kubʼ tzʼaq jun xjal tjaqʼ tkastiw Dios» (Heb. 10:30, 31).

¿ALKYEQE MAS E OK T-XUQIN LEY?

Tej t-xi kybʼinchaʼn ansyan kyiʼj nya bʼaʼn, iltoq tiʼj tuʼn tkubʼ kyyekʼin tkʼujlabʼil Jehová at kyiʼj xjal ex tiʼjju tzʼaqli. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 22). *

22-24. a) ¿Alkyeqe mas e ok t-xqʼuqin Ley? b) ¿Tiʼ in tzaj tyekʼin jlu qe tiʼj Jehová? c) ¿Tiʼ in tzaj tqʼamaʼn Éxodo 22:22 a 24?

22 Mas xqʼuqin Ley kyiʼj qeju mlaytoq bʼant jun tiʼ kyuʼn kyjunalx, ik tzeʼn qeju mintiʼ kyman ex kytxuʼ, kyiʼj xuʼj viud ex kyiʼj stranjer xjal. Kykyaqil jwes aj Israel iltoq tiʼj tuʼn t-xi kybʼiʼn kawbʼil lu: «Miʼn kybʼinchaye jun tiʼxti mya tuj tumel kyiʼj qe stranjer xjal, mi kyiʼj qe kʼwaʼl mintiʼ kyman ex kytxuʼ, ex miʼn tzaj kyiʼne te prent t-xbʼalun jun mebʼa xuʼj» (Deut. 24:17). Ximen Jehová kyiʼj xjal mintiʼ jun onil kye ex kubʼ tqʼoʼn kykastiw qeju ok kybʼinchaʼn nya bʼaʼn kyiʼj xjal lu (kjawil uʼjit Éxodo 22:22-24).

23 Tuʼn kyok xqʼuqit ja xjal, mintiʼ tzaj tqʼoʼn ley ambʼil tuʼn tkubʼ ten jun xjal tukʼil juntl at t-xilen tukʼil (Lev. 18:6-30). Aʼyeju tnam e anqʼin kytxlaj aj Israel xi kyqʼoʼn ambʼil tuʼn tbʼant jlu kyuʼn xjal. Pero iltoq tiʼj tuʼn tel tikʼun ttnam Jehová nya bʼaʼn lu, ik tzeʼn te in bʼant tuʼn.

24 Xnaqʼtzbʼil in tzaj tqʼoʼn qe: Taj Jehová tuʼn kyxqʼuqin qeju at kyoklen kyiʼj qeju ateʼ tjaqʼ kykawbʼil. In nel tikʼun Jehová qe il in bʼant kyuʼn xjal tukʼil kychibʼjal, noqtzun tuʼnj, taj tuʼn kyok xqʼuqit tmajen ex tuʼn tok bʼinchaʼn bʼaʼn kyiʼj ex mas qeju mintiʼ jun onil kye.

OK LEY TE «T-XLEKUMAL AJU TBʼANIL ATTOQ TULEL»

25, 26. a) ¿Tiquʼn jaku txi qqʼamaʼn qa aju kʼujlabʼil ex aju tzʼaqli ik tten ik tzeʼn tuʼn qanqʼin ex tuʼn t-xi qjakʼuʼn kyqʼiqʼ? b) ¿Tiʼ qo xnaqʼtzal tiʼj toj juntl xnaqʼtzbʼil tiʼj kʼloj xnaqʼtzbʼil lu?

25 Jaku txi qqʼamaʼn qa ik tten kʼujlabʼil ex aju tzʼaqli ik tzeʼn aju tuʼn qanqʼin ex tuʼn t-xi qjakʼuʼn kyqʼiqʼ, tuʼnju mlay bʼant jun qa mintiʼ juntl. In chʼiy mas qkʼujlabʼil tiʼj Jehová aj tel qnikʼ tiʼj qa in kubʼ tyekʼin tbʼanel tmod qukʼil. Ex aj tok qkʼujlaʼn Jehová ex qeju tzʼaqli tkawbʼil, ax ikx in che ok qkʼujlaʼn txqantl ex in nok qbʼinchaʼn bʼaʼn kyiʼj.

26 Ten tbʼanel kyxol aj Israel tukʼil Jehová noq tuʼnju Tley Moisés. Noqtzun tuʼnj, el qʼiʼn toklen Ley tej tjapun tuʼn Jesús ex ok juntl tiʼ mas tbʼanel te t-xel (Rom. 10:4). Tqʼama apóstol Pablo qa ok aju Ley te «t-xlekumal aju tbʼanil attoq tulel» (Heb. 10:1). Kyolil juntl xnaqʼtzbʼil tiʼj kʼloj xnaqʼtzbʼil lu, kyiʼj junjun tbʼanel tiʼchaq lu ex tzul tyekʼin qa nim toklen kʼujlabʼil ex aju tzʼaqli toj kʼloj okslal.

BʼITZ 109 Qkʼujlank qibʼ tuʼn tkyaqil qkʼuʼj

^ taqik' 5 Atzun tnejel xnaqʼtzbʼil lu kyxol kyaje xnaqʼtzbʼil che yolil tiʼj tiquʼn jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa kʼujlaʼn qoʼ tuʼn Jehová. Aʼyeju oxetl xnaqʼtzbʼil che eletz toj uʼj Aju Xqʼuqil te mayo te 2019, che yolil tiʼj tzeʼn in kubʼ tyekʼin Jehová tkʼujlabʼil ex aju tzʼaqli toj kʼloj okslal, tiʼj tzeʼn jaku che xqʼuqin ansyan kyiʼj kʼwaʼl toj kʼloj okslal tuʼn miʼn tok bʼinchaʼn nya bʼaʼn kyiʼj ex tiʼ jaku bʼant kyuʼn mambʼaj tuʼn kyxqʼuqin kyiʼj kykʼwaʼl, ex tzeʼn jaku txi qqʼuqbʼaʼn kykʼuʼj qeju o che ok ten xjal kyiʼj tej tzmatoq kʼwaʼlx qe.

^ taqik' 2 YOL NIM TOKLEN: At mas te 600 kawbʼil toj Tley Moisés aju tzaj tqʼoʼn Jehová kye aj Israel tej tajbʼen Moisés tuʼn. At maj in nok qʼoʼn tbʼi te Ley, moqa Kawbʼil, Tley Moisés moqa mandamyent. Ax ikx qeju tnejel jweʼ uʼj tkuʼx toj Xjan Uʼj aju in xi tzyet tiʼj Génesis tuʼn tpon tiʼj Deuteronomio in nok qʼoʼn kybʼi te Ley. Ex at maj in najbʼen yol Ley tuʼn tyolin kyiʼj kykyaqil uʼj e kubʼ tzʼibʼin toj yol hebreo.

^ taqik' 60 TQANIL KYIʼJ TILBʼILAL: In yolin jun txubʼaj tukʼil tzalajbʼil kyukʼil tal akux in che bʼinchan wabʼj. Ax ikx, in xi t-xnaqʼtzaʼn jun mambʼaj tkʼwaʼl tuʼn t-xqʼuqin kyiʼj ẍneʼl.

^ taqik' 64 TQANIL KYIʼJ TILBʼILAL: Aqeju ansyan ateʼ ttzi tlamel tnam in che onin tiʼj jun xuʼj viud ex tiʼj tal, tuʼnju ma tzʼok bʼinchaʼn nya bʼaʼn kyiʼj tuʼn jun xjal in kʼayin.